Lögrétta - 07.05.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
79
Til hvítasunnuhátíðarinnar er áreiðanlega hest að kaupa nauðsynjar sínar hjer.
Vjer viljum aðeins minna á:
II V IG I T I *> góöa og ódýra.
Ií a s t o r - s t r a u s y lí u r- i 1111, sem hvergi á sinn líka.
'IGdint)«r}>ai,-inai,<>-mi'ine, víðfrægt og velþekt.
Súkkalaði af mörgum tegundum.
I >siíinn á ferð í vagni.
Tvíbökur, aðeins 35 aura pundið.
AUs konar niðursoðið, með 500/o afslsetti, eða fyrir hálfvirði.
Edinborg'ar-vindlum o*»■ -cigarettum gleymir enginn, sem
einu sinni hefur kynst þeim.
Gleðilega liátíðl
Smávegis frá Stokkhólmi.
Eflir A.
IX.
1 Vanadísarluudinnm.
Jeg hef aðeins bent þjer á lund-
inn, sem ber nafn ástagyðjunnar
norrænu, en ekki sýnt þjer hann.
„Vanadíslunden" (berðu það ekki
fram „lúnnen", heldur alveg eftir
stöfunuml) er á Norðurmálmi í út-
jaðri borgarinnar. Húsaþyrpingin hef-
ur ekki ennþá náð að umkringja
hann. Hann er sýnilega ungur að
aldri sem ræktaður lundur, trjen eru
ung og yndisleg eins og ástin í
bernsku. Hann er einkennilegur og
fallegur hóll, tekur upp yfir húsin,
sem að honum liggja; vegirnir liggja
skáhalt upp eftir bröttu brekkunni,
á sumum stöðum eru klettar, jafnvel
svo háir, að þeir geta kallast hamrar.
Efst uppi er ofurlítið þak á stólpum,
innilukt af gangstígavafningum. Það
er gert fyrir lúðrasveit frá hernum,
er situr þar á vissum kvöldum á
sumrin og sendir tóna sína yfir mann-
fólkið, er þyrpst hefur á gangstíg-
ana. Þegar kvöldkyrðin ríkir aem
voldugast, berast tónar þeirra langt,
langt út f geiminn.
Ef við gengjum þangað að gamni
okkar einhvern tíma, vildi jeg helst
velja til þess sfðari hluta sunnudags
að hallandi sumri, þann tfma, er vesl-
ings Reykvíkingar eru sem óðast að
hringsnúast á ferhyrningnum: Aust-
urstræti — Aðalstræti — Kirkjustræti
—Pósthússtræti, sjáandi ekkert annað
en sömu andlitin í sífellu, og njót-
andi þess eins að slíta skónum á
þessum götum. Eða er nokkuð ann-
að, sem er þeim að unaði þar?
Það er laust við alla hæðni eða
lítilsvirðingu að jeg spyr svo. Það
eru aumkunarverð vandræði í mín-
um augum, að höfuðstaðurinn okkar
skuli vera svo gersneiddur öllu, er
veitt geti íbúum sínum nokkurn unað
eða lífgað og örvað fegurðartilfinn-
ingu þeirra.
A leiðinni þangað út vil jeg masa
ofurlítið við þig — jeg er altaf að
tala við þig eina eða einan, sem
nennir að renna augunum yfir það,
sem jeg skrifa. Við alla hina hef
jeg ekkert að segja. Þeir láta mig
hlutlausan og jeg þá.
Jeg mæltist til þess strax f byrjun,
að við ljetumst vera vinir, svo að
mjer væri þægilegra að tala við þig.
Vinir erum við hvorki áður nje eftir,
svo leikurinn er óskaðlegur.
Jeg vil ekki gera náunganum óþæg-
indi að óþörfu. Og jeg vil vera að
minsta kosti eins góður við sjálfan
mig og aðra. Þess vegna vil jeg
ekki neyða mig til þess að látast
vera skynsamur, ur því mjer er það
ekki lagið. Því skrifa jeg aðeins
þegar mig lystir og það sem mig
lystir og eins og mig lystir.
Ástæður flestra manna eru svo, að
þeir verða að leigja sig að einhverju
leyti. Sumir leigja höfuð sitt, sum-
ir bol, sumir útlimi, sumir ef til vill
alt þetta. Og ef þeir hafa það ekki
leigt, þá þó bundið á annan hátt, ef
til vill verri. Jeg hef hendur mfnar
leigðar, en ekkert annað bundið,
hreint ekkert annað.---------------
Lundurinn blasir nú við okkur,
brekkurnar baða í sólskini, hlýju en
ekki brennandi, og ungviðið keppist
hvað við annað að teyga í sig ljósið
og lífsþróttinn. Neðan til eru brekk-
urnar grasi grónar en ekki viði.
Gagnstætt því, sem er f öðrum lund-
um inni f borginni, þá er mönnum
leyft hjer að liggja f grasinu eftir
vild. Og þeir nota sjer það líka.
Sumt fólk er nú að sýna sig og
sjá aðra niðri á Strandveginum eða
öðrum fjölförnum götum, skylt því
sem Reykvíkingar eru að hafast að á
„rúntinum". En það fólk, sem þarfast
er mannkyninu, hefur ekki ástæður til
þess, í stað þess sest það í brekkur
Vanadísarlundarins, feður og mæður
af verkamannaflokki með börn sfn.
Jeg vil að við setjumst í grösugu
brekkuna og horfum á fólkið um
stund. Við höfum auðvitað svo oft
verið að horfa á fólkið hjer, en við
megum þó gera það einu sinni enn.
Ennþá verður mjer á að tala um
vöxt og hraustleikasvip fólksins. Jeg
sje þessar mæður, og finst þær beri
það með sjer að máttur þeirra sje í
engu minni en eiginmanna þeirra.
Og jeg undrast yfir þeim meistara,
sem komið hefur því á að virðing
þeirra og rjettur er í ýmsu minni en
mannanna, jeg undrast yfir því að
það skuli geta verið svo. T. d. í
ástamálum, að konan skuli að eins
mega gefa, bíða eftir þvf að fá að
gefa sjálfa sig, en ekki biðja eða
bjóða, þar sem þó ef til vill allur
hennar ástahugur stefnir til. Hve
lengi skyldi þessi rjettarstaða geta
haldist við? Ef til vill veð jeg reyk,
jeg vildi að svo væri; jeg er ekki
svo vel heima f lögmálsgreinum
tfskunnar.
Jeg er trúaður á starfsemi og mátt
Freyju enn á tímum; hún veitir ótrú-
lega mikinn velfarnað þeim, sem
bera ávaxtandi í brjósti sjer það,
sem hún lætur sjer annast um, ástina.
Mjer er það oft óskiljanlegt hvernig
óbreyttir verkamenn geta framfleytt
heilli fjölskyldu með því kaupi, er
þeir hafa. Þó er enga eymd að sjá
á fjölskyldum þeim, sem hjer eru.
Mjer koma ósjálfrátt f hug þeir
menn, er jeg veit allra manna fátæk-
tækasta. Jeg hef kynst þeim all-
mörgum. Þeirra ástæður eru svo
aumar að það er ekki einu sinni
hægt að vorkenna þeim. Þeir bera
ekki ást f barmi, þekkja hana ekki,
lifa allan sinn aldur svo, að hafa
hugann einungis á víni og vændis-
konum, gersnauðir að öllu, þótt þeir
hafi aldrei neitt nema sjálfa sig fyrir
að sjá. En af þvf að þeir fá kaup sitt
vikulega, er það ávalt svo lítið að
þeir geta ekki hreinlega drepið sig
með þvf.
Það er áreiðanlega einhver með í
spilinu, og jeg held það sje enginn
annar en Freyja.
Það er gleðjandi og göfgandi að
sjá svo ljósan vott um blessun heim-
ilislífsins í staðinn fyrir „lausamanns"-
lffið, svo gersneytt öllu yndi. Lft-
um á foreldrana hjerna! Mæðurnar
hafa oftast einhverjum sínum starfa
að gegna; ávalt þurfa börnin þeirra
einhvers við. Við feður sína fljúgast
þau á í grasinu, báðum til yndis;
hjer og hvar hafa þau fiðlu — það
hljóðfæri er alþýðueign Svfa — og
leika á hana eitthvert þýtt lag. Og
sumstaðar kunna börnin ljóð við lag-
ið og syngja undir með sínu nefi. —
Hlustaðu eftir vísunni, sem litla stúlk-
an syngur, jeg hef heyrt hana oft
áður og kann hana:
Sjung, sjung brusande vágl
visorna dina vet jag,
sjung, sjung fágel i skogl
drillarne kan jag nog,
sjung, sjung blomster í vindl
sucka se’n aldrig mera,
sjung, sjung mitt hjárta du!
klaga ej mera nu.
(Sjung = syng! vág = bára, drillarne =
kvakið, sucka = andvarpa, se’n (sedan =
siðan).
Hjer hjá börnunum verð jeg að
barni, verð betri en ella, þótt jeg
verði aldrei góður. Og í þessu
barnsástandi ætla jeg að segja þjer
ósköp litla sögu, sem lítil stúlka sagði
mjer. Hún hafði lesið hana í lít-
illi bók, sem hún átti, og mundi
hana svo vel af því að mynd var
með henni. Mjer finst að sagan sú
hafi hlotið að gerast hjer, f lundin-
um, sem helgaður er Freyju og hún
hefur helgað sjer. Sagan er svona:
Piltur og stúlka voru einu sinni
saman úti. Jeg veit ekki hve gömul
þau voru. Sólin skein. svo undur
milt og vakti hjá þeim alt, sem ljúf-
ast var. Þau töluðust það við sem
báðum var geðþekt. Sveininum fanst
mál ungu stúlkunnar ofur inndælt,
þó voru varir hennar miklu indælii.
En hann var svo ungur og kom sjer
ekki að neinu.
En svo kom býfluga og stakk
mærina í vörina, svo að bólgnaði
undan af eitri flugunnar.
Þá sagði hann henni frá, að ef
höggormur biti mann, mætti ná eitr-
inu út með því að sjúga sárið.
Mátti hann ekki reyna að fá út eit-
ur bíflugunnar?
Píus páfi io. var nýlega svo veikur, að menn voru hræddir um líf
hans, enda er hann gamall maður. Hann hefur jafnan haft lítið um sig.
Hjer er hann sýndur á ferð sjer til hressingar f vagni. Kring um páfa-
höllina er stór garður, og þar inni er hann á ferð, en fer að sögn mjög
sjalan út um götur Rómaborgar, hvað þá heldur lengra.
Jú — — —
Eftir það fyrirgaf hann altaf bý-
flugunum, þótt þær styngi hann.
Viltu nú ganga með mjer ofurlítið
lengra upp á við, þar sem klettarnir
þroka, þöglir og alvarlegir, þar sem
Haga skógurinn breiðir sig í iðgræn-
um öldum fyrir augum okkar með
spegilsljetta Brunnsvíkina eins og
dýrindis silfurskrúð þar inni í grænk-
unni. Við setjumst á þægilegan
stað, og meðan sólin er að hníga að
viði rjett fyrir utan Haga, segi jeg
þjer um æfintýri, er einu sinni gerð-
ist hjer í lundinum. Það er eins og
það lifi hjer í' loftinu og þögulu
hamrarnir beri það enn þá f svip
sfnum.
Frá eldunum. Einar Jónsson
alþm. á Geldingalæk kom suður hingað
í fyrrakvöld. Hann segir, að altafhafi
sjest til eldanna að heiman frá sjer,
þegar dimdi á kvöldin, og á tveimur
stöðum, eða þó, rjettara sagt, á þremur
stöðum. Frá honum að sjá ber
Lambafitjahrauns eldinn vestan við
Heklu, en hinir tveir eldarnir eru
nálægir hvor öðrum og sjást frá hon-
um austan við Heklufjallið. Segir
hann, að kunnugustu menn þar álíti,
eins og Ólafur læknir ísleifsson, að
þeir sjeu í Rauðufossum. En mjög
eru þeir eldar farnir að minka frá
því, sem í byrjun var. Segir hann,
að þeir Guðmundarnir, er hann mætti
á leiðinni, muni verða fyrstir til að
skoða eystra eldsvæðið, og hafi þeir
ætlað upp til þess austan við Heklu.
Nokkur orð um
niðurjöfnun aukaútsvara í Rvík.
Það munu margir hjer 1 bænum vera
óánægðir með aukaútsvör sín, og er það
mjög eðlilegt að svo sje, því ókunnug-
leiki á högum m a r g r a gjaldenda, og
ef til vill fleira, getur vel verið orsökin.
Það er þó ef til vill einn flokkur manna,
sjerstaklega, sem hönd nefndarinnar virð-
ist hafa lagst nokkuð þungt á, og það
eru menn þeir, er stunda sjó á botn-
vörpuskipum. Þáð virðist svo sem þeir,
sem á síðastliðnu ári hafa e i n h v e r n
tíma verið lögskráðir á »trollara«, sjeu
blátt áfram lagðir í einelti með óhæfi-
lega háum gjöldum, svo að manni ligg-
ur við að spyrja, hvers þessir menn eigi
að gjalda. Máske þess, að þeir stunda
þann atvinnuveg, sem líklegastur er til
til þess, að verða bæjarfjelaginu að
varanlegu gagni? Þó tekur útyfir alt,
að nefndin leggur þennan mannflokk
svo í einelti, að leggja æðihátt gjald á
þá, sem nám stunda á stýrimannaskól-
anum; það er að segja, ef þeir hafa
komið »um borð« í »trollara«. Reykja-
víkurbær er víst eina sveitar- eða bæj-
artjelagið á þessu landi, sem hefur grip-
ið til þess eymdarúrræðis, að leggja
aukaútsvör á fátæka skólanemendur.
Nokkur sveitarfjelög, helst austan- og
norðanlands, hafa lagt útsvör á menn,
sem dvalið hafa í sveitum þeirra og rek-
ið þar atvinnu um stuttan tíma, og hef-
ur það mælst illa fyrir, en það hefur
til þessa ekki tíðkast hjer, og þótt sæmd
fyrir bæinn. En nú hefur niðurjöfnunar-
netndin jafnvel gengið svo langt, að leggja
á menn, sem ekki eiga hjer lögheimili,
hafa ekki verið lögskráðir á skip, sem
hjeðan ganga, hafa því ekki haft
eða rekið neina atvinnu hjer, en orðið,
vegna náms stns við stýrimannaskólann,
að kosta sig hjer atvinnulausir 7—8
mánaða tíma á árinu auk þess kostn-
aðar, sem óhjákvæmilegur er öllum, er
nám stunda, hvar sem þeir eiga lög-
heimili.
Að leggja þungar álögur á menn,
sem oftast eru efnalitlir, á m e ð a n
þeir eru að búa sig undir
lífsstöðu sína, er vanvirða
hverju bæjar- eða sveitarfjelagi og virð-
ist bera vott um að efnahag þess sje
mjög illa farið, jafnvel þó álögurnar
kunni að styðjast við lagastaf.
Annars má niðurjöfnunarnefndin gæta
þess, að búast má við að sú stjett
manna, hver sem hún er, sem verður
fyrir því að vera k ú g u ð öðrum frem-
ur, finni einhver ráð til að láta ekki
kúga sig mörg ár. P.
Nóg verkefni handa menta-
mönnum vorum.
Af því að einstaka menn tóku
heldur illa og einfeldnislega stofnun
„ Hins íslenska Fræðafjelags" í Khöfn,
og sumir kváðu að það mætti gera
hjer í Reykjavík, sem Fræðafjelagið
vinnur, ritaði forseti fjelagsins, Bogi
Th. Melsteð, ofurlitla grein um þetta
í „ísafold"; minti hann á, að hjer í
Landsbókasafninu væri nóg verkefni
fyrir hendi. Þar væru 6000 handrit,
og spurði: „hvað er gefið út af
þeim?"
Þessu hefur nú vor fróði lands-
skjalavörður, dr. Jón Þorkelsson, svar-
að í „Sunnanfara" og telur upp 6
bækur, sem hafa verið gefnar hjer
út, og Æfisögu Jóns Þorkelssonar
Skálholtsrektors með feykimiklum
heimildarritum.
Hann er dálítið gramur við Boga
Melsteð út af því, að hann skuli eigi
hafa nefnt þetta nje Landsskjalasafn-
ið eða ritað ítarlega um þetta, en
eigi upplýsir hann neitt um það,
hvort „ísafold" mundi hafa tekið
langa grein eftir B. M. um þetta mál.
Aftur á móti ræður hann af þessu,
að Bogi Melsteð muni eigi þekkja
neitt til Sögufjelagsins — þótt hann
sje fjelagi þess — og þess, sem hann
minnist á í hinni litlu grein sinni;
fyrir bragðið sendir hann honum
nokkur af sínum þjóðkunuu góðvild-
arorðum. Annars er landsskjalavörð-
ur alveg á sama máli sem Bogi Mel-
steð um það, að nóg verkefni sje
hjer fyrir hendi, og að semja þurfi
skrá yfir handritasafnið.
Einnig telur dr. J. Þ. Fræðafjelag-
ið í Kaupmannahöfn að öllu eðlilega
og gagnlega stofnun, eins og rjett
er, og fullyrðir, að nóg verkefni sje
handa því. Sýnir hann í grein sinni,
að hann þekkir töluvert til íslenskra
handrita í söfnum erlendis; var það
óþarfi, því að enginn var að væna
hann um það.
Aðalatriðið í grein doktorsins er
þá þetta:
Landsskjalavörður dr. Jón Þorkels-
son er alveg samþykkur forseta Fræða-
fjelagsins, mag. Boga Th. Melsteð,
um það, að nóg verkefni sje til handa
mentamönnum vorum, bæði innan-
lands og utan, og að fjelagsskap
þurfi til að koma nokkru gagnlegu í
framkvæmd. X.
Hvergi er eins góð og ódýr
matvara ogí IVýhöfn.
Munið því eftir að versla þar
fyrir Hvítasunnuhátíðina.
Uppboðsauglýsing. Laugardag 10. þ. m., kl. 12 á hád., verður hjer á skrifstofunni haldið opinbert uppboð á slægjum og haustbeit í
0rfirisey í sumar. Bæjarfógetinn í Reykjavík, 6. maí 1913.
Jón Magnússon.