Lögrétta - 25.11.1914, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
207
ManiUa Tó
fleiri stærðir í Austurstræti 1.
Ásg~. G. Guunlaug'sson & Co.
Skemtítundur
til skýringa. Ein, framan á bókinni, er
teikning eftir Þór. B. Þorláksson mál-
ara, og sýnir hugmynd hans um
sveitaheimili meö trjágróöri í kring.
Höf. hefur tileinkaS bókina minningu
Schierbecks fyrv. landlæknis og tel-
ur hann hafa „unniS garSyrkjunni
hjer á landi meira gagn en nokkur
einn maSur annar hefur gert um lang-
an aldur“. Segir hann svo frá garð-
yrkjustörfum Schierbecks hjer og
fylgir þeirri frásögn vönduS mynd af
Schierbeck.
í inngangi ritsins segir höf. meSal
annars:
„Alla langar til aö búa í fallegum
húsum; til þess reyna flestir að klífa
þrítugan hamarinn. En þaS er nú
svo gott aS vita, aS þau heimili, þar
sem mest er boriö í skrautið,
eru ekki ætíS fallegust. ÞaS þarf
ekki altaf svo mikla peninga til þess
aö gera heimilin vistleg og ánægju-
leg; þaS eru svo margir smámunir,
sem þar geta ráSiS svo miklu um.
Herbergi, sem annars eru dauf-
leg, fá alt annaS útlit, þegar komin
eru þangaS nokkur blóm. SömuleiS-
is má gerbreyta umhverfi húsanna
meS því aS rækta þar nokkrar blóm-
jurtir og nokkur trje. ÞaS þarf ekki
mikinn trjágróSur heima viS hús og
bæji til aS breyta útlitinu. Þessu
munu allir hafa veitt eftirtekt, sem
fariS hafa um Hörgárdal og sjeS
heim aS bæjunum Fornhaga og
Skriöu. Fyrir 80—90 árum hafa nokk-
ur trje veriö gróöursett þar; þaS mun
gert hafa Jón garöyrkjum. Kjærne-
sted. Þessir trjálundar gefa bæjun-
um alt annan svip en þeir mundu
hafa án þeirra.
ÞaS eru víSa eins veöursælar sveit-
ir hjer á landi og Hörgárdalurinn, og
fjöldinn allur af sveitabæjum vorum
gætu þéss vegna veriS prýddir sams-
konar gróöri og þessir tveir. Ein-
hvern tíma kemur aS þvi, aö svo
veröi, og þá verSur landiö öSruvísi
yfirlitum en þaS er nú. MaSur hugs-
ar til þess meS hræröum huga, aS
trjálundarnir hefSu getaS veriS viSar^
ef hugsunarsemin og framtakssemin
í þessum efnum hefSi veriS almenn-
ari hjá forfeSrum vorum en raun ber
vitni um.“
Og síSar í innganginum segir höf.:
„Öflugasta taugin til aö koma
sveitabúskapnum á æSra og betra stig
er unaösleiki heimilanna. AS heimilis-
fólkiö finni, aS þarna á þaS í sann-
leika heima.......Eitt af því, sem
mest styöur aS því, aS prýSa heimil-
in, er jurtagróSurinn, bæöi sá sem
vex úti fyrir, og sá, sem vex innan
húss. SkrúSplöntur eru tiltölulega ó-
dýr heimilisprýöi. KostnaSurinn þarf
ekki aö vera neinum þeim um megn,
sem land hefur til aö rækta, en þær
útheimta hugsunarsemi. Þeir, sem
hafa jurtagróSur aS annast, venjast
á aS rækja starf sitt meö alúS og um-
hugsun. Ræktun trjáplantna og blóm-
jurta er eitt af hinum þörfustu viS-
fangsefnum.“
Lögrjetta vill hvetja menn til aö
eignast „Bjarkir“ og færa sjer í nyt
þá fræSslu, sem þar er aö finna.
Stríðid.
Símskeyti frá Central News í London.
18. nóv.: París: Bandamenn vinna
enn vel á. Þjóöverjar hafa árangurs-
laust gert ítrekaSar árásir kringum
Ypres. Petrograd: Þjóöverjar hörfa
undan í Austur-Prússlandi, en halda
enn aöstööunni viS Masuríuvötnin.
Orustan viS Weischel heldur áfram.
Bretska beitiskipiö Glasgow, sem tók
þátt í sjóorustunni viS Chile, er kom-
iö heilu og höldnu til Valparaiso.
19. nóv.: Engin breyting aS ráöi
hefur oröiS á víglínunni, nema aS
bandamenn hafa nálægt Bixschoote
náS mikilsverSri aöstööu. Petrograd:
FramliS Rússa, er veitir ÞjóSverjum
mótspyrnu milli Weichsel og Warte,
er á undanhaldi til Byura. Rússar
vinna enn á í Austur-Prússlandi.
ÞjóSverjar verja línuna milli Gum-
binnen og Angerburg. Frá Berlín er
sagt af þýSingarmiklum sigri á Rúss-
um. I gær skaut þýsk flotadeild stór-
skotum á Libau, svo aS kviknaSi i
borginni.
20. nóv.: París: í gær var áköf
skothríS en engar fótgönguliSsárásir.
ASstaSa bandamanna óbreytt. Petro-
grad: ÆSisgengnar orustur standa
yfir á svæSinu milli Weichsel og
Warte, og línunni milli Czenstochowa
og Kraká. Þjóöverjar hafa viggirt
herstöSvar sínar i Austur-Prússlandi
ramlega. Rússar sækja stöSugt á í
vesturhluta Galizíu. Rússnesk flota-
aeild mætti Goeben og Breslau í
Svartahafinu. Skot rússneska for-
ingjaskipsins löskuöu Goeben mik-
iö og kveiktu í því. Goeben hvarf í
þoku.
21. nóv.: París: ASgerSaleysi á
noröur-herstöSvunum vegna vetrar-
veöurs. ÞjóSverjar hafa gert áköf
áhlaup í Argonne, en veriS hraktir
til baka. ÞorpiS Chauvoncourt, sem
er hægra megin, hefur veriö tekiS
aftur. Petrograd: Áköf orusta held-
ur áfram, Rússar hafa unniS lítiS
eitt á milli Vistula og Warta, tekiö
nokkur hundruS fanga nálægt Lodz.
Bretska sjómálaráöaneytiS auglýsir
sjerstakar tundurduflavarnir viS aö-
alhafnir á austurströndinni. Kaupför
munu fá hafnsögu.
23. nóv.: París: Alt rólegt á allri
herlínunni, nema áköf stórskotahriö á
Ypres og kringum Soissons. Petro-
grad: Á línunni Vistula Warta hef-
ur Rússum aS nokkru leyti gengiS í
vil. Þjóöverjum hefur algerlega mis-
tekist aS aS komast til Warsichaw.
P.retskar flugvjelar reyndu aS gera
árás á Fredrichshafen. ÞjóSverjar
skutu eina flugvjelina niöur og hand-
tóku flugmanninn. í herfangabúSum
nálægt Douglas á eynni Mön hafa
þýskir herfangar gert upphlaup og
reynt aS komast undan. Neyddust
verSirnir til aS skjóta á fangana og
drápu þeir 5.
24. nóv.: Bretskt herskip rendi á
þýskan neSansjávarbát viS noröur-
strönd Skotlands og sökti honum. 26
mönnum af skipshöfninni var bjarg-
aö, og voru þeir teknir til fanga. ÞaS
er skýrt frá því, aS bretskir flugmenn
hafi orsakaS alvarlegt tjón á Zeppe-
linsverksmiöjunni í Friedrichshafen.
Bretar hafa tekiS Basra viS Sahtel-
nabá (norSan viS) Persaflóann meS
orustu. Þýski tundurspillirinn S 124
rakst á danskt eimskip fram undan
Falsterbo og sökk. Párís: Mikil stór-
skotahriS hefur staSiö yfir kringum
Ypres.Soissons og Reims. Öllum á-
ldaupum ÞjóSverja hrundiS. Petro-
grad: Eftir xo daga orustu eru þjóS-
verjar teknir aS hörfa undan suSur
á bóginn frá Vistula-Warta.
íslaud erlendis.
„Hadda-Padda“, leikrit GuSmund-
ar Kambans, hefur nú veriS leikiS á
Kngl. leikhúsinu í Khöfn og segja
símfregnir hingaö, aS því hafi veriö
Guðm. Kamban.
mjög vel tekiö og aö blööin láti vel
yfir leiknum. GuSmundur Kamban er
nú 26 ára gamall. SíSastl. ár las hann
upp fyrsta þátt leiksins viS ýmsa af
hinum stærri alþýSuháskólum í Dan-
mörku.
Sigurður Nordal magister ætlar 1.
des. næstk. aö verja fyrir doktors-
nafnbót viS háskólann í Khöfn rit-
gerS um sögu Ólafs konungs helga.
RitgerSin er allstór bók prentuö, sem
höf. hefur sent Lögr., og verSur
hennar nánar getiS siSar.
Frjettir.
Innlendar.
Bannlagabrot. ÞaS geröist hjer fýr-
ir nokkrum dögum, aS SigurSur Jóns-
son fyrverandi næturvörSur kom á
bát utan úr „Sterling“ og hafSi meS-
feröis poka, sem Þorvaldi lögreglu-
stjóra, sem stóS á bryggjunni, þar
sem Siguröur lenti, þótti grunsamleg-
ur. Vildi Þorvaldur skoSa i pokann,
tn SigurSur hörfaSi meö hann og of-
an í bát sinn og ýtti aftur frá landi.
Þorvaldur fjekk sjer bát og hjelt á
eftir SigurSi út á höfnina. FleygSi
SigurSur þá pokanum útbyröis, en
hann flaut og náöi Þorvaldur honum
þannig. í pokanum voru 12 flöskur af
víni, en þar fyrir utan kálhöfuS, og
því flaut hann. HafSi matreiSslumaS-
urinn á „Sterling“ beSiö SigurS aS
færa pokann Kirk verkfræöingi. Mat-
reiSslumaöurinn fjekk 200 kr. sekt,
SigurSur 100 kr. og Kirk verkfræö-
ingur 100.
Slys við bæjarbryggjuna. SíSastl.
sunnudagskvöld hvolfdi báti meö 8
mönnum í viS bæjarbryggjuna. Bát-
urinn kom meS trjáviS úr „Sterling“,
sem lá á höfninni. Voru 4 af mönn-
í Heimastjórnarfjelaginu FRAM
veröur haldinn laugard. 28. þ. m. kl.
8í Templarahúsinu. — MeSlimir
fjelagsins vitji aögöngumiSa í búS
Sveins Jónssonar i Kirkjustræti föstu-
daginn kl. 10—2 og 4—7, og laugar-
daginn kl .10—4. Best aS koma sem
fyrst, því þótt húsrúm sje stórt, er
tjelagatalan enn þá stærri.
Fjölbreytt skemtiskrá.
Dans á eftir.
unum viS trjáviSarflutninginn, en 4
voru skipverjar af „Sterling“. HafSi
báturinn lent upp á bryggjusporöinn,
er var i kafi, og svo oltiö um. Menn-
irnir lentu allir í sjóinn og drukkn-
aSi einn þeirra, Rútur Jósefsson, til
heimilis á Laugaveg 57. Hann lætur
eftir sig ekkju og tvö börn.
Forberg símastjóri varö fyrir því
slysi siSastl. laugardagskvöld aö hann
datt á götu og fótbrotnaSi.
Hallgrímur Pjetursson. NýkomiS
er fallegt myndspjald af honum, eftir
Samúel Eggertsson skrautritara, og
er H. P. sýndur þar í prjedikunar-
stóli, en á stólnum eru tilvitnanir úr
sálmum hans og eins á umgerö mynd-
arinnar, og einnig tilvitnanir úr kvæSi
Matth. Joch. um Hallgrím. Mynd-
spjaldiö er prentaö í Þýskalandi eftir
teikningu Samúels og er nú til sölu.
I°4 íoi
hann,“ sagöi kafteinninn meS nokkurri
viSkvæmni; „sje hann eigi sár, þá látiS
hann koma ofan í káetu til mín.“
Kafteinninn fór svo ofan, en jeg tók í
hendina á Tommý og öörum offíserum og
undiroffíserum; þeir voru óvenjulega glaS-
ir yfir því aS sjá mig aftur. SíSan var jeg
færSur úr öllum fötum og undraöi þá mjög
aö jeg skyldi ósár, en þó einkum, aS jeg
skyldi vera svartur og svertan ekki ganga
af mjer viö þvott.
„Hvernig stendur á því, herra Keene,“
mælti fyrsti lautinantinn, „aö þjer skuliS
hafa breytt um lit?“ — „Jeg hef veriö aö
leika svertingja þessa þrjá mánuöi, herra
minn! ÞaS er löng saga aö segja frá því,
en jeg ætla aö fara með yöur til kafteins-
ins og segja hana þar.“
Þegar jeg var kominn í einkennisbúning
minn, fór jeg meS fyrsta lautinantinum of-
an í káetu, og er kafteinninn hafSi boöiS
mjer aö setjast niSur, sagSi jeg frá öllu,
er fyrir mig hafSi komiö, og var jeg aS því
meir en klukkutíma.
Þegar jeg haföi lokiS sögu minni, fór
herra Hippesley, er mikiö hafSi aS gera,
upp á þiljur, en jeg var einn eftir hjá kaf-
teininum.
„Jeg verS aö játa, aS jeg hugSi ySur
dauöan,“ sagöi kafteinn Delrnar; „vjer náS-
um bátsmönnunum morguninn eftir, en
þeir kváSu ySur hafa druknaS í káetunni.
Þrjótarnir, aö yfirgefa ySur þannig!“ —
„Jeg hygg, aö þeir sjeu ekki ámælisveröir,
herra minn, þar sem sjórinn var svo mikill
i káetunni og jeg tók ekki undir, er þeir
kölluöu.“ — „Þeir hafa þá kallaS til yS-
ar?“ — „Já, jeg heyröi þá kalla, en jeg var
hálfsofandi og tók ekki undir.“ — „Mjer
þykir vænt um aS heyra þaS, en svo sann-
færSir vorum vjer um dauSa yöar, aS jeg
hef skrifaS rnóSur ySar. ÞaS er undarlegt,
aS þetta er í ööru sinni, sem henni hefur
veriö birt slík sorgarfregn. Þaö lítur svo
út, sem þjer hafiS eitthvert töfralíf, herra
Keene!“ — „Jég vona aS jeg lifí lengi, til
heiSurs fyrir handleiSslu yöar á mjer,
herra minn.“ — „ÞaS vona jeg einnig,“
mælti kafteinninn mjög þægilega, „já, jeg
vona þaö af hjarta. Þjer hafiS komið karl-
mannlega franx. í öllu, er fyrir yður hefur
komiö; þjer eigiS mikiö hrós fyrir þaö
og móSir yöar getur veriS hreykin af yS-
ur.“ — >Jeg þakka yöur fyrir ySar góSu
orö, herra minn,“ svaraöi jeg, því aS jeg
var næsta glaöur aS heyra kaftein Delmar
tala þannig og jeg hugsaöi meS sjálfum
mjer: „Fyrst hann segir aS móöir mín geti
veriS hreykin af mjer, þá er hann þaS
einnig sjálfur." — „ÞaS er svo sem auS-
vitaS, aS þjer getiö ekki gegnt offísera-
störfum í þessum grímubúnaSi,“ mælti
kafteinninn og átti viS litarhátt minn. „Jeg
vona hann slitni af meS tímanum. Þjer
geriö svo vel aS borSa miödegisverö hjá
mjer í dag, en nú getiö þjer fariS til fje-
laga ySar.“
Jeg hneigöi mig virSingarfylst, er jeg
gekk út, og var jeg haröánægöur meö
málalokin. Jeg skundaSi til mötunauta
minna, en þó ekki fyr en jeg var búinn aS
heilsa Bob Kross, er virtist eins giaöur aö
sjá og hann hefSi veriö faöir minn.
Jeg ætla lesandanum aö renna grun í,
hvaSa áheyrn jeg hafi fengiS, bæöi niöri
og á þiljum uppi. Herra Hippesley gat ekk-
ert ráöiö viö offiserana. Jeg var 2 eöa 3
daga eflaust stærsta persónan á skipinu.
Eftir þaö fjekk jeg tóm til aS segja Bob
Kross frá öllu i næSi.
Þegar hann hafSi hlustaS á mig án þess
aS grípa fram í sagSi hann: „Herra Keene,
þaö er ekki hægt aS segja til hvers einn
sje skapaöur fyr en hann er allur, en þá
er þaS komiö í ljós. Mjer viröist aS þjer
sjeuS fæddur til einhvers óvanalegs. Þjer
eruS nú hjer, ekki 16 ára, hafiö gengiö í
fullorSins spor og gert þaS karlmannlega;
þjer hafiS rataS í mestu þrautir, en jafn-
an yfirunniö þær. ÞaS virðist svo, aö þjer
Nokkrir fleiri særöir voru fluttir ofan
og heyröi jeg af samræSum eins stýri-
mannsins, er var særSur, og þeirra, er ofan
komu meS hina sáru, aS þeir í dögun hefSu
sjeS annaö herskip, er kepti aö þeim og
væri um 5 mílur frá þeim á hljeborSa;
Stella berSist því á flótta viS skonnortuna,
er væri á hljeborSa, og væri Stella aS
reyna aS komast undan. Þarna sást, hvaö
vísbendingarnar höföu aö þýSa kvöldinu
fyrir. ViS þessar fregnir varS jeg enn þá
angistarfyllri. Stella reyndi til að komast
undan, og var jeg hræddur urn, aS henni
mundi takast þaS, þar eS hún sigldi svo
ágætlega.
SkothríSin hjelst milli skonnortanna, en
kúlurnar hittu ekki Stellu framar og eng-
ir særSir voru fluttir ofan; þaS var auS-
sætt, aS bæSi skipin miöuSu nú eftir sigl-
um og reiSa hvors annars, annaS til þess
að sleppa, hitt til þess aS hindra þaS, meS
því aS gera hvort annað ófært til sigling-
ar. Mjer fanst eins og jeg heföi viljaS gefa
aSra hendina á mjer til þess aS jeg væri
kominn upp á þiljur. Jeg beið enn hálfan
tíma, en þá sigraSi forvitni mín, svo aö jeg
skreið hægt og hægt upp framstigann.
Skipverjar miðuSu fallbyssunum kulborSa
megin, en enginn var á hljeboröa; jeg gekk
því áfram, þangaS til jeg gat sjeS bæöi
á kulborða oghljeborða; sá jeg þá skipiö
4 mílur i burtu, meö öllum seglum uppi,
og þekti jeg þegar, aS þaö var Kallíópe;
hjartaS barSist í mjer aS hugsa til þess, ef
mjer enn þá einu sinni kynni aS auðnast
aS komast út i hana.
Þegar reykinn bar frá, sá jeg hvar Örin
skreiS á eftir Stellu um rnílu burtu. Tíundu
hverja mínútu dundi skothríðin frá henni
og kúlurar þutu suSandi gegnum reiða
vorn; hún hafSi eigi beSiS mikiS tjón af
kúlum vorum; segl hennar voru aS vísu
götótt eftir kúlurnar, en siglurnar heilar.
Mjer varö þá litð upp í siglurnar á Stellu
og var hún líkt á sig kornin og örin, segl-
in rifin en siglurnar heilar.
Sjórinn var sljettur, þótt æði gola væri,
og báSar skonnorturnar sigldu 6—7 mílur
á klukkustundinni, en Stella sigldi auS-
sjáanlega betur og dró undan mótparti
sínum; jeg sá aö alt var komiS undir
hepnu skoti og flýtti mjer ofan, er jeg
hafSi satt forvitni mína.
Meir en hálfa stund hjelt skothríöin á-
fram án þess rnilli mætti sjá, en þá
heyröi jeg óp svertingja, því aS þeir
höfðu skotið niSur framsiglutoppinn á
Örinni. Jeg heyrSi Víncent hughreysta
menn sína og segja þeim aö miSa vel.
Mjer fjelst hugur, er jeg heyrSi þetta og
settist niSur á kistu.
Skothríöinni slotaöi um stund; svert-
ingjar höfðu skotiö framan á skonnortuna
og voru nú hlæjandi og kátir vel. Jeg þótt-
ist vita, aS Stella væri komin langt fram
úr óvinum sínum, en alt i einu skutu þeir
á oss úr öllum fallbyssunum frá annari
hliöinni í senn og heyrSi jeg óttalegt brak
og rutl á þiljum uppi. Jeg hljóp upp stig-
ann til þess aS sjá, hvaS um væri aS vera.
Þóttist jeg þá vita, aö um leiö og Stella
sigldi fram hjá skonnortunni framan-
verSri, heföi skonnortan alt i einu snúiS
hliSinni viS og látiS svo dynja á oss öll
skotin í senn upp á von og óvon. Tvær
kúlur höföu komið í aftari sigluna og hún
falliS niður; sá jeg þá þegar aS öll von
var úti fyrir Stellu; ekkert gat orSiS henni
til bjargar; hún gæti aS vísu varist skonn-
ortunni, en alls ekki sloppið undan Kallí-
ópe.
Jeg skundaSi ofan i káetu, því aS jeg
var hræddur um aS Svertingjar mundu
taka eftir gleði minni. Jeg heyröi til kap-
teinsins; hann var bálreiður og barSi fót-
unum niður í þiljurnar; þakkaSi jeg guSi
fyrir að jeg var ekki nálægt honum. Siglu-
bútunum var þegar rutt burtu. Jeg heyrSi