Lögrétta - 01.12.1920, Síða 2

LÖGRJETTA
a
segir, aS( Dublín hafi veriS sett í her-
kví. I neSri málstofu enska þingsins
hafði meS 303 atkv. gegn 83 veriS
lýst velþóknun yfir framkomu hers
og lögregluliös Englendinga í Ir-
landi og stefnu stjórnarinnar í ír-
landsmálunum. Sinnfeinar voru tekn-
ir hópum saman í Dublín, og var
sagt, aS komist hefSi upp um sam-
særi gegn ýmsum helstu mótstöSu-
mönnum þeirra í London. SíSasta
fregn segir, aS 900 Sinnfeinar hafi
veriS handteknir og settir í varShald.
Fregn frá 28. f. m. segir, aS ÞjóSa-
fcandalagiS hafi fariS þess á leit viS
stjórnir NorSurlanda, aS þær sendi
300 hermerin til þess aS hafa á hendi
löggæslu í Vilnu meSan þjóSaratkv.-
greiSsla fari þafc fram. Norsk her-
sveit hefur boSiS sig fram til þessa
af frjálsum vilja, og lagafrv.eru kom-
in fram á þingum Dana og Svía um
aS útbúa liSssveitir til fararinnar.
Frjettir.
Tíðin. StöSugir hitar um land alt.
í dag rigning hjer sunnanlands.
Árnessýsla. Þar er Steindór Gunn-
laugsson, frá KiSjabergi, nú settur
sýslumaSur, og er nýfaririn austur.
Tveggja ára afmæli ísfenska full-
veldisins er í dag og þess minst hjer
meS flöggum á stöngum um allan bæ.
Stúdentafjel. Reykjavíkur hjelt aS-
a’.fund sirin nýlega og var kosin
stjórn: dr. Alexander Jóhannelssori
form., Vilhj. Þ. Gíslason ritari og
Páll Pálmason hæstarjettarlögmaSur
gjaldkeri. En í varastjórn Bjarni
Jónsson frá Vogi og Sig. Eggerz.
Fossamálið. VerkfræSingafjelagiS
hefur nú tekiS þaS til umræSu á
tveimur fundum fyrir skömmu, og
boSið þangaS bæSi stjórn landsins,
fossnefndarmönnum þeim, sem hjer
eru nú, fulltrúum fjelagsins „Titan“
og ef til vill fleirum. Munu umræSur
þær, sem þarna hafa fariS fram, eSa
útdrættir úr þeim, eiga aS birtast í
Tímariti verkfræSingafjelagsins.
Frá útlöndum komu meS ,Gullfossi‘
26. f. m. m. a. Magnús GuSmundsson
fjármálaráSherra, J. Böggild sendi-
herra og frú hans, H. Tofte banka-
stjóri, G. Thorsteinsson listmálari,
frú Kr. Jacobson, frú Valg. Bene-
diktsson, frk. Jófr. Zoega, Hj. Þor-
steinsson verkfr., Erl. Pálsson yfir-
lögregluþjónn.
Um sjera Matth. Jochumsson flutti
Árni Pálsson sagnfræSingfur erindi
fyrir AlþýSufræSslu stúdentafjelags-
ins síSastl. sunnudag og var þar hús-
fyllir. Mun þaS birtast i næst hefti
Skírnis.
Skimir. Árni Pálssori sagnfræSing-
ur hefur nú tekiS viS ritstjórn hans.
Friðun rjúpna. BráSab.lög eru
lcomin út, sem íriSa rjúpur fram til
nýárs 1922. Rjúpur fjellu mjög í
harSindunum síSastl. vetur.
Nýr botnvörpungur er nýkominn
híngaS frá Englandi, eign Kveldúlfs-
fjelagsins, og heitir „Snorri Sturlu-
son.“
Leo-málið. Rannsókn er nú lokiS í
því, og hafa allir þrír mennirnir, sem
fastir voru teknir, játaS sig seka.
Drengjaþjófnaðarmálin. Rannsókn
i þeim er fyrir nokkru lokiS og 15
þar sannir aS sök, meira og minna.
„Sólrún og biðlar hennar.“ Útgef-
andi þessarar bókar, hr. Arinbjörn
Sveinbjarnarson, hefur beSiS Lögr.
aS geta þess, vegna þess, sem um
bókina var sagt nýlega hjer í blaS-
inu, aS hann hefSi fengiS góSan ís-
lenskumann til aS lesa yfir handritiS
áSur en þaS var prentaS, og svo til
aS lesa prófarkir af bókinni.
Prentvilla var í síSasta tbl., undir
greininni um PrestafjelagsritiS: Sig-
urSsson fyrir Stefánsson.
Matth. ólafsson fyrv. alþingismaS-
ur, hefur sagt lausu erindrekastarfi
sínu fyrir FiskifjelagiS og veitir nú
forstöSu seSlaskri’fstofu laindsversl-
unarinnar.
Eins og kaupendum KvennablaSs-
ins 1919 er kunnugt, þá ljet jeg í
ljósi í ávarpi til þeirra í 12. tbl. ár-
gangsins 1919, aS blaSiS gæti ekki
haldiS áfram næsta ár vegna dýrleika
útgáfukostnaSarins, sem stöSugt færi
hækkandi. Jeg gat þess einnig aS
mörg útlend kvennablöS gætu því aS
eíns haldiS áfram, aS þau væru styrkt
af konunum sjálfum meS nokkrum
beinum tillögum, t. d. 10 króna árs-
tillagi, og aS þá leiS m æ 11 i fara
ef konur vildu halda blaSinu áfram.
Jeg hefSi einnig getaS taliS aSra
ástæSu móti því aS jeg gæti lengur
haldiS blaSinu áfram. Þá ástæSu,
hvaS blaSiS borgaSist illa. Ár frá ári
urSu óskilin á greiSslu andvirSis
blaSsins meiri og meiri, og allur hall-
inn af blaSinu varS auSvitaS aS leggj-
ast á mínar herSar. ViS nýjár 1920
var hann orSinn 1535 kr. og mundi
jeg ekki hafa getaS staSiS i skilum
meS þaS, eins og nú lætur í ári, ef
Kvenrjettindafjelag Islands hefSi
ekki hlaupiS svo drengilega undir
fcaganri, meS því aS gefa því 1000
krónur á 25 ára afmæli þess.
AS jeg ekki þorSi aS halda blaS-
inu úti þetta ár, þrátt fyrir þaS, aS
KvenrjettindafjelagiS hafSi heitiS því
500 króna ársstyrk í 3—5 ár, og ýms-
ir aSrir einnig höfSu heitiS því dálitl-
um ársstyrk, kom til af óskilunum á
greiSsul andvirSis blaSsiris á síSustu
árum. Jeg þorSi ekki aS hætta á aS
skilsemin yrSi meiri framvegis en aS
undanfömu. En meS sömu greiSslu
hcfSi jeg orSiS aS reikna styrk þann
sem blaSiS þyrfti meiri hluta kostri-
aSarins, þar sem mjög lítiS greidd-
ist utan Reykjavíkur. Þá vildi jeg
heldur hætta í bráSina. Máske kæmu
betri tímar síSar.
En vegna þessara vanskila á jeg
n ikiS útistandandi hjá mörgum, sem
keypt hafa blaSiS lengur eSa skemur.
ÞaS eru því nú vinsamleg tilmæli
mín til allra þeirra, aS þeir geri sem
fyrst reikningsskil, aS minsta kosti
fyrir næstu sumarmál, eSa þeir semji
viS mig um greiSslu á þessum skuld-
um. VerSi jeg ekki fyrir þann tíma
búin aS fá einhverja skilagrein, borg-
un eSa samninga, frá þeim, um
greiSslu þessara skulda, þá neySist
jeg til aS ná þeim inn á annan hátt,
þótt mjer sje þaS ógeSfelt.
MeS vináttu og virSingu
Bríet Bjarnhjeðinsdóttir.
Landnám.
Svar til Morgunblaðsins.
I.
MorgunblaSiS i Reykjavík liggur
enn á því lúalagi aS nota sjer fjær-
veru mína til þess aS sverta mig í
augum almennings, og til þess aS
berja niSur eitt hiS helsta velferSar-
mál þjóSarinnar meS upptuggnum
ósannindum. MorgunblaSiS kann
engin, rök aS færa á móti þessu máli,
sem því er svo meinilla viS af sjer-
stökum heimilisástæSum. BlaSiS not-
ar sjer fjærveru mína til þess aS bera
rangfærslur sínar og ósannindi út í
almenning, eri gleymir því, sem er
alment viSurkend siSferSisskylda, aS
senda þeim sem fjarri eru og ráSist
er á, eintak af blöSunum. Hverjum
sem þiggur eru boSin ósannindin á
10 aura í Rvík, en mjer eru þau eigi
sýnd. — Af því svo langt er um
liSiS, tek jeg upp helstu rúsínurnar úr
grein MorgunblaSsins og svara þeim
hverri fyrir sig: — Byrjunin er
svona:
„íslendingur eínn hefur gerst tals-
maSur þeirrar stefnu, aS þjóSin ís-
lenska færi aS senda fólk til Græn-
lands til þess aS setjast þar aS. Hef-
ur hann gylt mjög kosti Grænlands
og jafnvel kveSiS svo ramt aS orSi,
aS þaS borgaSi sig aS yfirgefa Is-
land fyrir *ult og alt og flytja þjóS-
ina í hinn nýja sælustaS, sem i munni
þessa manns er engu kostamiimi en
Canada í skraftólum vesturfara-
agenta.“
ÞaS er ranglega haft eftir mjer, aS
þaS borgaSi sig aS yfirgefa Island
fyrir fult og alt og flytja þjóSina til
Grænlands. Þetta hef jeg hvorki
hugsað, sagt nje skrifaS, og eru þaB
tilhæfulaus ósannindi. Og geti Morg-
unblaSiS eigi tiifært þessi orS eftir
mjer, lýsi jeg þaS opinbert ósann-
indamálgagn. Ekkert gæti mjer síS-
ur JcomiS til hugar en aS islenska
þjóSin rýrSi land sitt eSa yfirgæfi
þaS, jeg hef þvert á móti hvatt hana
til aS auka landiS meS nýju land-
rámi. Ef einstakir íslenskir land-
námsmenn nema Grænland aftur,
auka þeir landrými þjóSar sinnar og
auSga hana meS nýlendunni. —
Stækka ísland, en rýra þaS hvorki
nje yfirgefa í þjóSernislegum skiln-
ingi. AS jeg hafi taliS Grænland auS-
ugra og meira framtiSarland en ís-
land, og ef íslendingar næmu landiS
ætti þjóSin þar hamingju sinni aS
fagna, er alt annaS en þaS, sem
MorgunblaSiS þykist hafa eftir mjer.
Hver sem lesiS hefur greinar mínar
og arin mjer sannmælis, getur boriS
vitni um þaS, hvort skrif mín eru
runnin af sömu lót og skraftólamærS
vesturfara-agentanna.
ÞaS var íslandi hin mesta óham-
ingja, þegar Brasiliu-„agentarnir“
báru þá forsjálu menn ráSum, sem
heldur vildu beina útflutnings-
straumnum til Grænlands en Ame-
ríku — útflutningnum, sem ómögu-
legt var nje verSur, fyrst um sinn, aS
stöSva. Ef flestir íslenskir Ameríku-
farar hefSu flutst til Grænlands, væri
ísland nú miklu auSugra. Ef íslensk-
ir landflóttamenn fá griSastaS á
Grænlandi og vilja nota gæSi þess,
getur tíminn vel grætt þau sár, sem
þjóSin hlaut viS blóSmissinn í enska
þjóSahafiS; ein fjölskylda á ári til
Grænlands getur t. d. orSiS vísir aS
stórri islenskri þjóS.
Vísindarit, sem jeg hef sjeS um
Grænland, sanna aS þaS er auSugt
og kostum búiS, þennan fróSleik hef
jeg reynt aS gera aSgengilegan ís-
lenskum lesendum, og hvatt þá til aS
láta þessi gæSi ekki bíSa lengur eig-
endalaus, til þess aS aSrir taki þau
eins og SvalbarSa. Jeg er fús á aS
leiSrjetta skekkjur, sem kunna aS
vera í frásögn minni, hef engar hvat-
ir til skrummáls á „agenta“ vísu; en
þar eS MorgunblaSinu er svo tamt
aS bregSa mjer og fleirum um þýsleg-
ar hvatir, mætti ætla aS þaS sjálft
ljeti eigi stjórnast af öSru í skrifum
um menn og málefni, og mætti þá
koma í ljós hver notaSi þaS sem
leigutól til aS rangfæra Grænlands-
greinar mínar.
Jón Dúason.
Sælir eru einfaldir.
Nútímasaga úr Reykjarík
eftir Gunnar Gunnarsson.
(Frh.)
— Hvernig í ósköpunum hefur
hann getaS VaknaS og komist hing-
aS, sagSi' Grímtir undrandi. Jeg sagSi
honum frá því í hálfum hljóSum,
hvernig á því stæSi, aS Benjamín
væri jiannig og gæti ekki vaknaS.
— Nú, svona — sagSi Grímur og
loksins sá jeg dauft bros á alvarlegu
andlitinu. ÞaS er honum líkt. ÞaS
er þá hann, sem jeg hef sjeð læSas^
fram hjá, eins og skugga, nokkrum
sinnum í nótt. Af því, aS jeg trúi
enn þá ekki á sýnir, sagSi jeg viS
sjálfan mig, aS annaS hvort hlyti þaS
aS vera veslings þjófur, sem notaSi
nú tækifæriS, eSa vitlaus maSur. —
Jeg hafSi ekki tíma til þess aS hugsa
meira um þaS. Jeg sje þaS alveg,
hvernig bróSir Benjamín hefur drep-
iS titlinga. — Taktu í — Jón Odds-
son— viS berum hann út í bílinn og
ökum honum heim. Hjer getur hann
ekki setið og sofiS.
— Hann hryggist þegar hann vakn-
ar, sagSi jeg og tók hikandi i hann.
— Já, þaS getur vel veriS — en
þá getur hann kannske gert eitthvaS
gagn aftur — og þaS er mest um vert,
sagSi Grímur og skar niðitr alíar
umræSur. ViS bárum Benjamín út i
vagninn, sem beiS fyrir utan — hann
sýndist sofa því fastar, sem viS bylt-
um honum meira til. ViS settum hann
á milli okkar í aftursætiS og studdum
hann þannig báðumegin frá, til þess
aS taka af honum hnjaskiS.
—• Hvernig fóruS þiS Björn annars
aS lenda í umræSum um þessa hluti,
spurSi hann meSan viS skröltum á-
tram í myrkrinu, án þess aS geta
sjeS hvor framart í annan. Jeg sagSi
honum frá því í fáum orðum, sem
fram hafSi fariS, hvaS Björn hefSi
sagt um önnu og hvaða áhrif þaS
hefSi haft á mig. Þá varS þögn.
— Er þjer þaS nokkuS í móti skapi,
aS segja mjer skoöun þína á þessu,
rauf Grímur þögnina. JJeg svaraði
Tilkynning.
Vegna reikningsskila um áramót verða vörur ekki látnar
úti í desember, nema gegn greiðslu fyrirfram. Af sömu á-
stæðu óskast reikningar til Landsverslunarinnar sýndir til
greiðslu fyrir lok næsta mánaðar.
Landsverslunin.
AUGLÝSING.
Brúnn akhestur tapaðist úr girS-
ingu á Blönduósi, meS marki: blaS-
stýft framan hægra, gagnfjaðrað
vinstra. — Hver, sem skyldi verða
var viS þennan hest, geri svo vel aS
láta mig vita gegn fundarlaunum.
BrúsastöSum í Vatnsdal
20. nóv. 1920.
Kristján Sigurðsson.
þvi, aS jeg hefSi enn þá ekki haft
tóm nje tima til þess, aS hugsa frek-
ar um þaS.
— En máttur hugsana okkar,
spennividd þeirra og möguleikar á
því aS komast i samband viS aSrar
hugsana-miSstöSvar — um alt þetta
vitum viS mjög litiS, hjelt jeg áfram.
Jeg er nokkurn veginn viss um þaS,
aS Björn trúir þessu alveg. En það
er eflaust aSeins jeg sjálfur, sem
hann og fjelagar hans hafa á ein-
hvern hátt veriS í sambandi viS í
gærkvöldi, — bæSi þeim og mjer
oafvitandi, eða þú, eða Vigdís, eða
einhver annar, sem vissi hvaS mjer
þótti vænt um Önnu. — Hvers vegna
biSur hún aS eins aS heilsa mjer, og
segir, aS sjer líði vel .... ef þaS er
hún sjálf? Hvers vegna segir hún
ekki meira, —• hvers vegna sviftir
hún mjer ekki alt í einu út úr óviss-
unni ? Er þaS hugsanlegt, aS hún geti
þaS ekki, — jafnvel þótt hún lifi og
geti sent mjer skeyti? .... Sannleik-
urinn er sem sje sá, aS jafnvel þó
Björn hefSi getað sagt mjer þaS, orSi
ti! orSs, hvaS viS AnnatöluSumsaman
í gærmorgun, — þá var þaS erigin
, sönnun. Því þaS lifir alt i minni mínu
og getur veriS sótt þangaS. En stund-
um er aS mjer komið, aS óska þess,'
aS jeg ætti trú Bjarnar.
— Jafnvel þó alt væri hjátrú og
villa, spurSi Grímur.
—• Nei, svaraSi jeg, — að eins aS
því tilskildu, aS þaS sje sannleikur,
eSa aS minsta kosti partur af sann-
leikanum.
— GeturSu hugsaS þjer nokkuS,
sem gæti sanrifært þig um þáS?
— Nei, því miSur, svaraSi jeg. Jeg
veit ekki hvaS þaS ætti að vera.
— ÞaS var reyndar góS líking, sem
Björn notaSi, um manninn og bátinn,
sagSi Grímur, og jeg heyrSi þaS á
mæli hans, aS hann var orSinn hugsi.
— ÞaS er merkilegt, aS þessi litli,
lotni maður, sem engan veginn er
neitt sjerlega gáfaSur, skuli geta ver-
iS svona öruggur. ÞaS er víst þessi
trú, sem getur flutt fjöll — og samt
ekki flutt þau. Nei, — ekki bifaS
einni steinvölu — ekki einni fjöSur
.... ó, — Jón Oddsson. Hann and-
aSi þungan og jeg heyrSi hvernig
hann hallaSi sjer aftur á bak og
þandi út brjóstið. — HvaS höfum viS
mennirnir eiginlega gert af okkur —
hvaSa synd höfum viS drýgt ? ....
Því er jietta helvíti. ÞaS er fult af
djöflum kringum okkur. Vertu ekki
bræddur — jeg tala aS eins í líking-
um. ÞaS hefur altaf þótt fínast. —
En er það ckki ægilegt, aS sjá menn-
ina breyta eftir illum hvötum — já,
knúna af sjálfráSum vilja til þess illa
— sjá aS þeir hafa vald til þess í
raun og veru að gera ilt. — Og þó
er þaS enn þá ægilegra, aS finna ill-
ar hugsanir, illar hvatir í sinni eigin
sál.....Nú skil jeg manninn, sem
sagði: Jeg trúi herra — hjálpa þú
vantrú minni.
Og hann endurtók lægra, næstum
hvíslandi: — Jeg trúi herra — hiálpa
þú vantrú minni ....
Vagninn stansaSi fyrir utari lítiS,
einlyft hús í fálækrahverfi bæjarins.
Þar bjó Benjamín ásamt verka-
mannsfjölskyldu. ViS hömruSum á
hurðinni og tókst aS vekja Jóhönnu.
Hún varS fyrst hrædd en þó fljótt
róleg aftur. Svo tosuðum við Benja-
mín út úr bílnuin og bárum hann yfir
eitthvaS, sem átti víst aS heita stjett,
'en viS óSum þar í leir upp í ökla,
komum svo í þrönga forstofu, þar
sem föt hjengu beggja megin og Jó-
hanna stóS í millipilsinu meS lampa í
bendinni og beið. Hún gekk á und-
an inn í svefnherbergiS, þar varS ekki
þverfótaS fyrir rúmum. öll börnin
voru vakandi, þrjú þau elstu sátu
u.ppi en hin tvö lágu kyr, annaShvort
af því aS þau voru of lítil, eSa af
því aS þau þorSu ekki aS rísa upp.
Öll spertu þau augun og gláptu á
þessa skrítnu fylkingu. Alt í einu fór
allur skarinn aS grenja — í fimm mis-
inunandi tóntegundum — þau grenj-
uSu svo, aS ætla hefði mátt aS þaS
vekti jafnvel dauðari mann, þó þaS
truflaði á engan hátt svefnværS
Benjamíns. Jóhanna gat þó þaggaS
sæmilega niSur í þeim og á meðan
komum viS Benjamín fyrir í rúmi,
sem hún hafSi bent okkur á. ÁSur en
viS vorum komnir út úr dyrunum var
hún byrjuS aS afklæða hann — ó-
þarflega varlega fanst mjer og meS
hreyfingum, sem voru svo stirðar og
klunnalegar aS þaS nísti mig gegnum
merg og bein.
— Nú ek jeg þjer þangaS, sem þú
átt aS byrja, sagði Grímur um leiS og
viS fórum út. Hjerna er skráin. Jeg
held aS þú getir veriS búinn nokkru
fyrir miðdegi. FarSa þá heim til okk-
ar og fáðu þjer eitthvaS aS borSa —
jég sagSi Vigdisi aS þú mundir koma.
Jeg fæ mann í mirin staS milli klukk-
an tólf og eitt og vonast til þess, aS
geta þá komiS heim. Fyrir klukkan
eitt þarftu aS minsta kosti ekki aS
koma aftur á skrifstofuna. — Jeg'
segi þetta svona til vonar og vara —•
því hugsast getur, aS jeg verði hindr-
aSur, eða þú tefjist, svo aS viS hitt-
umst ekki.
Þegar viS vorum aftur setstir í
vagninn og hann var kominn á staS,
gagði Grímur:
— En hvaS bróðir Benjamín hefur
veriS þreyttur. — En sá maSur þarf
samt aS hafa hrei-nt hjarta, sem get-
ur sofiS svona vært ....
— Benjamín hiifi.tr altaf veriS barn,
svaraSi jeg. ÞaS er að eins tvent, sem
hann skilur og elskar, málfræði og
skáldskap. Og svo auðvitað Jóhönnu
og börnin. SkilurSu hvernig hann
getur haldiS áfram aS vera beinlínis
skotinn í Jóhönnu .... ? Jeg gruna
hann um þaS, aS sitja og þylja fyrir
hana kvæSi á kvöldin. Oft þegar jeg
hef heimsótt þau aS þeim óvörum
hef jeg hitt hann meS slíkar bækur í
böndunum — og svo undarlega rjóS-
an. Því hann á tiltölulega stórt bóka-
safn af enskum og þýskum úrvals-
höfuridum í ódýrum útgáfum, eins
og þú veitst. Hann hefur líka orkt
kvæði til Jóhönnu. Þau heita reynd-
ar aS eins : T i 1 .... eSa T i 1 —
eSa T i 1 h e n n a r. En þaS er ekki
minsti efi á þvi, aS „....“ og „—“
og „hún“ er Jóhanna. Jeg hef sjeS
nokkur af þessum kvæðum. Og á
sínum tíma lærSi jeg mörg af þeim
titanaS, honum til geSs. Jeg hef
reyndar gleymt þeim aftur. Því þar
var alt, sem viS átti. Jeg man til
dæmis, aS „rósin rjóS“ rímaði viS
„sólarglóS" og aS „mjúkan arm“ rím-
aSi viS „hvelfdan barm".
Grímur skelti upp úr, og jeg hló
líka. Já, hláturinn gagntók okkur
svo, aS viS hlógum eins og vitlausir
værum. En þaS var dálítiS hjáróma
og sár hlátur — altof ákafur og lang-
ur. Þegar okkur tókst loksins aS
hætta, var hjarta mitt hrygt og
þungt.
— Nú — óbeygjanlega sögnin er
svei mjer ekki verst, jeg sje næstum
]iví eftir því, aS jeg skuli hafa skírt
hana svona, sagSi Grímur eins og til
þess aS bæta fyrir glensiS. Jeg held
aS Benjamín hefSi ekki getaS feng-
iS neina konu, sem betur hæfSi hon-
, um. Og fyrst hann er ánægSur, ætt-
um viS aS geta veriS þaS líka.
F j elagjprentsmiBj an