Lögrétta - 17.08.1912, Blaðsíða 1

Afgreidslu- og innheimtum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON.
Liaumaveíi: 41.
Talsimi 74.
R i t s t j o ri:
Þorsteinn gíslason
Pingholtsstræti 17.
Talsími 178.
JSl 42.
Reykjavík 17. ágilst 1912.
VII. árg.
1. O. O. F. 932389.
KB 13. 9. 8. 31. 9. G.
Þjóðmenjasafnið opið virka daga kl. 12—2.
Laekning ók. ( læknask. þrd. og fsd. 12—i.
Tannlækning ók. (í Pólthússtr. 14) 1. og 3.
md. ( mán. 11—1.
Landakotsspítali opinn f. sjúkravitj. io'/i
—12 og 4—5.
íslands banki opinn 10—21/. °g 5V*—7-
Landsbankinn io1/!.—2*/*. Bnkstj. við 12—1.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
12—3 og 5—8
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus FjeldstedU
YflrrJettarmálafærslumaOur.
Lækjargata 2.
Heima kl. 1 1 — 12 og 4—7.
Béekur,
innlendar og erlendar, pappír og allskyns
ritföng katipa allir í
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
Xeisaraskiftin i japati.
Mutsuhito.
Mutsuhito Japanskeisari andaðist
morguninn 29. f. m. ekki fullra 60
ára gamall, fæddur 3. nóv. 1852. Við
völdum eftir hann tók einkasonur
hans, Joschihito Harunomyia. Hann
er natr 33 ára, fæddur 31. ág. 1879
og var 1889 viðurkendur ríkiserfingi.
Iiann er kvæntur Sadakó prinsessu,
dóttur innlends fursta, Kujo Michi-
taka, og eiga þau þrjá syni. Hefur
hann í stjórnartíð föður síns lítið
Hiun nýi Japanskeisari.
komið fram opinberlega, eins og ger*
ist um ríkiserfingja, en í arf eítir
föður sinn tekur hann bæði lýðhylli
og álit, því Mutsuhito var einhver
hinn merkasti og áhrifamesti þjóð-
höfðingi, sem sögur fara af.
Mutsuhito varð keisari 14 ára gam-
all, í febrúar 1867. Hann var þá í Ki-
oto, því þar var höll Mikadóanna, sem
reyndar voru taldir æðstu stjórnend-
ur Japans, en höfðu um langan aldur
eigi farið með nein stjórnendavöld
önnur en þau, að útnefna Shoguninn,
sem svo var stjórnandi ríkisins og
sat í Tókíó. Mutsuhito var 123. mað-
urinn í ætt Mikadoa, er ríkt höfðu í
Japan 2500 ár. 1869 var stjórnar-
fyrirkomulagi ríkisins alt í einu gjör-
breytt. Shogunsstjórnin var afnum-
in, en Mikadóinn sjálfur kom í hans
stað og fluttist til Tokíó. Ráðaneyti
var myndað eftir Vesturlanda fyrir-
jlfíikkelsen
og
Iversen.
Þessi mynd er tek-
in af þeim á skip-
inu, sem flutti þá til
Khafnar, rjett áður
en þeir stigu þar á
land. Þá hefur rignt
yfir þá blómum.
Mikkelsen er vinstra
megin.
komulagi með 7 ráðherrum, og jafn-
framt voru teknir upp ýmsir Vestur-
landasiðir, klæðaburður eftir tísku
Norðurálfubúa o. s. frv. 14. mars
i869kallaði keisarinn höfðingja lands-
ins á fund og las þar hátíðlega og
með voldugri raust upp hinar nýju
kenningar, sem hann og ráðaneyti
hans ætlaði að fylgja fram um al-
menn mannrjettindi. Þessum boð-
skap var tekið eins og boði frá guði.
Aðalsvaldið, sem rótgróið hafði verið
um margar aldir, var afnumið, mót-
mælalaust. Og svo reis keisarinn
aftur upp og mælti: „Ef nokkrum
manni líður hjer eftir illa í Japan, þá
er það okkar sök “
Eftir þennan fund rak ein breyt-
ingin aðra. 1871 var ríkinu skift í
ömt.
Blöð voru stofnuð eftir enskum fyrir-
myndum, sem fræddu þjóðina um hið
nýja stjórnarfyrirkomulag og hvernig
það væri framkvæmt annarstaðar. Svo
var kvatt saman ráðgefandi þing, en
þó fyrst eftir að krafa um það hafði
fengið alment fylgi. Sumum þótti
þó of hægt farið, og út úr því varð
blóðug uppreisn, er stjórnin barði
niður. Samt sigraði brátt krafan um
fullkomið þingstjórnarfyrirkomulag, og
Japan fjekk stjórnarskrá eftir fyrir-
mynd Vesturlanda árið 1889.
Alt þetta var auðvitað ekki keis-
arans verk, heldur og manna þeirra, sem
með honum rjeðu. En það er þó
alment talið, að hann hafi átt mikinn
þátt f þvf öllu saman. Honum er
svo lýst, að hann hafi verið óvenju-
lega stór maður eftir japönskum
mælikvarða, ekki fríður sínum, með
mikið, svart hár, breiðnefjaður, þunn-
skeggjaður, andlitið mikilúðlegt og
einkennilegt, en ófagurt.
Tyrklantl og Iflontcnegró.
Nú er komið upp strfð þar á milli.
5. þ m. varð bardagi þar á landa-
mærum og hersveitir Tyrkja brutust
inn í landið, en urðu að hörfa til
baka. Sagt, að sendiherra Tyrkja í
Cetinje ógni með þvf, að hætta allri
friðsamlegri milligöngu, því að sök
deilunnar sje hjá Montenegró.
Milliónnnienu geía. Það er sagt,
að nokkrir miljónamenn enskir, sem
eiga demanta-námurnar í Suður-Af-
ríku, ætli að gefa enska ríkinu stærra
herskip en það áður á til og eigi
það að kosta 40 milj, kr. Þessum
auðmönnum hafði verið Búastríðið
nauðsynlegt til verndar á eignum
þeirra þar syðra, og nú ætla þeir að
endurgjalda á þennan hátt ofurlítiun
hluta af þeim kostnaði, sem Eng-
land hafði af ófriðnum.
Alþingi.
VI.
Stjórnarskrármálið.
Nefndin f því máli er þríklofin.
Fjórir (Guðl. Guðm., L, H. B., Jón
Ól. og Jón J. Rvík), koma með svo-
látandi þingsályktunartillögu:
„Neðri deild alþingis ályktar að
skora á landstjórnina að leggja fyrir
næsta alþingi frumvarp til breytinga
á stjórnarskrá landsins, svo framar-
lega sem þá verður ekki fengin vís
von um góðar undiitektir af hendi
Dana undir nýja samninga um sam-
bandsmálið á grundvelli frumvarps
millilandanefndarinnar frá 1908. Tveir
(Kr. J. og Valtýr) vilja afgreiða málið
með rökstuddri dagskrá:
„Með því að horfur virðast vera
á því að bráðlega verði leitað nýrra
samninga um sambandsmálið, er leiði
til sambandssáttmála við Dani, og af
slfkum sáttmála hljóti aftur að leiða
stjórnarskrárbreytingu, álítur deildin,
að heppilegast sje og kostnaðarminst
fyrir þjóðina, að láta allar breyting-
á stjórnarskránni bíða, uns útsjeð
er um, hvernig þessum samningum
reiðir af, og tekur fyrir næsta mál
á dagskrá". Einn (Sk. Th.) vill sam-
þykkja frv. síðasta alþingis óbreytt.
Hingsályktunartillögu
flytur nefndin um síldareftirlit:
„Neðri deild alþingis ályktar að
lýsa því yfir, að hún mun ekki vera
ófús á fyrir sitt leyti að fella úr gildi
lög nr. 27, 11. júlí 1911, ef í móti
kæmi í Noregi afnám tolls á íslensku
saltkjöti og álitleg lækkun á tolli á
innfluttum íslenskum hestum". Samþ.
í gær.
Báðar deildir hafa samþykt þings-
ályktunartillöguna um fjárkláðann
(sjá Lögr. 7. þ. m.).
Sig. Stef. flytur svohljóðandi til-
lögu: „Efri deild alþingis ályktar,
að skilyrðum fyrir styrkveitingum úr
landsjóði til búnaðarfjelaga skuli
breytt þannig, að á svæðinu fyrir
vestan Gilsfjörð skuli í túnasljettum
og varnarskurðum lagtþriðjungi minna
á dagsverk en annarstaðará landinu".
Samhljóða tillögu flytja Matth. Öl.
og Sk. Th. í neðri deild.
Bjarni, Skúli og Benedikt flytja
svolátandi þingsál.till.: „Neðri deild
alþingis ályktar, að skora á land-
stjórnina að safna nákvæmlegum
skýrslum um starfsemi Iffsábyrgðar-
fjelaga þeirra, er starfa eða hata starf-
að hjer á landi, og að rannsaka alt,
er lýtur að stofnun innlends lífsá-
byrgðarfjelags og leggja skýrslur
þessar og rannsóknir fyrir næsta
reglulegt alþingi".
Sk. Th., Bj. J. frá Vogi og Ben.
Coopers fjárbaðlyf
drepur áreiðanlega kláðamaur og útrýmir allskonar óþrif-
um — bætir og eykur ullina.
I’að borgar sig vel að baða úr því.
Pautið í tíiiiii,
hjá Cjt. fjííslason Ilay Ltd.
Reykjavík eða Leitli.
Sv flytja tillögu „lútandi að ýmsum
rfkisrjettindum íslands, er viðkurkend
verða að teljast af danska löggjafar-
valdsins hálfu".
Pingmannafrumvörp.
52. Um unglingaskólann á ísa-
firði. Flm.: Sig. Stef. — Þeim, er
tekið hafa fullnaðarpróf við unglinga-
skólann á ísafirði, er heimilt að
ganga próflaust í 2. bekk gagnfræða-
skólans á Akureyri.
53. Um kaup og útgerð tveggja
strandferðabáta (Flm. J. Ól.) Sjórn-
inni veitist heimild til að kaupa fyrir
landssjóðs hönd strandferðabátana
Austra og Vestra fyrir samtals alt
að 340,000 kr.
Lög írá alþingi.
6. Um stækkun verslunarlóðarinnar í
Norðfirði.
7. Um sölu á eggjum eftir þyngd.
8. Um stækkun verslunarlóðarinnar
á Flateyri við Önundarijörð.
Thorefjelagið.
Nefnd í neðri deild, sem fjekk til
meðferðar málaleitun frá Thorefje-
laginu um eftirgjöf á samningi fje-
lagsins við stjórnarráðið um skipa-
ferðir hjer við land, hefir látið uppi
álit sitt. Er nefndin á einu máli um
það, að alþingi geti ekki haft nokkra
hvöt hjá sjer að gera tjelagið gjald-
þrota, og því sje sjálfsagt, að gefa
samniuginn eftir, og ekki sje nokkur
líkindi til að landssjóður geti nrð
nokkrum skaðabótum hjá fjelaginu,
þvf allar eignir þess sje veðböndum
bundnar. - Vill meiri hluti nefndar-
innar (Guðl. Guðm., Jóh. Jóh., 01.
Br., H. St.) leysa fjelagið frá samn-
ingi þess og fela stjórninni að leita
fyrir sjer um samninga, hvar sem
hún getur, um strandferðir, án þess
þó að verja til þeirra meira fje en
40,000 kr. Minni hlutinn (J. Ól.) vill
aftur þar á móti að samningarnir sje
eftir gefnir með þeim skilyrðum, að
tjelagið fari nokkrar ferðir á ári milli
Kaupmannahafnar og Lúbeck á milli
landaskipunum eftir nánari ákvörðun
stjórnarráðsins, og að fjelagið annað
hvort leigi landssjóði skipin Austra
og Vestra næsta ár með því verði,
er landssjórnin telur aðgengilegt, eða
selji landsjóði skipin þannig, að
landssjóður gangi inn f kaup íjelags-
ins á þeim með þeim skilyrðum um
afborganir o. s. frv , sem fjelagið nýt-
ur nú sjálft.
Líftrygging sjómanna.
Nefnd í n. d. (St. St, Matth. Ól.,
Guðl. Guðm., Jón M. og H. St.) telur
mál þetta svo yfirgripsmikið, að
engin von sje til að þvf verði ráðið til
lykta á þessu þingi á viðunanlegan
hátt, en leggur til að neðri deild skori
á landsstjórnina að semja og leggja
fyrir næsta þing frv. til laga um líf-
trygging sjómanna og að hún við
samning slíks frv. taki til íhugunar,
hvort eigi sje unt að gera líftrygg-
ingarskylduna víðtækari, að hækka
iðgjöldin, taka upp í slíka löggjöf
ákvæði utn slysaábyrgð og upp-
bót fyrir atvinnutjón, að útborgan
ir úr sjóðnum falli að eins til
þeirra, er hinum líftrygða var skylt
að annast að lögum, að landssjóður
styrkti sjóðinn með árlegu fjárfram-
lagi, og að hafa sjerstaka líftrygging
handa þeiiu, er sjó stunda einungis
á róðrarbátum.
Fyrirspurn til Ráðherrans
frá B. Kr. og J. ól.: „Mundi ráð-
herrann eigi vera fús til að nota það,
sem ónotað er (500,000 kr) af láns-
heimild þeirri, sem veitt var árið
1909 til að taka lán fyrir landsjóðs
hönd til kaupa á veðdeildarbrjefum
landsbankansf"
Farmgjald
Björns Kristjánssonar var samþykt í
neðri deild í dag með 18 gegn 5
atkv. Já sögðu: Ben. Sv., Bj. Kr.,
Einar, Guðl., H. H , Jóh. Jóh., Jón J.
(Rv.), Jón M , Kr. J , Matth. Ól., Ól.
Br., Sig. Sig., St. St, Tr. Bj., Val-
týr og Þorleifur, Eggert og H. St.
greiddu ekki atkv. og töldust til
meiri hl. — Nei sögðu: Bjarni, Jón
Ól., L. H B., Pjetur og Sk. Th. —
Er þriðja umræða þess eftir í neðri
deild.
Terðtollur.
Neðri deild samþykti með 16 atkv.
gegn 7 frumvarpið um verðtoll, en
þegar frv. kom til efri deildar, í gær,
þá vísaði hún því frá með 10 atkv.
gegn 1, með rökstuddri dagskrá,
svohljóðandi:
„Með því að deildin getur ekki
fallist á frumvarp þetta án stórvægi-
legra breytinga, er eigi vinst tími
til á því að gera, svo áliðið sem
orðið er þingtímans. Þá tekur hún
fyrir næsta mál á dagskránni.
Pingnefndir.
(E. d ) Umboðsstjórnarnefnd. Ein.
J. (form), Jós. Bj. (skr.), Ág. Fl.
Landsbankanefnd: E. Br. (form.),
Bj. Þorl. (skr.), Guðj. Guðl.
Styrktarsjóðsnefnd: St. St., Jón
Jónat., Stgr. J.
Þingfarakaupsnefnd kosin í sam.
þingi: Ól. Br., Sig. Stef., Bj. Þorl.
Stgr. J og Eggert.
Síldarafurðir.
Efri deild hefur afgreitt til neðri
deildar frv. um toll á slldarafurðum,
mikið til samhljóða frv. frá milliþinga-
nefndinni, er stjórnin lagði fyrir þingið
og neðri deild fjekk til meðferðar. —
Er það nú komið úr nefnd þeirri er
fjallað hefur um tekjur landsjóðs og
lagði nefndin til að frv. yrði felt. —
Frv. e. d. kom til umræðu í n. d. í
gær, og urðu um það heitar umræð-
ur, er lauk svo að málinu var vísað
til 2. umræðu með 11 atkv. gegn
10. Þeir sem voru með frv. voru:
Guðl, H. H , Jóh., Jón M., Kr. J.,
Matth, Ól. Br., Sig. Sig„ St. St.,
Tr. Bj , Þorl. J. — En á móti: Ben.
Sv., Bjarni, Bj. Kr., Eggert, Einar,
H. St., J. 01., L. H. B., Skúli og
Valtýr. —Jónar tveir Jónssynir, Pjetur
og Björn Jónsson voru eigi viðstaddir.
Brunar í St. Pjetursborg. 5. þ.
m. brann til ösku hin svo nefnda
„Höll Pjeturs mikla" á Petrowski-
eynni í St. Pjetursborg. Þetta var
gömul bygging, og er sagt að þar
hafi glatast allmikið af máiverkum,
þar á meðai mynd af Pjetri mikla í
fullri stærð. Tjónið metið 2 milj.
rúbla.