Lögrétta - 13.04.1926, Blaðsíða 4

4
LÖQRJETTA
Kappreidar.
(I. kappreiðar ársina.)
Á annan í hvítasunnu, (mánud. 24. maí n. k.) eftir Hestamanna-
fjelagið Pákur til kappreiða á skeiðvellinum við Elliðaár.
Kept verður á skeiði og stökki, og fern verðlaun veitt (200—
100—50 og 25 kr.) fyrir hvorttveggja, stökk og skeið. Flokkaverðlaun
— 15 kr. — hlýtur fljótasti hesturinn í hverjum flokki stökkhestanna,
þó ekki þeir, sem aðalverðlaunin hljóta. Sá stökkhestur, sem nær
betri hlaupatíma í flokkshlaupi eða úrslitaspretti, heldur en sá hestur,
sem fyrstur er á verðlaunaspretti, hlýtur 50 kr. aukaverðlaun.
Hlaupvöllur skeiðhesta er 250 metrar, en stökkhesta 300 metrar
og lágmarkshraði skeiðahesta til I. verðl. 25 sek., en stökkhesta 24
sek. Enginn skeiðhestur hlýtur verðlaun ef hann er yfir 27 sek. sprett-
færið (250 m.) og stökkhestar ekki, sjeu þeir yfir 26 sek. (300 m.).
Gera skal aðvart um hesta þá, sem reyna á, formanni fjelagsins,
Daníel Daníelssyni, dyraverði í stjórnarráðinu (sími 306), eigi síðar en
miðvikudaginn 19. maí n. k. kl. 12 á liádegi.
Lokaæfing verður fimtudaginn 20. maí, og hefst á skeiðvellinum
á miðaftni; peir hestar, sem keppa eiga, skulu þá vera þar, svo æfa
megi þá og athuga, áður en þeim er skipað í flokka.
Þeir hestar einir geta feugið að keppa, sem koma á lokaæfingu
og eru þar innritaðir í flokkaskrá.
Reykjavík, 9. apríl 1826.
Stjórnin.
Útrýmið rottunum!
Ratin jeta rottur og' uiýs af mik-
illi græðgi og fá af þvi smitandi sjúkdóm,
sem verður þeim að bana.
Ratinin d r e p u r rottur á
1 —2 dögum en smitar ekki á sama hátt
og bakteriuefnið Ratin.
Bæjarstjóniir og hreppsnefndir ættu að senda
pantanir sínar til Ratin-Kontoret, Köben-
havn K. Nánari upplýsingar iæt jeg i tje, ef
óskað er.
Ágiist Jóseí'sson
heilbrigðisfulitrúi. Reykjavik.
„Tvö kvæði
um Guðmund biskup góða“.
------ Niðurl.
Sturla segir þann veg frá efstu
dægrum biskups: „En síðan fór
hann út til Hóla, ok var þá eigi
langvistum brott frá Hólum það-
an frá.....Lifði hann þá líkara
hljóðlátum ok rólyndum einsetu-
manni, heldr en harðlyndum ok
hlutsömum lýðbiskupi, sem óvin-
ir hans höfðu orð á“. það er þá
sannað, að hending þessi: „þú
krýpur fyrir blóðvörgum og bóf-
um“, snertir ekki Guðmund biskup
góða. Auk þess er hendingin ljót
og illhryssdngsleg.
Næst er þá, að Davíð segir við
Guðmund biskup: þú kyssir þá,
sem kaunum eru hlaðnir". þetta
er prúðasta hendingin, sem Jón
tilfærir úr kvæði Davíðsi. þó er
hún ekki ýkja smekkleg. Kaun í
sambandi við kossa er frekar
ógeðslegt. En hitt skiftir mestu
í þessu sambandi, að hendingin
sje sönn. Sturlunga getur hvergi
um kossa þessa. Líka þegir Am-
grímur ábóti um þetta, í sögu
þeirri, er hann reit af Guðmundi
buskupi. Hafi Guðmundur biskup
framið kossa þessa — sem ekki er
sögulega sannað — þá virðast þeir
Sturla skáld þórðarson og Am-
grímur ábóti Brandsson líta þá
sem hversdags athöfn — almenna
mjög — á annan veg verður
naumast skilin þögn þeirra. En
Davíð gjörir kjass þetta að per-
sónulegu einkenni á Guðmundi
biskupi. Og Jón hrópar Bjömsson:
„þama er Guðmundi biskupi rjett
lýst!“
Prestssaga Guðmundar góða
getur um kerlingu eina að Svína-
felli, er sjúk lá og að andláti
komin. Guðmundur veitti kerlingu
þessari drottinlegu blessun og
kvaddi hana með kossi áður en
hann reið burt af staðnum. En
þess getur sagan ekki, um kerl-
ingu þá, að hún hafi haft „út-
brot“, verið kaunum slegin.
Davíð segir um biskup, að hann
„samneyti með sekum“. Hending
þessi er skilgetin systir setning-
arinnar: „Gift með honum“ og
verður sennilega eftir áætlun
Jóns Bjömssonar (á máli Davíðs)
,samferða með henni“ inn í bók-
mentasöguna. En hvað flytur
hending þessi? Ekki virðist hún
einkenna Guðmund biskup. þetta
sem hendingin um getur, hefur
verið sameiginlegt — og er sam-
eiginlegt — og verður sameigin-
legt — guðsmönnum allra alda.
Sama ákæran og Gyðingar hófu og
fluttu gegn Kristi. það er ekki
umtalsvert, svo sjálfsagt er það,
að þjónar heilagrar kirkju „sam-
neyti með sekum“, eða eins og
það orðast nú í daglegu tali: um
gangist synduga menn. þess
vegna er hendingin ekkert ein-
kenni á Guðmundi biskupi góða.
Ekkert af því, sem Jón tilfærir
úr kvæði Davíðs, snertir Guð-
mund biskup góða! En hvað segir
Jón sjálfur um þetta? það fei
hjer á eftir:
„þama er Guðmundi biskupi
rjett lýst, og þama líður straum-
ur ljóðsins fram, þungur, en tær
án þess að í hann sje kastað
dröngum smekkleysanna eða
björgum hraungrýtisorðanna. —
Hjer er alt innilegt, eðlilegt —
skilningurinn næmur, lotningin
fyrir Guðmundi ófölsuð og samúð-
in hrein og sterk“.
Jeg vorkenni Davíð að verða
fyrir þessu! — Fyr má nú rota
en dauðrota, sannast á Jóni. Eða
finst ekki fleirum en mjer kraft-
ur í Jóni, þegar hann verður al-
varlega hrifinn og „dunkar“ nið-
ur á „drangi smekkleysanna“ og
hnaukar á „björgum hraungrýtis-
orðanna" og líður svo fram( að
þessum afrekum loknum) eins og
straumur — án þess að í hann
sje kastað — þungur og tær —
innilega eðlilegur, skilningsnæm-
ur, lotningarfullur, ófalsaður,
samúðarríkur, hreinn og sterkur?
Uppeldi Jóns og „útgangur“
hefur verið og er þjóðinni til
minkunar. Sannleikurinn er sá:
að Jóni hefur verið þyrmt altof
lengi við rjettlátri hirtingu. Jón
hefur verið smánarlega vanrækt-
ur. Raunar dettur mjer ekki í
hug að halda, að neinum tækist
að vakta Jón svo, að hann vætti
ekki bólið sitt við og vjð. — En
skánað gæti hann! Skáldin hljóta
að skilja það (því að Jón er læri-
meistari þeirra), að það er fleir-
um til minkunar en húsbændum
Jóns, að hann skuli sjást dragn-
ast um í „dammi“ þessum. —
Nú víkur aftur þar að, sem fyr
var frá horfið.
Kvæði Davíðs er lengra en
þetta, þótt Jóni virðist hafa orðið
bimult við að tilgreina framhald-
ið. Davíð segir við biskup: „Til
þinna húsa þjófar landsins flýja. |
Hórkallar eiga hæli hjá þjer ein-
um. | Við morðingja ertu mild-
ur eins og faðir. | Kirkja þín er
allra skálka skjól | og þú ert
biskup . . . böðull þinnar tignar
j í augum allra þeirra, sem borga
skatta, bera höfðingsnafn“.
þessar hendingar allar eru vit-
laus óþverra vaðall, frá upphafi
til enda. Jeg skal láta einn af
höfðingjum bókmentanna svara
þeim, áður en jeg skilst við au-
virði þetta.
Davíð segir ennfremur:
„þú veitst það Guðmundur hinn
góði | (ekki vantar nú kompána-
háttinn!) að höfðingj arnir hata
þig og sitja 1 um kirkju þína og
líf . . . I því kaustu ekki heldur
hylli þeirra | en skrílsins“.
Lýsing Davíðs af sturlungaöld-
inni virðist mjer ófögur. Annars-
vegar er sveit Guðmundar bisk-
ups. í henni eru, segir Davíð:
„þjófar“, „hórkarlar", „morðingj-
ar“, „skálkar“, „betlarar“ og
„þrælar" og biskup segir hann
vera „þræl þrælanna". Hinsvegar
eru andstæðingar biskups „höfð-
ingjarnir", þá nefnir Davið „blóð-
varga“ og „bófa“. Loks er þriðji
flokkurinn — minniháttar bændut
og alþýða, .sem skáldið nefnir
einu nafni „skríl“. — Virðist
engum öðrum en mjer þessi munn-
söfnuður óþokkalegur?
þorsteinn skáld úr Bæ minnist
Guðmundar biskups og stjóm-
leysis Sturlunga-aldar nokkuð á
annan veg. Hann segir:
„Fátt átti betra að bjóða
buðlungur manna og þjóða
íslenskum lýð á óstjómartíð,
en Guðmund Arason góða".
Hendingar þær úr kvæði Da-
víðs sem fara hjer á eftir, til-
færði Jón í grein sinni og segir
þær mæltar fyrir munn Guðmund-
ar biskups góða. þær hljóða
þannig:
„Úr mannsins hjarta bráðnar
sorinn best | í eldi þeim, sem
ást og mildi kveikir. ! Hinn seki
þekkir syndarinnar kvalir | og
getur orðið lýðsins leiðarstjama
| og verndað hina veiku frá að
hrasa. | Hinn svarti andi, dramb-
seminnar djöfull ! vill ekki að við
samneytum þeim seka. | Hver
hefir saklaus setst við drottins
borð“.
Jón segir ennfremur: „þetta
kallar Stefán frá Hvítadal há-
spent tískuslúður, óþjóðlegt
mjög“.
Jeg skal með ánægju skýra
fyrir Jóni ágæti hendinga þess-
ara. Davíð segir: „Úr mannsins
hjarta bráðnar sorinn best í eldi
þeim, sem ást og mildi kveikir“.
Hending þessi er höfuðlaus!
Skáldið varð fyrst, að kenna
hjartað til málms, áður en hann
fór að tala um að bræða sorann
burt úr því. Hendingin er eins og
hún væri eftir ungan bamakenn-
ara, sem ekki vill segja blátt á-
fram: „Best er að lokka bömin
með góðu“.
Davið segir: „hinn seki þekkir
syndarinnar kvalir". þetta er
frekar óljóst orðað. Hjer eiga hlut
að máli tvennskonar syndarar:
Forhertir syndarar og iðrandi
syndarar. Hendingu þessa, eins og
hún er orðuð af skáldinu, gæti
ekki neinn „pokaprestur“ notað í
stólræðu, til þess er hún altof óá-
kveðin. Sama er að segja um
hinar tvær, er á eftir fara. (Jón
Bjömsson ætti að lesa „Bjarna-
bænir“. Bjarni var snjallari en
þetta!).
Davíð segir fyrir munn bisk-
ups: „Hinn svarti andi, dramb-
seminnar djöfull, vill ekki að við
samneytum þeim seka“. þarna er
biskup að afsaka sig fyrir mildi
sína gagnvart syndurum. Skiln-
ingurinn er enn hinn sami og fyr
hjá skáldinu á Guðmundi biskupi!
Hugsunin sem felst í hendingum
þessum og skáldið leggur í munn
Guðmundi biskupi er ávöxtur
ómenskunnar. Síðustu hendinguna
þarf ekki að skýra, hún er gamal-
kunn og orðalagið ekkert breytt.
þetta er ómerkileg ræða eftir
biskup, mun flestum finnast, því
enginn prestur á landinu mundi
vilja setja nafn sitt undir þvætt-
ing þenna. Davíð skáld Stefáns-
son segir um biskup:
„Til þinna húsa þjófar landsins flýja.
Hórkarlar^eiga hæli hjá þjer einum.
Við morðingja ertu mildur eins og
faðir.
Kirkja þin er ailra skálka skjól
og þú ert biskup böðull þinnar tignar
í augum allra þeirra er borga
skatta og bera höfðingsnafn”. —
Sturla skáld þórðarson segir
um Guðmund biskup:
„Finsk ok varla á váru landi ok
víðar sá maðr er þokkasælli hafi
verit af sínum vinum, en þessi
inn elskaði biskup, svá sem vátta
brjef þóris erkibiskups eða Gutt-
orms erkibiskups eða hins ágæta
konungs Hákonar ok margra ann-
ara dýrlegra manna í Noregi, at
þeir unnu honum sem bróður sín-
um ok báðu hann fulltings í bæn-
um sem föður sinn“.
þorsteinn skáld úr Bæ segir
um Guðmund biskup:
„Fáan hærra bar á stærri
storðum".
Bersatungu, 22. febr. 1926.
Stefán frá Hvítadal.
-----»-----
Frá Færeyjum. Jóhannes Pat-
ursson hefur nýlega skrifað grein
í Oslóarblaðið Tidens Tegn Oig tal-
ar þar m. a. um, að Færeyingar
ættu að auka sem mest viðskifti
og samband við Island. Mótmælir
hann þar þeirri skoðun, að Fær-
eyjum sje hollara samband við
Danmörk en við ísland eða Noreg.
Síldarmarkaður. Hendrik Ottó-
son er nýlega kominn heim frá
Rússlandi og hefur hann kynt sjer
þar markaðshorfur fyrir ísl. síld.
Lætur hann vel yfir þeim. Björn
ólafsson fór í sömu erindum til
Tjekkóslóvakíu og mun bráðlega
væntanlegur heim aftur.
Frá Isafiriði. þar fór nýlega
fram almenn atkvæðagreiðsla um
það, hvort stofna skyldi bæjar-
fógetaembætti í kaupnstaðnum,
og var felt með miklum atkv.mun.
Hettusótt kom hingað á Islandi
um daginn með barni frá Kaup-
mannahöfn.
Landhelgisbrot. 9. þ. m. tók
Fylla 3 enska togara í landhelgf
sunnan við land. Voru 2 sektað-
ir um 12.500 kr. hvor, en sá 3.
um 7000 kr„ en afli upptækur
hjá öllum og eins veiðarfæri.
Útflutningur í marts. Eftir
skýrslu frá gengisnefnd hefur
vöruútflutningur í marts numið
3,381,500 kr., þar af verkaður
fiskur 2,402,130 kr„ óverkaður
fjskur 173,640 kr„ isfiskur 204,000
kr„ lýsi 157,620 kr„ síldarolía
192,000 kr„ fiskmjöl 97,620 kr„
saltkjöt 14,290 kr„ ull 109,410 kr.
— En það, sem af er þessu ári,
hefur útflutningur numið 11,124,-
800 kr„ sem eru 9,084,763 gullkr.
1 jan.—marts í fyrra var flutt
út fyrir 14,826,928 kr„ sem þá
voru 9,612,980 gullkr.
Fiskbirgðir 1. þ. m. eru taldar
samsvara 88,000 þurrum skip-
pundum. Um sama leyti í fyrra
voru fiskbirgðir taldar 53,000
skpd. og var ársaflinn þá orðinn
66,000 skpd.,en er 49,000 skpd. nú.
Nýtt blað er farið að koma út
á Norðfirði, prentað á Seyðisfirði,
og heitir Jafnaðarmaðurinn. Rit-
stjóri Jón Guðmundsson kennari.
Oddur ritstjóri. Mjer hefur
dottið í hug, að vekja máls á því
fyrir hönd Odds Sigurgeirssonar
ritstj., að þar sem hann hefur
verið og er einhver sá ötulasti
Kun naar Bageren
findes paatrykt Etiketten er det
ægte Gærpulver „Fermenta“.
Fineste Kvalitet, bedst til Bag-
ning.
T. W. BUCH,
Köbenhavn.
pakkarorð. 1 lárviórmu mikia 7.
og 8. des. f. á. varð jeg iyrir þvi
tjóni, að meginhluta ai sauðíjár-
stoini minum hrakti til dauðs út í
veðui- og vind, og um helmingut
aí hinu dauða og tapaða ije hef-
ui’ eigi iundst. þetta varð mjer
æði ilt áiali, að missa þannig í
einni svipan margra ára saman-
dregið strit mitt og starf, og
myndi mjer, manni á efra aldri,
haia orðið býsna þungt iyrir
íæti, að ná þessum fjörstoíni upy
aftur, með striti mínu og starfi á
nýjan leik, en þetta gátu eigi
mínir góðu og gömlu sveitungai'
og ileiri horft aðgjörðaiaust á.
Hjer urðu því margar hendm' á
lofti og að verki með fjáríram-
lögum til að bæta mjer skaðann.
Auk minna eigin sveitunga lagði
fje fram heill hópur mætismanna
í Breiðuvíkurhreppi og eixm gam-
all sæmdarbóndi í Miklaholts-
hreppi. Síðast en eigi síst vil jeg
láta þess getið, að auk þess að
leggja fram fje frá sjálfum sjer,
höfðu íorgöngu um þessi fjár-
íramlög til mín þeir herrar Elías
sýslunefndarmaður Kristjánsson á
Elliðaá og sóknarprestur minn
síra Kjartain Kjartansson á Staða-
stað.
Um leið og jeg hjer með votta
forgöngumönnunum og öllum gef-
endunum upp til hópa, yngii sem
eldri, konum sem körlum, alúðar-
fult þakklæti, fyrir þá innilegu
velvild, er hjer kom bersýnilega
fram, jafnhliða fjárframlögunum,
bið jeg drottinn að blessa þá alla,
og farsæla störf þeirra og at-
vinnuvegi.
þorgeirsfelli (í Staðarsveit)
12. marts 1926.
Kjartan porkelsson.
og tryggasti fylgismaður alþýð-
unnar, — að hún nú sýndi hon-
um sóma og ljeti hann fá dá-
lítinn styrk, þar sem hann er
farinn að heilsu og hefur lengi
legið á spítala og þar af leiðandi
orðið fjelaus. Oddur gamli á það
skilið, að honum sje hjálpað, því
hann er búinn að vinna trúlega
fyrir land og þjóð sína, og tölu-
verðan skerf lagt til bókment-
anna, eins og flestum er kunn-
ugt. — þið alþýðumenn, látið
ekki hann Odd gamla deyja úr
hor eða hungri!
Gamall bæjarmaður.
Útlenda heyið. Merkur bóndi
skrifar Lögr.: „Svo framarlega
sem nokkur sýkingarhætta á bú-
peningi getur stafað af innfluttu
heyi, þá virðist mjer einsætt, að
banna eigi innflutning þess, því
það er með öllu ástæðulaust, að
vera að seilast eftir útlendu heyi,
þar sem hjer liggja víða stór
slægjulönd ónotuð. — Búnaðar-
fjelag íslands hefur nú látið rann-
saka útlenda heyið, gæði þess og
fóðurgildi, og komist að þeirrí
niðurstöðu, að það sje jafngott
íslensku útheyi, — en nokkru
dýrara. þetta ætti fremur að
mæla með því en móti, að Alþingi
banni innflutninginn, eins og
tveir þingmenn hafa nú lagt til
að gert yrði, og vildi jeg mega
leggja það til, að þingið sinni
þessu máli“.
.♦-----
Prentsmiðjan Acta.