Lögrétta - 14.10.1931, Blaðsíða 2

2
LÖGRJETTA
LÖGRJETTA Útgefandi og ritstjóri: porsteinn Gíslason, þingholtastræti 17. Sími 178. Innheimta og afgreiðsla í Lækjargötu 2. Sími 185.
— —
stakar rannsóknarnefndir á ýms-
um sviðum. Fjelagið hefur þann-
ig á ýmsan hátt stutt rannsókn-
ir, sem í öðrum ríkjum voru
studdar af ríkinu.
Meðal fjelaganna og fyrirles-
ara fjelagsskaparins hafa verið
margir merkustu vísindamenn
heimsins á því tímabili, sem fje-
lagið hefur starfað. Margar
merkar umræður hafa farið fram
á fjelagsfundunum og oft orðið
úr allsnarpar deilur og eru einna
frægastar þær, sem fóru fram
um þróunarkenningu Darwins
skömmu eftir að hún var sett
fram. Wilberforce Oxfordbiskup
hjelt þá fast fram hinni gömlu
skoðun gegn Huxley og Hooker,
sem vörðu hina nýju þróunar-
kenningu. Fjelaginu hefur nú ný-
lega verið gefið húsið, sem Dar-
win bjó í, Dowal í Kent og er
það varðveitt sem Darwinssafn.
Aldarafmæhshátíðin var haldin
nú um seinustu mánaðamót og
sótt af miklum f jölda fræðimanna
víðsvegar að. M. a. fór þangað
einn Islendingur, prófessor Guðm.
G. Bárðarson. Alls og alls voru
þar 500 ræðumenn og 300 fyrir-
lestrar og vísindaleg rit voru lögð
fram og farnar voru 120 skoðun-
arferðir og heimsóknir í ýmsar
stofnanir í London og nágrenni.
Ýmsar vísindalegar sýningar voru
einnig haldnar um sama leyti, s.
s. raftækjasýningar í minningu
um aldarafmæli Faradys, sæfara
og vjelasýning og sýning til skýr-
ingar á menningargildi útvarps.
Þessum mikla fjölda viðfangs-
efna var lokið þannig á skömm-
um tíma, um viku, að fundum
var skift í margar deildir og
störfuðu oft 15 deildir samtímis.
— Meðal fyrirlesaranna voru
nokkrir fræðimenn, sem lesendum
Lögrjettu eru vel kunnir, s. s. Sir
James Jeans, Sir Arthur Keith,
Sir Oliver Lodge, prófessor Bone
o. fl. Umræðuefnin voru margs-
konar, sálarlíf mannsins og fram-
tíð landbúnaðarins, eldsneytið, og
þróun stjarnanna, hið smæsta og
hið stærsta.
Úr öllum áttum.
— Prófessor Junker hefur nú
smíðað stjellausa flugvjel og er
stýrisútbúnaður hennar allur í
vængjunum.
— Hörð deila stendur nú yfir
milli Kínverja og Japana út af
Mansjúríu og hafa Kínverjar
beðið Þjóðabandalagið að skerast
í leikinn, en Japanir neita af-
skiftum þess.
— Þjóðabandalagið er nú að
I láta rannsaka möguleika þess, að
! tímatalinu verði breytt. Lögrjetta
| hefur áður sagt frá helstu tillög-
; um um breytingamar. Sumir
; vilja skifta árinu í 13 28 daga
; mánuði og hafa einn fastan auka-
| dag eða nýársdag í hverju ári.
; Aðrir vilja halda 12 mánaða
; skiftingunni, en láta ávalt vera
j tvo 30 daga mánuði og 1 31 dags
j mánuð í ársfjórðungi og einn
aukadag við árslok.
— Carl Nielsen, helsta tónskáld
Dana, er dáinn.
— Alþjóðabankinn hefur veitt
þriggja mánaða gjaldfrest á sín-
um hluta af 100 miljón dollara
láninu, sem Þjóðverjar fengu í
! sumar.
j — Brjef Victoriu Bretadrotn- j
j ingar er nú verið að gefa út í I
\ London og er nýlega komið út j
i annað bindi þriðja flokks, og
| nær yfir árin 1891—95.
— Mikil áhersla er nú hver- j
vetna lögð á hraðann í öllum !
hlutum og þykir mörgum þessi i
hraðadýrkun úr hófi. Bretar hafa |
heimsmet í hraða flugvjela,
(Stainforth, 708.8 mílur á
klukkustund), bíla (Sir Malcolm
Campell 246.09 mílur á klst) og
vjelbáta (Mr. Kaye Don 110
mílur á klst.).
— Olíulindirnar í Moreni í
Rúmeníu hafa brunnið í sífellu í
28 mánuði, kviknaði í þeim 28.
maí 1929 og tókst ekki að slökkva
fyr en 18. september s. 1.
— Um mánaðamótin seinustu
gengu mikil illviðri í Austurríki
og strönduðu þá þar margar svöl-
ur á leið sinni til suðlægari landa,
þær hröktust máttvana og kom-
ust ekki lengra. Austurríska
fuglavinafjelagið ljet þá flytja
svölurnar í stórhópum suður yfir
fjöll og til Ítalíu, fyrst 2000 svöl-
ur í einni flugvjel og í annað
sinn 25 þúsund svölur í einum
hóp. Þegar svölurnar komu suður
í hitann fóru þær sjálfar að
fljúga og hjeldu áfram ferð sinni.
— Við ensku þingkosningarn-
ar, sem í hönd fara, verða alls
291/2 miljón kjósenda, nærri 14
miljónir karla og rúmlega 15Vá
miljón kvenna. Kjósendur verða
nú 660 þúsundum fleiri en 1929.
Kosningabaráttan er byrjuð.
Heyskapnrinn í sumar
og tilbúni áburðurinn.
Síðastliðið vor og sumar hefur
þess nokkrum sinnum verið getið
í blöðunum í sambandi við fregn-
ir um grassprettu og heyskapar-
horfur, að tilbúinn áburður hafi
nýtst illa og komið að litlum not-
um sökum langvarandi þurka. Það
er mikilsvert fyrir bændur að vita
sem greinilegast hvað hæft er í
þessu, væri því æskilegt, að at-
huga það nánar. Vil jeg víkja að
Brjef merkra manna.
Ben. Gröndal til Eiríks Magnússonar.
(Framh.).
Þú skrifaðir líka einu sinni um biblíótekið;
ritgjörðin var náttúrlega ágæt, en hvaða verk-
an hefur hún haft? Hvað hjálpar að tala við
þessa menn? Hvað hjálpar, þegar allir eru vit-
lausir! í yfirstjóminni er enginn, sem hefur
vit á bókum. Magnús inimikus þinn er sá ein-
asti. En Halldór Friðriksson! Nú hafa þeir
keypt Encyclopædiu fyrir 1200 krónur, úr-
elt verk, sem maður brúkar ekki lengur nema
í mjög spesiellum tilfellum, í stað þess að
kaupa spesialverk. Það hefði mátt fá nokkuð
fyrir 1200 krónur. Bibliótekararnir eru ekki
betri, þeir vita ekkert, hvorki hvar bækurnar
eru, og ekki, hvort þær eru til á safninu,
nema eitthvert algengt, populært rusl. Yfir
höfuð er bibliotekið svo að segja ónýtt eins
og það er; lestrarstofan er um leið brúkuð
fyrir útlánsherbergi, svo þar er enginn friður
fyrir umgangi, kjaftamasi og hnísni, því allir
glápa á, hvað hinir eru að gera; jeg segi ekki
margt, ef maður vildi teikna þar fyrir allra
augum! Þess vildi jeg óska, að þú yrðir aldrei
biblíótekar hjer, eins og einhver vildi einu
sinni, því þú mundir hafa svo mikið stríð, að
þú yrðir strax leiður á því. Það þyrfti að
fleygja út helmingnum af biblíótekinu, því
það er ekki annað en ónýtar skruddur, sem
enginn vill sjá. Svo eru engir Catalogar í
standi, og jeg held maður fái ekki að sjá neitt
þess konar nema fyrir náð, svo maður veit
ekkert um neitt. Þar á móti er keypt töluvert
af popúlæru rusli, sem jeg kæri mig ekkert
um. En aðalpunkturinn finst mjer vera sá, að
hjer er svo að segja enginn vísindamaður til
að nota biblíótekið. Jón Þorkelsson sjest þar
aldrei, því hann þarf þess ekki. En annars
mun manni lítill gaumur gefinn, ef maður er
ekki embættismaður eða útlendingur. Hvort á
því að vera fyr: bibliótekið eða einhverjir (al-
minlegir) menn til að nota það? Jeg tel ekki
skólapilta eða almúgamenn, sem ekki lána
annað en rómana og sögubækur.
Jeg vildi í rauninni helst óska, að þú kæm-
ii hingað sem ministerresident t. a. m., þá
mundir þú kippa mörgu í lag. Við þurfum ein-
mitt íjölhæfan mann, sem ekki er alveg upp
genginn í Dani. Jeg legg hjer innaní eitt núm-
er af skítablaðinu Suðra. Jeg vildi þú vildir
rita á móti finansskoðun ritstjórans, sem ekki
I sjer neitt nema peningana og vill endilega
I halda fram gamla móðnum, að geyma þá á
i kistubotninum. Þar stendur og, að alþingið
| ausi út fje til vina og kunningja. Getur verið,
j'en það á ekki heima hjá mjer. Þingið hefur
ekki ausið í mig peningum, og ekkert veitt
mjer fyrir ekkert. Svo er ritstjóri skítablaðs-
ins að dika við fólkið með því að vara menn
við að gefa stjórninni ofmikið vald. Tómt
! glamur, til að koma sjer vel.
Eina játningu verð jeg að gera fyrir þjer,
til þess að gera hreint fyrir mínum dyrum og
aðrir ekki spilli á milli okkar. Þú manst eftir,
að þú kritiseraðir Matthías fyrir Óthelló. Nú
var M. altaf að skora á okkur, að hjálpa sjer,
svo jeg ritaði loksins artikula í Norðanfara,
en jeg gaf Matthíasi alla skuldina og sagði,
að hann yrði sjálfur að standa straum af
sinni þýðingu. En jeg hjó í þig samt, en
nefndi þig ekki á nafn. Jeg sagði, að þú hefð-
ir fremur gert þetta til þess að bellera á for-
seta fjelagsins, heldur en að eyðileggja Matt-
hías. Þetta hef jeg sagt þjer viðvíkjandi, en
það ímynda jeg mjer sje nú þegar gleymt.
! Matthías var óánægður, og enginn þekkir
þennan artikula, en jeg segi þjer frá honum
til þess að þú getir dúndrað dírecte á mjer
sjálfum, án þess aðrir dragi hann fram fyrir
þig; annað er ekki í honum en þetta. Jeg
sendi þjer Catalog yfir mig, sem jeg gaf út í
vor. Hjá mönnum hjer er þessháttar enginn
gaumur gefinn, og ekki mælti það fram með
mjer á þinginu, líklega af því að það var jeg,
sem átti í hlut. Sama er að segja um Bók-
mentafjelagið; jeg er ónýtur í því; það getur
ekki notað mig til neins. Núnú, er jeg nú ekki
búinn að nota pappírinn hjer um bil út, og!
þó er jeg ekki búinn með nærri alt, sem jeg
hef á hjarta. Ef jeg ekki fæ brjef aftur frá
þjer, þá álít jeg það sem miraculum múndí.
Ergó vertu nú sæll að sinni. Sigríður hefur
komið stundum; hún hefur sjeð teikningarnar
og ávörpin, sem Tryggvi og Grímur hafa
kastað skít á.
Þinn
Ben. Gröndal.
Reykjavík, 15. október 1885.
Kæri meistari og vinur!
Jeg er nú búinn að blindfylla þrjú kvart-
blöð; og eiginlega var jeg nærri búinn að út-
ausa mjer; jeg vona þú sjáir hversu mikla
þörf jeg hef á að kjafta, ef jeg fæ einhvern
mann með viti og vilja til að heyra og sjá.
Jeg var búinn að gera mjer þá ímyndan, að
þú værir búinn að yfirgefa mig og ætlaðir
aldrei að skrifa mjer; nú þegar jeg fjekk
loksins brjef frá þjer, þá opnast allar raufar
himinsins og syndaflóð kjaftæðisins streymir
út yfir pappírinn raunar sem chaotisk, rudis
indigestaque moles, en þú vcrður að syste-
matisjera það. Það sem eiginlega forfærir mig
einna mest til þessara löngu excursa, er þín
capasitet; þú ert ekki einungis philologiskur og
poetiskur, heldur einnig pólitískur og statist-
iskur, og allra handa sem jeg get ekkert
botnað í, þú ert langtum meiri verdensmaður
en jeg, því jeg kann ekki að hreyfa mig í líf-
inu eins og á að vera, enda hef jeg fengið að
kenna á því í þessu sammensurio, sem lífið sam-
anstendur af. Eiginlega hefði jeg átt að fæð-
ast á miðöldunum eða í fornöld, og þá nátt-
lírlega sem berserkur, til að höggva í gegnum
allar parader og vaða beint áfram í gegnum
allt; nú get jeg ekki annað en isolerað mig
svo mikið sem unt er. Jeg hef skrifað þjer
ýmislegt á hinum blöðunum, sem jeg vil láta
vera privat og okkar á milli; og sjálfsagt kem
jeg hjer enn inn á sama territorium, því það
hefur svo margt á dagana drifið síðan við
skrifuðumst á seinast. Sem sagt, jeg hef dreg-