Lögrétta - 18.12.1912, Side 1

Aígreidslu- og innheimtum.:
ARINBJ. SVEINBJARNARSON.
1 .íuusavea 41.
TaUimi 74.
LOGRJETTA
Ritstjori:
fORSTEINN GÍSLASON
Pingholtsstræti 17.
Talsími 178.
M 04.
Keykjnvík 18. Desember 1013.
VII. íirgr.
málefni íslands 5. Jan. 1874 uin
landvarnarskyldu á íslandi. Að
öðru leyti skulu heimilisfastir ís-
9 A T STURSTRÆTI <%. 9
© •H JÖLASALAN '»B
HJÁ S
8 - 8 / ÁRNA EIRlKSSYNI rf S
Austurstræti ö. / 8
í : Bæjarins mesta og besta JÓLASALA! 8 8
Fram að nýári gefur verslunin góðar gjaflr þeim, sem hitta á óska- H‘
J stundina samkvœmt hlutkesti.
Gjaflr þessar eru frá 3—20 króna virði — til dæmis barnahjólhest- 9
ur sterkur og vandaður — Hvern dag eru gefnar 2. til 3 gjafir og eru þær aug- lýstar fyrirfram í búðarglugganum.
9 V I STD RSTRÆTl 6." ©
-r')

1. O. O. F. 9312209
Þjóðmenjasafmð opið virka daga kl. 12—2.
Lækning ók. I læknask. þrd. og fsd. 12—1.
Tannlækning ók. (( Pólthásstr. 14) 1. og 3.
md. f mán. 11—1.
Landakotsspítali opinn f. sjökravitj. 101/*
—12 og 4—5.
Islands banki opinn 10—2*/a og 5*/•—7.
Landsbankinn iot/2—a1/*. Bnkstj. við 12—1.
Landsbókasafnið opið hv. virkan dag kl.
, 12—3 og 5—8
Okeypis lagaleiðbeiningar á háskólanum á
hverjum laugard. kl. 7—8 síðd.
Heilsuhælið opið til heimsókna 12—1.
Lárus Fjeldsted,
YflppjettarmilafjerslumsOur.
Lækjargata 2.
Helma kl. 1 1 —12 og 4—7.
Bækur,
innlendar og erlendar, papplr og allskyns
ritföng kaupa allir 1
Bókaversl. Sigfúsar Eymundssonar.
I. Pingmannasamtökín 1912.
Eins og kunnugt er, var það
samkomulag milli allra þeirra þing-
manna, sem mynduðu Sambands-
flokkinn á síðastl. sumri, að þeir
skyldu í sameiningu vinna að því,
að sambandsmálið yrði sem fyrst
til lykta leitt. Samþykt þeirra um
þetta atriði er birt i Lögr. 7. ág.
þ. á. 'Þeir komu sjer saman um,
að reyna að fá framgengt breyt-
ingum á sambandslagafrumvarp-
inu frá 1908. Þingið fól ráðberra
með þingsályktunartillögu, að leita
fyrir sjer um það í Ðanmörku,
hvernig þvi máli yrði þar tekið.
En ef svo reyildist, að Danir vildu
sinna frumvarpinu með þeim breyt-
ingum, þá var það samkomulag
milli þingmanna Sambandsflokks-
ins, að þeir skyldu vinna að þvi,
að frumvarpið fengi fylgi hjer á
landi og yrði að lögum. Þeir
höfðu komið sjer saman um eftir-
farandi
jJreytingartillSgur
við
Uppkast að lögum um ríkisrjettar-
samband Danmerkur og íslands
1908.
1. Fyrirsögnin orðist þannig :
Lög
um
veldi8samband Danmerkur og íslands.
2. 1.gr, 1. málsgrein orðist þannig:
ísland er frjálst og sjálfstætt
ríki, í sambandi við hið danska
ríki um einn og sama konung og
þau mál, er báðir aðilar hafa orð-
ið ásáttir um í lögum þessum, að
sameiginleg skuli vera.
3. 2. gr. (í ástæðunum fyrir 2. gr.
frv. sje það tekið fram, að gengið
sje að því vísu, að skipað verði
fyrir þegar föng eru á, með lög-
um, er Ríkisþing og Alþingi sam-
þykkja og konungur staðfestir,
um framkvæmd á rjetti íslands
til þátttöku að rjettu hlutfalli í
breytingum á skipulagi þvi, sern
nú er, svo og konungskosningu,
ef til kæmi, og Iöggjöf um ríkis-
erfðir framvegis).
4. 3. gr. 2. liður orðist þannig:
2. Utanríkismálefni. Enginn
þjóðasamningur, er lýtur að ís-
lenskum málefnum, skal þó gilda
fyrir ísland nema rjett stjórnar-
völd íslensk samþykki.
5. 3. gr. 2. liður orðist þannig:
3. Hervarnir á sjó og landi
ásamt gunnfána, sbr. þó 57. gr.
stjórnarskrár um hiu sjerstaklegu
lendingar á íslandi eigi vera
skyldir til herþjónustu hvorki í
landher nje flota, og má eigi reisa
neina herkastala nje gera vig-
girtar hafnir nje skipa setulið á
íslandi nema íslensk stjórnar-
völd samþykki.
6. 3. gr. 4. liður orðist þannig:
4. Gæsla fiskiveiðirjettar þegn-
anna að óskertum rjetti íslands
til að auka eftirlit með fiskiveið-
um við ísland eftir samkomulagi
við Danmörku um framkvæmd
þess.
7. 4. gr. í stað deriblandt (í
danska textanum) komi: saasom.
8. 5. gr. Aftan við 1. málsgrein
bætist: Að öðru jöfnu.
9. 5. gr. Aftan af annari máls-
grein falli frá orðunum: »svo
skulu og« o. s. frv. út greinina.
10. 6. gr. orðist þannig:
Þangað til öðru vísi verður
ákveðið með lögum, sem rikis-
þing og alþingi samþykkja og
konungur staðfestir, fara dönsk
stjórnarvöld einnig fyrir íslands
hönd með ríkisvaldið yfir mál-
um þeim, er sameiginleg teljast
samkv. 3. gr„ sbr. 9. gr., þó
þannig, að íslenskur ráðherra,
búsettur í Kaupmannahöfn, gætir
hagsmuna íslands gagnvart hin-
um dönsku stjórnarvöldum, í
öllum sameiginlegum málum,
þegar ákvæði um þetta eru tek-
in upp i stjórnarskrá íslands.
Skal hann eigi hafa öðrum sjálf-
stæðum stjórnarstörfum að
gegna, bera ábyrgð íyrir alþingi,
en eiga rjett til setu í ríkisráði
Dana. Að öðru leyti ræður
hvort landið um sig að fullu
öllum sínum málum.
11. 7.gr. 1. málsgrein orðist þannig:
fsland leggur fje á konungs-
borð og til borðfjár konungs-
ættmenna, hlutfallslega eftirtekj-
um Danmerkur og íslands.
Framlög þessi skulu ákveðin
fyrir fram, um 10 ár í senn,
með konungsúrskurði, er for-
sætisráðherra Dana og íslensk-
ur ráðherra undirritar. Að öðru
leyti tekur ísland ekki, meðan
það tekur ekki frekari þátt í
meðferð hinna sameiginlegu
mála, annan þátt í kostnaðin-
um við þau, en að greiða þau
útgjöld, sem íslenski ráðherr-
ann í Kaupmannahöfn hefur í
för með sjer.
12. 8. gr. Á eftir orðunum: »sje
sameiginlegt eða eigi« bætist:
samkvæmt 3. gr., sbr. 9. gr.
13. 9. gr. Á eftir orðunum: »gengu
í gildi« bætist: eða síðar.
14. 9. gr. Aftan við greinina bætist:
alt samkvæmt tillögu þeirri,
sem fram er komin, eða hafi
bæði þingin gert tillögu, þá sam-
kvæmt þeirri tillögunni, sem víð-
tækari er.
II. Undirtektirnar í Danmörku.
Ráðherra hefur nú rekið í Dan-
mörku erindi það, sem þingið fól
honum, og tilkynt þingmönnum
árangurinn. Hann kemur fram í
frumvarpsuppkasti þvi, sem hjer
fer á eftir.
Afstaöa stjórnarinnar.
Lögr. hefur fengið frá ráðherra
eftirfarandi skýringar á afstöðu
stjórnarinnar til frumvarpsupp-
kastsins:
»Um leið og jeg veiti samþykki
til þess, að niðurstaðan af eftir-
grenslunum mínum, viðvíkjandi
horfum sambandsmálsins í Dan-
mörku, sje birt á prenti, skal það
tekið fram, að uppkast það, sem
hjer fer á eftir, er alls ekki tilboð
frá Dönum nje tillaga frá mjer,
heldur á að sýna það, sem jeg,
eftir undirtektum þeim, er jeg hefl
mætt, verð að telja hið mesta,
sem unt sje að fá framgengt í
Danmörku nú á grundvelli sam-
bandslagafrumvarpsins 1908 i
sambandi við tillögur þingmanna
1912, og það þó því að eins unt,
að frumvarp, þannig lagað, sje
tekið upp að fyrrabragði af ís-
lendinga hálfu, og samþykt af
alþingi, áður en það er borið
undir Ríkisþingið. Það er sett í
frumvarpsform þannig, að breyt-
ingarnar eru settar inn í teksta
sambandslagafrumvarpsins frá
1908, til hægðarauka við saman-
burð á frumvörpunum. Frum-
varpið verður því að eins lagt fyrir
þingið af stjórnarinnar hálfu, að
þjóðin hafi áður, við nýjar kosn-
ingar eða á annan hátt, látið í
ljósi, að hún óski þess, og engar
ákvarðanir verða teknar um, hvort
málið skuli, þannig vaxið, borið
undir þjóðina, fyr en atþingis-
menn hafa átt kost á að athuga
það i sameiningu á næsta sumri.
Þessar athugasemdir óska jeg
að sjeu birtar jafnframt niðurstöð-
unni af eftirgrenslunum mínum
í Danmörku.
H. Hafstein.«
Uppkast að Iðgum
um
ríkjasambandið milli Danmerkur
og íslands.
(Inngangur laganna, er þau hafa
náð samþykki bæði rikisþings og
alþingis og staðfesting konungs,
orðist svo:
Yjer Christian hinn tíundi o. 8. frv.
Gjöruni kunnugt: Rikisþing Dan-
merkur og Alþingi íslendinga hafa
fallist á og Vjer með samþykki
Voru staðfest eftirfarandi lög):
1. gr.
ísland er frjálst og sjálfstætt
riki, í sambandi við Danmörk
um einn og sama konung og þau
mál, er báðir aðitar hafa orðið
ásáttir um í lögum þessum, að
sameigínleg skuli vera; það mynd-
ar þannig ásamt Danmörku ríkja-
samband, veldi Danakonungs.
í heiti konungs komi eftir orðið
»Danmerkur« orðin »og íslands«.
2. gr.
Skipun sú, er gildir í Dan-
mörku um rikiserfðir, rjett kon-
ungs til að hafa stjórn á hendi
í öðrum löndum, trúarbrögð kon-
ungs, myndugleika hans og um
rikisstjórn, er konungur er ófull-
veðja, sjúkur eða fjarstaddur, svo
og um það, er konungdómurinn
er laus og enginn ríkisarfi til, skal
einnig gilda að þvi er til íslands
kemur.
3. gr.
Þessi eru sameiginleg mál Dan-
merkur og íslands:
1. Konungsmata, horðfje ætt-
menna konungs og önnur
gjöld til konungsættarinnar.
2. Utanrikismálefni, þó þann-
ig, að engin þjóðsamninga-
ákvæði, sem aðeins snerta
lsland, nái gildi fyrir það,
nema stjórnarráðíslands sam-
þykki að svo skuli vera.
Hvervetna þar, er samþykki
Ríkisþingsins þarf til þess að
koma fram þjóðarsamning-
um að því er Danmörk snert-
ir, þarf samþykki alþingis að
því er ísland snertir.
3. Hervarnir á sjó og landi, og
þar með gunnfáninn; sbr. þó
57. gr. islensku stjórnarskrár-
innar frá 5. jan. 1874 um
landvarnarskyldu á íslandi.
Að öðru leyti skulu heimilis-
fastir íslendingar á íslandi
eigi vera skyldir til herþjón-
ustu, hvorki í landher nje
flota, og má eigi reisa neina
herkastala nje gera víggirtar
hafnir nje skipa setulið á ís-
landi, án heimildar í islensk-
um lögum, nema svo skyldi
að hera, að verja þyrfti land-
ið gegn yfirvofandi herhlaupi
úr öðrum ríkjum.
4. Fæðingjarjettur, þó þannig,
að sá rjettur veitist engum
manni, búsettum á íslandi,
án samþykkis stjórnarráðs
íslands.
5. Gæsla fiskiveiðarjettar þegn-
anna, en þó að óskertum
rjetti íslands til að auka eftir-
lit með fiskiveiðum við ís-
land, eftir samkomulagi við
Danmörku um framkvæmd
þess.
6. Peningaslátta.
7. Hæstirjettur, þó svo, að lög-
gjafarvald Islands getur stofn-
sett í landinu sjálfu æðsta
dóm i íslenskum mátum,
þegar breytt er núverandi
fyrirkomulagi á dómsmála-
meðferðinni. Meðanslíkbreyt-
ing er eigi gerð, skal þess
gætt, er sæti losnar í hæsta-
rjetti, að skipaður sje þar í
dómarasæti maður, er hafi
sjerstaka þekkingu á íslenskri
löggjöf og kunnugur sje is-
lenskum högum.
8. Kaupfáninn út á við.
4. gr.
Öðrum málefnum, sem taka
hæði til Danmerkur og íslands,
svo sem póstsambandið og rit-
símasambandið milli landanna,
ráða dönsk og íslensk stjórnar-
vötd í sameiningu. Sje um lög-
gjafarmál að ræða, þá gera lög-
gjafarvöld beggja landa út um
málið.
5. gr.
Danir og íslendingar á íslandi,
og íslendingar og Danir í Dan-
mörku njóta fulls jafnrjeltis að
öðru jöfnu. Þó skulu haldast
forrjettindi íslenskra námsmanna
til hlunninda við Kaupmanna-
hafnar-háskóla.
Um fiskiveiðar í landhelgi við
Danmörku og ísland skulu Danir
og íslendingar jafn-rjettháir með-
an Danmörlc segir ekki upp sam-
kvæmt 9. gr. 5. lið þriðju greinar.
Þó skulu íbúar Færeyja jafnan
vera jafn-rjettháir íslendingum til
fiskiveiða á landhelgissvæði ís-
lands.
6. gr.
Þangað til öðruvísi verður á-
kveðið með lögum, er Rikisþing
og Alþingi samþykkja og konung-
ur staðfestir, fara dönsk stjórnar-
völd einnig fyrir íslands hönd
með ríkísvaldið yfir málum þeim,
sem sameiginleg teljast samkvæml
3. gr., sbr. 9. gr., þó þannig, að
íslenskur ráðherra, búsettur í
Kaupmannahöfn, gætir hagsmuna
íslands gagnvart hinum dönsku
stjórnarvöldum i öllum sameig-
inlegum málum, þegar ákvæði
um þetta eru tekin upp í stjórn-
arskrá íslands. Hann skal eigi
hafa öðrum sjálfstæðum stjórn-
arstörfum að gegna, bera ábyrgð
fyrir alþingi, og eiga setu i ríkis-
ráði Dana, með umboði til þess
að koma þar fiam fyrir hönd
annara íslenskra ráðherra, i fjar-
veru þeirra. Að öðru leyti ræð-
ur hvort landið um sig að fullu
öllum sinum málum.
7. gr.
ísland leggur fje á konungsborð