Lögrétta - 28.07.1920, Blaðsíða 3

3
LÖGRJETTA
nafni. Undir því höfum við elskað Dan-
mörku cg alt, sem danskt er, með slík-
um innileik, að dýpri hefur hann ekki
verið í sjálfu móðurlandinu. En nafn-
ið verður enn borið sem heiðursmerki
af þeim, sem við ekki gleymum á þessari
stund, en geymum í tryggu minni, með-
an nokkurt danskt hjarta slær þar suð-
ur frá. En með innilegri þökk og gleði
tökum vjer móti Danmerkurnafninu.
Við mætum hjer í dag til samvinnu
fyrir Danmörk og hennar framtíð. —■
Við skulum vpra þjer, Danmörk, góð-
ir og tryggir synir og góðar og tryggar
dætur, því lofum yjer þjer í Jag — því
heitum vjer þjer með handabandi,
Kristján konungur! Um konung vorn
söfnumst við á þessari stundu, þessari
stærstu stund, sem þjóð vor hefir lifað.
— pegar við Suður-Jótar greiddum
atkvæði fyrir heimkomu okkar, þá kus-
um við Kristján Danakonung okkur
til konungs. í dag lyftum vjer allir sem
einn konungi vorum á skildi, sem frjáls-
ir menn og frjálsar konur hyllum við
konung og drotningu Danmerkur, sem
upp frá þessu eru okkar konungur og
drotning, og jafnframt kveður við frá
okkur þúsundraddað fagnaðaróp. —-
Lengi lifi Kristján konungur og Alex-
andrine drotning!
Ræðan er hjer ekki þýdd í heild
og ekki orðrjett. En þetta getur þó gef-
Konungsskipið Dannebrog legst við hafnarbakkann í Suðurborg.
Jóhannes Jóhannesson bæjarfógeti.
ið nokkra hugmynd um hana. Á eftir
henni var sunginn konungssöngurinn, og
síðan þjóðsöngurinn: „Det er et yndigt
Land.“
par næst gekk upp til konungs gam-
all maður, Fischer kafteinn, og færði
honum að gjöf frá Suður-Jótum tvö
stór gullhorn, nákvæmlega eftirlíking af
hinum gömlu, frægu gullhornum, sem
áður fyrri fundust í Sljesvík. Konung-
ur þakkaði með ræðu. Síðan var sung-
ið kvæðið: „Slumrer södt i Slesvigs
Jord.“ En á meðan gengu fjórar ung-
ar stúlkur hvítklæddar upp að konungs-
pallinum og með þeim gamall maður.
Ungu stúlkurnar færðu konungi að
gjöf gamalt Dannebrogsflagg frá 1864
og gamli maðurinn, hermaður frá 1864,
lýsti gjöfinni með því, að hann mælti
fram nokkur erindi eftir Axel Juel, sem
ort voru fyrir tækifærið. Konungur kysti
flaggið, sló örmum um gamla manninn
og kysti hann á kinnina. Mælti hann
svo nokkur orð til mannfjöldans og bað
hann að halda jafnan í heiðri fáan
Danmerkur. Eftir það var sungið:
„Kongernes Konge“. En þar næst stje
H. P. Hansen í ræðustólinn og mælti
fyrir minni Danmerkur. Var það löng
ræða og efnismikil og þar gefið yfir-
lit yfir sögu og baráttu Suður-Jóta.
Mintist ræðumaður þeirra atburða, sem
gerst höfðu á Dybböl fyr á tímum og
svo þeirra manna, sem fremstir höfðu
staðið í baráttunni fyrir viðhaldi dansks
þjóðernis í Suður-Jótlandi eftir 1864.
Að lokum talaði hann um sameining
Suður-Jótlands við Danmörk og þau
verkefni, sem sameiningin skapaði. —
Á eftir var sungið kvæði eftir Johs.
Helms og endar það á þessu erindi:
„Men end er der Sang i Skoven,
höjt bölger det röde Flag,
end er der en Gud foroven,
som raader for Danmarks Sag.“
Meðan H. P. Hansen talaði, sveif
flugvjel í mörgum hringum yfir hátíð-
arsvæðinu og fjell frá henni Danne-
brogsflagg niður á konungspallinn.
Vakti þetta mikinn fögnuð, en flUg-
vjelin truflaði mjög reeðuhaldið og eft-
irtekt manna á því.
Næst var mælt fyrir minni konungs
og þings af manni, sem H. Lorentzen
heitir, og kvæði sungið á eftir. par næst
flutti P. Gran sjálfseignarbóndi, frá
Suður-Jótlandi, langa ræðu fyrir minni
hinnar dönsku þjóðar og fjekk hún góð-
ar undirtektir, en á eftir var sungið
kvæði eftir Axel Juel. Býst Lögr. við
að geta síðar flutt þýðingu af ýmsum
söngvum frá hátíðahöldunum.
Með þessu endaði hátíðin á Dybböl
og mannfjöldinn tók að tvístrast. En
um kvöldið var þar aftur hátíðahald,
sem bæjarmenn og hjeraðsmenn stóðu
fyrir, og var þar söngur og hljóðfæra-
sláttur. Um kvöldið var bál kynt á
íandi, og herskip, sem lá í sundinu,
var alt uppljómað og skaut flugeld-
um.
Við borðhaldið á skipinu um kvöld-
ið hjelt Neergaard forsætisráðherra
ræðu, ljet í ljósi, að sjer þætti för þessi
takast vel og hrósaði konungi mjög
fyrir framkomu hans. pá sneri forsæt-
isráðherrann máli sínu að formanni far-
arinnar, deildarstjóra Petersen, og
þakkaði honum góðan útbúnað og um-
sjón á ferðalaginu, en síðan ávarpaði
hann sjerstaklega okkur íslensku full-
trúana með mjög vingjarnlegum orð-
um í okkar garð og íslands. Petersen
svaraði með ræðu fyrir forsætisráðherr-
I Sönderborg éru íbúar, að sögn, 8
^—10 þúsund. Bærinn er vel hýstur og
umhverfi fagurt. Gamalt slot er þar
við sundið og er nú notað tii íbúðar
fyrir hermenn. í þessu sloti sat Kristján
II Danakonungur í fangelsi. pjóðverj-
ar höfðu flotastöð í sundinu norðan
við Sönderborg og sjást þar eftir mörg
merki þess. í sambandi við flotastöð-
ina höfðu verið reistar þar stórar bygg-
ingar, sem Danir hafa nú eignast. Við
sundið fyrir vestan Sönderborg eru bað-
staðir og skemtilegur vegur þar með-
fram sjónum.
Vestur til Tönder.
Frá Sönderborg var haldið á bílum
vestur yfir Jótland 12. júlí, og var það
þriðji og síðasti hátíðisdagurinn. Lagt
var á stað að liðnu hádegi. Fyrst var
Konungur talar frá skipi sínu.
ann, en jeg þakkaði honum ummæli
þau, sem beint var til okkar íslending-
anna og las upp kvæði, sem jeg hafði
gert um Suður-Jótland. Var því vel
tekið, og síðan hefur það verið birt í
ýmsum dönskum blöðum, og kemur
einnig annarsstaðar hjer í blaðinu.
A Dybböl eru ýmsar sögulegar
minjar. par er minnismerki yfir fallna
Dani 1864, afmarkað svæði með stór-
um steini í miðju og letur á honum alt
í kring. par eigi alllangt frá er stórt
og skrautlegt minnismerki, sem pjóð-
verjar hafa reist föllnum mönnum frá
sinni þjóð. Við danska minnismerkið
er há flaggstöng og var danska flagg-
ið dregið þar upp um leið og konung-
ur fór þar framhjá um morguninn.
parna á hæðinni er líka gömul mylla,
sem mikið hefur komið við rósturnar,
sem þar hafa átt sjer stað. Á henni
hangir stór tafla og er þetta letrað á
hana:
Tvende Gange skudt i Grus.
Atter rejst som Möllehus.
Vogter for et Mindebo.
Selv en Bavta dansk og tro.
Spejd saa langt dit Öje naar.
Grav ved Grav i Marken staar.
Danske Mænd gav Livet hen.
I roskab holder Skansen end.
Taaredugget Ærekrans
Slaar om Dybböls Navn sin Glans.
Slægter dö, men Sproget binder.
Fremtid gror af dyre Minder.
stansað við Böffel-Eoppel. par eru í
garði við hús eitt grafir tveggja danskra
hermanna, sem fjellu 1864. Hafði
eigandi hússins tekið lík þeirra og jarð-
að á sinni eigin lóð og síðan girt graf-
irnar og haldið þeim við. Um þetta er
til kvæði eftir Holger Drachmann. —
Landið er þarna, austan megin á Suð-
ur-Jótlandi, fagurt og frjósamt hver-
vetna, en þó er bygð þar ekki eins þjett
og á eyjunum. pegar vestar dregur
taka við móaflákar, sem Danir nefna
heiðar, með engjum og ökrum á milli.
Bygðin verður þar miklu strjálli en að
austan, og skógar eru þar ekki, nema
einstök trje í kringum bæjina. Sum-
staðar eru blautar mýrar,, einkum vest-
ast. Margar landsskákir líkjast því,
sem er á íslandi, einkum engin, og
virðist svo sem heyskapurinn fari þarna
fram líkt og heima hjá okkur. Gripir
voru-þarna víða á beit, kýr, hestar og
kindur. Koch Ripabiskup sagði við
mig- áður en við fórum vestur í landið,
að nú skyldi jeg taka eftir, er þangað
kæmi, hvort mjer fyndist landið að ein-
hverju leyti líkjast íslandi, því sjer
hefði verið sagt, að það minti meira á
ísland en nokkur annar hluti Danmerk-
ur, og sá jeg, að þetta var rjett.
Við hjeldum suður að landamærun-
um fyrir norðan Flensborg, og þar
komu Danir úr borginni móti konungi,
um 500 menn, skipuðu sjer við veg-
inn og heilsuðu. pjóðsöngur Dana,
„Det er et yndigt Land,“ var sung-
inn og margir höfðu tár í augum. Kon-
ungur svaraði heilsaninni og mælti
nokkur huggunarorð til hópsins. Síðan
var ferðinni haldið áfram.
Nokkru fyrir kl. 4 var komið vestur
til Tönder. pað er sagt, að sá bær
sje mjög þýskur, en ekki varð þess vart
að öðru en því, að hann var minna
skreyttur dönskum flöggum en þeir
bæjir, sem við höfðum áður farið um.
Konungur ók með fylgdarliði sínu að
ráðhúsi bæjarins. par var ræðustóll
reistur og borgarstjórinn, Olufsen, bauð
konung velkominn. Kvaðst hann skilja
heimsóknina svo sem bæði konungur og
stjórn Danmerkur vildu styðja framför
og gengi þessa bæjar og kvaðst vænta
þess, að hann ætti góða framtíð í vænd-
um undir danskri stjórn. Konungur
þakkaði og kvað það ósk sína, að
sameiningin við Danmörk yrði bænum
til heilla og blessunar. Bað menn svo
að hrópa húrra fyrir föðurlandinu.
Konungur gekk svo milli íbúanna sem
næstir stóðu, og ungar, hvítklæddar
stúlkur gengu fram og rjettu honum og
drotningunni blóm.
Síðan var konungi og öllu fylgiliði
hans boðið út á Schackenborgarslot,
sem er skamt frá Tönder. pað er
gamalt slot inni í skógarlundi og er
kring um það hin stærstu trje, sem við
sáum á Vestur-Jótlandi. Inni á slotinu
stóð til reiðu matur og vín af öllum
tegundum, kaffi og te, handa öllum,
eftir því, sem hver vildi, og voru við-
tökurnar að öllu hinar rausnarlegustu.
Áður farið var á stað hjelt konungur
ræðu og þakkaði Schack greifa fram-
komu hans í suðurjósku málunum og
trygð hans við Danmörk. Schack greifi
er ókvæntur maður og býr þarna með
systrum sínum tveimur. Hann óskaði
að allir gestirnir skrifuðu nöfn sín í
gestabók sína, sem var þykt bindi, er
margir ættliðir höfðu geymt. Og um leið
og við fórum voru allir kvikmyndaðir
á tröppum slotsins..
Frá Schackenburg var aftur ekið til
Tönder og um bæinn til og frá, en síð-
an snúið við og haldið austur á leið
til Sönderborg, og vorum við komnir
þangað aftur kl. 9p2 um kvöldið. pá
bauð konungur ýmsu úr fylgdarliðinu
til máltíðar með sjer úti á „Danne-
brog“, þar á meðal forseta alþingis,
Jóh. Jóhannessyni, bæjarfógeta.
Aftur til Kaupmannahajnar.
Eftir kl. 12 um kvöldið lagði stjórn-
arskipið á stað frá Sönderborg til K-
hafnar og komum við þangað kl. lið-
lega 5 daginn eftir. Var nú farið sunn-
an við Sjáland, eftir sundunum þar og
framhjá Manarklettum (MöensKlint),
en þar er, svo sem kunnugt er, ein-
hver hinn fegursti staður í allri Dan-
mörk, hvítir krítarklettar, sem ganga
í sjó fram, en uppi á þeim þjettir
skógar og liggja skógargreinarnar sum-
staðar niður eftir klettunum. Sumar-
hús eru inni í skóginum og sjást sum
þeirra utan af sjónum. Fórum við
þarna framhjá í góðu veðri og voru
þá allir uppi á þilfari og horfðu til
lands.
Við morgunverðinn á „Ægir“ þenn-
an dag hjelt Gram hæstarjettarforseti
ræðu, og þakkaði stjórninni fyrir gest-
anna hönd ferðina og veitingarnar. Jóh.
Jóhannesson þakkaði henni sjerstaklega
fyrir hönd okkar ísl. fulltrúanna. Sagði
hann, að ferð þessi yrði okkur ógleym-
anleg og að öll íslenska þjóðin tæki
innilega þátt í gleði Dana yfir sam-
einingunni. par sem forsætisráðherra
•hafði sagt, að íslendingar hefðu ekki
getað valið betra tækifæri en samein-
ingu Suður-Jótlands við Danmörk til
þess að láta velvild sína í ljósi, þá
vildi hann segja, að danska stjórnin
hefði ekki síður valið hei^pilega stund
til þess að láta í ljósi velvild sína til
íslands, þar sem hún hefði síðastl. 1 7.
júní látið leggja sveig á gröf Jóns
Sigurðssonar í Reykjavík um leið og
íslendingar hefðu lagt sveig á minnis-
varða Kristjáns konungs IX. — Með
þessu hefði danska stjórnin sýnt skiln-
ing, sem yrði mikils metinn á Islandi.
— Dorph málari þakkaði einnig með
nokkrum orðum, sjerstaklega fyrir hina
dönsku málara, sem með voru.
Konungur, drotning og prinsarnir
urðu eftir í Suður-Jótlandi og óku þar
um hjeruðin í nokkra daga. Komu þau
þá til Askov-lýðhásþóla, og bauð ráð-
herrafrú Appel þau þar velkomin. En
á samkomu, sem haldin var í Skibe-
lundsskógi, þar rjett hjá, flutti Appel
ráðherra ræðu. pegar konungur kom
til Askov, höfðu íslendingar fána sinn
þar uppi og skipuðu sjer í kringum
hann. — Konungur og drotning komu
heim til Khafnar morguninn 1 7. þ. m.
Þðrsteinn Gíslason ritstjóri.
Var þeim tekið með miklum fögnuði,
er þau stigu á land, 'og allir eru ein-
róma um það, að lofa mjög alla fram-
komu konungs í Suður-Jótlandi.
Um okkur ísl. sendimennina er það
að segja, að viðtökurnar hjer í Dan-
mcrku geta ekki hugsast betri nje inni-
legri en þær hafa verið, og að dagar
þeir, sem við dvöldun’ ' Suður-Jótlandi
við sameiningarháuóahöldin, verða
okkur ógleymanlegir.
Khöfn, 18. júlí 1920.
p. C.
--O—:
Hvor det straaler, hvor det smiler
dette skönne Land,
disse Bakker, disse Dale,
denne lyse Strand!
Se, det Glimt paa Bugtens Vove,
grönne Sletter, mörke Skove,
— denne Solglans over Jorden,
— dette Smil mod Norden!
Tænk, hvormange Röster lyder
ned til Jer idag:
Tak for Kampen, Sönder-Jyder,
Kamp for Nordens Sag!
Den, som trofast staar og strider,
haaber, tror paa bedre Tider
for den Ret, som Folket ejer,
leder Gud til Sejer.
Og i Dag, naar Sönder-Jylland
i sin Festglans staar,
vid da, Danmark, at din Glæde
den er ogsaa vor!
Naar den danske Jubel lyder:
Vær velkommen, Sönder-Jyder!
længst fra Norden Danmarks Frænder
jubler med som Venner.
Her har kæmpet lange Tider
Nordens Grænsevagt,
kæmpet trofast uden Vaaben,
mod en Overmagt.
Men, hvis Faren atter truer,
Kæmp imod den Magt, som kuer,
— værg din Plads paa Moderjorden
samlet, enigt Norden!
p. C.