Lögrétta - 06.02.1918, Blaðsíða 4

50
LÖGRJETTA
f
Með báli og brandi.
Eftir Henryk Sienkiewicz.
XXVI. KAFLI.
Nú víkur aftur sögunni til Krniel-
nitskis. Hann haföi fyrst eftir sig-
ur sinn sest að 1 Korsun, en hjelt síð-
an til Bialoserkev, og þá borg ætlaði
hann aö gera að höfuðborg í ríki sínu.
Herbúðir sínar hafði hann sett hinu-
megin á fljótsbakkanum.
Það var, eins og Skrjetuski hjelt,
uppspuni einn, að Tuhai-Bey væri
horfinn aftur suður á Krím. Tartarar
þyrptust að honum þsúundum saman.
Var nú þjóðflokkur sá alls orðinn þar
um fjörutiu þúsundir. Áður höfðu
Tartarar og Kósakkar verið svarnir
fjandmenn, en tóku nú höndum sam-
an gegn hinum kristnu. Sjálfur khan-
inn frá Krím var kominn með tólf
þúsund hermenn. Tartararnir voru
hreinasta plága fyrir Ukrainu, bæði
fyrir aðalsmenn og einnig bændur.
Tóku þeir herfangi allar eigur þeirra
og stundum sjálfa þá, konur þeirra og
börn, og seldu síðan í ánauð. Það var
því ekki að kynja þótt bændur gengju
í lið með Kmielnitski, því herbúðirnar
voru eini öruggi staðurinn.
Her hans jókst því afarmikið, og
honum tókst mjög fljótt að gera þá
að nýtum hermönnum, enda var lýð-
ur sá mjög herskár í verunni.
Ýmsir af herforingjum hans hvöttu
hann til þess að láta ekki hjer staðar
numið, heldur halda áfram til Var-
sjau,en honum var ekki að þoka.Hann
vissi betur en þeir, hversu mikinn
liðsstyrk ríkið hafði, og treysti ekki
á það, að hann væri þegar orðinn fast-
ur í sessi. Hann vonaði að bráðlega
yrði farið að semja, og frið vildi hann
framar öllu, þvi að hann var smeikur
við, að herskarar sínir mundu ekki
hlýða, þegar til lengdr ljeti, og alda
sú, er hann hafði komið á stað, mundi
skella á honum sjálfum. Þegar hann
var i slíkum hugleiðingum, lokaði
hann sig inni, og drakk þá óslitið
sólarhringunum saman. Herforingj-
arnir fóru að dæmi hans við drykkju,
og við það dró úr heraganum. Oft
lenti hermönnum hans í blóðugum
skærum, og fangar voru brytjaðii
niður, og margs konar svivirðingar
framdar. Borgin varð að jarðnesku
helvíti,
Það var dag nokkurn, að aðalsmað-
ur, Vikowski að nafni, kom með flýti
inn til Kmielnitskis, —• hann hafði
verið handtekinn, en var nú skrifari
Kmielnitskis. Hann var nú drukkinn
mjög og svaf á legubekk, en Vikow-
ski þreif til hans og reisti hann upp.
„Hver fjandinn gengur á?“ spurði
hinn.
„Þjer verið að rísa á fæur. Það eru
komnir sendimenn."
Kmielnitski reis þegar á fætur og
aít vín rann þegar af honum.
„Fáðu mjer brynju mína, hjálm og
hetmansstaf,“ kallaði hann til Kó-
sakka ungs, sem stóð við dyrnar.
„Hverjir eru komnir, og hvaðan eru
þeir?" spurði hann Vikowski.
„Það er Patronius prestur frá Hus-
tja, sendur frá hersinum í Braslav.
„Frá Kisiel hersi?“
ijá."
i(Lof sje gúði, föður, syni, heilögum
áttda og Maríú mey!“ sagði hann og
gerði fyrir sjer krossmark. Andlit
hans geislaði af gleði. Nú byrjuðu
friðarumleitanirnar!
Rjett í þessum svifum bárust hon-
úm aðrar frjettir, og þær ekki sem
friðsamlegastar. Þegar her Jeremías-
ár fúrsta hafði hvílst um hríð, rjeðst
hann inn á land uppreisnarmanna, og
var sagt, að hann þyrmdi engri lif-
andi veru, og brendi hvern þann bæ
til ösku, sem á leið hans yrði. Skrje-
tuski, sem stýrði framliði furstans,
rakst á Kósakkasveit, og fóru svo
leikar, að hver einasti Kósakki var
drepinn, en alls vorú þeir tvö þúsund.
Furstinn hafði sest um og unnið borg-
ina Pohrebystje og gjöreyddi hana,
svo að ekki stóð þar steinn yfir steini,
og hafði þar verið beitt ógurlegri
grimd. Sagt var að furstinn hefði á-
mint hermennina um það, að drepa
borgarbúa þannig, að þeir fyndu til
þess, að þeir dæju. Reyndar voru
borgarbúar brennuvargar, og orðlögð
illmenni. Engum þar þar þyrmt. Sjö
hundruð fangar vour hengdir og tvö ,
hundruð settir á oddhvassa staura.
Sagt var og að liðsmennirnir hefðu
skemt sjer við að stinga augun úr
föngunum og brenna þá síðan við
hægan eld. Uppreisnarmönnum fjell
allur ketill í eld við frjettir þessar.
Lýðurinn flýði því á fund Kmielnit-
skis, eða tók á móti furstanum með
brauði og salti og baðst miskunnar.
Hinum minni uppreisnarflokkum
var tvístrað eða þeir strádrepnir.
Flóttamenn frá þeim hjeruðum sögðu
að þar í skógunum hengi Kósakki í
hverju trje.
Og þetta átti sjer stað rjett fyrir
augum hundraðþúsunda-hers Kmiel-
nitskis. Það var því ekki að furða,
þótt hann yrði hálf-óður við fregnir
þessar. Annars vegar voru friðar-
umleitanir, en hins vegar reidd sverð-
in. Hjeldi hann her sínum gegn furst-
anum, var það sama sem að afsegja
alla friðarsamninga við hersinn í
Braslov.
Hin eina von hans voru Tartararn-
ir. Hann stóð upp og gekk rakleitt
á fund Tuhai-Beys og heilsaði honum
mjög vingjarnlega.
„Tuhai-Bey, vinur rninn!" sagði
hann, „þú hefur veitt mjer sigurinn
bæði við Gulu vötnin og við Korsun.
Nú bið jeg þig um að þú bjargir mjer
í þriðja skiftið. Sendimenn eru nú
komnir á fund minn með brjef frá
hersinum í Braslav og býður hann
þar og ábyrgist, að Kósakkar skuli
fá öll sín gömlu rjettindi, ef jeg nú
slöðvi hernaðinn. Jeg verð að taka
friðarboðunum líklega, til þess að
sýna sáttfýsi mina. Nú berast mjer
einnig frjettir um það, að Jeremías
fursti, óvinur vor, fari hjer yfir land-
íð með báli og brandi, brytji niður
Kósakka mina, stingi úr þeim aug-
un og stegli þá. Það er nú erindi mitt,
að biðja þig að halda móti honum '
með Tartara þína. Neitir þú að fara,
ræðst hann hjer á okkur, áður en
langt um líður.“
Tartarahöfðinginn sat á stórum á-
breiðubunka, er hann hafði tekið við
Korsun og rænt aðalsmenn. Hann reri
fram og aftur um stund, og dróg
annað augað í pung, eins og hann
væri að hugsa málið, en sagði síðan:
„Við Allah! Mjer er það ómögu-
legt.“
„Hvers vegna?"
„Vegna þess, að jeg hef mist mikið
lið og marga foringja þín vegna, bæði
við Gulu vötnin og hjá Korsun. Hví
skyldi jeg hætta á, að missa enn fleiri.
Furstinn er ágætur hershöfðingi, en
samt skal jeg halda móti honum, farir
þú líka. Einn fer jeg ekki eitt fet. Jeg
er ekki sá heimskingi að jeg hætti öllu
því sem jeg hef unnið, og það gæti
jeg mist í einni orustu. Heldur sendi
jeg mína menn hjeðan eftir fje og
föngum. Jeg er búinn að gera nóg
fyrir hina vantrúúðu hunda. Jeg fer
ekki og ræð khaninum einnig frá að
fara móti furstanum. Nú hefi jeg sagt
þjer svar mitt.“
„Þú hefur svarið þess eið, að þú
skyldir hjálpa mjer."
„Það er rjett, en jeg hef svarið
að jeg skyldi berjast með þjer, en
ekki fyrir þig. Farðu nú.“
„Hef jeg ekki leyft þjer að taka
menn mína hernámi? Hef jeg ekki
selt þjer í hendur herfang mikið og
hetmennina báða?“
„Jú, en ef þú hefðir ekki afhent
mjer þá, hefði jeg afhent þeim þig.“
„Jeg fer beint á fund khansins."
„Farðu hvert á land, sem þú vilt.
Þú ert þorpari!" urraði Tuhai-Bey
bálreiðúi*.
Kmielnitski sá að það gat orðið
hættúlegt að reita hann meira til reiði.
Hann kvaddi þvi og fór beint til
Khansins, en fjekk þar alveg somú
svöf.
Tartararnir kærðu sig alls ekki um
það, að berjast við furstann, sem tal-
inn var ósigrandi. Þeim þótti það ör-
uggara að afla sjer fjár og fanga í
smá-ránsferðum og taka þannig hlút
sinn á þurru landi.
Kmielnitski var hamstola af reiði,
er hann kom heim aftur, og hanrt var
’ sestur að flöskunni, þegar Vikowski
kom að og tók hana af honum.
! „Nú megið þjer ekki drekka, göf-
ugi hetmaður. Seniboðarnir bíða hjer
eftir svari."
Kmielnitski varð afarreiður yfir
þessari ósvífni og sagði:
„Jeg skal láta stegla bæði þig og
sendiboðana."
„Jeg fæ yður samt ekki flöskuna
aftur. Þjer megið blygðast yðarl For-
lögin hafa sett yður yfir mikið, en
samt blindfylíið þjer yður eins og
Kósakkaræfill. Nú verður að hamra,
meðan járnið er heitt, en ekki drekka
frá sjer alt vit. Sá tími er nú kominn,
að hægt er semja frið, og fá allar sín-
ar kröfur viðurkendar. Annars getur
það orðið um seinan. Lif yðar og for-
ingja yðar leikur á þræði. Sendið nú
tafarlaust til Varsjá og biðjið um
vernd konungsins."
„Þú ert hygginn maður! Jæja, láttu
hringja til þings, og segðu foringf-
unum að jeg komi rjett bráðum."
V'ikowski fór, en rjett á eftir heyrð-
ist klukkum hringt, er kölluðu for-
ingjana á ráðstefnu, og brátt tóku
þeir að þyrpast að. Þar voru þeir:
hinn ógurlegi Krysovonos, Kreschov-
ski „sverð Kósakka", hinn reyndi og
gamli Filon, Pushgarenko hinn óði
frá Pultava, Jakob frá Chigirin, og
margir fleiri frægir og hraustir her-
foringjar, þó vantaði marga. Hafði
Jeremías þegar sent ýmsa þeirra til
Heljar, og aðrir voru á ránsferðum.
Tartararnir voru ekki kvaddir á
ráðstefnu þessa.
Lýðurinn þyrptist að torginu þar
sem foringjarnir sátu, en varðmenn
hjeldu' þeim í hæfilegri fjarlægð.
Ljetu þeir stafi og kylfur, sem þeir
höfðu að vopni, ganga svo óspart á
lýðnum, að nokkrir lágu dauðir eftir.
Loks kom Kmielnitski. Hann var
rauðklæddur, með hjálm á höfði og
hershöfðingjastafinn í hendi. Patró-
nius klerkur gekk honum til hægri
handar, en á vinstri hönd gekk Vi-
kowski með bókfell undir hendinni.
Hlutabréf
EimskipaféL íslands.
Aðvörun til hluthafa.
Oss hefir borist vitneskja um það, að maður einn hér
í bænum, sem auglýsir að hann kaupi hlutabréf í félagi
voru, hjóði fyrir þau einungis 65 til 80 af hundraði af
ákvæðisverði hlutabréfanna, og hafi jafnvel náð kaupum á
einhverjum bréfum fyrir þetta verð.
Út af þessu leyfum vér oss að leiða athygli hluthaf-
anna að því, að eftir því sem hagur félags vors stendur, þá
getum vér ekki talið ástæðu fyrir neinn hluthafa til að selja
hlutabréf sin undir nafnverði. Jafnframt skai og athygli
hluthafa leidd að því, að samkvæmt félagslögunum þarf
samþykki félagsstjórnarinnar til þess að sala á hlutabréfum
félagsins sé gild.
Til þess að gera þeim hluthöfum hægra fyrir, sem
kynnu að vilja koma bréfum sínum í peninga, hefir samist
svo um, að skrifstofa Verslunarráðs íslands taki að sér, frá
því í dag, að vera milliliður milli seljenda og kaupenda að
hlutabréfum vorum, og að útvega samþykki félagsstjórnarinn-
ar til sölunnar. Ráðum vér því þeim, sem vilja selja bréf
sín, að snúa sér til nefndrar skrifstofu, og sömuleiðis æltu
þeir, sem vilja kaupa hlutabréf félagsins, að snúa sér þangað.
Skrifstofa Verslunarráðsins er í
Kmielnitski settist meöal foringj-
anna og sat um stund þegjandi, því
næst tók hann oían hjálminn til merk-
is um aö samkoman væri sett. Hann
stóð upp og mælti:
Kirkjustræti 8 B, opin kl. 10—12 og
2—4 hvern virkan dag.
Reykjavík, 3. febr. 1918.
iif. EimskiDafé
Ásg. G. Gunnlaugsson & Co
Austurstræti 1, Reykjavík,
selja:
VeínaCarvörur. — Smávirur.
Ktrlmanna og ungliuga ytri- og innriiatnaöi.
Regnkápur. — Sjiföt — Forlaíöt.
Prjinavörur.
Kotagarn. — Línur. — öngla. — Maniila.
Smurningiolíu.
Vandaðar vörur. Sanngjarnt verð.
Föntunum utan af landi svaraC um ksoL
„VirSulegu herrar, hershöfðingjar
og foringjarl Yður er það kunnugt,
að vjer höfum orðið að beita vopn-j
um til þess að hrinda af höndum vor-
um órjetti þeim og kúgun, sem vjer
vorum beittir, og til þess að öðlast
aftur rjettindi þau og frelsi, er aðall-
inn hefur svift oss, án vitundar og
vilja konungs vors. Drottinn hefur
blessað starf vort. Hinir heiðurs-
snauðu harðstjórar titra af ótta, og
þeim hefur verið sæmilega refsað fyr-
ir kúgun þeirra við oss og ódreng-
skap. Guð hefur gefið oss glæsileg-
an sigur, sem vjer aldrei fáum full-
þakkað. Þegar nú að vjer höfum refs-
að harðstjórunum og bælt niður í
þeim hrokann, þá ber oss að hætta
blóðsúthellingum, þar sem kristnir
meðbræður vorir eiga í hlut, því að
guði er slíkt ekki þóknanlegt. Á hinn
bóginn getum vjer ekki lagt niður
vopnin fyr en konungur vor hefur
lýst það vilja sinn og lög, að vjer
fengjum aftur fornan rjett og frelsi.
Hersirinn í Braslav hefur nú sent
mjer brjef og boðskap um, að þetta
geti nú fengist, og hygg jeg það rjett
vera. Það eru hetmennirnir, og furst-
inn, en ekki vjer, sem hafa gert gagn-
stætt vilja kongsins. Vjer höfum refs-
að þeirn,, og bera oss laun og þakk-
læti hans og ráðsins, en ekki van-
þóknun.
Jeg vil því biðja yður að hlýða meÖ
athygli á brjef hersisins, og gera síð-
an viturlegar ákvarðanir um það,
hvernig heppilegast verði lokið þess-
um blóðsúthellingum kristinnamanna,
en vjer þó fáum fulkomin laun fyrir
hollustu vora og hlýðni gagnvart rík-
inu.“
Kmielnitski spurði ekki foringja
sína, hvort þeir vildu hætta styrjöld-
inni. Hann ljet þá vita, hvaða ákvörð-
un hann vildi að þeir tækju. Það
heyrðist líka brátt óánægjunöldur,
sem varð ávalt háværara. Kmielnitski
sagði ekki eitt orð, en athugaði i
hverjum ljet hæst, og virtist setja það
mjög vel á sig.
Hjer með tilkynnist vinum og
vandamönnum að móðir mín, Sig-
ríður Jónsdóttir, andaðist i. febrúar
s. 1., eftir þunga legu.
Reykjavík, Spítalastíg 7, 2. febr. 1918.
EINAR PJETURSSON,
trjesmiður.
Eggert Claessen
yfirrjettarmálaflutningsmaður.
Pósthússtræti 17.. Venjulega heima
kl. 10—II og 4—5. Talsími 16.
Sighv. Blöndahl
cand. jur.
Viðtalstími 11—12 og 4—6, '
Lækjargötu 6B.
Simi 720. Pósthólf 2.
Steindór Gunnlaugsson
yfirdómsmálflutningsmaður.
Flytttr mál, kaupir og selur fast-
eignir o. fl.
Bröttugötu 6. Sími 564.
Heima kl. 4—7.
Fjelagsprcntsmlðjan,