Lögrétta - 03.03.1924, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
ingum falli niður (þingmenn fái
12 kr. á dag, bæði á þingi og ferb-
um til og frá. Sömul. er gert ráö
fyrir því, að fastákveða ferða-
kostnað þingmanna utan Reykja-
TÍkur.(IIæst 400 kr., Vestur-Skafta
fellssýsla, lægst 40 kr. Gullbringu-
®g Kjósarsýsla).
Embættaafnám.
Tryggvi Þórhallsson flytur frv.
um afnám sendiherraembættisins í
Khöfn. Jör. Brynj. og Bernh. St.
flytja frv. nm afnám prófessors-
-embættisins í hagnýtri sálarfræði
og Tr. p. nm afnám docentsem-
bættisins í klassiskum fræðum við
háskólann.
Stjórnarskráin.
Stjórnarskrárbreytingar þeirra
J. M. og J. J. komu til umr. í ed.
22. þ. m. og var vásaíi til nefndar.
Báöir framsögum. lögðu meginá-
hersluna á þingafækkunina, en
greindi nokkuð á um ráðherra-
fjöldann. J. M. lagði allríka á-
'herslu á breytingu núverandi skipu
lags — vildi hafa ráðherrann aðeins
einn og svo landritara eða lands-
höfðingjaembætti, eins og líka
mætti kalla það. J. J. vill hinsveg-
-ar hafa ráðherrana 2, en lýsti því
þó yfir, að þeir fjelagar mundu
ekld leggja mjög ríka áherslu á
það, ef samkomulag væri þá betur
fáanlegt um aðalatriðið. Þó teldu
sumir þaS varhugavert að gera
hvorttveggja í senn, aö fækka þing-
nm og veikja stjórnina milli þinga.
Annað nýmæli í till. J. M. er það,
að láta hæstarjett, en ekki þingið
dæma um kosningaúrslit eða kær-
nr.
Móti stjórnarskrárbreyt. yfirleitt
eins og nú stæði, talaði forsætis-
ráðherra S. E. Annars voru umr.
stuttar og má um ástæður frv. að
öðru leyti vísa til þess, sem áður
er sagt hjer í blaðinu.
Viðskiftamálanefnd.
Framsóknarflokksmenn í báðum
•deildum fluttu till. um skipun sjer-
stakrar viðskiftamálanefndar og
voru framsögum. í ed. Einar Árna
son og í nd. Tryggvi Þórhallsson.
Meginþörf nefndarinnar töldu þeir
þá, að reyna að ráða fram úr
kjöttollsmálinu, hafa til meöferð-
ar væntanlegar tillögur um við
skiftahöft og í sambandi við það
skipun gjaldeyrisnefndar, og svo
athugun á verslunarrelrstri ríkisins.
Einkum lagði þó Tr. Þ. áherslu á
kjöttollsmálið og það, að send yrði
sjerstök nefnd til Noregs, sjerfræð-
in^ar í búnaðar og fiskimálum,
sendiherranum í Kaupmannahöfn
til aðstoðar. Hafði stjórn Fram-
sóknarflokksins farið þess á leit
Tið stjórnina að hún geröi út
í>essa menn, nú fyrir þing, en ekki
orðið úr því. Kvaðst atvinnumála-
ráðh. Ki. J. þó hafa verið því
fylgjandi. Annars fundust honum
nmræður nvi óþarflega- víðtækar og
fleiri þingmenn mintust á það, að
okki væri hægt eða rjett að ræða
þetta mál opinberlega nógu ræki-
lega nú. Vildu sumir hafa um það
lokaðan fund, s. s. Kl. J.
-34. febr.
Gengisálagrúng.
Stjórnin hefir nú lagt fyrir þing
ið frv. það sem fjármálaráðherra
hafði áður boðað, um heimild fyrir
stjórnina til þess að innheimta
ýmsa tolla og gjöld með 25%
gengisviðauka. Lögin eiga að öðl-
ast gildi þegar í stað. Þau eru
iþannig:
„Á meðan gengi á sterlingspundi
er skráð í Revkjavík á 25 krónur
eða þar yfir, veitist ríkisstjórn-
inni heimild til þess að innheimta
alla tolla samkvæmt tolllögum nr.
41, 1921, vörutoll, vitagjald og
afgreiðslu skipa samlrvæmt 54. gr.
aukatekjulaganna með gengisvið-
auka að upphæð 25%, þannig að
hver toll- eða gjaldeining hækkar
um 25%, og reiknast y2 eyrir og
stærra brot úr tolleiningu sem
heill eyrir, en minna broti slept.“
Tekju- og eignaskattur.
Stjórnin hefir lagt fram frv. um
breyting á tekju og eignaskattslög-
unum frá 27. júní 1921.
„Aðalbreytingin er sú, að nú
skal skattur teljast eftir hlutfallinu
milli brutto iðgjaldatekna af starf-
seminni hjer á landi og brutto ið-
gjaldatekna af allri starfsemi fje-
lagsins. Ef skattskyldar nettotekj-
ur af starfsemi hjer eru t. d. 5000
kr. nú, þá telst nú skattur af þeirri
upphæð. En eftir reglu frv. • fer
þetta ekki eftir þeirri upphæð,
heldur eftir hlutfallinu milli brutto
iögjaldatekna hjer og allra iðgjalda
teknanna. Ef fjelag hefir t. d.
1925 als brutto iðgjaldstekjur kr.
1000000,00 og af starfsemi á ís-
landi kr. 100000,00 og heildarágóði
skattskyldur kr. 200000,00 þá ætti
fjelagið hjer að svara skatti af
kr. 20000,00 og verður það þannig
fundið: *
200000 1000000
. . .»
skólanefnd íslands. I henni eigij áríðandi að dómurinn væri þann-
sæti forstöðumaður Kennaraskól-
ans og tveir af kennurum skólans
sem tilnefndir eru til tveggja ára
í senn.
í sambandi við þetta má einnig
geta þess, að Sveinn Ólafsson og
Jörundur Brynjólfsson flytja írv.
um það, að forstjóri landsverslun-
ar skuli einnig hafa forstöðu á-
fengisverslunar ríkisins, en megi
þó hafa lyfjafróðan mann sjer til
aðstoðar.í greinargerð segir m. a.:
„Nú munu 13 fastir starfsmenn
vera við skrifstofu og birgðastöð
áfengisverslunarinnar, auk fimm
eða 6 aðstoðarmanna með breyti-
legum launum. Mun eigi fjarri
fara, að laun allra þessara manna
nemi 100000 krónum á ári.
Hinsvegar mun landsverslun
Frá Bretum.
ig samansettur, að hann væril Arthur Henderson utanríkisráð-
fulltryggilegur og mætti ekki herra Breta hefir á kjósendafundi
horfa þar í nokkurn kostnaðar- ráðist mjög einbeitt á friðarsamn-
auka.
Erl. simfregnir
ingana frá Yersailles og talið þá
vera hinn eiginlega þröskuld í
götu fjárhagslegrar viðreisnar
Evrópu. Urðu þessi ummæli til
þess, að um 30 fyrirspurnir konra
fram til stjórnarinnar í neðri mál-
stofu enska þingsins.
MacDonald hefir í tilefni af
hafa 11 menn í skrifstofu og við þjjjginu án verulegra breytinga,
afgreiðslu, en hún hlýtur að hafa mundi stjórnin rjúfa ríkisþiugið
miklu fleiri afgreiðslur að annast og efna til nýrra kosninga.
en áfengissalan, bæði vegna við-
Khöfn 27. febr. FB.
Neyðarráðstafanir pjóðverja.
Símað er frá Berlín, að rikis- ’ þessu lýst yfir því, að þessi um
þingið hafi í gær tekið til með- mæli væri aðeins einkaskoðun
ferðar neyðar-fjárlagafrumvarp Hendersons. Á ráðherrafundi í
stjórnarinnar fyrir árið 1924 og gærkvöldi brýndi hann fyrir ráA
byrjað umræður um ýms frum-, herrunum að vera varkárari í
vörp til neyðar-ráðstafana. I þing- orðum framvegis. pó ráðuneytið í
ræðu sinni um þessi mál sagði heild væri máske sammála Hend-
Marx ríkiskanslari, að ef frum-jerson, yrði framvegis að forðast
vörp þessi yrðu ekki samþylvt af að þessu lík ummæli kæmu fram,
skifta með tóbak við fjöldakaup-
manna og olíusölu til alls þoira
Tilgangurinn með byltingnnni.
Símað er frá Múnchen: Yið yf-
útgerðarmanna. Má þó ætla, að irheyrslu fyrir rjettinum í gær
hún með nokkrum liðsauka gæti játaði Hitler ^scistaforingi að til-
bætt við sig störfum áfengiseinka- SanSur sinn með byltingunm 8.
vegna bandamanna Breta.
D A G B O K.
29. febrúar.
Símaverkfræðingur
og forstjóri
nóvember fyrra árs, hefði verið sá, bæjarsímans hjer hefir Guðm. Hlíð-
dal verið skipaður frá 1. mars.
Af veiðum kom nýlega Skallagrjm-
ur með ágætan afla; 135 tunnur lifr-
sölunnar, einkum í skrifstofn. Er
eigi ósennilegt, að af samlögðu að steyPa alríkisstjórninni í Berlín
föstu liði beggja stofnana - 24 af stóli koma á einvaldsstjórn
mönnum - nægðu %, eða 16 1 anda Þjóðernissinna. Hinsvegar ar
menn < < hefðu þeir Ludendorff og von!
í Ed. var 26. þ. mán. 1. umræða Lossow viljað «era ^reytmgu i. mars.
um hæstarjettarfrumvarp Jóns a stj°rn alríkisins heldur aðems! ísinn. Enskur togari kom í gær af
Magnússonar. Flutti hann alllanga breyta stjórHarfyrirkomulagina í veiðum; hafði verið 17 kvartmílur
framsöguræðu. Rakti hann það Bayern °S koma á einvaldsstjórn út af Dýrafirði er hann lagði af
þar. —
100000
stað og varð að hleypa undan ís.
Bar hann að honum með miklum
hraða. Sagði einn skipverja að þeir
200000 • 100000
10U0000
20000
Þessi álagningarregla er nú tíðk-
uð sumstaðar erlendis, og þykir
hentug. Þótt tap verði á einum
stað, þá svarar fjelag þar skatti,
ef ágóði verður í heild sinni. Rík-
issjóður mun að • líkindum ekki
tapa á þessari aðferð. Líklegt að
útkoman verði svipuð, þegar til
lengda lætur. En um þetta verður
þó ckki fullyrt neitt áreiðanlegt.
Skilyrði er auðvitað, að fjelögin
telji fram og sendi reikninga sína,
því að ella verður að áætla þeim
skatt.1 ‘
27. febr.
Embættasparnaður.
í sambandi við frumvörp þau
um embættaafnám, sem fyr er get-
ið, skal hjer einnig getið nýrra
frumvarpa sem fram eru komin
og snerta þau. Jónas Jónsson
flytur frumvarp um afnám kenn-
arastóls í klassískum fræðum við
háskólann. Hinsvegar gerir hann
ráð fyrir því, að „sá maður, sem
nú gegnir starfi sem docent í
klassískum fræðum við háskóla-
íslands, skal fluttur að mentaskól-
anum, og njóta þar sína tíð sömu
launakjara og hann hefði notið
á ihverjum. tíma með því að vera
framvegis doeent við háskólann.
Yið mentaskólann ber honum
skylda til að kenna þá stundatölu
á viku, sem á hverjúm tíma er
lögboðin fyrir kennara þar við
skólann í íslensku, þýsku, stærð-
fræði og latínu, eftir því sem helst
er þörf fyrir við skólann.“
Sami maður flytur ennfremur
frumvarp um breytingu á lögum
um fræðslu barna. Er þar gert
ráð fyrir því, að stjórnarráðið
hafi umsjón og yfirsjón fræðslu-
mála og og skipi sjer til aðstoðar
þriggja manna nefnd, er nefnist
fyrst, að laun embættismanna
hefðu stundum fyr þótt full há: Bretar og pjóðverjar.
og hefði þá stundum jafnvel verið! Símað er frá London, að versl-1 hefðu aðc;Ils sjeð til ‘hallSj áSur' en
talað um embættismennina, sem unarstjettin enska sje mjög vel j,eir fðrn niSur tii máitíðar; en er
„hálaunaða landsómaga“. — Að anægð með samkomulag pjóðverja þeir komu upp aftur, höfðu þeir
sumu leyti hefði þetta máske i er- og Breta um lækkun á innflutn- naumast tíma til að ná inn vörp-
ið á nokkrum rökum reist um eitt ingstollinum á þýskum vörum til unni. Bjóst hann við, að ísinn mundi
skeið, að því er launahæðina Bretlands. En iðnaðarmenn og jafnvel vera orðinn landfastur nú.
snertir. En seinna hafi launin verksmiðjurekendur taka samning- Hann kvað þessa spöng hafa verið
lækkað allmikið og mætti nú að unum dauflegar. Telja þeir að svo st?ra’ að ut yfir hana he£ðl ekkl
ýmsu leyti segja, að íslenskir em- Bretland muni nú kafna undir sjeð' "f\oðrum stað eier f blaðinu er
. . . , . . , ., , , . .. , sagt fra ísfregnum fra Isafirði.
bættismenn væru i þessu efm odyrum þyskum vorum, og at- gímijlit hafa orðið yíða £ norðan
einna verst settir allra stjettar-
bræðra sinna miðað við það, sem
annarstaðar væri tíðkanlegt. —
Hæstu meðal embættislaun mundu til úrlausnar skaðabótamálsins.
nú vera um 8 þúsund krónur, og'
jafngilti það ekki meðallaunahæð
fyrir stríðið, þar sem gildi krón-
unnar hefði lækkað. Miðað við
vinnuleysið aukast enn meir. |veðri því> er gerði ; fyrrakvöid. í
Yfirleitt er samningurinn tal- gær sið)i náði stöðin hjer engu tal-
inn vera otvíræð framför í áttina sambandi við ísafjörð, en skeytasam-
pjóðabandalagið.
Ráðstefna alþjóðabandalagsins,
i band náðist. Ekkert samband var við
■ Akureyri, en til Sauðárkróks náðist.
I Hjer austur um sveitir komst ýmis-
kónar ruglingur á línurnar, og einnig
um takmörkun vígbúnaðar á sjó, yar sambandsiaust við Keflavík og
i . . ier talin h,afa orðið árangurslaus, fieiri stöðvar suður með sjó.
47 aLTrðl ^ al>^asam“U Bjami Sæmundsson fiskifræðingur
I . , , ’ . g .... .;í loh ráðstefnunnar sendar ýmsar og fyrv. yfirkennari Mentaskólaos,
væn þo ennþa mmna, ei vað 1 tillögur j máiinu. pað eru einkum j var 27. þ. m. boðinn á samkomu, sem
kringum 36 aurar. 8 þúsund króna
laun nú jafngiltu því um 3 þús.
krónum að notagildi fyrir stríðið.
pá leið væri því ekki unt að fara,
að lækka embættislaunin, úr því
sem nú væri. En þar sem sparn-
aðarþörf væri hins vegar fyrir
hendi, yrði að reyna hina leiðina,
s. s. þá, að fækka heldur embætt-
um eða sameina fleiri, eftir því
sem unt væri og þörf krefði.
Hinsvegar væri þess ekki að
dyljast að slík embættafækkun
eða samsteypur útaf fyrir sig væri
engan veginn einhlýtt til þess að
rjetta við fjárhag landsins — til
þess þyrfti miklu meira. Af út-
gjöldum ríkisins mundu fara um
2 miljónir alls og alls í embættis-
laun eða tæp 1 miljón reiknuð til
rjetts verðs, og jafnvel þótt bætt
væri við þetta ýmsum skrifstofu-
kostnaði og ýmsum starfsgjöldum
við Búnaðar- og Fiskifjelagið,
færi það ekki fram úr tæpum 2V2
milj., miðað við núverandi pen-
ingagild^.
Forsætisráðherra S. E. talaði
á móti því, að hæstarjetti yrði
nokkuð breytt. pað væri mjög
Rússar (?) og Spánverjar, sem nemendur skólans hjeldu í hátiða-
hafa beitt sjer á móti tillögum
þeim, sem fram voru bornar um
takmörkun vígbúnaðar.
Khöfn 28. febr. FB.
Ráðuneytisskifti í Belgíu.
Símað er frá Bryssel að ráðu-
neyti Theunis hafi sagt af sjer.
Ástæðan til fráfararinnar er sú,
að þingið hefir, með 95 atkvæð-
um gegn 79, felt frumvarp stjórn-
arinnar um viðskiftasamning við
Frakka.
Verkbannið í Noregi.
Símað er frá Kristjaníu að
vinnuveitendur hafi fært út verk-
bannið og hafi nú bætst við 12,000
verkamenn við brugghúsin, verk-
smiðjur til áburðarvinslu úr loft-
inu og við sögunarmylnur.
Flótaaukning í ftalíu.
Eftir að það frjettist, að Eng-
lenfingar ætli að láta meginhiuta
flota síns verða í Miðjarðarhafinu
framvegis hefir Mussolini tilkynt
ráðuneyti sínu, að nú beri ítölum
að fara að undirbúa stórfelda
aukningu ítalska ílotans.
salnum í kveðju- og virðingarskyhi
við hann. En hann hefir nú, eins og
kunnugt er, látið af kenslu, þar sem
Alþingi hefir sett, hann til þess að
fást við fræðistörf sín og rannsóknir
eingöngu, sem hann undanfarið hef-
ir rekið jafnframt kenslu sinni af
miklum dugnaði og sjerfræðigr. siniri
og íslenskum sjávarútvegsmálum til
mikils gagns. Á þessari skólasam-
komu afhenti inspector scolae Guðni
Jónsson B. S. mjög vandaðan göngn-
staf, búinn gulli og fílabeini, með
útskurði eftir RíkaTð Jónsson. Pakk-
aði hann B. S. fyrir starf hans við
skólann; en hann þakkaði gjöfina
með ræðu, og árnaði skólanum all«
gengis og nemendum hans. Áður í
haust höfðu kennarar skólans haldið
B. S. kveðjnsamsæti. Bjarni var í
tölu allra bestn kennara skólans,
fjölfróður og skemtinn og samvisku-
samur með afbrigðum, en jafnframt
oft eftirgangssamur við nemendur,
en þótti þó ávalt í þeirra hóp rjett-
dæminn og sanngjarn og góðviljaðnr
ýmsu fjelagslífi þeirra.
Alþingi. í gær var í Ed. rætt ur»
niðurlagning fræðslumálastjóra cm-
bættisins og málinu vísað til nefnd-
ar, í Nd. urðu umr. aðallega um af-