Lögrétta - 02.09.1931, Qupperneq 2

2
LÖGRJETT .
þrot fimm ára áætlunarinnar
sjálfrar og að draumur kommun-
ismans sje nú að engu orðinn.
Flest ensku blöðin virðast vera á
svipaðri skoðun, telja ræðu Stal-
ins að minsta kosti bera vott um
undanhald, Stalin sje bugaður
(Star), það sje viðurkenning
þess, að jafnaðarstefnan sje ó-
samrýmanleg mannlegu eðii
(Daily Telegraph). Ýms þýsk og
frönsk blöð álíta að vísu að í
ræðu Stalins kenni undanhalds
frá strangasta kommunisma, en
efnahagslífi Rússlands muni það
undanhald verða til góðs, án þess
að það þurfi að merkja það, að
horfið verði frá kommunisman-
nm að öðru leyti. Eitt blaðið
(Manchester Guardian) segir að
ræða Stalins merki það fyrst og
fremst, að öllu eigi að fórna fyr-
ir það eitt, að gera Rússland að
öflugu iðnaðarríki og annað
enskt blað (Morníng Post) segir
að hin nýja stefna Stalins sje
innblásin af göfugri hvötum en
þeim, að halda flokki og baráttu-
aðferð bolsjevika fram hvað sem
það kosti, nú er um það að gera
að bjarga þjóðinni og efla at-
vinnulíf hennar án tillits til þess
hvað sá — „ismi“ er kallaður,
sem til þess þarf — ef hann
dugir.
Hall Caine dáinn.
Enski skáldsagnahöfundurinn
Sir Hall Caine er dáinn. Hann
var fæddur 14. maí 1853, gekk
fyrst í skóla og ætlaði að verða
húsameistari, en gerðist blaða-
maður og rithöfundur. í London
komst hann í samband við skáld-
ið Rossetti og skrifaði seinna
minningar um hann. Hann hóf
skáldsagnaritun sína 1885 með
sögunni „Skuggi glæpsins“ og
rak síðan hver sagan aðra og
urðu þær mjög vinsælar. Sumar
sögurnar gerast á eyjunni Mön,
en hann er þaðan ættaður, og
1901 var hann kosinn á þing
Manarbúa. Ýmsum sögum sínum
sneri hann, eða aðrir í leikrit og
var þeim vel tekið. Hann ferðað-
ist allmikið og á stríðsárunum
var hann í Ameríku að vinna fyr-
ir málstað Englendinga og hlaut
opinbera viðurkenningu fyrir
störf sín (varð Companion of
Honour). Hann kom hingað til
lands um aldamótin og gerist hjer
ein saga hans, Glataði sonurinn
(1904) og hefur hún verið þýdd
á íslensku og einnig hefur verið
sýnt hjer eitt leikrit eftir hann.
Ekki er sú saga sjerlega merkileg
og ekki meðal bestu verka hans.
Borgin eilífa (The Eternal City,
1901) má teljast helsta saga hans
og af sögum hans frá síðari árum
Konan frá Knockalol. Hann skrif-
aði æfisögu sína árið 1908.
Endurnýjimg sólarinnar
og örlög jarðlífsins.
Kenningar Hugo von Zeipel.
Frægur sænskur stjörnufræð-
ingur, prófessor Hugo von Zeipel,
hefur sett fram nýjar kenningar
um það, hvernig endurnýjung sól-
arinnar og jarðarinnar muni
verða í framtíðinni. Hann álítur
að sólin yngi sig upp, svo að
segja með vissu millibili og muni
enn eiga eftir að endurnýja sig
eftir nokkrar miljónir ára og
muni sú endumýjun hafa í för
með sjer afarmiklar breytingar
og byltingar á lífi jarðarinnar.
Pi-ófessor von Zeipel hefur ver-
ið sæmdur Cressy Morrison verð-
launum vísindafj elagsins í New
York fyrir kenningar sínar og
rannsóknir á þessu. en þau verð-
laun eru árlega veitt þeim vís-
indamanni, sem talið er að mest
hafi aukið þekkingu manna á
eðli atómanna. Hjer verður lýst
kenningum hans eftir frásögn
amerísks tímarits.
Ynging sólarinnar fer fram á
þann hátt, að ógurlega mikið af
atómum hennar springur með
vissu millibili. Þegar slík spreng-
ing fer fram stækkar sólin eða
færist út og slöngvar frá sér !
geisimiklum geislaöldum og gló-
andi gufum. Eftir nokkurn tíma
færist þó alt í samt lag aftur að
öðru leyti en því, að sólin er heit-
ari en hún var áður, hefur öðlast
nýjan orkuforða og hefur því í
raun og veru yngst upp.
Áhrif slíkrar sprengingar á
jörðina yrðu mjög ægileg.
Stjörnufræðingar hafa lengi haft
grun um það, að eitthvað í þessa
áttina hafi skeð fyrir 350 miljón-
um ára og hafi jörðina þá verið
sjóðandi og þá hafi verið mynd-„
unartími steinkolanna. Jarðfræð-
ingar neita þessu hinsvegar
því að þeir segja að í slíku af-
skaplegu hitaástandi hljóti alt
líf að hafa sloknað, en af stein-
gerfingum í fjöllum megi sjá
það, að líf hafi verið til á jörð-
inni í miklu lengri tíma en liðinn
eigi að vera frá þessari spreng-
ingu, eða í 500 miljónir ára að
minsta kosti. Prófessor von Zeipel
álítur að sólsprengingin þurfi [
ekki að hafa þessar afleiðingar,
sem jarðfræðingarnir geri ráð j
fyrir, því að það sje mögulegt, ;
að lifandi verur geti lifað af áhrif ;
sprengingarinnar á jörðinni og
þurfi ekki að taka nema litlum
breytingum, eins og reyndar
megi sjá á steingerfingunum, að
átt hafi sjer stað áður fyr.
Ef slík ynging sólarinnar ætti
sjer stað í dag, mundi sennilega
koma nýtt steinkolatímabil á
jörðunni. Menningin, eins og við
þekkjum hana núna, mundi
breytast ákaflega. Miljónum sam-
an mundu íbúar jarðarinnar far-
ast. Menningin yrði að leita upp
í fjallshlíðarnar og bústaðir
mannanna yrðu að vera hátt yfir
skógarþykni því, sem þekja
mundi láglendið, en þar mundu
þrífast ótal stór skordýr, ormar
og aðrar skepnur, sem lifa á slík-
um stöðum.
Kenning prófessor von Zeipels
þykir vera góð skýring á því,
hvernig á því stendur að sólin
getur haldið áfram tilveru sinni,
hver sje uppspretta hinnar ó-
tæmandi orku hennar og hvernig
á því stendur að hún sloknar
ekki. Það eru óskiljanleg ósköp
af ljósi og hita, sem sólin hellir
út í geiminn og jafnvel það litla
brot af sólarorkunni, sem til
jarðarinnar fer, er afskaplega
mikið. Henri Morris Russel,
prófessor í stjörnufræði við
Princeton-háskólann í New York
hefur reiknað það út, að ef borga
ætti fyrir ljós og hita sólarinn-
ar svo sem tíunda hluta þess
verðs, sem greitt er fyrir raf-
magn í Ameríku, mundi sólarork-
an kosta um 500 miljónir dollara
1 á sekundu, og er þó sá hiti og
það ljós sem sólin sendir til jarð-
I arinnar ekki nema tveggja milj-
; arðasti hluti af allri útgeislun
j hennar.
Brjef merkra manna.
Benedikt Gröndal til Konráðs Gíslasonar,
Khöfn, 17. júní 1862.
Kæri og ágæti Konráð!
Nú verð jeg að rita þjer langt brjef, því
nú ætla jeg að biðja þig um fimm dali —
bænin er óskammfeilin, en best er illu af lokið,
því hart er að þurfa að biðja. Bænin er ó-
skammfeilin að tvennu leyti; 1., af því þú
gerir mjer gott sí og æ og því er það óskamm-
feilið að vilja gína yfir meiru; 2., af því þú
átt hjá mjer tvo síðan í fyrra, sem jeg aldrei
hef borgað nje þú heldur í nokkurn máta á
minst. En nú er jeg kominn aftur frá Berl-
íngi, og hef sjeð að ritgjörðin mín verður
miklu stærri en áður hjelt jeg, því þeir höfðu
fyrir löngu fengið alt handritið og voru að
setja sjötta arkið, og eftir því sem jeg sá að
þeir voru langt komnir, þá munu þó tvær
arkir prentaðar vera eftir ósettar. Þeir reka
sjálfir eftir Rafni og held jeg nú að alt muni
ganga liðlega. Þetta álít jeg þó vist fje eða
vissa fjeþúfu, og maður mundi jeg aldrei
mega kallast, ef jeg ekki gyldi þjer sam-
stundis, þegar jeg hefði þó svo mikið fje í
einu; en það vildi jeg nú að guð almáttugur
gæfi að þú gætir þetta, jeg er svo óttalega
eyðilagður núna og get á engan annan leitað,
því margir eru fátækir, en fleiri dusilmenni.
Hla var jeg staddur í fyrra, en nú er jeg tvö-
falt verr staddur, því þetta hef jeg verið harð-
ast leikinn, þó sjálfum mjer sje að kenna.
Jeg þurfti þessa raunar eins við í gær og í
fyrradag eins og nú, en þá gat jeg ekki verið
að því og eiginlega datt mjer það ekki í hug,
því jeg var svo örvinglaður og hnugginn. Jeg
bíð heima og fer ekki út fyrr en mjer berst
eitthvert skeyti, sem þú munt geta nærri með
hverjum huga verði beðið eptir. Jeg get held-
ur ekki farið út. — „Reiðst mjer ekki, Odys-
eifur“, sagði Penelopa, þegar hún hljóp um
háls honum eptir að hún hafði freistað hans.
— ;,Reiðst mjer ekki, Konráð“, segi jeg eins,
því þú hefur ástæðu til að láta þjer þykja.
Og fyrirgefðu svo þínum
B. Gröndal.
Benedikt Gröndal til Jóns Guðmundssonar.
Jón Guðmundsson! Jón Guðmundsson!
Jón Guðmundsson!
Uppá brjef þitt af 9. maí skal jeg leyfa
mjer að svara þannig:
Jeg man nú ekki neitt lengur um hvort
jeg hef skrifað nokkum hlut um þig í
fslendingi, en jeg man einungis, að jeg reidd-
ist út af Þjóðólfi hjerna um árið, þegar hann
sagði að jeg væri að yrkja katólska sálma fyi-
ir Djúnka, því það var lýgi; jeg skrifaði upp
fyrir hann Lilju, sem er katólskt kvæði, og þar
með gerði jeg ekki meira en sá prótestantiski
biskup Finnur hafði áður gert, og fjekk lof
fyrir en engar skammir. Jeg hef nú tekið
Revanche á Djúnka fyrir öll hans strákapör,
nl. með kapítulanum í Heljarslóðarorustunni;
nú er Djúnki fyrir nokkrum tíma búinn að
kasta trúnni og hempunni og er í Wurtenberg
einhversstaðar, og kallar sig Doctor agricul-
turae. Jæja, sem sagt, jeg varð nú reiður Þjóð-
ólfi, en í rauninni hef jeg altjend haldið uppá
hann, því hann er þó okkar besta blað — sem
er þ j e r að þakka — nota bene samt ef hann
ekki verður of danskur, því Danir eru raun-
ar persónuleg góðmenni, en pólitísk skítmenní,
og við fslendingar ætíð falskir, fláir og níð-
ingslegir. Þessu var jeg nú raunar fyrir löngu
búinn að gleyma, og þú hefðir ekki þurft að
minnast á það; jeg er ákafamaður og verð oft
iliur við vini mína, en svo er það horfið
þvínær samstundis. Eh bien Jón Guðmundsson,
Redacteur, alþingismaður, procúrator og borg-
ari í veraldarinnar norðlægustu höfuðborg, nú
skulum við tala saman yfir hafið og manna
okkur upp með helvíta miklum krafti til að
styrkja vort ástkæra föðurland. Þú hefur tek-
ið upp í Þjóðólf (ekki upp í þ i g, því þú tek-
ur ekki u p p í þig, að mig minnir) visu frá
Jóni Thoroddsen til „höfundar Gandreiðar-
innar“, en þú hefðir ekki átt að gera það,
jafnvel þó þessi víst sje meinlaus og gagns-
laus af því hún er vitlaus og andlaus; Gand-
reiðin er gott kver, þó kómiskt sje; hún typtar
margan durg, sem þurfti að fá dask, en mað-
ur á ekki að veikja verkanir þessháttar rita
með því að hleypa hinum seku drjólum inn til
að verja sig, því þeir eiga engan rjett á því;
en það er óumflýjanlegt, að sumir verði reiðir,
sem höggið kemur á; en á móti Jóni Thorodd-
sen var nú raunar minst sagt — nema um
Snót, því í hana er herfilega og helvítlega valið,
Ef þú vildir gera vel og rjett, þá ættirðu enga
krítik eða mótbáru að taka upp í blaðið á
móti riti þessu, og þú átt ekki heldur að taka
alt, sem að höndum ber, því þú ert Redacteur
og dómari alls þess, sem til þín er þannig
sent; ergo vona jeg að þú látið framvegis
slíku varpað í skítinn, Jón Guðmundsson!
Við minn part í Coulissunum máttú gera
hvað þú vilt, jeg var búinn að gleyma því fyr-
ii löngu; jeg þakka þjer fyrir peningana, en