Lögrétta - 13.04.1923, Qupperneq 3

LÖGRJETTA
s
in gefið út fyrsta hefti áformaðs
safnrits: Þættir úr menningarsögu
Dana, sem sje ritið ,Troels Lund‘
'eftir próf. dr. Ágúst Bjarnason.
Öll þessi rit hefðu fjelags-
menn fengið ókeypis fyrir árstil-
lag sitt, og yrði ekki annað sagt
en að þeir væru vel haldnir af
’þeim viðskiftum.Bnnfremur hefðu
fjelagsmenn átt kost á að eignast
með framleiðsluverði tvö allstór
rit á dönsku snertandi ísland, sem
sje doktorsritgerð Arne Möllers:
„Hnllgrímur Pjeturssons Passions-
salmer'‘ (fyrir 7 kr.) og „Islands
Kirke“ eftir formann deildarinnar
(lynr 5 kr.) Dg hefðu allmargir
fært sjer þau hlunnindi í nyt.
Á þessu ári væru væntanleg frá
dönsku deildinni tvö af smáritum
fjelagsins, væri annað þeirra kom
ið í prentun, sem sje þrír fyrir
lestrar próf. Guðmundar Piun
hogasonar, er haun flutti í hau-d
í Danmörku, og nefnast einu nafni
„Islandske Særtræk“. Frá deild-
inni væri vou á sennilega tveim
heftum af „Þættir“. Verður annað
þeirra um Sören Kirkegaard eftir
Dr. Kortsen, og verður það fyrsta
ritið á íslensku, þar sem skýrt er
frá æfi og einkennum þess heims-
fræga spekings.
Svo sem drepið var á hefði Dr
Guðm. Finnbogason á næstliðnu
hausti, að tilhlutun Danmerkur-
d.eildar og sem liennar gestur,
flutt þrjú erindi á Khafnar-há-
skóla og tvö á lýðháskólanum
í Höng og' hefði verið niikið
aðstreymi að erindunum og gerð-
ur að þeim hinn besti rómur. —
Ennfremur hefði borgarstjóri
Kuud Zimsen flutt erindi um
’v’öxt og viðgang Reykjavíkur á
iundi fjelagslns í Kaupmanna-
iiöfn. íslandsdeildin liefði á næst-
liðnu hausti haldið skemtifund
fyrir fjelagsmenn. Þar hefði in-
spektör V. Steenstrup, premiær-
lautenant, flutt mjög fróðlegt er-
indi um Karisbergsjóðinn og vís-
indalegar og verklegar fram-
kvæmdir lians, en skáldkonan frú
Tove Kjarval lesið upp nokkur
æfintj'ri. Annars hefði enginn
fyrirlestrarmaður komið frá Dan-
mörkji árið sem leið, enda það
ekki staðið til. En um miðjan
næsta mánuð væri von hingað
á alkunnum dönskum fyrirlestrar-
manni, kennaraskólastjóra Jens
Byskov. Kæmi hann hingað sem
gestur fsland-deildar og ættu fje-
lagsmenn þar von á 4 erindum,
sem að vonum yrði vel tekið
af fjelagsmönnum.
Ferðastyrk hefði deildin á liðnu
ari veit. einum kennara, er dval-
ist hefði sumarmánuðina í Dan-
mörku og hingað til lands mundu
hafa komið á árinu tveir Danir,
styrktir af dönsku deildinni. —
Annars hefði, vegna hinna erfiðu
tíma, minna verið gert að manna-
skiftum þetta ár en undanfarin.
Þó liefðu komið hingað árið sem
leið 11 ungir Danir og dvalist
sumarlangt á íslenskum sveita-
heimilum. Og undir haustið hefðu
hjeðan farið (8 íslenskir karl-
inenn og 1 stúlka til Danmerkur,
til þess að dveljast þar vetrar-
langt og kynnast dönsku sveita-
lífi og búnaðarháttum. Yar þess
með þakklæti getið í sambandi við
þetta síðastnefnda, live Eimskipa-
fjelág Islands befir þar brugðist
drengilega við að færa niður far-
gjald þessara manna um helming,
tii þess að Ijetta þeim ferðakostn-
^ðinn.
Frá ársbyrjun árið sem lejð
hefði Danmerkur-deild orðið að
fá sjer nýjan og mun stærri sam
komustað en áður vegna dag
l'i’gra starfa sinna. Þar væri og
sjerstök lestrarstofa og gætu fje
lagsmenn nú leitað þangað til þess
að sjá íslensk blöð og tímarit;
og íslensku bókasafni væri deildin
að koma sjer upp. Hefðu íslenskir
bókaútgefendur sýnt fjelaginu þá
skemtilegu rausn að gefa til þess
arar lestrarstofu það af forlags
bókum sínum, sem fjelagsstjórnin
hefði óskað. Og hið sama hefir
bæði Bókmentafjelagið, Sögufje-
lagið og Þjóðvinafjelagið gert.
I sambandi við þetta var þess
getið, að komið hefir til orða,
oð íslands-deildin kæmi sjer upp
lestrarstofu með bókasafni til út
láns handa fjelögum sínum í sam-
lögum við fjelögin Anglia, Ger-
reania o. fl. fjelög lijer í bænum.
Væri nú verið að undirbúa þetta
og allar horfur á, að í framkvæmd
geti komist.
Svo sem kunnugt væri, starfaði
danska-deildin með mestu alúð
aö því að leiðbeina íslendinum,
sem kæmu til Ilafnar, með öllu
hugsanlegu móti. Væri skrifstofa
íjelagsins þar orðin einn þeirra
staða sem flestir landar leituðu
til, er kæmu ókunnugir til borg-
arinnar, til þess að fá góð ráð-
og leiðbeiningar, enda væri al-
kunna hve ráðhollum mönnum
væri að mæta, þar sem þau væru
hjónin bæði Age Meyer-Benedict-
sen og frú hans. Væri síst ofsög-
um sagt af því, liversu þau hefðu
reynst boðin og búin að brjóta
sig í mola fyrir þessa landa okkar,
sem til Hafnar kæmu, eða þau
gætu náð til. Því að auk þess,
sem þau gerðu alt sem þau gætu
til að liðsinna þeim er til þeirra
ieita, hefðu þan undanfarna vetur,
hjer um bil einu sinni á hverj-
um 3 vikum safnað saman til
skemtifunda á samkomustað fje-
lagsdeildarinnar (Holbergsgade
4111) eins mörgum og þau hefðu
ti’ náð að einhleypu íslensku fólki,
sem þar dvaldist, en ekki stæðu
í sambandi við nein þarlend heim-
ii: þar sem það gæti verið eins
og heima hjá sjer. Liggur í hlut-
arins eðli hve mikils virði þetta
starf fjelagsins alt er.
Komið hefir til orða að efna til
samferðalags — (Fællesrejse) —
danskra meðlima D. I. F. hingað
til lands á komandi sumri; þó
vær enn óvíst hvort gerlegt þætti.
En yrði af því, væri í sannleika
vel til fallið, að fjelagsmenn legð-
ust allir á eitt til að gera þeim
dvölina hjer sem skemtilegasta og
riinnistæðasta.
Þá gerði gjaldkeri fjelagsdeild-
arinnar (adj. JónÓfeigsson) grein
fvrir fjárliag deildarinnar á liðnu
ári. Tekjurnar höfðu verið sam-
tals kr. 4030.50 (þar af ríkissjóðs-
styrkur 1000 kr., en tillögu fje-
lagsmanna kr. 3030.50). En út-
gjöldin hefðu aftur á móti orðið
1267.16 hærri en tekjurnar. Staf-
aði sá misniunur aðallega af því,
að enginn styrkur hefði fengist
úr Sáttmálasjóði næstliðið ár. —
Stærstu gjaldliðirnir væru til
bókakaupa handa fjelagsmönnum
(því að nú borgaði deildin aðal-
deildinni ákveðnu verði allar þær
bækur, sem gefnar væru út ytra)
og prentunar, samtals kr. 4018.42,
utanfararstyrkur kennara (500.00)
og tillag til Danmerkurdeildar,
til þess að útbúa samkomuher-
bergi deildarinnar (400 kr.). •—
Hefði deildip hjer átt í sjóði
kr. 4005.97, sem óneitanlega hefði
þurft að vera meira vegna þeirra
útgjalda, sem í vændum væru
á árinu, en þar væri í fremstu röð
kostnaðurinn við áformaðan fyrir-
iestraflutning Byskovs skólastjóra
í næsta mánuði. Ársreikningurinn
var síðan borinn upp til atkvæða
og samþyktur í einu hljóði. —
Stjórnarkosning átti ekki að fara
fram í þetta sinn, því að stjórn-
in er kosin til þriggja ára í senn.
Er hún því hin sama þetta ár og
verið hefir (biskup Jón Helgason,
skólakennari Jón Ófeigsson, kand.
Magnús Jochumsson, stórkaupm.
John Feuger og vitamálastjóri
Th. Krabbe).
I fundarlok flutti lektor dr.
phil. K. Kortsen einkar fróðlegt
erindi um danska rithöfundinn I.
P. Jacobsen, og á eftir skemti
frú Margrjet Grönvold fundar-
mönnum með ágætum söng, en
fc> gvaldi læknir Kaldalóns ljek
undir.
Stóð samsæti þetta til miðnættis
(•g skemtu menn sjer hið besta,
en fundinn höfðu sótt á þriðja
hmdrað manns.
KennaranámsskEÍQ
norræna fjelagsins „Norden“
í Danmörku.
Norræna fjelagið, sem var stofn-
að hjer síðastliðið haust, hefir nú
gengið í samband við fjelögin
„Norden“ í Noregi, Svíþjóðu og
Danmörku.
Fjelagið í Noregi ætlar að gefa
fd 4 smárit, með myndum, um ís-
land, sögu þess, nútíðar-bókment-
ir og þjóðtrú; hafa þau verið sam-
iu hjer.
Danska fjelagið ætlar að halda
námskeið fyrir kennara frá öll-
um norrænu löndunum að sumri,
frá 17. júlí til 2 ág. Það verður í
Hindsgavl-höll á Fjóni, og er boð-
ið til 20 kennurum (og kenslukon-
um) frá hverju landinu. Er til-
gangurinn sá, að veita kennurun-
um þekkingu á andlegu lífi og
menningu í Danmörku og leið-
beining í námi danskrar tungu.
Verður það gjört með fyrirlestr-
um og erindum, er haldin verða
aí yísindamönnum og uppeldis-
fræðingum. Gert er ráð fyrir:
14 fyrirlestrum um nútíðarbók-
mentir Dana og ný-dönsku.
4 fyrirlestrum um nútíðar-sögu
og þjóðlíf Dana,
2 fyrirlestrum um danskar list-
ir, og
2 fyrirlestrum um náttúru
landsins.
Ennfremur kensla í dönsku, einn
t.íma á dag, fyrir þá sem ekki eru
danskir.
Auk þessara ákveðnu fyrirlestra
verða flutt nokkur sjerstök erindi
of háskólakennurum og öðrum
skólamönnum, og nokkur kvöld
verða hafðar kvöldskemtanir með
margs konar list.
Gert er ráð fyrir að fara smá-
ferðir til annara staða í grendinni
cg lengri ferð til Rípa; koma þá
við, ef til vill í alþýðuháskólanum
j Askov. Einnig er ráðgert að fara
2.-3 daga ferð að námsskeiðinu
loknu til Suður-Jótlands.
Þátt-taka í námsskeiðinu og öll-
um ferðunum, sem farnar verða
neðan það stendur yfir, kostar
110 kr. danskar fyrir manninn.
Förin til Suður-Jótlands kostar
Góðar kornvörur.
Púgur, hreinsaður, ameríkanskur. Rúgmjöl, danskt. Bankabygg,
danskt, ágætt. Hálfsigtimjöl, danskt, sjerlega gott. Bakarahveiti,
danskt. Extrafint hveiti, danskt. Hveiti, amer. (2 teg.) prima.
Bestu kaupin gera kaupmenn, kaupfjelög, hreppafjelög og bakarar
hjá
O. Friðgeirsson it Skúlason.
Hafnarstrseti 15. Reykjavik. Simi 485.
um 25—30 kr. fyrir hvern, sem
tekur þátt í henni.
Námskeiðsmenn hafast við allir
í höllinni, og geta því ekki vænst
þess, að fá hver sitt herbergi fyrir
s:g einan.
Höllin stendur í nánd við Litla-
belti, í einni af fegurstu sveitun-
um í Danmörku. Er höllin sjálf
mjög skrautleg innan og utan, og
trjágarður mikill og fagur um-
hverfis, en slcógar út í frá,
með yndislegum gangstígum og
grösugum rjóðrum, veita hvíld og
liressing. Fögur útsýn er yfir
beltið til Norður- og Suður-Jót-
lands. Margir alkunnir sögustað-
i: og aðrir merkisstaðir eru í
grendinni, svo sem Skamlings-
banken, Kolding , með höllinni
Koldinghús, Fredericia o. fl.
Fjelagið „Norden“ í Danmörka,
sem stendur fyrir þessu náms-
skeiði, hefir beðið Norræna fjelag-
ið hjer um að vekja eftirtekt ís-
lenskra kennara á námsskeiðinu
og væntir þess, að þeir sæki það.
Stjórn Norræna fjelagsins tekur
á móti umsóknum frá þeim, er
vilja komast að, og er best að
þær komi sem fyrst.
Sæki fleiri en boðið er, S0, verð-
ur stjórn kennarafjelagsins kvödd
til ráða um það, hverir fari. Þeg-
si nánari greinargerð um náms-
skeiðið er fengin hjá danska fje-
lagintt, mun stjórn Norræna fje-
1 lagsins láta frekari upplýsingar
j í tje þeim er vilja.
' Gert er ráð fyrir að þátttak-
1 endur geti farið utan með skip-
; um Eimskipaf jelagsins í júlí, 17.,
! 18. og 19. ferð hjeðan, og með 20.
! og 21. ferð heim, og að þeir fái
far fj’-rir hálft gjald, en fullráðið
er það þó ekki enn.
I
Matthías Þórðarson.
Þingtiðindiv
Eldhúsdagur.
7. þ.m. var í nd. framhaldl.umr.
, um f járlögin, eða eldhúsdagurinn
svonefndi. Til þess að gefa nokkra
hugmynd um umr., skal hjer stutt-
l(ga getið þeirra helstu mála, sem
á góma bar, meira eða minna til
(árása á stjórnina fyrir afstöðu
fcennar til þessara mála eða afskifta
‘ af þeim; þó urðu ráðherrarnir
nokkuð misjafnt fyrir barðinu á
þingmönnum, og einna mest fjár-
málaráðherrann, Magnús Jónsson.
(Málin, sein rætt var um, voru Eyrar
bakka-spítalinn, uppgjöf uppboðs-
skuldar frá Viðey, húsaleiga fjár-
málaráðherra, ábyrgfi á vatnsveitu-
láni fyrir Rvík, sala Geysishúss-
ins, um símalínu að Staðarfelli, um
Hólabúið nvrðra, um Ólafs-málið
svonefnda, um laun Tofte banka-
stjóra, um stjórn Landsbókasafns-
ins, um lagakenslu háskólans í stað
kenslu M. J. fjármálaráðherra, um
kolakaup stjórnarinnar, um lán til
Álafossverksmiðjunnar o. fl. —
P. O. spurðist fyrir um það,
bvort satt væri, að fjármálaráðh.
Magn. Jónsson hefði ávísað sjálf-
um sjer úr ríkissjóði, húsaleigu
íyrir eitt herbergi í íbúð sinni
í Hótel Island, og játti fjármála-
iáðh. því, og sagði að það hefði
verið nauðsynlegt stöðu sinnar
vegna að hafa slíkt herbergi, til
að bjóða inn í það gestum og
hefði kostnaður við það verið
reiknaður með skrifstofukostnaði
stjórnarráðsins. Og seinna í umr.
sigði hann, út af fyrirspurn frá
M. G., að hann mundi halda þessu
áfram. Þótti öllum þm. sem um
þotta töluðu, þetta óviðeigandi
og óleyfilegt og töldu hjer farið
inn á hættulega braut, ef embætt-
i.smönuum landsins ætti að vera
það leyfilegt að taka þannig I
fceimildarleýsi fje úr opinberri
eign til sinna eigin þarfa, eins
og þeir töldu hjer vera gert. —
ÍSögðu þeir að ráðherrar hefðu
sínar sjerstöku skrifstofur í
stjóruarráðinu og bæri landinu
ekki skylda til þess að sjá þeim
íyrir húsnæði að öðru leyti. Jón
Auðunn Jónsson gerði fyrirspurn
um það, hvort hinir ráðherrarnir
væru þessu húsaleigumáli em-
bættisbróður |síns sammála, en
þeir sögðu báðir, að þeir hefðu
ekkert um það vitað fyr en á
eldhúsdagsfundinum. Annars var
o A. Jónsson einna harðastur í
stjórnarinnar garð út af þessu
máli og vítti mjög aðfarir fjár-
málaráðh., eins og líka aðrir, sem
nm það töluðu. Annað mál, sem
einkum var beinst að fjármála-
ráðh. fyrir, var sala Geysishússins
og hóf Hákon í Haga máls á því
cg var þungorður í garð ráðherr-
ans og sagði að þetta mál, eins
og ýms önnur, t. d. rýrnun land-
helgissjóðsins, sýndu það ljóslega
hversu gerómögulegur ráðherrann
væri til þess að gegna stöðu sinni.
En Geysishúsið, sem undanfarið
liefir verið notað sem gistihús,
hið eina, sem við Geysi var til,
ijet ráðherrann rífa og selja fyrir
um 3 þús. kr. og allir hús- og
búshlutir voru jafnframt seldir
á um 1500 kr. Fullyrtu andmæl-
endur, að þetta væri lítið sem ekk-
crt verð, auk þess sem að því
væru hin mestu óþægindi að af-
nema þannig eina gistihúsið sem
til var við Geysi, sem allfjölsótt
væri af innlendum og erlendum
ferðamönnum. Einkum var þetta
íalið óheppilegt af því, að a»n-
að tilboð hafði legið fyrir, eða
að kostur hefði verið á því fyri»
stjórnina að leigja húsið með
sæmilegum kjörum duglegri konu,
sem viljað hefði halda þar uppi.
i eitingahúsi. Fjármálaráðh. hjelt
því hinsvegar fram, að verðið sem
fengist hefði væri ekki svo óvið-
unandi, sem andmælendur segðu
c,g auk þess hefði úr húsinu verið
gert sjúkraskýli austur í sveitum.
Þriðja málið, sem allmiklar árásir
(urðu úr á fjármálaráðh., var
keusla lians í lagadeild háskólans
og hóf Magn. Jónsson dócept