Lögrétta - 28.01.1922, Page 4

4

LÖOIJETTA
#
þegar hafa mist, geta þeir aldrei
fengið aftur, svo nokkru verulegu
nemi.
Qlaucom er að tiltölu mjög al-
gengt hjá eidra fólki hjer á landi,
og mikiU meiri hluti blindra manna
hjer, mun vera blvndaður af völd-
um þess.
Reykjavík 27. des. 1921.
H. Skúlason.
-------0--------
Sviss og Bolshevikar.
Á þingi Svisslendinga hefir ný-
lega verið samþykt lagafrumvarp,
sem líklegt er að vekji athygli.
Er sú tilætlunin með þessu frum-
varpi að koma í veg fyrir Bolshe-
vika- og byltingaundirróður í
landinu. Frumvarpið var flutt af
einum þingmanni frjáislynda
flokksins og var samþykt í þing-
inu með 118 atkvæðum gegn 35.
Meðal annars ákveða lög þessi,
að þeim verði hegnt 'með tugthús-
vist, eða ef nægar sakir eru, 3
mánaða fangelsi, sem einir eða í
fjelagi við aðra, með hótunum um
nfbeldi eða með niðurlagningu á
vinnu við opinber störf, eða verk
sem varða þjóðfjelagið miklu:
• reyni að breyta stjórnarskipun
ríkisins, setja lögskipuð stjómar-
völd af eða hindra þau í að rækja
•embættisstörf sín,
eða reyni sjálfir að taka opin-
ber völd í sínar hendur og fara
með þau.
Sömuleiðis ákveða lögin, að sá,
;sem innan lands eða erlendis í
ræðu, riti eða með myndum hvetji
til byltingar eða árásar á stjórn-
arskipun ríkisins og öryggi þess,
eða hóti slíku athæfi eða dáist að
því opinberlega, eigi að sæta fang-
eisisvist.
í annari grein er ákveðin refs-
ing við því, að taka þátt í flokks-
myndun með þeim ásetningi að
beita ofbeldi.
Hafa Svisslendingar haft mikið
•úgagn af Bolshevikum sínum og
vilja nú taka fyrir rætur forgangs
ins með þessum lögum.
Frá Danmörku.
Fráfall Pjeturs Jónssonar
í dönskum blöðum.
Dagblöðin í Kaupmannahöfn
minnast fráfalls Pjeturs Jónssonar
atvinnumálaráðherra og geta um
ýms trúnaðarstörf er hann hafi
haft á hendi fyr og síðar.
„Berlingske Tidende” segja:
„Hann var einna margfróðastur
íslenskra bænda á alþingi og naut
almenns trausts fyrir rjettsýni og
samviskusemi”.
Skattarnir í Kaupmannahöfn.
Skattskrá Kaupm.hafnar fyrir
fjárhagsárið 1912—1922 er nýkom
in út og sýnir að skattskyldar
ttkjur hafa aukist um 195 miljón
krónur frá fyrra ári. Eru skatt-
skyldar tekjur í borginni 1221,5
miljón kr. og tekjuskatturinn verð
ur 95.9 miljón krónur. Skattskyld-
ar eignir jukust á árinu um 130
miljón krónur og eru nú alls 2159
miljón krónur. Eignaaukinn staf-
ar aðallega af endurvirðingu fast-
eigna.
Þjóðbankirn og fjárhagsá^tandið.
Þjóðbankinn hefir sent einka-
bönkunum og kelstu hlutafjelög-
um brjef 12. þ. m. og ráðleggur
þarj að þessi fyrirtæki greiði sem
minstan ársarð fyrir 1921, þótt
íjelögin hafi g:sU vel, en leggi
áherslu á að auka varasjóði sína.
Benti bankinn' sjerstaklega é, að
á þessu ári mundu verða gerðar
miklar kröfur til bankanna og
því veitti þ.im ekki af að vera
eirs vel undiu búnir og u-t væri,
erf'iðleikum þeim, sem óhjákvæmi-
lega hlytu að v-'rZ.i.
Húsmannabýlin dönsku.
Kamkvæmt tillögum smábýla-
nefndar danska þingsins verða á
yfirstandandi ári gerð smábýli úr
6—7 þúsund tunnum land-. Ná-
lægt 825 smábýli verða bygð og
um 300 eldri smábýli fá aukið
land. TJtgjöld ríkisi.;- af þessu
verða um 17 miljónir króna, og
verða þau jöfnuð með tillagi frá
h'num opinbera sjóði, er stofnað-
ur var, er sala ljena og óðala í
Danmörku var leyfð. «
Danir taka lán.
Skömmu fyrir jólin samþykti
danska ríkisþingið lög um að taka
30 miljón dollara lán í Ameríku.
Aðalbankarnir í Kaupmannahöfn
annast lántökuna, en National
City Bank í New York útvegar
peningana. Ríkislán þetta er borg-
að út með 90% og er afborgunar-
laust í næstu 20 ár. Að þeim tíma
loknum á lánsupphæðin að greið-
ast með 105 fyrir 100, svo að lán
þetta verður nokkuð dýrt.
Frjálslyndari flokkarnir í þing-
inu höfðu haldið því fram, að
taka þyrfti þetta lán strax í haust,
en stjórnin tók því fjarri þá. —
Síðan hefir það komið fram að
tekjur hafa brugðist og gjöld orð-
ið meiri en ráðgert var, og verð-
ur því að taka þetta lán til þess
að bæta upp tekjuhallann. Þegar
lántaka var ákveðin, steig dönsk
króna mjög að gengi, en síðan
hefir hún smáfallið aftur.
----------------
Dagbók
27. janúar.
Innbrot var framið hjer í einni búð
i fyrrakvölíd, Fatábúðinni í Hafnar-
stræti, um kl. 11. Var rúða brotin
og á þann hátt komist inn í búðina.
Brotinn hafði verið upp skápur; en
ekki var tekið eftir að fleiri spell-
virki hefðu verið framin, þegar kom-
i'5 var í búðina í gærmorgun.
Farþegar með Gullfossi hingað frá
útlöndum voru fremur fáir. M. 'þ.
voru, Jón Magnússon forsætisráðherra
og frú hans, Jóhann Ólafsson heild-
sali, Þórður Flygenring kaupm. og frú
Hjónaband. í gærkvöldi voru gefin
saman í hjónaband Aslaug Johnsen,
og Sigfús Blöndahl konsúll. Fara þau
á Botniu til Þýskalandsí brúðkaups-
ferð.
Fjalla-Eyvindur hefir nú verið leik-
inn tvisvar sim.um á Akureyri fyrir
troðfullu húsi. Hefir leikurinn tekist
hið besta og n.un verða, sýndur oft
áður en lýkur. Eins og kunnugt er
leikur frú Guðrún Indriðadóttir aðal-
hiutverkið, og er mjög gert orð á því,
hversu leikur hennar sje góður.. —
Fjalla-Eyvind leikur Gísli Magnúason,
Ames Haraldur Björnsson kaupfje-
lagsstjóri, Arngrím holdsveika Páll
Vatnsdal og Björn hreppstjóra Sig-
tryggur Þorsteinsson. Þykir þeim er
sjeð hafa leikinn hjer í Reykjavík
og nú fyrir norðan meðferð Akur-
eyringa engu síðri en hún var hjer.
Togaramir. Afla sinn seldu í Eng-
landi nýlega Gvlfi fyrir 1990 sterl-
pd. og Skúli fógeti fyrir 1400 rúm-
lega.
Svarta liðið.
Alþ.bl. hefir valið þeim, sem
stuðluðu að því að halda uppi
lögum og reglu hjer í bænum í
haust sem leið, nafnið „hvíta lið-
ið“. Liggur þá beint við,.að nefna
andstæðinga þess, þ. e. lögbrjót-
ana og óaldax-seggina, „svarta lið-
ið“. Nöfnin eru ekki íráleit og
mættu vel ná festu. Ól. Fr. er þá
höfðingi svartliða, eða svörtu her-
sveitarinnar, og markmið hennar
er að gera hjer byltingu, koma
öllum völdum og fjármálum í
hendur Ól. Friðrikssonar, Hjeðins
et co. Ól. Fr. hefir gasprað um,
að svartliðar sínir gangi í dauð-
ann fyrir sig, eða alt að því. En
honum brást það í haust. Þeir
reyndust sárafáir svo svartir, eða
svo heimskir, að þeir gæfu sig með
húð og hári á hans vald.
Ól. Fr. hefir engan rjett tilþess
nú, að tala í nafni alþýðuflokks-
ins hjer í bænum. Það má óhætt
fullyrða, að mikill meiri hluti hans
sje nú andstæður Ól. Fr. í skoð-
unum. Hann leiðir aldrei alþýðu-
flokkinn hjer út í þá heimsku,
sem hann hafði í hyggju síðastlið-
ið haust og hefir enn í hyggju,
eins og sjá má á Alþýðublaðinu.
Til þess eru alþýðumenn hjer of
skynsamir yfirleitt.
Svarta liðið hans er ekki fjöl-
ment, og verður það aldrei. Þótt
það hafi nú í svipinn hrifsað und-
ir sig völdin í ýmsum fjelögum,
sem heyra til Alþýðuflokknum, þá
er ekki vandi að sjá, að fallið er
nærri. Svartliðar blekkja ekki
fjölda íslenskra alþýðumanna til
lengdar. Þeir eiga ekki samleið
með svartliðum og hrista þá af
sjer áður en langt um líður.
Það er alveg rjett, sem Alþ.bl.
segir nýlega, að hvíta liðið er fast-
ráðið í því, að láta ekki svörtu
hersveitina vaða hjer uppi með
lögbrotum og yfirgangi. Það ætl-
ar að mæta svartliðum hvar sem
er og hefta framrás þeirra. Og
alþýðuflokkurinn íslenski hlýtur
að sjá svo sóma sinn áður en
langt um líður, að hann útskúfi
svartliðum úr herbúðum sínum.
, Hvítur.
Steinolia » Argentínu.
Árið 1907 upþgötvuðuist fyrst stór-
ar steinolíunámur í Argentínu. Hafði
það þó verið kunnugt löngu áður, að
olíulindir voru í landinu. Verkfræð-
ingur, sem rannsakað hefir aðal-olíu-
svæði landsins, kemst að þeirri niður-
stöðu, að lindirnar sjeu svo stórar,
að Argentína muni á sínum tíma
verða mesta olíuland heimsins og að
þar muni verða svo mikill uppgangur
vegna námanna, að þess þekkist eng-
inn líki í sögu steinolíunnar. Þýðing
olíunnar verði meiri þarna en annar-
staðar, vegna þess, að Argentínumenn
sjeu svo mikxl menningarþjóð og land-
ið svo mikið kostaland, að not sje
fyrir afarmikið af olíu í landinu
sjálfu. Muni Argentína verða eitt
mesta iðnaðarland heimsins þegar nóg
fáist af ódýru eldsneyti.
Aðalsvæðið sem nú er unnin olía
á heitir Comodoro Rivadavia, og er
' það á sunnanverðri austurströndinni.
j Arið 1917 voru framleiddar iþarr 14-
j 784 gallönur af steinolíu en 1920 var
ársframleiðslan orðin 243.745.300 gall.
Er mestur hluti þessarar framleiðslu
í höndum rfkisins.
Onnur kunn olíusvæði eru í vest-
anverðu landinu norðan til. Eru þau
; þrjú að tölu og tvö þeirra afar stór.
j
i
(
Olympisku leikarnir 1924.
Franska stjórnin hefir falið utan-
ríkisráðuneyti sínu að annast, af
Frakka hálfu, allan undirbúning olym
pisku leikanna 1924 og hefir samtím-
is verið lagt fyrir þingið frumvarp
um, að veita 20 miljónir franka fjár-
styrk til leikanna. Hefir verið deilt
nm það, hvort leikarnir skyldu háðir
í París eða öðrum frönskum bæ, en
nú er það fyllilega afráðið að leik-
arnir verði í París.
Olympíunefndin — en formaður
hennar er de Coubertin barón •—
krafðist þess, að fje yrði veitt til
þess að byggja nýtt leiksvið er tæki
100.000 manns og kvaðst segja af sjer
er þessu fengist ekki framgengt. En
borgarstjórnin vildi láta notast við
Pershing-leiksviðið gamla, sem aðeins
tekur 25.000 manns. Nú hefir stjórn-
in tekið málið að sjer og vill veita
hærri styrk en nokkurntíma hefir ver-
i;. veittur áður, svo að nýja leiksviðið
geti komist upp, og leikarnir 1924
orðið stórfeldari en nokknrntíma
áður. —
TJr Húnavatnssýslu: í Tírnannm
12. f. m. er haft eftir bónda af
Norðurlandi, að annar aðili í versl-
unarmálunum — þ. e. samvinnuf je-
lögum, „troði peningum ofan í vasa
almennings, hinn dragi peningana
upp úr þeim“.
Á Blönduósi var verð á slátur-
f járafurðum nú í haust: Hjá kaup-
mönnum kjöt kg. kr. 1.35, gærur
kg. kr. 0.80. Hjá Sláturfjelagi Aust-
ur-Húnvetninga, kjöt kg. 1.20, gær-
*ur kg. kr. 0.60.
Vill ekki J. í öðru veldi ráða þá
gátu, hvort betur hafi borgað, kaup-
mennirnir á Blönduósi eða Slátur-
fjelag Austur-Húnvetninga.
28. des. 1921.
Verslunarmuður.
--------O-----..-
Þeir, sem þ.ekkja leiðina úr Rvík
anstur í Árnes- og Rangárvalla-
sýslur, vita, að viðsjárverðasti
kafli þeirrar leiðar er ’hin svo-
níéfnda Hellishii^i. Hjer um bil
þriggja kl.st. gangur er yfir hana,
og þar sem hún liggur hátt, og
er því oft miklum snjó undirorp
in, er hægt að „komast í hann
krappann” á þeirri leið að vetr-
arlag'i. Til þess þarf ekki annað
en siijó og vind. Auk þess er á
fótinn að fara, hvort sem lagt er
á heiðina að austan eða vestan, þó
brattinn sje mikið meiri að aust-
an („Kambar”). Jeg hefi nú stund
um. furðað mig á því, að ennþá
skuli enginn hafa hlutast til um,
að komið yrði upp einhverju
skýli þarna á heiðinni. Kostnað-
urinn þyrfti ekki að verða mikill.
Mjer dettur í hug, að einhverjir
góðir menn vildu ef til vill léggja
fram vinnu sína ókeypis. Væri
það ekki nógu .skemtileg sumar-
Silkeborg — Danmark.
Skole og Hjem for unge Piger.
Nyt 5 Maaneders Kursus bé-
gynder 4 Maj og 4 November.
Program tilsendes.
Synnóne Lund.
Fynsta flokks
umboðsmanns
óskar stór þýsk skóleistaverk-
smiðja. Um8ókn merkt S W.
2079 sendist
Alex Haasenstein &
lfogler, Cöln am Rhein.
iðja að koma upp þessum kofa, þó
að þeir, er það gerðu, þyrftu ef
til' vill ekki á honum að halda
sjálfir? Og hver veit þó, nema svo
kynni að fara ? Margur á leið um
þessar slóðir, bæði sumar og vet-
ur. Ef eitthvert hæli væri mí á
heiðinni, mundu menn leggja á
hana miklu ótranðari í tvísýnu
veðri og undir nætur. Auk þess
gæti kofinn ef til vill sparað mönn
um bæði tíma og bein fjárútlát.
Skal jeg svo ekki fara lengra
út í þessa sálrna að sinui. En hitt
er víst, að margur liiinn ferða-
maður mundi á sínum tíma telja
máli þessu góðu heilli í fram-
kvæmd hrundið. Og altaf væri þó
koíinn ofurlítil tilbreyting á þess-
ari ömurlegu ..uðn, sem nefnt er
Hellisheiði.
G. O. Fells.

Utbreiðsla talsímanna.
Bandaríkin í Ameríku eru lang-
mesta símaland heimsins. Útbreiðslan
hefir orðið svo rnikil þar, að heita
má að SÍrninn þyki jafn ómissandi á
hverju heimili eins og algeugustu inn-
anstokksmunir. Að notkun símanna er
svo miklu meiri þar en annarstaðar,
telja menn stafa. af því, að símarnir
eru einkafyrirtæki en ekki reknir af
ríkinu. Talsíxnaafgreiðslan er einnig
tslin þar miklu betri en annarstaðar
og vfirleitt hafa símamálin náð meiri
fullkomnun þar í landi en annarsstað-
ar, eins og viðeigandi er í föðurlandi
tatóímanna.
Tveir þriðju hlutar allra talsíma í
heiminnm eru í Bandaríkjunum. Þar
eru 12 miljón talsímar, eða 114 sim-
ar fvrir hverja þúsund manns. f
Stóra-Bretlandi eru ekki nema 19'
símar fyrir hverja 1000 manns eða
854.045. S'íðan 1. jan. 1919 hefir sím-
i;m í Bretlandi fjölgað um 100 þús-
und en í Bandaríkjunum um meira
en miljón. Canada hefir 81 síma á
þúsund íbúa, Danmörk 73, New Fee-
land 65, Svíþjóð 64, Noregur 45,
Astralía 40, Sviss, 30, Þýskaland 23.
Lang fullkomnastir eru símarnir í
Svíþjóð af öliui„ þeim saiu ríkisrekst-
ur er á.
Það er Bell-fjelagið (kient við höf-
und talsímans) sem hefir einskonar
einkaleyfi á talsímunum i Ameríku
og greiðir það ríkissjóðí 9% rentu af
1180 miljón dollurum fyrir leyfið.
Evróputnönnum er gjamt til að á-
líta talsímana nokkurskonaír óþarfa,
sem hægt sje að komast af án. Ame-
ríkumenn telja hann. ómissandi A
hverju heimili, hvort heldur er í
borgum eða til sveita.
n.