Lögrétta - 20.01.1920, Blaðsíða 4

4
LöGRJETTA
Hækkun á farmgjöldum. Eimsk.-
tjel. hefur hækkaö farmgjöld frá
Ameríku um 10%.
Fjárkláða hefur orðiS vart í Norö-
urárdal, segir í Tímanum.
Björgunarskip Vestm.eyja. Kaupin
á fiskirannsóknarskipinu Thore, ti!
björgunar og eftirlits við Vestmanna'
eyjar, eru nú sögð fullgerö. Hafa
Eyjamenn keypt þaö af dönsku
sljórninni. Veröið er sagt 150 þús., en
skipiö mjög sterkbygt og vel lagað
ti! þessarar notkunar.
Stjórnarráðið. Steindór Gunnlaugs-
son lögfræSingur er orðinn aðstóöar-
maSur á 1. skrifstofu þar, í stað
Björns ÞórSarsonar lögfræSings, sem
er orSinn ritari hæstarjettar.
Sænskur konsúll. ÞaS er nú sagt
íullráSiS, aS hingaS komi sendikon-
súll frá SvíþjóS á komandi sumri.
Prófastur í SkagafirSi, er skipaSur
frá 1. þ. m. sjera Hálfdán GuSjóns-
son.
Samsæti var sr. Vigfúsi ÞórSarsyni
og fjölskyldu hans haldiS, er hann
tlutti frá HjaltastaS aS Eydölum síS-
astliSið sumar. — SamsætiS var hald-
iS á KóreksstöSum, í fundarhúsi sveit-
aiinnar; sátu í því yfir 100 manns
úr HjaltastaSasókn og auk þess
nokkrir úr EiSasókn. Samsæti þetta
iór hiS besta fram. Voru margar ræS-
ur fluttar fyrir minni prestshjónanna
og kvæSúvoru þeim flutt af Kristjáni
Jónssyni og Inga T. Lárussyni. Mint-
ust allir þeirra hjóna meS hinum
mesta hlýleik og viröing, enda mun
j aS sanni næst, að vart finnist þau
prestshjón á landi voru, er meS meiri
innileik og alúö taki þátt í kjörum
sveitunga sinna, heldúr en þau hjón
hafa gert. Eftirfarandi ræSukaflar,
sem eru úr einni ræSunni, er ilutt
var í samsætinu, eru vottur þess,
hvern hug sóknarmenn sr. Vigfúsar
bera til hans og fjölskyldu hans.
------ Þegar við erum hjer saman
komin, í virðingar og þakklætisskyni
v’S prestshjónin, þá finst mjer, aS
þaS muni innilegasta ósk okkar allra,
að við gætum að skilnaði vottaS þeim
svo innilega vinsemd, þakklæti og
samúð, — yfir höfuð fært þeim svo
mikiS af öllum þeim gæSum, er gera
lífið bjart og gleöiríkt, — að þau
bvggju að þvi alla sina lífdaga. Jeg
hef notið svo mikils af þessum gæð-
v.m undir þeirra þaki og frá þeirra
1 álfu, aS mjer finst jeg aldrei fá
þaS aS fullu goldiS. í hvert skifti,
sem jeg hef komiS á heimili þeirra,
liefur gestrisnin, alúöin, dæmafá sam-
ÚS og hluttekning, brosaS viS mjer
í bæjardyrunum, vafið sig um mig alla
t:ö, meðan jeg hef dvaliS þar, 0g síðan
íylgt mjer úr garði. Áhrifin og end-
urminningarnar frá heimsóknunum,
hafa fylgt mjer heim, og gert mig
glaðari í bragði og ljettari í lund, og
margt af því tægi líður mjer aldrei
nr minni. — Þessa sögu um gest-
íisni og alúS prestshjónanna á Hjalta-
staS, hafa allir, sem bar hafa komiS
i t8 síSastliðin ár, aö segja, og eru
þeir margir. Og jeg vil bæta því við,
aS börnin á Hjaltastaö hafa í þessum
efnum ekki veriS neinir eftirbátar for-
tldra sinna, þegar til þeirra kasta
hefur komiS, aS taka á móti gest-
um. Þess gerist varla þörf, aS lýsa
því, hvílíka þýðingu slíkt viðmót hef-
ur á fjölsóttasta heimilinu í sveitinni
ÞaS er sem „gull, er þeytt er í græðis
c!júp“. ÞaS er sem frjóangi, er festir
rætur og dafnar í hverri sál, er þvi
mætir.
Sira Vigfúsi hefur lagst sá vandi
og sú viröing á herSar, aS vera í þjón-
tstu íslenskrar kirkju á hennar allra
óðrugustu tímum. Þegar kenningar
hennar og kennimenn eru yfirleitt aS
engu hafðir, nema á opinberum
skýrslum. Og margir þeir kennimenn,
er trygS hafa haldið viS hin eldri
trúarsannindi, eða kenningar, hafa
oröiS aS vinna þ a S til þess aS ekki
drægi til algeröra friðslita milli þjóS-
arinnar og kirkjunnar — aS þ'agna —
bókstaflega hætta aS skifta sjer af
andlegu lífi safnaða sin'na. — Mjer
dettur í hug í þessu sambandi, sagan
aí honum sr. Vernharði, sem sendur
var til aS prjedika í söfnuðinum, sem
ekki mátti heyra guðs nafn nefnt í
kirkjunni, eða nein kirkjuleg trúar-
sannindi. Mörgum kennimanni hefSi
eflaust þótt þetta hart aðgöngu, en
sr. Vernharöur gafst ekki upp. Hann
talaöi um einhver háleitustu trúar-
sannindin sem mannkyniS hefur eign-
ast, svo aS söfnuöurinn varS snortinn
af lotningu fyrir guöi almáttugum,
og þó nefndi sr. Vernharöur ekki guS
ó nafn í ræöu sinni, og engar kirkju-
legar trúarsetningar. Þessi frammi-
staöa hans sr. VernharSar er ágætt
ciæmi þess, hvernig sigra má manns-
hjörtun meö umburöarlyndi og víS-
svni, samfara órjúfandi trygö viS á-
hugaefni sín......Mjer finst talsvert
skylt meS kennimensku sr. Vigfúsar
og sr. Vernharðar, og jeg skil ekki
í ööru en aS sú skoöun sje jafnrjett-
mæt þótt hún sje aö einhverju leyti
bygS á persónulegum kynnum. — Jeg
tel sr. Vigfús gæfumann líkan sr.
VernharSi, fyrir þá sök, aS honum
læfur aldrei komiö til hugar aS halda
aö mönnum þeim trúarsannindum
kirkjunnar ,sem úrelt eru orðin og
osamboSin vorum tíma. Hann hefur
ekki látiS gamlan kenningaforða
kirkjunnar byrgja fyrir útsýn sálar
s;nnar, heldur tekið opnum örmum
viS þeim nýju sannindum er honum
hafa borist, og ætla mátti aS yröu
andlegu lífi þjóSarinnar til blessun-
ar. Og jeg er í engum vafa um, að
ef allir prestar íslensku kirkjunnar
hefSu haft eins glöggan skilning og
sr. "Vigfús á þvi, hversu áríSandi þaS
er fyrir lútersku kirkjuna, aS fylgjast
meS andlegum straumum samtíSar-
ínnar, ef hún vil! velli halda meS þjóS-
unum, — þá heföi færri óvirðingar-
oröum verið kastað aS kirkju og
kennidómi, en orðiS hefur. En nú er
tekinn aö vænkast hagur kirkjunnar.
Gjáin, sem veriö hefur á milli hennar
og þjóöarinnar, virSist vera aS þok-
í’.st saman, og veldur því breyting á
skoöunum bæði kennimanna og al-
þjóSar. Og jeg er sannfærSur un't
aS hún nær aítur því heiöurssæti, sem
hún eitt sinn skipaöi i lífi þessarar
þjóðar; hún á eftir aS veröa griöa-
staöur leitandi sálna, eins og hún var
endur fyrir löngu. En þegar þaö er
oröiö, þá mun minst meS þakklæti
Og virðingu frjálslyndu prestanna á
öröugu árunum, sem höfSu skilning
á því, aö þaö þarf að vera hátt undir
loft og vítt til veggja í þeirri kirkju,
setn með rjettu vill heita og vera
þjóSkirkja, og sjálfsagt veröur þeim
þá þakkað þaS, aö ekki hraut alveg
i sundur meö kirkjunni og þjóðinni.
En á meðal þessara frjálslyndu presta
te! jeg sr. Vigfús hiklaust í fremstu
íöð.
Heimsfrægur rithöfundur hefur
sagt: „Á lífsleiö mannanna er fult af
torfærum, eyðimörkum forarflóum og
hengiflugum. Og góöu dísimar úr
töfraheimum, sem eiga að strá blóm-
um á götu vegfarenda, eru oft fjar-
t erandi, og virSast ekki ávalt viölátn-
ar, þótt einhver eigi öröilgt.“ Jeg þyk-
ist mega fullyrða, aö það myndi með
ó!lu þýöingarlaust, þótt við, sem hjer
erum saman komin, bæðum þess eSa
oskuSum, af öllum hug, aS lífsleiS
lieiðursgesta okkar yrði framvegis
torfærulaus, því aS þaS viröist ó-
rjúfanlegt lögmál lífsins, aS örSug-
lcikar sjeu á hvers manns götu. En
víS gætum kannske stuölaS aö því,
aS góöar dísir væru þeim nálægar
og stráSu blómum á götu þeirra, því
þaS er sannfæring mín, aS þaö aS
senda einhverjum hlýjar og göfugar
hugsanir, nálgist þaö, aö senda þeim
! inum sama góöar dísir úr töfraheimi
meö fu!t fang af inndælum blómum.
HeiSruSu, kæru prestshjón. Við
\i!jum framvegis endurgjalda ykkur
rlúSina og vinsemdina, er þiS hafið
ávalt sýnt okkur. ViS sendum ykkur
hlýjustu og innilegustu óskir um aS
senr fles.tir sólskinsblettir verði á leiS
ykkar; kannske þessar óskir berist til
ykkar meS kalda norSanvindinum,
sem blæs á okkur öll, og ef aö þaS
veröur, þá vona jeg að óskir okkar
veröi svo hlýjar og sannar, aö þær
evði kuldanum og stormurinn reynist
ykkur ekki eins kaldur og oröiS heföi
et aS þiS hefSuö engin spor, engar
endurminningar látiö eftir i hugum
okkar sem búum í þessari sveit.
Bæjarsíminn í Rvík hefur nú bætt
-,ið sig nýrri miSstöS, og fá um 300
i«enn talsímatæki, sem ekki hafa haft
þau áöur.
Kafli úr brjefi af Álftanesi. —-
1 rátt fyrir kalt, þokufult og rign-
ingasamt sumar varS heyfengur hjer
i góSu meðallagi, en garöávöxtur var
meS minna móti. Hrognkelsaveiðin
var meS langminsta móti, enda gæftir
slæmar um þann tíma sem þau veiS-
ast. Þaraþyrsklingur veiddist talsvert
og var meö stærra móti. Einn bóndi
hjer, Ólafur Björnsson í Gesthúsum
hjelt úti skipi á vertíSinni, úr GarS-
inum og hafSi allgóSan afla. Nokk-
urn fisk fengu menn hjer á smábáta.
eigi alllangt úti; þakka menn þaS
því hversu fátt hefur verið um tog-
; ra nú aS undanförnu — ófriSarárin.
Hreppurinn á hjer jörö, sem hann
selur af allan afrakstur, var taöan
í sumar, í fúlgum á túninu, á 36 aura
kilóiS, og varö kaupandi aS kosta
binding á heyirm og flutning til sín.
ÞingframbjóSendur hjeldu hjer
fund í nóvember; böröu þeir sjer á
brjóst — allir utan einn — og töldu
sig mótfallna því, aS erlendum mönn-
um yröi heimilaö aS starfrækja fossa-
af! hjer á landi. Margir bænda hjer
rnunu þó hafa hallast aö skoöun þess
írambjóöandans, sem taldi aö rjett
mundi aö leyfa útlendingum aSgang
hier aS einni aflstöö, í von um, aS
þaS færöi peninga inn í landiS. Mönn-
tim dylst þaö hjer ekki, aS ráðagerSir
crlendra auðfjelaga, meö starfrækslu
fossa hjer, muni vera aö mestu tómar
,.spekulationir“, sem ekki sjeu ætl-
aðir aðrir verustaöir en í loftinu og
á pappírnum, enn sem komiS er;
en vilji eitthvaS fjelag í alvöru ráS-
ó.st í verklegar framkvæmdir, álíta
bændur hjer aS rjettast muni aS veita
ieyfiS, með þeim skilyrðum, sem
tryggja landinu þaS, sem því ber aö
halda. Menn sjá hjer aS nú er alt
að verSa á ferS og flugi, og þar sem
áður voru smálækir á sviöi viSskift-
rnna, velta nú fram stórelfur, og ís-
land verður nauöugt viljugt aö velta
r.ieð straumnum.
Helstu framkvæmdir á árinu hjer
i hreppi eru: Stofnun pöntunarfje-
lags; hafa margar vörur oröiö 30—-
50% ódýrari en hjá kaupmönnum.
Keyptur vöruflutningabíll og bygt
bús yfir hann, og loks keyptu nokkr-
i.r bændur hjer skipið „Valkyrien“,
sem strandaöi á SkérjafirSi. —
Heilsufar manna hefur veriS gott
á árinu.
Hæstirjettur. Augl. um starfstíma
hans o. fl., er birt í Lögb.bl. 8. þ. m.
Rjetturinn verður haldinn mánudaga,
miðvikudaga og föstudaga frá kl. 1
síSd., aS svo miklti leyti sem mál eru
fyrir hendi. Setja má og rjett aðra
daga, ef þörf þykir. Þingleyfi eru
frá 21. des. til 6. jan., aS báSum dög-
um meStöldum, dimbilvika og páska-
vika, frá 24. júní til 14. sept., aö báö-
um dögum meðt., og allir helgidagar.
Áugl. um þingfesting mála verSa
festir upp í forsal rjettarins.
Drengurinn.
Eftir Gunnar Gunnarsson.
Drengurinn og hafið.
Þegar drengurinn sá hafiö í fyrsta
sinn, þótti honum minna til þess
koma, en hann hafði gert sjer vonir
um. ÞaS var í drungaveSri og hann
'rar þreyttur eftir margra daga ferSa-
lag. Og’það, sem hann sá, var ekki
annaS en dökk og tilbreytingarlaus
flatneskja, meS óljosum takmörkum
úti viS dimmleita skýjabakka. Hann
haföi hugsað sjer þaö miklu stærra
— og alt ööruvísu. Hann haföi búist
viS aS sjá eitthvaS skínandi og lif-
andi, sem væri 1 hreyfingu. En hann
var ekki nema sex ára og enn of ung-
ur til þess að skilja mikilleikann í
kyrSarveldi sínu.
ÞaS tafSi líka fyrii skjótum kunn-
ingsskap viö hafiö, aö framtíöarheim-
ili hans var bær, sem stóS austan-
megin fjaröar, undir háu fjalli, og
var útsýn þaöan aS eins yfir fjörðinn,
sem var fremur mjór, og svo lítiö eitt
:il opins hafs úti íyrir fjarðarmynn-
iuu.
Fyrs'ta sprettinn hafði hann líka
nóg aö gera, og hugur hans fann
næg undrunarefni meðan hann var
aS átta sig á öllu því ókunnuga sem
h.ann sá nú alt í kringum sig, og festa
þaS í meSvitund sinni. Hann var
skynsamur aS eðlisfari og bar sig
byggilega aS. Fyrst rannsakaöi hann
húsin í krók og kring og varö þeim
þaulkunnugur. Svó fór hann aö at-
huga nánar steina, hæSir og lækjar-
fárvegi þar í grendinni og gerSi sjer
baö alt kunnugt, því aö honum fanst
J-aS vera aS nokkru leyti samvaxið
bænum. Svo fjekk hann aS vita nöfn-
in á bæjunum, sem sáust aö heiman
frá honum, og festi þau og umhverfi
Pæjanna í minni sínu. Verslunarstað-
nrinn hinu megin viS fjöröinn vakti
sierstaklega eftirtekt og setti hug-
myndalíf hans í hreyfingu. Þar var
ListvinafjelagiS hefur ákveSið
skuli haldin voriS 1921, og mun
Sýningarnefndin
j yrping af rauSum og gráum hús-
um, meS nokkrum millibilum, og
siundum fóru inn til kaupstaðarins
eöa út frá honum skip með löngum
reykjarskottum og orguSu þá svo,
aö bergmálaöi í fjöllunum alt í kring.
Meöan hann var aö athuga allar
þessar nýjungar, hafði hann nærri
gleymt hafinu. ÞaS ljet, enn sem
komið var, lítiS á sjer bera, var ekk-
ert aS troSa sjer fram, og haföi líka
efni á aS bíöa.
En einn morgun vaknaði hann viS
þungt og drynjandi hljóö, sem hann
kannaöist ekkert viS. Jafnframt þótt-
ist hann finna veikan, en þó ótví-
ræðan titring á baöstofunni, og geröi
þetta hann órólegan. Hann spuröi
móSur sína, hvaS þaS væri, og fjekk
þá aö vita, aö þaS væri brim. En
brim hafði hann aldrei heyrt nefnt
og vissi ekkert, hvaS þaö var. En
honum var sagt, aö tað væri öldu-
gangur og órói í hafinu. ÞaS leit út
fyrir aS baöstofan þyldi þetta, og
varS hann þá rólegri, en flýtti sjer í
fötin og hljóp út.
En þá sá hann þá sýn, sem ruddi
hafinu til rúms í hugskoti hans og
trygði því þar sæti upp frá því. Há-
ar, blágrænar bylgjur, með hvítum
íroöuföldum, ultu upp aS klöppun-
um, byltust þar um og brotnuðu og
uröu aö drifhvítu löðri, en vatnsgus-
urnar jieyttust hátt í loft upp, og
þessu fylgdu óslitnar, voldugar
drunur, sem æstu skapið á óvenju-
legan hátt og trufluðu hugsanirnar.
Honum fanst hann varla ætla aö ná
andanum, en samt fjekk einhver tryll-
andi og tærandi ánægjutilfinning
\a)d yfir honum.
Þegar hafiö hafSi einu sinni dreg-
iö athygli hans aS sjer, fylgdi 'hún
því dag eftir dag, og öll þess ófyrir-
sjáanlega tilbreytni haföi ósjálfrátt
álirif á skap hans og hug. — Glað-
værS og gletni, Þunglyndi, raunir og
íeiöi og angurþrungna alvöru.— alt
þetta gat hafiS kent honum og magn-
aö hjá honum. Og þegar fjörSurinn
lá frammi fyrir honum sljettur og
gljáandi og speglaði himininn og
íjöllin hinumegin, þá var lika gleðin
í litla hjartanu drengsins stór og sól-
1 likandi, og hann var rólegur og á-
nægSur.
En hafiö fylti hug hans meS mörgu
ööru en því, sem sjáanlegt var eöa
merkjanlegt meS skilningarvitunum
Hann tók eftir þvi, aS áin í dalnum
viS fjarSarbotninn hvarf út í fjörö-
inn án þess aS þar sæjust nein merki
citir hana, og þetta þótti honuni und-
arlegt. En hann fjekk aö vita, aS
Þetta sama gerSú allar ár í öllum lönd-
um. Hafið svelgdi þær allar án þess að
vaxa við ÞaS og flæða yfir löndin.
Hann fór til gömlu Maríu og ætl-
pöi aö fá aö ’vita þar alt um hafið..
Og hún sagöi honum frá marbendl-
rnum, sem stundum reka skrokkana
r.iSur aö mitti upp úr hafinu og sitja
svoleiðis langa tíma og stara upp
ti! lands, en sakar ekki þótt skotiS
sje á þá, nema þaS sje gert með vígS-
nm silfurhnöppum. Líka sagöi hún
honum frá hafmeyjunum, sem gintu
iiskimenn og farmenn meS söng niö-
ur í djúpiö, og hún sagSi honum sög-
ur um hafkýr, sem stundum gengju
á land; sagöi aS þær heföu síöa ull
og í henni hengju skeljar, svo aS þaS
skrjáfaSi í hafkúnum, þegar þær
hreyfðu sig. Svo sagöi hún honum
frá sjóskrímslum og alls konar und-
f.rlegum fiskum, sem í hafinu væru.
Og loks fjekk hann upp úr henni, aS
hún heföi heyrt, aS niöri á hafsbotni,
þar sem dýpiö væri allra mest, væri
land meS fjöllum og ám og frjósöm-
um grundum, og áö þar byggju
menn, sem væru eins og annaS fólk,
cg yfir höfuS væri alt þar eins og
hjer, n?ma miklu betra.
En fólkiS, sem býr þarna niðri —
veiöir baS þá fisk ofan úr himninum?
spurSi drengurinn — og sá alt þetta
fyrir augum sjer.
Gamla María vildi ekkert ákveöiS
scgja um þetta — hún vissi það ekki.
En fisk hlaut þaS auðvitaS aö veiða,
hvernig svo sem þaö færi aS því.
En veitst þú þaS, sagöi hún, aS ef
menn sigla hjer út úr firöinum og
halda alt af stefnunni óbreyttri, þá
3 næsta almenn íslensk listasýning
íða nánar tilkynt um sýninguna síöar.
Á síöastliSnu hausti var mjer dreg-
in fullorSin ær, með fjármarki mínu,
fjöSur framan vinstra. Þar eS þessi
kind er ekki eign mín, er hjer meS
skoraS á þann, er brúkar þetta fjár-
mark mitt, aö semja við mig um
markiS og helga sjer kind þessa.
Kjörseyri 10. jan. 1920.
Kristján Jónsson.
Þakkarorð.
Innilegt þakklæti votta jeg öllum
heim, bæöi nær og fjær, er sýndu mjer
hluttekningu og hjálpsemi í veikind-
um konu minnar síöastliðiS sumar.
Sjerstaklega tel jeg mjer skylt aS
jiakka hjónunum á Hvítsstöðum, þeim
Illuga Björnssyni og Guðmundínu
SigurSardóttur,' sem á allan hátt
reyndust mjer og heimili mínu mjög
vel, bæði i einu ’og öðru.
Bið jeg góöan guö aS launa öllu
Jiessu fólki, er því liggur mest á.
Háhóli 29. nóv. 1919.
Guðmundur Sigurðsson.
lirOio Snn
i Ölfusi
læst til kanps og abáðar i næsta
íardögnm.
Dpplýsíngar gefur hr. kaupm.
Hallur Þorleiíson, Rvík.
eða ábúandi jarðarinnar Jóhann
Bergstelnsson.
koma menn aS lokum hingaS aftur
m öfugri átt?
Nú varö drengufinn steinhissa og
horfSi með opnum munni á gömlu
Maríu.
— ÞaS er ómögulegt, sagöi hann
meS nokkrum efa.
-— Enginn hlutur er ómögulegur,
drengur minn; mundu þaS, sagöi
gamla María hægt og rólega. Þetta
er rjett, því jörðin er kringlótt.
Nú — jörðin er kringlótt, hugsaöi
drengurinn, — og ímyndaöi sjer þá
undir eins stórt kringlótt ílát, sem
himininn væri eins konar lok á. Já —
en þá yröu skipin, til bess aö komast
hringinn i kring um jörðina, aS sigla
þvert yfir himininn, yfir höföinu á
honum, meS möstrin niöur. Þaö var
ntrúlegt — en ekkert var ómögulegt.
Og þegar bjart var veður og heiö-
skírt loft, var hann oft langa tíma aS
liorfa eftir, hvort hann sæi ekki skip
uppi í himninum ....
Þegar hann haföi skýrt þetta fyrif
sier á þann hátt, aS himininn væri
oröinn til úr hafinu: það sveigSist
upp á viö langt úti, miklu lengra en
augaö eygöi, og myndaði hvelfingu,
þá varö hafiS í hugmyndum hans
stærst og dásamlegast af öllu. Tilfinn-
ingar hans voru, þegar hann hugsaöi
nm þaö, sambland af hræöslu, undrun
og aödáun. — AuövitaS fjekk hann
bráSlega leiörjetting á hugmynd sinni
um lögun jaröarinnar — himininn
varö aftur himinn og víðátta hans
óx, er drengurinn fjekk aS vita, aS
l.ann næði alt í kring um jöröina.
I;',n samt sem áöur hjelt hafiö virö-
ingu sinni og var stærst og dásam-
legast af öllu. —
Stundum varS hann þreyttur á öll-
um þessum nýungum og fór aö hugsa
um ána gömlu heima, en varö þá
bryS'Rllr. fann til einstæðingsskapar-
og hætti þá viö aS fara aS gráta. —
Ætli hún myndi enn eftir honum?
Eöa skylcli hún var búin aS gleyma
l’onum?
FjelagsprentsmiSjan.