Lögrétta - 25.06.1913, Blaðsíða 3

L0GRJETTA
107
annað en að gæta landhelginnar fyrir
yfirgangi fiskimanna. Afstaða íslands
til Danmerkur um sjermálin er söm
sem til annara landa. Island og
Danmörk eru að því leytinu til „fram-
andi" lönd, enda enginn efi á því
samkv. þjóðarjettinum, að danskt
herskip má nú ekki taka óheimilt flagg
af dönsku skipi í utanríkishöfn, þó
að nefnd tilskipun heimili og jafnvel
bjóði það. Höfn er í því efni af
öllum talin jöfn þurru landi. Það
ákvæði hrekkur nú hvorki gagnvart
íslandi nje öðrum löndnm, lengra en
til þess í hæsta lagi, að sýkna þann
foringja, er það gerði, gagnvart dönsku
stjórninni, en leysir hann á engan
hátt undan kæru þess lands, er hann
hefði framið verkið í.
Jeg verð því að álíta, að upptaka
Fálkaforingjans á bláhvíta fánanum
hafi verið ólögmæt, en gildur úr-
skurður um það fæst aðeins með
dómsúrskurði, enda stakk jeg upp á
því 12. þ. m , bæði við bæjarfógeta
og stjórnarráð, að Einar Pjetursson
yrði ákærður fyrir að hafa bláhvíta
fánann á fleytu sinni.
Reykjavík, 23. júní 1913.
Virðingarfylst
Lárus II. Bjarnason.
20. þ. m. var. C. Th. Zahle, for-
ingja Radikakalaflokksins, falið að
mynda nýtt ráðaneyti.
21. þ. m. sagði í símskeyti frá
Khöfn, að ráðaneytið væri myndað
og þannig skipað:
Zahle yfirráðherra og dómsmála;
Edv. Brandes fjármála; P. Munk
varnarmála; O. Rode innanríkismála;
Petersen-Sandby búnaðarmála; Kei-
ser-Nilsen kenslumála og Jens Has-
sing Jörgensen verslunar- og sam-
göngumála-ráðherra.
Allir eru ráðherrarnir úr Radikala-
flokknum.
Balkanmálln. Símað frá
Khöfn 20. þ. m., að óróanum á Bal-
kanskaganum haldi áfram.
Dánarminning.
Hjer í blaðinu hefur áður verið stutt-
lega getið hins sorglega og sviplega frá-
falls Ingvars Ásmundsssonar
í Efstadal i Laugardal, er 2. maí síðastl.
hvarf úr rúmi sínu snemma morguns, og
fanst samdægurs örendur í Brúará. Hann
var tæplega þrítugur að aldri, fæddur í
Efstadal 2. okt. 1883, og búa þar enn
foreldrar hans, sæmdarhjónin Ásmundur
Þorleifsson og Magnhildur Magnúsdóttir,
nú bæði hnigin á efra aldur. Var það
þung raun fyrir þau, að sjá þannig á
bak einkasyni sínum í blóma lífsins og
væntanlegri ellistoð þeirra, því að Ing-
var heitinn ætlaði að fara að búa á hálfri
jörðinni Efstadal, föðurleifð sinni, nú í
vor, og hafði hann mörg skilyrði til
þess, að verða hinn nýtasti bóndi, því
að hann var hinn mesti dugnaðarmað-
ur til verka, og kom sjer hvervetna vel,
svo að öllum, sem kyntust honum, var
einkar hlýtt til hans. Var hann og
manna greiðviknastur og sparaði ekkert
til að vlkja góðu að vinum sínum og
kunningjum. Tilfinningar hans voru
næmar og viðkvæmar, og þótt hann
sýndist oftast nær fremur ljettlyndur, þá
veit enginn hvað i annars brjósti býr, og
er svo oft á ungum aldri, þótt ytra sýnist
alt sljett og felt, að þar „getur undir
glaðri brá grátið stundum hjarta". Jarð-
arför hans fór fram i Miðdal að við-
stöddu allmiklu fjölmenni, en síra Frið-
rik Friðriksson (í Rvík) hafði ort snot-
urt kveðjuljóð frá foreldrum hins látna,
er mest hafa mist við fráfall hans. Hafa
þau beðið þann, er þessar fáu linur rit-
ar, að flytja alúðarþakklæti frá þeim til
allra þeirra, er sýndu þeim hluttekningu
í þessum sára missi þ?irra, bæði með
návist við jarðarför Ingvars heitins, með
því að gefa blómsveiga á kistu hans og
á ýmsan annan hátt. H.
C. A. HEMMERT.
Alls konar
VSFNAÐAÐARVÖRUR,
Vandaðar — Ódýrar.
Þingmálafundur.
Hjer í Reykjavík var þingmálaf.
haldinn í Barnaskólaportinu kvöldið
21. þ. m. Fundarstj. M. Einarsson
dýralæknir, skrifarar Þórður Bjarnason
verslunarstj. og Matth. Þórðarson
fornmenjav. Fyrri þingm. bæjarins,
L. H. Bjarnason prófessor, lýsti stjórn-
arfrumvörpunum, en þessar tillögur
voru samþyktar:
Frá J. Jónssyni alþm.: „Fundurinn
telur síðustu samningakosti í sam-
bandsmálinu óaðgengilega, og er ekki
ætlast til þess, eftir atvikum, að leit-
að verði undirtekta Dana um málið
í bráð".
Frá Ól. Björnssyni ritstjóra: 1.
„Fundurinn skorar á þingmenn bæj-
arins að stuðla að því, að fsl. fáni
verði löggiltur þegar á næsta þingi".
2. „Fnd. skorar á alþingi að gera
sitt ítrasta til þess að efla peninga-
stofnun þjóðarinnar, Landsbankann,
á allan hátt".
Frá J. Ólafssyni alþm.: „Fnd. telur
rjett, eftir þvi sem sambandsmálið
horfir nú við, að samþ. verði á al-
þingi frumv. til þeirra breytinga á
stjórnarskránni, er ætla má að þorri
kjósenda fylgi".
Frá A. J. Johnson áskorun til
þingmannanna um að vera á móti
launahækkun embættismanna, stofnun
nýrra óþarfra embætta og bitlingum
„til þeirra manna, sem ekkert sýni-
legt vinna í þarfir þjóðarinnar ár frá
ári, eða þá aðeins það, sem enga
nauðsyn ber til að vinna að svo
stöddu".
Frá Guðj. Einarssyni prentara: að
„borgarstjóri skuli kosinn af öllum
atkvæðisbærum kjósendum kaupstað-
arins, sem kosningarrjett hafi til
bæjarstjórnar".
Frá Gísla Sveinssyni málaflm.: að
„alþingi láti Einskipafjelagi íslands
í tje allan þann styrk, er það megn-
ar". Ennfr. áskorun til þingm. út af
Fálkaftiálinu 12. þ. m. og önnur út
af ávöxtun opinberra sjóða.
Hluttaka í atkv.gr. um hin ýmsu
mál var ærið misjöfn. Um stjórnar-
skrármálið greiddi t. d. ekki nema
lítill hluti viðstaddra manna atkv. og
slæðingur manna um till. A. J. J. og
áskoranir G. Sv. — Undarlegt þótti
mörgum það, að er A. J. J. vildi
styðja mótmælatill. sína gegn „bitl-
ingunum", gat hann ekki gripið niður
nær en norður í Þingeyjarsýslu, fjarg-
viðraðist um 400 kr. smástyrkinn til
alþýðumannsins Guðm. Friðjónssonar,
en ekki um tugi þúsundanna, sem
fleygt hefur verið í uppgjafaembættis-
manninn frá Vogi.
Fríi fjallatindum til öskik
Frá eldstöðvunuin. Þeir Lefolii
kaupmaður á Eyrarbakka og Níelsen
verslunarstjóri þar komu ofan frá
eldstöðvunum aðfaranótt 24. þ. m.
þeir voru þar uppfrá 13 kl.st. og
fóru til beggja eldstöðvanna.
Lögr. átti tal við þá í gær. Þeir
sögðu enga elda uppi nú, en gufu-
mekki mikla leggur upp frá hraun-
unum, og einnig upp frá Heklu
sjálfri, sögðu þeir.
Mannalát. Nýlega er látinn Bene-
dikt Sölvason bóndi á Ingveldar-
stöðum á Reykjaströnd í Skagafirði.
Hann var meikisbóndi. Hann lætur
eftir sig ekkju og einn son, Guð-
mund ritara við íslandsbanka.
Nýlega er og dáinn síra Benedikt
Eyjólfsson prestur í Bjarnanesi, tæp-
lega fimtugur að aldri, fæddur 1.
nóv. 1863.
jllS. jllSagnús (.lúiíusson) laeknir,
sjerfræðingur í húðsjúk-
d ó m u m.
Yiðtalstími kl. 9—11 árdegis.
Kirkju8træti 12.
Reykj avík.
Ráðherra kom heim síðastl. mið-
vikudag, með »Skálholti« norðan um
land frá Akureyri.
Læknaprófi lauk hjer við háskól-
ann 20. þ. m. Árni P. Helgason
(prests á Kvíabekk) með 1. eink.,
1722/3 st.
Synódus kom saman í gær í heim-
spekisdeild háskólans. Jón Helgason
prófessor flutti á undan guðsþjón-
ustu í dómkirkjunni. Þessi erindi
verða m. a. flutt: Síra Gísli Skúla-
son talar um aðstöðu fríkirkju og
þjóðkirkju hjer á landi; Har. Níels-
son prófessor um Kristsheitin í biblí-
unni; K. Zimsen verkfræðingur um
sögu sunnudagaskólanna; Sig. Sf-
vertsen docent um kristindómskenslu
og Þórhallur biskup um biblíurann-
sóknir. Landlæknir tekur þátt í um-
ræðum um hjónabandslöggjöfina.
Söngfjel. 17. júní söng síðastl.
sunnudagskvöld úti í tjarnarhólman-
um.
Hafnargerðarslysið. Bæjarstjórn
samþykti síðastl. fimtudag, að rann-
saka skyldi það með rjettarprófum,
»Ermine« heitir enska ferðamanna-
skipið, sem um var getið í síðasta
tbl. Það kom hingað í gærkvöld og
eru farþegar rúmt iOO.
»Ljenharðnr«, hið nýja leikrit
Einars Hjörleifssonar, á nú að fara
að koma út.
Kenning Únítara.
Fundarræða eftir séra Rögnvald Pétursson.
(Frh.).
Með þessu móti verður trú einstak-
linganna nokkuð mismunandi, bæði eftir
því hvað þekking þeirra er víðtæk, og
eins fer það nokkuð eftir þeirra andlegu
gáfum og þroska. En svo er líka til
ætlast. Þarfir þeirra verða nokkuð mis-
munandi, og trúarþörfin þá ekki síður.
Og þar sem trúin er lífsskoðun,
verður hún að fylgjast með þroska
mannsins. Hún er skoðun mannsins á
guði, heiminum og mannlífinu, og um
það verður hver að eiga sína skoðun
fyrir sig, þar sem nokkur mismunur er
persónanna og þær eru ekki að öllu
leyti eins. En lífsskoðun manna er
skilningur þeirra á heiminum, á allri
tilverunni, því rétta og ranga, háa og
lága, fagra og ófagra, góða og vonda,
og þ v í 1 í k a lífsbreytninni.
Trúin er því leiðbeining til réttrar
breytni, og því á því sviði líka sjálf-
sögð séreign hvers einstaklings út
af fyrir sig.
Það má ákveða með nokkurnveginn
vissu, hvað sé rétt 1 almennum efnum,
en aldrei um það, er eingöngu snertir
einstaklinginn. Það verður hann að
dæma um sjálfur. Trúin verður því að
vera leiðbeining bæði f almennum og
heimullegum efnum, því hún heimtar,
eins og velferð mánnsins sjálfs heimtar
það, að lffinu sé lifað rétt, opinberlega
og heimullega. Því sá, sem lifir rétt,
hann deyr rétt.
In Únítariska trú veitir því fult skoð-
anafrelsi, og byggist á því. Hún þekkir
ekki og viðurkennir ekki aðrar skorður
á rannsóknarfrelsi manna, en þær sem
guð einn hefir sett, sem er takmörkun
mannlegs skilnings, mannlegrar ævi og
mannlegs máttar. Alt, sem maðurinn
fær skilið og rannsakað, er honum frjálst.
Og niðurstaða rannsóknanna má vera
hver san vill, beri hún að eins í sér
sannleilft gildi og fái hún staðist reynsl-
una.
Þetta er, í fám orðum sagt, skiln-
ingur Unítarisku kirkjunnar á trú og
trúarréttindum manna. Og er vel að
bera það í huga, þegar farið er að at-
huga in ólíku trúaratriði.
Nú þó mönnum mismuni nokkuð í
skoðunum, eru trúaratriðin flestöll in
sömu, og skoðanir manna um þau í
meginatriðunum eins. Má því með
nokkurneginn nákvæmni lýsa höfuðat-
riðum kirkjulærdómsins, og langar mig
til þess að gera það, án þess þó að
fara út f sögu þeirra eða uppruna.
Meginatriði alls trúarlærdómsins er
trúin á Guð. Guð er afl, líf og orsök
allrar tilverunnar. Út yfir alt nær mátt-
ur hans, og enginn'hlutur er svo til, að
þar sé ekki kraftur guðs verkandi, hve
smár sem hann er — út fyrir sólkerfin
og ofan til smæstu frumagnar lífsins á
jörðunni. Öll þau lög, er tilveran hlýðir,
eru guðs lög. Þegar geislar sólarinnar
berast á ölduvaka loftsins, þegar jöiðin
snýst, þegar maðurinn hreyfist úr stað,
þegar hann dregur andann, þegar barnið
grætur sorg sína burt og hugur þess nær
jafnvægi sínu á ný við tárin, eru lög
guðs verkandi.
Öll þessi lög eru eðlileg — náttúr-
leg — það er, þau eru eðli lífsins sam-
kvæm; vegna þess að ekkert líf er til,
án guðs, eða utan hans, þar sem kraft-
ur hans nær ekki til. Alt sem er,
er þess vegna eðlilegt —- náttúrlegt, og
guð sjálfur eðlilegastur alls, náttúrleg-
astur þess náttúrlega, vegna þess að frá
honum, fyrir hann og til hans eru allir
hlutir. Ið yfirnáttúrlega gæti að eins
verið það, er ofar væri guði og allri
tilverunni, verkandi þar sem kraftur
hans næði ekki, á það sem líf og upp-
runa ætti annatstaðar en hjá honum.
En það verður hvergi, fyrst guð er alt
í öllu, alstaðar nálægur, eilífur, með
öllu, er fær eilíflega orðið til. lð yfir-
náttúrlega er því ekki til. Heldur er
alt náttúrlegt, eðli tilverunnar og lög-
máli guðs samkvæmt. Það, að einn
hlutur er meiri en annar, undursamlegri,
dásamlegri, fullkomnari, fegurri, skapar
ekki eðlismismun milli hlutanna, heldur
stigsmun, og svo er lfka alheimurinn
stór. I eðli hans og innan hans rúm-
ast alt, er orðið getur.
Sambandið milli guðs og alheimsins
er svipað — en þó ekki með öllu eins,
vegna þess að því fær enginn maður
fyllilega lýst — er svipað og milli lífsins
og líkama mannsins. Líkaminn fær
ekki haldið mynd sinni og lögun, ekki
starfað, ekki verið til án llfsins. Hann
sundurleysist og verður að dufti, form-
lausu, lögunarlausu, unz lífið andar á duft-
ið og vekur það til nýrra mynda. Þannig
er heimurinn án guðs, nema hann getur
alls ekki orðið til sem duft, því efni
hans er einnig orðið til af krafti og
verkun guðs. (Frh.).
Stjérnarjrmnvörp.
34 frv. leggur stjórnin fyrir næsta
þing og eru þau þessi:
1. Fjárlög 1914—1915. Gert er ráð fyrir
því, að tekjurnar nemi samtals
3,706,47° kr. og útgjöldin 3,630,883
kr. 85 a. og verði því tekjuafgangur
rúm 75,000 kr. og eru helstu útgjöldin
sem nú skulu verða talin:
Vextir og afborganir af lánum
landsjóðs 450,284 kr. 05 a., til æðstu
stjórnar landsins 106,000 kr., til al-
þingiskostnaðar 67,400 kr., til dóm-
gæslu og lögreglustjórnar 246,130 kr.,
til læknaskipunar 356,129 kr. og 80 a.,
til póstmála 260,000 kr., til vegabóta
282,300 kr., þar af til brúar á Eyja-
fjarðará f. á. 70,000 kr., til gufuskipa-
ferða 190,300 kr., til hraðskeyta- og
talsímasambands 235,400 kr. og til
vita 97,150 kr. Alls til samgöngu-
mála 1,065,150 kr. Til kirkju og
kenslumála 665,780 kr., til vísinda,
bókmenta og lista 159,240 kr., til
verklegrar kenslu og fyrirtækja 343,
570 kr. og til eftirlauna, styrktarfjár
og tillags í ellistyrktarsjóð 158,000.
2—3. Fjáraukalög 1910—1911 og 1912—
1013. Til útgjalda í viðbót við fjár-
lögin 1910—1911 veitast 120,664 kr.
30 a. og 1912—1913 135,891 kr. 26 a.
(til viðbótarbyggingar við pósthúsið
65,000 kr.)
4. Um samþykt á landsreikningum
1910—1911.
5. Siglingalög. Stjórnin hefur tekið
upp frv. það, sem lagt var fyrir sfð-
asta þing, en þá var ekki afgreitt,
og hefur tekið tillit til breytingatil-
lagna þeirra, er efrideildarnefndin
vildi gera við frv. Slept hefur verið
úr frv. tillögum um sjerstakan ráðn-
ingarstjóra.
Húseignín nr. 12
i Kirkjustrsti
fæst keypt. Nánari uppplj's-
ingar lijá Halldóri yfirdómara
Danielssyni, Aðalstr. 11.
Síuría cJonsson.
Hvítelið framleiðir Olgerðin
„Egill Skallagrínis8on“.
Simi 390.
Hálslín,
Slifsi oS
Slaufur,
afarstórt úrval.
Sturla (Jcnsscn.
íæknisstörfum minum
gegnir spítalalæknir Matthias Ein-
arsson fyrst um sinn.
G. Ulagnússon.
6. Um tekjuskatt. Af öllum árstekjum
af eign og atvinnu skal greiða %%
af hverjum iooo kr. upp í 6°/o, er
tekjurnar nema yfir ii þús. kr. Á-
búðar- og lausafjárskattur, húsaskatt-
ur og tekjuskattur skulu afnumdir.
7. Um fasteignarskatt, 2/io af hundraði
af öllum fasteignum, nema af hús-
um og lóðum, ltökum og hlunnind-
um, sem eru þjóðeign eða til al-
menningsþarfa, svo sem kirkjur, skól-
ar og sjúkrahús, ennfremur af sömu
eignum ef þær eru eigi 300 kr. virði
í eigu sama manns.
8. Um skattanefndir. Þriggja manna
nefnd í kaupstöðum og sveitum og
skal bæjarfógeti eða hreppstjóri vera
sjálfkjörnir formenn þeirra og 3
manna yfirskattanefnd, í hverjum
kaupstað og sýslu er stjórnarráðið
útnefnir, nema sýslumenn, sem eru
sjálfkjörnir formenn.
9. Um jarðamat. Meta skal allar jarð-
eignir á landinu til peningaverðs
10. hvert ár, í fyrsta sinn 1914 og
síðan á hverju ári, er ártalið endar
á o. Skattanefndir skulu virða jarð-
irnar 1 júnímánuði.
10. Um verðlag. Verðlagsskrá skal af-
numin, en í þess stað tekið meðal-
tal af verðlagi 10 síðustu árin og
nota framvegis.
11. Um laun hreppstjóra, að þau skulu
vera 1 kr. fyrir hvern fullan tug
hreppsbúa, þó ekki undir 30 kr.
12. Um manntalsþing, að þau skuli byrja
í miðjum júnímánuði.
13. Um breyting á vitagjaldslögum, að
skemtiferðaskip skulu undanþegin
vitagjaldi, og skip, sem leita hafnar
í neyð, ef þau hafa engin viðskifti
við landsmenn.
14. Um breyting á tollögum, að af ým-
iskonar sætindatilbúningi, sem áður
hefur verið undanþeginn tolli, skuli
greiða 80 au. toll af hverju kílógr.
15. Um hagstofu íslands. Sjerstakri
stofnun skal verða falið að safna
skýrslum um helstu landshagi ís-
lands, vinna úr þeim og koma þeirn
fyrir almennings sjónir. Forstjóri
skal hafa að byrjunarlaunum 3000
kr., er hækka upp í 4200, og aðstoð-
armaður 2000 kr., er hækka upp í
3000 kr.
16. Breyting á vörutollslögum. Ymsar
vörutegundir látnar skifta um flokka,
(Nl.).