Lögrétta - 20.08.1919, Síða 3

LÖGRJ ETTA
3
í Botnsdal.
í Botnsdal er fagurt. Einn blíöviörisdag
í brekku þar sat jeg. Hiö eldgamla lag
ljek Glymur á hörpuna gljúfrinu frá,
en grundir og tindarnir hlustuöu á.
Jeg hallaöi eyranu ofan aö mold,
fann ómanna straumöldur dreifast um fold.
Frá tindi að strönd fann jeg tónanna mátt.
Öll titraði jöröin viö hörpunnar slátt.
Og Súlanna tindarnir sungu þann niö,
og sólfyltu bláhvelin tóku’ honum viö,
svo ómarnir berast um sólnanna sal
um sumariö íslenska i fallegum dal.
Þ. G.
söfnuö. Tæplega getur skyldurækn-
ari mann i embættisstörfum en hann
var, og fáir munu hafa unniö störf
sín meö meiri gleöi, en um leiö meö
veikari heilsu en hann, einkum upp á
siökastiö. Síöasta prestsverk hans
var, að fám dögum fyrir andlát sitt
skreið hann fram úr rúminu til aö
skira þrjú börn, sem komið var með
til hans. Það er óhætt að segja, aö
það var dæmafá hreysti er hann
sýndi í hinum sáru veikindum. Og
eítir dauðanum beiö hann án ótta
og meö glaðri von, eins og menn
bíðá eftir góðum vin.
Þeir sem komu á heimili þeirra
hióna, munu minnast gestrisni þeirra.
Þaö er fjölfarið þar pm, og héita
mátti, að þau reistu skála um brautu
þvera. Þau voru samtaka í þvi að búa
heimili sitt sem best til þess aö geta
tekið á móti gestum sínum með rausn,
og sama alúð var öllum sýnd, er að
garði komu, jafnt háum og lágum,
sem svo er kallað.
Njóttu þá hinnar þráðu hvildar og
friöar, hreinskilni, trygglyndi vinur.
Þakklæti og von fylgja þjer til ó-
kunna landsins.
Gamall vinur.
Fxjettir.
Tíðin. Á mánud. var lauk loks hin-
um langvinnu rigningum. Þá kom
norðanátt með þurki og kulda, og
var einkum hvast í gær. Sagt er að
hey hafi þá fokið til skaða austur í
Mýrdal. Frá Siglufirði og Eyjafirði
er sagt, að þar sjeu miklir kuldar, og
hafi snjóað í fjöll. — Sildveiöi er þar
nú sem stendur engin, öll skip inni
á höfnum.
ioo ára afmæli Jóns Árnasonar
bókavarðar og þjóðsagnaritara var
síðastl. sunnudag, 17. þ. m. Var minn-
isvarði þeirra hjónanna hjer í kirkju-
garðinum skreyttur blómsveigum um
morguninn, en Þorv. Thoroddsen pró-
fessor flutti þar stutta minningar-
ræðu, sem einkum var beint til ætt-
itigja og vandamanna.
Sæsíminn slitnaði aðfaranótt 14. þ.
m., og hefur ekki verið gert viö hann
enn. Búist þó við, að það takist bráð-
lega. Bilunin er sunnan við Færeyjar,
á sama stað og áður, og valda straum-
ar.
Hjónaband. 17. þ. m. voru gefin
hier saman af bæjarfógeta Sæters-
moen verkfræðingur, sá er gert hefur
mælingarnar við Þjórsá fyrir Títans-
fjelagið, og frk. Helga Jacobsön,
dóttir Jóns landsbókavarðar.
Meulenberg prestur í Landakoti er
nú kominn hingað aftur, eftir langa
fjarveru. Hann fór til Khafnar um
það leyti sem ófriðurinn hófst, og
liefur ekki fengið leyfi Breta til heim-
ferðar fyr en nú.
Knattleikamir. 5. og síðasti kapp-
leikurinn milli dönsku og íslensku
knattspyrnuflokkanna fór hjer fram
kvöldið 14. þ. m. Það var úrslitaleik-
urinn, og unnu Dani þá með 7:2.
Höfðu Dani (A. B.) þá unnið 4 leik-
ana, en íslendingar 1. Dönsku knatt-
spyrnumennirnir fóru' heimleiðis með
„Botníu“, og voru þeir kvaddir með
fjörugu samsæti, ræðuhöldum og
dansi.
Lárus Pálsson læknir dáinn. Hann
andaðist á heimili sínu hjer í bænum
16. þ. m., 77 ára gamall. Verður hans
nánar minst síðar.
Mjólkurverð í Rvík hefur nú hækk-
að aftur upp í 72 au. líterinn.
Búrhveli, 60 álna, rak á Kalmans-
tjarnarfjöru 11. þ. m., segir Mrg.bl..
og áætlað, að lýsið i hausnum einum
muni vera um 10 þús. kr. virði.
Andr. Carnegie látinn. Khafnar-
skeyti frá 13. þ. m. segir lát hins
heimskunna ameriska auðmanns, An-
drew Carnegie. Hann var fæddur
1837, í Skotlandi, en fluttist vestur
vm haf 1848, og græddi þar auð sinn
á rekstri steinolíunáma, járnbrauta-
byggingum og stáliðnaði. Heims-
frægur er hann fyrir rikmannlegar
gjafir til ýmislegra fyrirtækja og
stofnana.
Danski sendiherrann, Johannes E.
Böggild, kom hingað með Botniu 13
þ. m. Hann er lögfræðingur, 41 árs,
var áður um hríö starfsmaður í utan-
rikisráðaneytinu danska, en varð 1910
ræðismaður Dana í San Francisco og
s;ðan í Chicago, en 1915 varð hann
yfirræðismaður þeirra í Lundúnum
Sendiherrann fór hingað að eins
snögga kynnisför nú, en kemur al-
fiuttur hingað með fjölskyldu sína
fyrir áramótin.
Ragnar Lundborg framkv.stjóri frá
Stokkhólmi, sem lengi hefur látið ís-
landsmál mikið til sín taka og jafnan
tekið í þeim málstað íslendinga, er
r.ú staddur hjer í bænum ásamt fru
sinni og 2 dætrum ungum. Hann hef-
ur ekki áður komið hingað til lands
og dvelur hjer fram til 28. þ. m.
Landsspítalinn. Til þess að kynna
sjer spítalabyggingar, eru þeir ný-
farnir til útlanda, kostaðir af landinu,
Guðm. Harinesson prófessor og Guð-
jón Samúelsson húsgerðameistari.
Júlíus Schou steinhöggvari fór
hjeðan með „Botníu“ um dagmn á-
samt frú sinni, og setjast þau að á
Borgundarhólmi. Þaðan er J. Schou
ættaður, en hefur búiö hjer í bænum
írá því um 1880, eða nær 40 ár. Hann
Lefur unnið hjer að steinsmíði og
kendi það hjer áður fyrri; mun íyrsi-
ur manna hafa bygt hjer hús úr
böggnum, íslenskum steini. Bæjar-
1 ryggjan er eitt af fyrstu verkum
hans hjer, en var síðar breikkuð.
Eistu steinhúsin, sem hann bygði,
munu vera húsið á Laugav., sem
lengi var við hann kent, húsið, sem
Sig. Kristjánsson bóksali býr nú i,
og „Merkisteinn" við Vesturgötu.
Hann hefur og höggvið fjölda leg-
steina og var listfengur í smíði sínu.
Frarnan af átti hann stundum örðugt
uppdráttar, en var nú orðinn vel efn-
aður maður, hafði lengi rekið versl-
un með eldfæri o. fl.
Gullbrúðkaupsdag áttu þau 7. þ, m.
heiðurshjónin Helgi Árnason og
Kristín Grímsdóttir á Gíslabæ i
Breiðuvíkurhreppi á Snæfellsnesi.
Fljót sjóferð frá Reykjavík til
Austfjarða. Um mánaðamótin síðustu
var fjöldi aðkomumanna viðsvegar
at landi staddur í höfuðstaðnum, en
íá skip í förum þaðan. Þó gátu Norð.
lendingar gert sjer vonir um far með
togurum til Akureyrar, en Austfirð-
mgar voru verst settir. Var þá reynt
lil að fá Eimskipafjel. fslands til aö
!áta Gullfoss koma við á Austfjörð-
um á leið til Kaupmannahafnar, til-
tölulega lítinn krók, sem dönsku póst-
skipin fóru oft á einveldistímanum,
en það fjekst ekki, sjálfsagt af góð-
nm og gildum ástæðum. Sveinn Ólafs-
son alþm. frá Firði, er mest hafð’
íagt sig í framkróka um þetta, mun
þá hafa snúið sjer til Eliasar Stefáns-
sonar utgeröarmanns, eiganda enn-
batsms SKjöidur, sem hetur um hrið
verið i lorum milli Reykjavikur og
Borgarness, og tokst loks að fá skip
þetta tii austurlerðar 11. júli, einm
slundu fyrir hadegi. Hafði verið rosi
og stórsjór þar syðra undanfarna
daga, en nú var veðrið snúið-til norð-
urs og hagstætt, eftir að komið var
fyrir Reykjanes og sljettur sjór aust.
ur með 'öllu landi með sumarsól i
heiði, sem hálendið fal þó um lág-
nætti. Þótt skip væri litið og rúm
þröngt, leið farþegum framar öllum
vonum, enda skorti ekki nærgætni og
alúð af hálfu skipráðanda og skip-
verja, sem allir munu hafa verið ís-
lenskir. Kom nú einhverjum til hugar
hið snjalla kvæði Einars Benedikts-
sonar: „Strandsigling“, þar sem svo
er komist að orði: Jeljadrungi útiála
huldi | eimknör fyrir ströndum rann“,
og „dönsk var gnoðin, Dani yfir
borði“ o.s.fv.,og þótti nú góð umskifti
orðin, svo kveða mætti við annan tón
eitthyað á þessa leið:
Sólin glitrar Atlants-álinn,
eimknör fyrir ströndum fer,
íslendinga auka bálin,
islensk skipshöfn starfar hjer,
Elíasar dugur, sem ei dvínar,
drífa ljet á græði skútur sinar.
En svo hefur víst skort bæði hagr
mælsku og andríki til að rekja and
siæðurnar lengra. Mistur var yfir
sveitunum fyrir sunnan Öræfi, en
eitir það mátti fara með hið forn-
kveðna: „Austr sjek fjöll af flausta
ferli geisla merluð.“ — Þegar kom
austur fyrir Lón, var Pjetur skipstjóri
Ingjaldsson svo vænn, að greiða fyrir
landgöngu tveggja farþega, er þar
áttu heima (aö Stafafelli og Hlíö).
Ljet hann stansa fyrir utan Hvalsnes
meðan bátur kom úr landi, róinn af
fimm röskum drengjum, til að taka
á móti þessum mönnum, og voru þá
34 klukkustundjr frá því Skjöldur
lagði frá bryggju i Reykjavík, Og
hafði hvergi komið við á leiðinni, en
hjelt nú til Vattarness, Norðfjarðar
og Seyðisfjarðar.
Hugurinn reikar nú aftur í tímann
tyrir fjórðugi aldar (1894), þegar
norska skipið „Stamford“ (vöruflutn-
ingaskip kaupfjelaga, skipstjóri Gem.
re) flutti þingmenn til Austfjarða, og
var þá þingmanni Austur-Skaftfell-
inga skotið á larid við Horn fyrir
tdstilli Jóns heitins Vidalíns, Þetta
var skömmu áður en Þórarinn Tuli-
n.ius kom rekspöl á strandferðir aust.
anlands, eftir frumkvæði og fjárveit-
ingu alþingis 1895.
18. júlí 1919.
J-
Nýjar bækur. í bókaverslanirnar
eru nú nýkomnar þessar bækur: Trú
og sannanir, eftir Einar H. Kvaran;
Út yfir gröf og dauða, eftir Ch. L.
Twedale, þýöing eftir Sig. Kr. Pjet-
ursson, með formála eftir Harald
prófessor Nielsson; Fornar ástir, sög-
ur eftir Sig. Nordal. — Aðalútsala
i Bankastræti 11, hjá Þór. B. Þor-
lákssyni.
Alþingi.
Þingmannafrumvörp.
| 54. Frv. um breytingar á lögum
nr. 91, 14. nóv. 1917, um aðflutnings-
bann á áfengi. Flm.: Þorst. J., Stef.
Stef., Sv. Ól„ P. Ott., og B. Kristj.
— í greinargerð segir: Frv. þetta er
. borið fram til þess að bæta úr göllum
þeim, sem reynst hafa á bannlögun-
! um, pg komið hafa í ljós hin síðustu
ár. Með fyrstu grein er farið fram á
i þá breytingu á bannlögunum, að
bannað sje að flytja til landsins hár-
n eðul og ilmvötn með vínanda í. Hef-
! nr brytt nokkuð á því, að vökvar
| 1 essir væru notaöir til drykkjar, og
; þykir þvi rjett að banna aðflutning
i þeirra, það því fremur, þar sem það
j er vitanlegt, að þeir hafa aldrei komið
i ueinum að liði. Þá er enn fremur gerð
| sú breyting, að stjórnarráðið setji
rcglur um sölu á suðuvökva, sem á-
| fengi er í; er það gert vegna mis-
j brúkunar þeirrar, er komið hefur
1 fram. Með 3. gr. er farið fam á að
i sekta menn fyrir að vera ölvaðir á
almannafæri. Breyting þessi hefur áð-
ur legið fyrir þinginu, en þá þótti
rjettara að setja hana í lögreglusam-
þyktir kaupstaðanna en í lögin.
| Það hefur komið fyrir, að menn
hafa grætt fje á þvi að brjóta bann-
lögin, þótt þeir greiddu sektir sam-
kvæmt dómi. Slíkt á ekki að koma
fyrir, og því borm iram breyting sú,
er felst i 8. gr„ um að auk sektanna
skuli greiða víst gjald (100 kr.) fyrir
hvern liter áfengis, sem farið er meo
ólögiega. Með því á að vera komið 1
veg fyrir, að menn geti haft f járhags
legan hagnað af bannlagabrotum.
55. Frv. um sölu á spildu af landi
kirkjujarðarinnar Fjósa i Laxár-
hreppi. Flm.: B. J. frá Vogi. — Rík-
isstjórninni er heimilt að selja Árna
hjeraðslækni Árnasyni i Búðardal
spildu þá af landi kirkjujarðarinnar
Fjósa i Laxárdalshreppi, sem Hjarð-
arholtskirkja seldi.Páli kaupmanm
Olafssyni á leigu til 50 ára með samn.
ingi, dags. 1. nóv. 1913, staðfestum
c í stjórnarráði Islands 24. s. m. Er
spilda þessi 120 faðma upp frá stór-
siraumsflæðarmáli, en að flatarmáli
39000 ferfaðmar. Undanskilinn söl-
unni er sá hluti landsspildunnar, sem
liggur „fyrir neðan barð“.
56. Um greiðslu af ríkisfje til kon-
ungs og konungsættar. Frá fjárveit-
inganefnd. — 1. gr.: Til konungs og
konungsættar skal greiða af rikisfje
60000 kr. á ári. — 2. gr.: Lög þessi
öðlast gildi 1. okt. 1919.
Þingsályktunartillögur.
8. Um rannsókn símaleiðar. Flm.:
Hák. Krist. — Neðri deild Alþingis
ályktar að skora á stjórnina að hlut-
r.st til um, að rannsakað verði á yfir-
standandi sumri, eða svo fljótt sem
unt er, hvar heppilegast muni að
leggja síma frá Tálknafirði til Hvestu
í Dalahreppi og Selárdals i sama
lireppi.
9. Um rannsókn símaleiðar á
Langanesi. Frá Ben. Sv. — Neðri
deild Alþingis ályktar að skora á rík-
isstjórnina, að hlutast til um: 1) Að
rannsökuð verði sem allra fyrst síma-
leið milli Þórshafnar og Skála á
I.anganesi. 2) Að simi verði lagður
milli þessara staða að lokinni rann-
sókn, svo fljótt, sem kostur er á.
Tvö kvæði.
Eftir Dorthea Rosendal.*
I. Sommermorgen paa Island.
Det er Sommer. Solen straaler
kraftigt fra sit höje Stade,
Det er Morgen, og du vaagner,
Livet er som födt paa ny.
Stil dig ved det aabne Vindue
cg lad Blikket langsomt glide
over det, du ser foran dig
1 det aarle Morgengry!
Du ser Tunet först, hvor Höet
l.’gger i de lige Rader
vendt af vante, travle Hænder
1 den friske Morgenluft.
Aand saa dybt, som du det evner,
saa du frydefuldt fornemmer
som en samlet Sum den Södme,
der er gemt i Höets Duft!
Grönt og grönt til alle Sider,
srftiggrönt, der kvæger Öjet,
og i Regnbuefarver glimter
- Duggens Draabers blanke Skær.
Blöde, sarte, fine Farver
blandes nænsomt i det grönrie:
| det er Islands vilde Blomsters
lyse, alfelette Hær.
Baldursbrá i Renhed tindrer,
Sóley skinner skælmsk som Guldet,
og den lille Jakobsfifill
rödmer bly paa Tuen der.
Men hist henne! Ser du! Dampe
fra de skjulte varme Kilder!
Snart í synken, snart i Stigen
vugges de af Morgnens Vind,
mindende om Elverspigers
Svæven over grönne Enge,
mens med Ynde blidt de svinger
Flöets taagefine Spind.
Yderst, hvor dit Öje standser,
er den store Eiriksjökul
om de rnörke Bjerges Skuldre
som en snehvid Kaabe lagt.
Nik til Strút og smil til Baula!
Se, hvor Lys og Skygge skifter!
Drömte du maaske derhjemme
om en saadan Farvepragt?
Pludselig i Morgnens Stilhed
du en enkelt Tone hörer.
* Höf. er norsk kenslukona, sem
dvaldi hjer á landi um tíma í sumar
og ferðaðist'um Borgarfjarðarhjer-
aðið- ■ ! i yi-ii
Lyt! Hvor dæmpet, hvor vemodig!
Ind den til dit Hjerte naar.
Klag dog ikke, lille Lóa!
Vent til Efteraarets Storme,
fnysende som vilde Heste,
barske over Island gaar! -
Nu den tav. Men tys! En Spove!
Saadan kan kun Spoven lade
Tonen dirre, saa det klinger,
raar den helt er döet bort.
Finder ej den Fryd, du föler,
(dæden over Sol og Blomster,
Udtryk i den fine Sitren,
i den lyse Duraccord?
Hör hvordan Naturen taler!
Se, hvordan Naturen maler
Morgenglæde, Morgenfred!
Se og hör og mærk dig nöje,
hvad dit Öre og dit Öje
denne Morgen frydes ved!
Gem det, til den Tid, der kommer
da det ikke mer er Sommer,
cg du selv er langt af Led!
Lundum í Borgarfirði, í júli 1919.
II. Borg.
Du standser en sollys Sommerdag
rotns hvidlige Skygger i lystigt Jag
ad blaanende Himmelhvælv iler,
paa Kirkegaarden ved Borgarfjord,
hvor under en langstrakt Tue Jord
nu Kjartan Olafsson hviler.
De höje Fjælde med snedækt Top
fra Havet löfter sig ranke op
urörte af Aar og Ælde.
Om Kæmpekræfter i Moder Jord
hver Linje taler. skönt uden Ord
med selve Sagaens Vælde.
Og Bölgerne sagte mod Kysten slaar,
sem da de i længst bortflöjne Aar
blidt vuggede Kvældulfs Kiste.
De hulkende ind mod Stranðen bröd,
da Egil sögte i deres Sköd
den Sön, han sidst vilde miste.
De Bölger hviskede Gönnlögs Navn,
naar Helga, pint af sit bitre Savn,
har stirret paa Fjordens Vande
og tænkt paa den Ven, hun mödte her,
og som nu stedtes paa farlig Færd
i fjerne, fremmede Lande.
Og mens du tænker paa Helgas Sorg,
det gamle, lysende, stolte Boig
af Fortidens Taager stiger.
Saa myndigt lyder dets stumme Sprog,
íra hver en Flöj og fra hver en Krog,
at hele Nutiden viger.
Der er en Storhed, skönt den igen
vil svinde som disse Skyer hen,
der nu ad Þlimmelen iler,
og skönt dens eneste ydre Spor
er denne langstrakte Tue Jord,
hvor Kjartan Ólafsson hviler.
Reykjavík, 24. júli 1919.
r %
Arsrit
hins íslenska Fræðafjelags. IV. ár,
194 bls. 22X 14Y\ cm. Khöfn
1919.
Ársrit Fræðafjelagsins er þegar
orðið svo kunnugt og vinsælt víðaSt
hvar í Islandi, að þarflítið mun vera
að rita um það. Allur þorri þeirra
manna, er fróðleik unna, eða gefa sig
við landsmálum, les það nú, og það
þvi fremur, sem það er langódýrasta
bókin, sem út kemur á íslensku. En
þeim til fróðleiks, sem ekki hafa enn
þá kynst ritinu, vil jeg þó drepa hjer
lítilsháttar á aðáíinntakið í þessum
síðasta árgangi þess.
Þorvaldur próf. Thoroddsen ritar
um hinn fræga þýska náttúrufræðing
Alexander von Humbolt, hundrað og
fimtíu ára minningu hans. Hygg jeg
að mörgum muni forvitni að lesa það
er sá íslenski rithöfundur er öllum
löndum sínum stendur framar að lær-
dómi og flestum að frásagnarlisi,
segir um undramann þenna.
Ingibjörg Ólafsson skrifar um á-
gætiskonuna Natalie Zahle (f. 1827.
(1. 1913), er mest og best vann að
því að efla mentun kvenna í Dan-
mörku. Hvorki í Noregi nje Svíþjóð
hefur nein kona verið hennar líki sem
mentafrömuður. Greinin er lagleg og
: skrifuð af miklum hlýleik.
Þá kemur löng grein í tólf köflum
eftir magister Boga Th. Melsteð: —
Sambandslögin 1918. Tímamót. Verk-
etni íslendinga. — Er jeg ekki i vafa
um, að sú grein muni vekja mest um-
tal af öllu því, er Ársritið hefur að
flytja að þessu sinni, og ef til vill
meira en nokkuð það, sem ritað hef-