Lögrétta - 28.09.1921, Page 2

LÖQRJBTTA

»
Kirkjan og bærinn brenna til kaldra kola
DoírabrantÍDni er hallinn hvergi meiri
en i 8 metrar á hverjum iooo eu
á Raumudalsbrautinni er hann mest
2 metrar á þúsund.
Þessar brautir munu mjög auka
ferðamannastrauminn til Noregs og
flýta fyrir samgöngDm innanlands.
Mega þær teljast merkustu járnbraut-
arfyrirtæki, sem landið hefir lagt i,
að u danskildri Bergen-brautinni
einni.
Hitiðahöldin í tilefni af opnun
Dofrabrautarinnar enduðu mjög sorg-
lega. Aukalest sem flutti gestina frá
Þrándheimi nóttina 19. þ. m. rakst
skamt frá bænnm á morgunhrað-
lestina frá Kristjaniu.
Við áreksturinn fórust 6 merm:
Heftye landsímastjóri, Sejersted
ofursti, Ræder majór, Björnstad
kapteinn, Hammer yfirverkfræðing-
ur og Glosimodt byggingameistari.
Fimtán særðust, þar á meðal Darre
Jensen forstjóri.
Slysið var að kenna áhöfninni á
lestinni frá Kristiania, sem vanrækti
að staðnæmast á stöðinni við Marien-
borg, þrátt fyrir gefna skipun.
Aðfaranótt 21. þ. m. kviknaði
eldur í bænum að Mælifelli í Skaga-
firði og brann hann, kirkjan þar á
staðnum og 2 geymsluskiirar til
kaldra kola, án þess að nokkru veru-
legu yrði bjargað úr eldinum.
Fregnir þaðan að norðan herma,
að um miðja nótt hafi sóknarprest-
urinn þar, Tryggvi H. Kvaran, vakn-
að við það að bjarma lagði inn um
svefnheibergisgiuggann. Fór hann
þegar fram og stóð þá allur bærinn
svo að segja í bjöitu báli. Fólkið
komst með naumindum út, sumt að
eins á Dærklæðunum og sjálfur prest-
urinn aðeins á skyrtunni og yfir-
frakka sem hann náði í um leið og
hann hljóp út úr bænum.
Eftir því sem frekast hefir orðið
uppvist, mun hafa kviknað i norð-
urhúsinu, sem svo var nefnt og lík-
lega við neista frá aðalbænum. En
þaðan barst eldurinn yfir í kirkjuna,
sem stóð örskamt frá — og brann
hún til ösku án þess að nokkuð
næðist úr henni nema hempan og
messuskrúðinn.
Vér spurðumst frétta um brunann
hjá biskupi, dr. Jóni Helgasyni i
gær. Hann hafði fengið simskeyti
að norðan um brunann og hafði
eigi öðru við að bæta það sem bér
er sagt að framan en þvi, að em-
bættisbækur hefðu og bjargast og
eitthvað ofnrlitið af innanstokksmun-
um. En bækur sínar allar og mest
öll föt hafði presturinn mist i brun-
anum. Kirkjan var óvátrygð og svo
og geymsluhúsin, en bærinn sjálfur
var vátrygður fyrir 3740 kr., vitan-
lega altof lágt. Presturinn hafði og
haft húsmuni sína vátrygða að ein-
hverju leyti, en að sjálfsögðu biður
hann mikið tjón við brunann.
0-
Disinii i Hn.
Síðasta rit Iodriða Einarssonar er
eins og kunnugt er, leikritið Dans-
inn i Hruna og kom það út í bók-
arformi á sjötugsafmæli skáldsins, en
hafði áður birst í Óðni. Hefir þess
verið getið hér í blöðum og tfma-
ritum og hvervetna verið vel tekið.
T. d. sagði próf. dr. Agúst H.
Bjarnason, að það væri líklega besta
leikrit ísienskt, sem til væri. og
Arni Pálsson hefir farið um það
mjög loflegum orðum f seinasta
Skfrni. Meðal erlendra mentamanna,
sem með ísl. bókmentum fylgjast,
hefir þvi einnig verið tekið mjög
vel, og má geta hér nokknra um-
mæla.
Hirðráð dr. Poestion í Vínarborg
segir: þessi sorgarleikur er undur
samlegt skáldrit, djúpt og háleitt,
auðugt af gullkornum andrikisÍDS
og perlum fegursta skáldskapar —
'en ekki auðlesið útlendingum (á fs-
lensku) .... Dansinn í Hruna er
einstakt, stórfelt skáldrit í isl. bók-
mentunum. Holger Wiehe hrósar
leiknum einnig og segir að höf.
3>láti augsýnilega best að yrkja með
æfintýraefni og blæ«. í sama streng-
inn tekur einnig Olaf Hansen. Ragn-
ar Lundborg kallar leikinn »veru-
legt meistaraverk* og segir að ósk-
andi væri að að hann yrði leikinn
í Sviþjóð, segir einnig Viggo Zadig.
Prófessor Hermann f Torgau segist
hafa beðið eftir þessum leik með
eftirvæntingu og óþreyju og hafa
þrílesið hann f lotu og við lestur-
inn hafi hann ekki einungis fengið
fullnægt öllu þvf, sem hann hafi
búist við, heldur meiru. »Og eftir
því sem útlendingur getur dæmtc,
segir hann ennfremur »er þessi leik-
ur ekki einungis besta rit I. E.,
heldur einnig besta leikritið, sem til
er á íslensku*. Síðar segir hann að
»hið rómantiska sambland þjóðsagna,
æfintýra og sögu, hafi tekist snild-
arlega. Hann segir að sumt i leikn-
nm gaeti verið Shakespeare verðugt.
»Hvað hefir höf. ekki fengið út úr
einni smáklausu i þjóðsögum Jóns
Arnasonar II, 78«. Sömuleiðis hælir
hann þvf, að leikritið sé vel ort o
6
segist yfirleitt vera fullur aðdáunar
á þessu unglega riti hins sjötuga
manns. Sama segir Heidenreych í
Eisenach, að ritið lýsi »hinum æsku-
fríska og sílifandi íslenska þjóðar-
anda«. Ymsir fleiri hafa einnig f
bréfum þakkað höf. fyrir bókina,
t. d. Jóhannes Kjarval málari, sem
segir, að »inDri linurnar séu þrungn-
ar forneskju og kyngi horfinna mót-
stæðu tíma« og er yfirleitt mjög
hrifiDn af leiknum.
Loks má svo geta um bréf, sem
presturinn, sem nú er i Hruna, síra
Kjartan Helgason hefir skrifað I. E.
»— það var hugulsemi fyrir sig, að
láta Dansinn koma út að vorinu.
Ef haDn hefði birst á haustnóttum,
efast eg um að stúlkuinar i Hruna
hefðu þorað um þvert hús að ganga
i skammdeginu á eftir. Við höfum
nú lesið hann öll, ssm fullorðin er-
um hér á bæ, og eg skal segja þér,
að hann hefir komið við okkur, og
eg er ánægður — að hafa eignast
svona rammiilenskan Faust*. A smá-
agnúa segist bréfritari hafa rekist og
þykir miður að leikurinn er i ljóð-
um. »En mér finst á mér, að þarna
eigi eg eftir að finna enn margt
verðmæti við ítrekaðan lestur. . . .
Dansinn er áreiðanlega ekki nein
dægurfluga«.
Eins og sjá má af þessum stuttu
útdráttum, hefir Dansinum verið
mjög vel tekið yfirleitt, enda má
búast við þvi, að hann eigi eftir að
verða langlifur i isl. bókmentum og
vinsæll. En hvenær eignast íslend-
ingar leikhús, sem geti sýnt leik
eins og þennan, svo að hann njóti
sin?
------0------
Landssíminn 1920
Skýrsla um störf landssimans á
siðastliðnu ári er nýlega komin út.
Hefir áiið verið góðæri fyrir simann
enda voru greiðslur fyrir simskeyti
og simtöl hækkuð i byrjun ársins.
Tekjuafgangur varð 526.574 kr. og
er það miklu meir en nokkurntima
áður.
Af nýjum simum var minna lagt
en árið áður. Þessar eru nýjar sima-
linur frá árinu: Eyrarbakki—Þorláks-
höfn 13.5 km., Kiðjaberg—Minniborg
8 km., Miðey—Hallgeirsey 10,5 km.
og fullgeið línan Reykjavík—Borg-
arnes—tíotðeyri 33 km. Auk þess
hefir verið lagður nýr þráður milli
Ölfusárbrúar og Eyrarbakka. Nýjar
Hnur á árinu eiu alls 65.5 km. og
þráðalengdin alls 225.8. En árið
áður voru tilsvarandi tölur 98 og
314. Voru landsimalinurnar orðnar
alls 2419 kílómetrar í árslok, en
þráðalengdin 7232.7 km. Einkalin-
urnar voru 52.5 km.
Fjórar nýjar stöðvar bættust við
á árinu, á Minniborg, Þorlákshöfn,
Lágafelli og Hallgeirsey.
Gjaldskyld simskeyti voru á árinu,
105.379 innanlands og 88.471 út-
lend, en simtöl alts 311.582. Er
þetta nokkru færra en árið áður. En
tekjurnar hafa orðið miklu meiri,
vegna hækkunsrinnar. Innlendu sim-
skeytin gáfu 337.081 kr., þau út-
lendu 133.402 og simtölin 466.937
kr. Talsimanotendagjöldin voru einn-
ig hækkuð og hafa orðið 140.276
kr. Aðrar tekjur eru 20.741 kr. og
hafa tekjnrnar þvi orðið samtals
1098.437 kr. En árið áður voru
þær 844.197 kr. Tekjuaukinn er þvi
yfir 250 þúsund krónur. Hins vegar
hafa gjöldin ekki hækkað nema um
tæp 70 þúsund krónur. Þau voru
á árinu 571.863 kr. og hefir tekju-
afgangur þannig orðið 526.574 kr.
eða yfir hálfa miljón.
Tekjurnar af bæjarsimanum í
Reykjavík voru kr. 101.838.25 aur.
en gjöldin við hann urðu 143.363
kr. 25 anr. Af þessari upphabð var
varið til nýlagninga naer 30 þús. kr.
Til þess að sjá hreinan ágóða
landssímans á árinu ber að draga
frá tekjuafganginum, sem talinn er
kr. 526.574 upphæðir þær, er rikis-
sjóður greiðir i þágu símans. Þessar
upphæðir eru: Til Stóra Norræna
Ritsimafélagsins kr. 35.000 og laun
f astra starfsmanna landssimans 3 08,332
kr. Afgangs verða þvi 183.242 kr.
sem er gróði símans á átinu sem
leið.
—.—0—--------
Prentvillur þessar eru i minn-
ingarorðunum um Sigurð Jónsson
frá Arnarstöðum í »Lögréttu« 21.
Þ- m.: Greftrunardagur: 19. (ekki
16.). Fyrsta jaiðnæðið: Hrisum (ekki
Húsum).
Bækur.
Síðusui bækur Einars H. Kvar-
an eru þessar:
Sögur Rannveigar I. Verð:
kr. 5,50. í bandi kr. 8,00.
Samhýli. Skáldsaga. Verð: kr.
8,00. í bandi kr. 10,00 og kr.
10.50.
Sálin vaknar. Skáldsaga.
Verö: kr. 5,00. í bandi kr. 6,50.
Syndir annara. Leikrit. Verð:
kr. 2,50. í bandi kr. 3,50.
Trú og sannanir. Hugieið-
ingar um eilífðarmálin. Verð:
kr. 9,00. í bandi kr. 12,00.
Líf og dauði. Fyrirlestrar.
Verð: kr. 3,00. í bandi kr. 4,00.
Síðustu bækur Jóns Trausta
eru:
Samtíningur. Skáldsögur.
Verð: kr. 10,00.
Bessi gamli. Skáldsaga. Verð:
kr. ö,00.
Twær gamlar sögur. Sýð-
ur á keypum og Krossinn í
Kaldaðarnesi. Verð: kr. 5,00.
í bandi kr. 6,50.
Dóttir Faraós. Æfintýri. Leik-
rit. Verð: kr 2.50.
Á ÍBlensku eru til, ásamt fleiru,
þessar skáldsögur eftir Gunnar
Gunnarsson:
Sælir eru einfaldir. ísl.
þýðing eftir Vilhj. Þ. Gíslason.
í bandi kr. 13,50.
Drengurinn. ísl. þýðing eftir
Þorst. Gíslason. Verð: kr. 3,80.
Vargur i véum. ísl. þýðing
eftir Vilhj. Þ. Gíslason. Verð:
kr. 6,00. í bandi kr. 7,50 og
kr. 8,00.
Ströndin. ísl. þýðing eftir
Einar H. Kvaran. Verð: kr.
7,00. í bandi kr. 10,00.
Sögur. verð: kr. 1,50.
A islensku eru til, ásamt lleiru,
þessi leikrit eftir Jóhann Sigur-
jóii8son:
Fjalla-Eyvindur. Verð: kr.
4,00.
Galdra-Loftur. Verð: kr. 2,50.
í bandi kr. 3,50.
Meðal nýjustu ljóðabókanna
eru:
Ljóðmæli. Eftir Þostein Gisla-
son. Verð : kr. 13,50. í bandi
kr. 18,00, kr. 20,00 og kr. 24,00.
Segðu mér að sunnan.
Eftir Huldu. Verð: kr. 5,50.
í bandi kr. 8,50.
Heimhugi. Eftir Þorstein Þ.
Þosteinsson. Verð: kr. 6,00.
Sprettir. Eftir Jakob Thorar-
ensen. Verð: kr. 4,50. í bandi
kr. 6,80.
Undir Ijúfum lögum. Eftir
Gest. Verð: kr. 7,50. í bandi
kr. 10,00.
Drotningin i Algeirsborg
og önnur kvæði. Eftir Sigfús
Blöndal. Verð: kr, 6,00. í
bandi kr. 8,00.
Nýjustu ísl. leikritin eru:
Dansinn i Hruna. Eftirlnd-
riða Einarsson. Verð: kr. 10,00.
Myrkur. Eftir Tryggva Svein-
bjarnarson. Verð: kr. 4,50.
Gagnlegar bækur eru:
Mannasiðir. Eftir Jón Jacob-
son. Verð: kr. 5,00. í bandi:
kr. 7,50 og 8,00.
Um skipulag sveitabæja.
Eftir Guðmund Hannesson.
Verð kr. 3.00.
Alþýðleg veðurfræði. Eftir
Sigurð Þórólfsson. Verð: kr.
3.50.
Um berklaveiki. EfUr Sigurð
Magnússon. Verð: kr. 1,00.
Ut yfir gröf og dauða. Eft-
ir C. L. Tvedale. ísl. þýðing
eftir Sig. Kr. Pétursson. Verð:
kr. 5,00. í bandi: kr. 9,50.
Meðal nýjustu skáldritanna eru:
Oræfagróður. Æfintýri og
ljóð. Eftir Sigurjón Jónsson.
Verð: kr. 6,00. í bandi: kr.
9,00.
Ogróin jörð. Skáldsögur. Eft-
ir Jon Björnsson. Verð: kr.
8,80. í bandi kr. 11,50.
Meðal skemtilegustu þýddu
skáldsagnanna á ísl. eru:
ívar hlújárn. Eftir W. Scott.
ísl. þýðing eftir Þorst. Gísla-
son. Verð kr. 5,00.
Sjómannaitf. Eftir R. Kipling.
ísl. þýðing eftir Þorst. Gísla-
son. Verð: kr. 3,00.
Með báli og brandi. Pól-
verjasögur I. Eftir H. Sien-
kiewicz. Isl. þýðing eftir Þor-
stein Þorsteinsson sýslum. Verð:
1. b. kr. 5,00, 2. b. kr. 4,00.
Percival Keene. Eftir Ma-
ryat. ísl. þýðing eftir Þorvald
Ásgeirsson. Verð: kr. 5,00.
Baskervilie-hundurinn.Eft-
ir Conan Doyle. ísl. þýðing
eftir Guðmund Þorláksson.
Verð: kr. 3,00.
3óhann Björnssan,
hreppstjori.
Stlginn er stiltur
af stjórnarpalli,
vinsæl', valmenni,
vörður dyggur.
Holskeflan hinsta
nú huldi ferju,
og langvint skammdegi
hefir lokað brá.
Vantar i verstöð
vaskan sjógarp,
við öldur og úða
sem ei æðrast kunni.
Vantar í vinahóp
vildarbrosið,
sem eyddi úlfúð
með ástúð sinni.
Fólstu fjölorð
með friðartákni,
aflið úrslitum
ei lést ráða.
Látlaust ljúfmæli
og lyndisþokki
knýtti vinbönd
með kærleiksmerkjum.
Fjarri fordild
þú Fróni nnnir,
mændir úr stafni
á merkið háa.
Trúlynd forsjá
og fyrirhyggja,
viðsýn veglund
var þér vöggugjöf.
Þurfti ei granna
garð á milli,
né örskot
frá olnboga;
lagði ei til deilu
lágmark saka,
en miðlun og mat
var mælikvarðinn.
Hvað eru handtök
heljarmennis
við vernd og fulltingi
friðararma ?
Liðast lognsveipir
Ijúfrar æfi,
um grátsjá
gremistunda.
Þ.J.