Lögrétta - 03.10.1928, Side 2

LOGRJKTTA
LÖGSJSTTA
I ' -i |
LÖG-RJETTA
Út^efandi t>g ritotjóri
Kritiiia Oiilaioi
ÞingholtMtrwti 17. Slmi 178.
Innhelata og if^raiMi
i Miðitrwti 8.
tt---- iii., |
heft er hin glæsilega von um æf-
intýrið,
Síðustu fregnir.
Stjómarmyndun í Svíþjóð hef-
ur gengið treglega. Lindmann að-
míráli hefur verið falin myndun
hægri stjómar. Rússar hafa sleg-
ið eign sinni á Franz Jósefsland.
Hnippingar eru milli Bandaríkja-
manna og Breta út af fransk-
enska flotasamningnum og telja
Bandaríkjamenn hann svo ófull-
nægjandi, að samkepni um flota-
aukninguna geti haldið áfram
eftir sem áður. 1 Mexico hefur
Portez Gil verið kjörinn forseti.
1 enska íhaldsflokknum em um
þessar mundir skæmr út af toll-
málum. Flokksþingið heimtaði,
gegn vilja stjómarinnar, vemdar-
toll fyrir jám- og stáliðnaðinn.
Búist er við að þetta hafi mikil
áhrif á næstu kosningar. I
spænsku vígi í Melvilla varð ný-
lega mikil sprenging og fómst
margir. 1 Hankow í Kina brunnu
nýlega 20000 ús og fómst 70
manns. Kommúnistar era reknir
úr enska verkamannaflokknum.
----------------o----
Jóhannes Velden heitir þýskur
hljómlistarfræðingur, sem hingað
kemur í haust til að leiðbeina
Hljómsveit Reykjavíkur og mun
einnig stjóma hjer hljómleik.
Steingrímur Steinþórsson er
skipaður skólastjóri á Hólum.
Æfisaga Krists
EFTIRMÁLI.
Bók þessi hefur birtst í smá-
köflum í Lögrjettu við og við á
síðastl. missimm, upphaflega fyr-
ir tilmæli Odds heitins Hermanns-
sonar skrifstofustjóra. Höfundur-
rnn er Itali og er talinn helsti
brautryðjandi hinnar svokölluðu
„fútúrista“-stefnu í bókmentun-
um, sem hin yngri kynslóð í Italíu
og víðar hefur hneigst mjög að.
Hann skrifaði bókina fyrir nokkr-
um ámm, eftir allsnögga breyt-
ingu, sem orðið hafði á hugarfari
hans og lífsskoðunum. Hann var
frægur fyrir ýmisleg ritverk, eink-
um skáldrit, og hafði verið and-
vígur kirkju og kristindómi, svo
að bókin vakti þess vegna enn
meiri athygli en ella hefði mátt
búast við, þegar hún kom fyrst
fram. Segist hann hafa skrifað
bókina að mestu leyti uppi í sveit,
í fjallabygð í Toskana, en hann
er ættaður frá Florens og upp al-
inn þar. Hann kveðst gera ráð
fyrir, að bókin nái öðram lesenda-
hópi en venjuleg rit um sama efni,
með því að hún sje hvorki skrifuð
af guðfræðingi nje vísindamanni.
Hún sje skrifuð til samvitsku-
friðunar og yfirbótar, eftir lang-
vint hugarstríð, af manni, sem
áður hafi flestum fremur hæðst
að Kristi og óvirt hann. En slíkt
hafi oft áður átt sjer stað, að
Jesús hafi verið heitast elskaður
af þeim, sem í fyrstu hafi hatað
hann. Það sje löng saga og erfið
frásagnar, hvemig hann hafi ráf-
að einförum marga vegi, en allir
hafi þeir að lokum legið til fjalls-
ins, þar sem Kristur flutti fagn-
aðarerindi sitt. Margir hafi snúið
sjer frá honum af því að þeir hafi
aldrei lært að þekkja hann, og það
sjeu einkum þeir menn, sem þessi
bók eigi að hjálpa.
Til þess að minna á þá at-
hygli, sem Æfisaga Krists vakti
í Italíu, þegar hún kom fyrst
fram, má vísa til greinar, sem
Halldór Kiljan Laxness rithöf-
undur skrifaði um hana í Lög-
rjettu 5. nóv. 1923, en hann
dvaldi þá suður í löndum. Hann
segir þar m. a.: „1 syndamyrkri
tískumenningarinnar kveður þessi
ítali sjer hljóðs til að tala ein-
mitt um þann hlut, sem raunar
lengst af, og þá ekki síst nú, er
„Gyðingum hneyksli og Grikkj-
um heimska“, nefnilega um ríki
himnanna. ölvaður af la folie de
la Croix byrjar hann mitt í
hinni brjáluðu ringulreið 20. ald-
arinnar að syngja: Upp, upp mín
sál!“ — Og hann syngur þetta
fullum rómi.
Eftir að hafa árum saman
verið í milli kvamarsteinanna:
vilst úr einu heimspekiskerfi í
annað, og án þess að hafa nokk-
urstaðar fengið annað en salt
vatn við þorstanum, byrjar Gio-
vanni Papini loks á sama hátt og
Englendingurinn G. K. Chester-
ton að „efast um efasemdimar“.
Nýhorfinn aftur til hinnar heil-
ögu kaþólsku kirkju skrifar hann
síðan þessa „sögu Krists“. Bókin
er þannig guðspjall týnds sonar,
sem er aftur fundinn“.
íslenska þýðingin er töluvert
stytt og dregin saman, en þó
ekki svo að nokkm vemlegu at-
riði sje burtu hleypt. Þ. G.
----o----
Sýningu hefur Jón Þorleifsson
nú á málverkum hjer í bænum
og selst allmikið á hennl
Bankahrun í Danmörku
Einum helsta banka Danmerk-
ur, Privatbankanum í Kaup-
mannahöfn, var lokað vegna fjár-
hagsörðugleika 28. f. m. Höfðu
þá um hríð staðið yfir árangurs-
lausir samningar um rekstur (
bankans. Nokkur misklíð hefur
einnig komið upp innan ríkis-
stjómarinnar um málið og hafði
verslunarráðherrann við orð að
segja af sjer, en gegnir samt em-
bætti sínu áfram eftir ósk for-
sætisráðherrans. Ekki er enn
kunnugt um það nákvæmlega
hjer hvemig í málum þessum
liggur, en aðalerfiðleikar bankans
munu stafa af illum hag stór-
fyrirtækis eins í Árósum, (Aar-
hus Oliefabrik) og er nú verið að
reyna að koma fótum undir það
og þá von um, að bankinn geti
haldið áfram störfum sínum.
Privatbankinn var stofnaður ár-
ið 1857 mest fyrir fmmkvæði
Tietgens og kom hann á mestu
blómaárum sínum fótum undir
ýms helstu atvinnufyrirtæki
Dana, s. s. Mikla norræna ritsíma-
fjelagið, Sameinaðafjelagið og ,
Skipasmíðastöð Burmeister og
Wain. Hann hafði ýms útibú í
Kaupmannahöfn, en hvergi annars
staðar. Hann var þriðji stærsti
banki Dana. Hlutafje hans var 60
miljónir kr. Velta hans var, um
áramót 1926—27 uppundir 419
millj. kr. varasjóðir 167 millj. kr.
Innlán til hans á sama tíma námu
220 milj. kr. og netto reksturs-
hangaður þá talinn 3,6 millj. kr.
Bankastjórar hafa verið Clausen,
Reyn og Eigtved.
Islendingar áttu um langt skeið
allmikið saman við Privatbankann
að sælda, einkum Islandbanki, sem
Privatbankinn átti um skeið hjá
nm 10 milj. kr. En nú kváðu við-
skifti þeirra vera jöfnuð, segir
stjóm Islandsbanka og gerður
fastur samningur um skuld Is-
landsbanka við hann og segir
bankastjómin að erfiðleikar Pri-
vatbankans hafi engin áhrif á hag
. Islandsbanka, en hann er nú far-
inn og skifta við „Handels-
banken“ í Khöfn. Póstsjóður Is-
lands á inni í Privatbankanum um
100 þús. kr. Síðustu fregnir segja
að bankinn sje opnaður aftur.
----o----
Dr. Alexander Jóhannesson
1 síðasta hefti af „Deutsche
Literaturzeitung" ritar G. Neckel
prófessor við Berlínarháskóla um
fylgirit árbókar Háskólans: Die
Suffixe im Islándischen eftir dr.
Alexander Jóhannesson. Þessi rit-
gerð dr. Alexanders er þegar fyr-
ir nokkra komin út í sjerprentun
hjá hinu kunna bókaforlagi Max
Niemeyers í Halle. Ritdómur
Neckels er mjög lofsamlegur; seg-
ir hann, að hin fyrri málfræðirit
höf. beri vott um, að hann sje
gagnmentaður, lærður og fundvís
málfræðingur í germönskum fræð-
um og sje hann einkum að góðu
kunnur fyrir ýmsar uppruna-
skýringar íslenskrar tungu. Kveð-
ur hann ritgerð þessa gagnlega
germönskum málfræðingum, því að
þar sjeu margskonar upplýsingar
til samanburðar í öðrum skyldum
málum. Aðferð höf. að raða við-
skeytum eftir stafrófsröð sje bæði
hentug og lærdómsrík. Loks lýkur
Neckel lofsorði á hinn vandaða
frágang árbókarritgerðanna. 1
málfræðaritinu „Neophilologus",
sem gefið er út í Hollandi hefur
einnig nýlega verið minst lofsam-
lega á „Hug og tungu“ eftir dr.
Alexander. En þá bók ættu ís-
lenskukennarar að fá sjer nú þeg-
ar skólaárið er að byrja.
---o--
Háskólinn
Rektorsræða
dr. Ág. H. Bjamason.
Háskólinn hóf starf sitt í gær
og fór þá fram innritunarathöfn
nýrra stúdenta með venjulegum
hætti. Sungin vom háskólaljóð
j Þorst. Gíslasonar, en þessa árs
rektor prófessor Á. H. Bjamason
flutti ræðu. Lögrj. hefur haft
þann sið að flytja á hverju hausti
rektorsræðuna og verður nú enn
sagt frá ræðu núverandi rektors,
en hún var ítarleg og skömlega
flutt.
Fyrst mintist hann fyrverandi
rektors, Har. Nielssonar, og mint-
ust allir viðstaddir hans með því
að standa upp. Að því búnu bauð
rektor velkominn eftirmann hans,
Ásmund Guðmundsson og sneri
sjer síðan að því að skýra frá
ástandi og horfum í málum há-
skólans. Fyrst gat hann dánar-
gjafar Vestur-Isl. Jóh. Jónssonar
verkamanns, en af henni er nú
stofnaður rúml. 20 þús. kr. sjóður
til styrktar efnalitlum íslenskum
stúdentum, sem koma úr sveit,
einkum Skagafjarðar og Húna-
vatnssýslum. Var gefanda vottuð
virðing og þakklæti með því að
stúdentar og kennarar stóðu upp.
Síðan skýrði rektor frá fyrirlestr-
um erlendu sendikennaranna hjer
á síðastliðnu ári, dr. Fagginger-
Auers frá Eddy Foundation og dr.
Knud Rassmussen frá Hafnar-
háskóla og Danastjóm. Ennfrem-
ur skýrði hann frá því, að á þessu
ári væri von á prófessor Magnus
Olsen frá Osló til fyrirlestrahalds,
en hann er einhver kunnasti fræði-
maður Norðmanna á norsk og ís-
lensk fomfræði og talar og skrif-
ar íslensku ágætlega.
Síðan sneri rektor máli sínu að
ýmsum innanskólamálum. Sagði
hann að stjómskipulag háskólans
væri að ýmsu leyti þannig, að það
stæði skólanum fyrir þrifum og
mætti ekki við svo búið standa.
Taldi hann einkum til þessa skipu-
lag háskólaráðsins, eða það að
rektor og deildarforsetar væra
kosnir árlega. Af þessu hefði staf-
að ýmislegt festuleysi í stjóm
skólans og ósamræmi í fram-
kvæmdum. Taldi rektor nauðsyn-
legt, að fá kjörtímabilið lengt,
annaðhvort með lagabreytingu
eða með frjálsum samtökum pró-
fessoranna um endurkosningu
rektors og dekana. Sagði hann að
nú væri verið að semja efnisskrá,
tvöfalda spjaldskrá, um mál þau,
sem háskólaráðið hefði til með-
ferðar til þess að gera það auð-
veldara, að fylgst yrði með þeim.
Þá talaði rektorinn allmikið um
húsnæðisvandræði háskólans og
skoraði á þing og stjóm að hefj-
ast handa um það, að sjá honum
fyrir betra húsnæði, en nú hefði
hann. Sagði hann að því mundi
alment fagnað, ef satt reyndist,
sem flogið hefði fyrir að alþingis-
hátíðamefndin ætlaði að leggja
það til, að ríkið gæfi veglegt hús
yfir háskólann í minningu þúsund
ára afmælis alþingis. Viss er jeg
um það, að minsta kosti, sagði
rektor, að háskólinn getur ekki
þroskast á sjer eðlilegan hátt,
nema hann fái bæði meira húsrúm
og betri rannsóknar og kenslu-
tæki en hann nú hefur og stjóm
hans sjálfs verði fastari í rásinni
og afkastameiri en verið hefur.
Því næst sneri rektor sjer að
því máli, sem hann sagði að orð-
ið hefði háskólakennurum og stúd-
entum hvað mest áhyggjuefni í
seinni tíð, hin sívaxandi stúdenta-
viðkoma, en þó einkum aðstreym-
ið í embættadeildimar. Sagði hann
frá nefndarskipuninni í fyrra og
störfum kennaranefndarinnar til
að finna orsakir stúdentafjöldans
og ráð við aðstreyminu.
Sú nefnd taldi það meginorsök
stúdentafjölgunarinnar, hversu
nýja skólaskipunin frá 1904 og
1907 hefði gert mönnum auðvelt
og jafnvel tælt menn til að leggj a
inn á lærdómsbrautina. Af þeim,
sem luku gagnfræðaprófi 1907—
16 hjeldu 93.5% áfram alla leið
til stúdentsprófs og jafnvel eftir
að lágmarksákvæðið um 5.67
einkunina, var sett sem inntöku-
skilyrði í lærdómsdeild hjeldu
75% af öllum fjöldanum áfram.
Að vísu þótti nefndinni það ekki
ámælisvert í sjálfu sjer, þótt
menn vildu verða stúdentar, en
aðstreymið að háskólanum þótti
henni varhugaverðara, einkum
embættanáminu. Þegar háskólinn
hófst 1911 vom í honum 46 stúd-
entar, 1918—19 voru þeir orðnir
86, 1920—21 vom þeir 94 og taldi
rektor það skaplegt. Lágmarks-
ákvæðið frá 1923 hafði engin
veruleg áhrif á aðstreymið, því
1922—23 voru nemendur orðnir
113, 1924—25 vora þeir 119 og
haustið 1927—28 voru þeir 150.
Sagði hann að annarsstaðar þætti
hæfilegt að l%o af landslýðnum
stundaði háskólanám, en í fyrra-
haust hefðu þeir verið orðnir
hjer á landi rúmlega lV2°/oo> eða
um 2°/oo ef þeir væra taldir með,
Y. Hugo: VESALINGARNIR.
yrði töfraður og hrærður í senn. Varir hans hreyfðust á
einkennilegan hátt, eins og hann væri að tala við ein-
hverja ósýnilega persónu. Hann brosti og gekk eins hægt
og hann gat. Svo hefði mátt halda, að jafnframt því að
hann langaði til þess að komast þangað kviði hann fyrir
því að nálgast markið. Þegar ekki voru nema fáein hús
milli hans og þessarar götu fór hann að ganga svo hægt,
að oft hefði mátt halda að hann stæði kyr. Hann star-
blíndi, en vaggaði höfðinu. En hvemig sem hann dró það
á langinn kom að því að lokum, að hann kom í Filles du
Calvaire götu. Þá nam hann staðar og gægðist fyrir
götuhornið. Hann leit angurværum augum ofan eftir göt-
unni. Það var eins og úr augum hans glampaði endurskin
hins ómögulega eða geislar hinnar glötuðu paradísar.
Því næst rann tár, sem hafði smástækkað í hvörmum
hans, niður vanga hans og stöðvaðist stundum í munn-
vikinu. Gamli maðurinn fann hið beiska bragð af því og
stóð kyr eins og hann væri úr steini. Svo sneri hann aft-
ur við sömu leið, hægt og seint og eftir því sem hann
fjarlægðist varð hann dapurri til augnanna. En smám-
saman hætti öldungurinn að ganga alveg að götuhominu.
Hann fór að ganga skemmra og skemmra, en lagði samt
af stað á sama tíma á hverjum degi. Manni datt í hug
stofuklukka sem ekki er dregin upp, svo að dingullinn
gengur skemmri og skemmri sveigjur uns hann stansav
alveg. Það skein út úr andliti hans að hann spurði: Til
hvers er þetta? Augun vom blælaus og dauf. Tár hans
var þomað. En altaf gekk gamli maðurinn álútur. Stöku
sinnum hreyfist hakan. Það var raun að sjá hrukkumav
á hörundinu. Stundum, þegar slæmt var veðrið, hafði
hann regnhlíf undir handleggnum, en spenti hana ekki
upp. Kvenfólkið í hverfinu sagði að hann gengi í bam-
dóm og bömin eltu hann hlæjandi.
Níunda bók: Morgunroðinn.
Hamingjan er hættuleg. Fólk verður værugjarnt.
Þegar menn hafa náð hinu falska takmarki lífsins, ham-
ingjunni, gleyma menn hinu sanna marki þess, skyld-
unni. En samt væri það rangt, að ámæla Maríusi. Eins
og fyr segir hafði Maríus einskis spurt Fauchelevent áð-
ur en hann giftist og var síðan smeykur við það að
spyrja Jean Valjean nokkurs. Hann sá eftir loforðinu, sem
hann var svo óforsjáll að gefa og sagði oft við sjálfan
sig, að það hefði verið rangt að láta svona eftir honum.
Hann hafði látið sjer það nægja að koma Jean Valjean
smámsaman út úr húsi hjá sjer og að má minningu hans
eftir föngum úr huga Cósettu. Hann tróð sjer ávalt milli
hennar og Jeans Valjean í þeirri vissu að þannig
mundi hún verða afhuga Jean Valjean. Og hann skygði
alveg á hann. Maríus fór í þessu eftir því einu, sem hann
áleit nauðsynlegt og rjett. Hann áleit, að hann hefði til
þess alvariegar ástæður, sem lesandinn hefur þegar sjeð,
og aðrar sem enn verður lýst, að stinga Jean Val-
jean þannig af stokki, hörkulaust en einnig hlífðar-
laust. Af hendingu hitti hann í málarekstri mann einn,
sem verið hafði við verslun Lafittes og hafði fengið hjá
honum ótilneyddum ýmsar upplýsingar, sem hann hafði
samt ekki kynt sjer út í æsar vegna loforðsins um það, að
þegja um leyndarmálið og vegna þeirrar hættu, sem Jean
Valjean var í. Hann gerði sjer það þá í hugarlund, að
hann hefði mikilli skyldu að gegna, þeirri að skila aftur
sexhundruð þúsund frönkunum til einhvers, sem hann
reyndi að leita uppi eins rólega og unt var. Fyrst um
sinn ætlaði hann ekki að nota þessa peninga.
Cósettu var ókunnugt um þessi leyndarmál. Það
hefði einnig verið erfitt að fyrírdæma hana líka. Milli
hennar og Maríusar var furðulegur kraftur sem olli því,
að hún varð næstum því ósjálfrátt við öllum óskum
Maríusar. Tilfinningar hennar fyrir „hr. Jean“ voru
eins og Maríus vildi hafa þær og hún fór eftir þeim.

ti Á
Maður hennar þurfti segja henni neitt. Hún
beygði sig undir hið r* en greinilega ok ætlana
hans og hlýddi í blÍB^'JvSni hennar var í þessum
efnum í því fólgin að ’v^t þess ekki, sem Maríus
gleymdi. Það var áreraf hennar hálfu. Án
þess að hún vissi sjálf á því stóð, og án þess að
ástæða værí til þess $ hana fyrir það, var sál
hennar runnin svo sál hans, að skuggi sem
lagðist á hans sál skyerhig 4 hana. Samt má ekki
gej’a of mikið úr þesS11' W er Jean Valjean snerti
var gleymska þessi að^1!^ yfirborðinu. Hún var öllu
heldur kærulaus en gle)^1 /■ faun og veru þótti henni
mjög vænt um manni^’j.111 hún hafði kallað föður
sinn í langan tíma. ? Unni manni sínum ennþá
meira og þess vegna K°%jarta hennar úr jafnvægi
og hallaðist til annarar ^’^Uar. Það kom stöku sinn-‘
um fyrir, að Cósetta lje undrun sína þegar hún
mintist á Jean Valjean. talaði þá um fyrir henni
og sagði — Jeg held $ Jj1* sje farinn. Hann sagðist
sjálfur ætla í ferðala/ , er satt, hugsaði Cósetta.
Hann hefur einlægt v«%a,úir því. Hann hvarf altaf
svona, en aldrei svona * £ í einu. Nokkrum sinnum
sendi hún Nicolettu í ^ Armé götu, til þess að
spyrja hvort hann væriV ^ aftur úr ferðalaginu, en
Jean Valjean ljet svaP . ■^eitandi. Cósetta spurði þá
ekki annars, þar sem 1 J^r augum var aðeins eitt
nauðsynlegt, sem sje Þar að auki höfðu þau
Maríus sjálf farið að hí^S6m sje til Vemon. En þar
sýndi Maríus henni gröf . f síns. Maríus hafði smám-
saman laðað Cósettu Jean Valjean og hún Ijet
sjer það lynda. Það se$ ® alt of mikilli harðneskju
er kallað óþakklæti bah1^ ’ 6r að vísu ekki ávalt eins
ámælisvert og haldið óþakklæti náttúrunnar.
Náttúran er vön því, é ,,a »fram á leið“. Hún skiftir
lifandi verum í tvo fr sem koma og þær sem
fara. Þær sem fara ganí^ skugganum, hinar sem
koma, gegn ljósinu. Af f' emur munur, sem er örlög-
þmnginn fyrir þá gömlu, en ósjálfráður þeim ungu. Þessi
munur, sem fyrst er svo, að hans verður ekki vart, eykst.
smámsaman, eins og þegar tvær greinar vaxa hvor í
sína áttina. Greinarnar fjarlægjast stofninn án þess að
verða viðskila við hann. Þær geta ekki að því gert. Æsk-
an stefnir þangað, sem gleðin er, til leiks og Ijóss og
ásta. Ellin fer til endalokann'a. Menn missa ekki sjónar
hverjir á öðmm, en faðmast ekki. Unga fólkið finnur
kulda lífsins, gamla fólkið kulda grafarinnar. Þessum
börnum á ekki að hallmæla.
Dag nokkum gekk Jean Valjean ofan stigann hjá
sjer og nokkur skref eftir götunni og settist svo á horn-
steininn þar sem Gavroche litli hitti hann sokkinn niður í
hugsanir sínar nóttina milli fimta og sjötta júní. Þar sat
hann í nokkur andartök og fór svo aftur inn. Þetta var
í síðasta sinn. Daginn eftir fór hann ekki út og hinn dag-
inn lá hann í rúminu. Dyravarðarkonan, sem var vön að
elda hinn fátæklega mat hans, kálögn og nokkrar kartöfl-
ur með ketbita, leit ofan í brúnu leirskálina og sagði —
Guð komi til, þjer hafið ekki bragðað matinn vesalingur-
inn? Ójú, svaraði Jean Valjean. — En skálin er full. —
Lítið þjer á vatnsflöskuna, hún er tóm. — Já, það er af
því að þjer hafið drukkið, en það sannar ekki að þjer
hafið borðað neitt. — Jæja, hvað um það. Jeg hef ekki
verið svangur heldur þyrstur. — Þegar maður borðar
ekki, en drekkur samt, þá er það vottur þess, að maður
hafi hita. — Jeg borða sjálfsagt eitthvað á morgun. —
Ójá, á páskunum eða jólunum. En því ekki í dag? Er
nokkur skynsemi í því, að segjast ætla að borða á morg-
un. Að hugsa sjer það, að þjer skuluð ekki hafa hreyft.
matinn, jeg hafði einmitt svo einstaklega góðar kartöflur
handa yður í dag. Jean Valjean tók í hönd gömlu kon-
unnar og sagði ástúðlega — Jeg lofa yður því að jeg skal
áreiðanlega borða þær. — Jeg er ekki ánægð með yður,
svaraði dyravarðarkonan. Hún var hjerumbil .eina mann-
eskjan, sem hann sá. í París era til götur, sem enginn
gengur og hús, sem enginn kemur inn í. I slíkri götu og í
þvílíku húsi átti Jean Valjean heima. Hann hafði keypt
sjer messingkrossmark hjá katlasmið einum og hengt það
á nagla yfir rúmið sitt. Maður hefur einlægt gott af því
að horfa á það.
Vika leið án þess að Jean Valjean hreyfði sig úr rúm-
inu. Dyravarðarkonan sagði við manninn sinn — Gamli
karlhólkurinn þama uppi liggur altaf í rúminu án þess að
borða nokkuð. Hann gerir það ekki lengi. Hann býr yfir
einhverri sorg, það bregst mjer ekki. Jeg er viss um það,
að dóttir hans er illa gift, það er ekki um það að villast,
Dyravörðurinn svaraði með óskeikulleika eiginmannsins —
Ef hann er ríkur, þá er best að hann fái sjer lækni, ef
hann er ekki ríkur, þá getur hann látið það vera. En fái
hann ekki lækni, þá deyr hann. — En ef hann fær lækni ?
— Þá deyr hann líka, svaraði maðurinn. — Konan fór að
rífa upp með gömlum hníf gras, sem greri á gangstjett-
inni og tautaði við sjálfa sig — Það er annars leiðinlegt.
Þetta er allra hreinlegasti karl. Hún kom í sömu svipan
auga á einn af læknum hverfisins, sem gekk þar fram hjá,
og tók það á sig að leita til hans. — Það er uppi. Farið
þjer bara beint inn. Gamli maðurinn hrærist ekki úr rúm-
inu. Lykillinn stendur altaf í. Læknirinn leit upp til Jeans
Valjean og talaði við hann. Þegai- hann kom ofan aftur.
spurði konan, hvað hann hjeldi um sjúklinginn. — Hann
er mjög slæmur, svaraði hann. — Hvað gengur að hon-
um? — Alt og ekkert. Sennilega hefur hann mist ein-
hvem, sem honum þótti vænt um. Það getur vel dregið
menn til bana. — Hvað sagði hann við yður? — Hann
sagði að sjer liði vel. — Komið þjer aftur, hr. læknir?
— Já, svaraði læknirinn, en annar ætti heldur að koma.
Kvöld eitt var Jean Valjean erfitt um að rísa upp/við
dogg. Hann tók um hönd sjer, en fann ekki lengur til líf-
æðarinnar. Hann andaði stutt og slitrótt. Hann fann að
hann var veikari en nokkuru sinni áður. Þá neytti hann
allrar orku, sjálfsagt af áhyggjum út af líðan sinni, sett-