Lögrétta - 28.10.1931, Blaðsíða 3

LÖGRJETTA
3
á verkamannahreyfinguna, þó að
allir, sem þekkja hann viti, að
kirkjan og kristindómsmálin sjeu
hans hjartans mál. — Höf. byrj-
ar á að sýna fram á mikilvægi
málsins, og hversu úr því verði
greitt. Um það segir hann meðal
annars svo:
„Þetta er hið mikla alvörumál
kirkjunnar í heiminum á vorum
dögum. Hún á ekki að kveða
áfellisdóm yfir verkalýðnum í
löndunum, þótt hann hafi allvíða
horfið frá henni, heldur stinga
hendinni í eigin barm og leita að
sök sjálfrar sín. Það eitt fær sam-
rýmst hlutverki hennar að þjóna,
en ekki að drotna“. — Sagt er frá
uppruna verkalýðshreyfingarinnar
og lýst hugsjón hennar og afstöðu
kirkjunnar til þessarar hreyfing-
ar. Loks beinir höf. orðum sínum
að íslensku kirkjunni. Álítur
hann, að hún eigi að horfa hug-
rökk og bjartsýn á verkamanna-
hreyfinguna og leggja henni lið.
Um það fer hann meðal annars
þessum orðum: „Ef kirkjan ljeti
þessa stefnu fara fram hjá sjer
og legði henni ekki lið í neinu, þá
brygðist hún hlutverki sínu í
heiminum, brygðist Guði. Það er
skylda hennar að leggja einnig
fram krafta sína til þess að reyna
að leysa úr hinum miklu vanda-
málum í fjelagslífinu. Hún ætti m.
a. að hafa þar forustuna, eins og
hún hefur stundum áður gjört.
Öllu góðu, hvaðan, sem það kem-
ur, á hún að rjetta systurhönd til
samvinnu. Guð er því að baki“.
En þótt höf. haldi fram, að kirkj-
an eigi að leggja verkalýðshreyf-
ingunni lið til endurbóta á kjörum
hinna fátæku og bágstöddu, álítur
hann þó ekki, að hún eigi að fylla
neinn sjerstakan stjórnmálaflokk.
Gerði hún það, „þá yrðu dagar
hennar taldir fyr en varði. Stjórn-
málaflokkar leysast upp og hverfa
með tímanum. En málefni kirkj-
unnar er eilíft og á að ná til allra
manna jafnt, af hvaða stjórn-
málaflokki sem þeir eru“. — Höf.
sýnir fram á að innri kærleiks-
þróttur verði að vera samfara
allri viðleitni hið ytra. Og það er
hann fyrst og fremst, sem kirkj-
an á að leggja kapp á að efla.
Málið á þessari ritgerð er með
snildarbrag eins og alt, sem höf-
ritar.
Aðra ritgerð flytur ritið eftir
dócentinn. Er hún húskveðja, sem
hann flutti við líkbörur hins
ágæta merkismanns, Kjartans
Helgasonar prófasts. — Hús-
kveðjan er prýðilega samin og
hjartnæm.
Dr. theol. Jón Helgason biskup
ritar um Nathan Söderblom, erki-
biskup Svía. Þetta er lengsta
ritgerðin, sem tímaritið flytur að
þessu sinni. En maður les hana
með jöfnum áhuga frá upphafi
til enda, því að hún er bæði vel
skrifuð og efnið hugðnæmt. —
Söderblom erkibiskup var sann-
kallað mikilmenni í heimi andans.
Höf. fer meðal annars um hann
þessum orðum: „Hann var áreið-
anlega kirkjuhöfðingi í stærra
broti en sjest hefur nokkru sinni
áður á Norðurlöndum, enda var
hann víðfrægastur allra Norður-
landamanna um sína daga og ekki
síður tekið tillit til orða hans í
Róm en í Kantaraborg, og ekki
síður vestan hafs en austan. . . .
Hefur sú skoðun fest rætur hjá
mjer, að hann sje mesta andlega
glæsimennið, sem jeg hefi kynst á
lífsleiðinni, jafnfrábær að vit&-
munum, lærdómi og mannkær-
léika, og að áhuga á kristni- og
kirkjumálum — mannkostamaður,
sem ómögulegt væri að kynnast
án þess frá samri stundu að fá
mætur á honum“.
Sjera Knútur Arngrímsson
skrifar eftirtektarverða ritgerð
um gildi samúðar. Sýnir hann þar
fram á, hversu alt viðhorf manna
til lífsins breytist eftir því, hvort
þeir líta hlutina samúðar- eða
andúðaraugum.
Sigurbjöm Á. Gíslason cand.
theol. leggur ritinu til merka rit-
gerð um elliheimili. Þar segir hann
meðal annars svo: „Ræktarsemi
við leiði ástvina úti í kirkjugörð-
um er góð, en þó er hin betri, sem
aldrað fólk fær að njóta, áður en
kirk j ugarðurinn verður „hæli“
þess“.
Eftir sjera Þorstein Briem flyt-
ur ritið ljómandi fallega og hjart-
næma prjedikun, er hann nefnir
„Gullkerin“.
Sjera Óskar J. Þorláksson skrif-
ar um kristilegu stúdentahreyf-
una á Englandi. Dvaldist höf. í
Englandi síðastliðinn vetur og
kynntist þá hreyfingu þessari. —
Greinin er fróðleg og skemmtileg
aflestrar.
Auk þeirra ritgerða, sem nefnd-
ar hafa verið, er efni ritsins
þetta: Frá Húsafelli og Húsafells-
prestum. Eftir Kristleif Þor-
steinsson bónda á Stóra-Kroppi.
— Þrír sálmar. Eftir Valdimar V.
Snævarr skólastjóra. — Æfiágrip
Hálfdánar vígslubiskups Guðjóns-
sonar. Með mynd. — Einar Jóns-
son prófastur. Nokkur minningar-
orð. Með mynd. — Sálmur. Eftir
Kjartan Ólafsson brunavörð. — Á
föstudaginn langa. Lag eftir Sig-
valda S. Kaldalóns tónskáld. —
Þrjú sálmalög, samin af Björgvini
Guðmundssyni tónskáldi. — Trú.
og játning. Eftir sjera Eirík Al-
bertsson. — Andleg búhyggindi.
Eftir cand. theol. Þórarinn Þór-
arinsson. — Sjera Þórður Tómas-
son. Nokkur minningarorð. Með
mynd. — Kenning kristindómsins
um Guð. Úr nefndarskýrslum
Lambeth-fundarins 1930. — Æsk-
an og köllun hennar. Úr nefndar-
skýrslum Lambeth-fundarins 1930.
— Prestafjelagið. Eftir S. P. S. —
Islenzkar bækur. Eftir próf. M. j.
og dr. J. H. — Erlendar bækur.
Eftir dr. J. H., sjera E. B., sjera
O. J. Þ. og ritstjórann. — Kirkju-
leg löggjöf — Ýmislegt. — Reikn-
ingur Barnaheimilissjóðs þjóð-
kirkjunnar 1930. — Reikningur
Prestafjelag Islands 1930.
Dagbjartur Jónsson.
----o----
Ensku kosningarnar.
Úrslit þeirra eru nýkomin og
fóru þær svo, að þjóðstjórnar-
flokkarnir unnu miklu stærri sig-
ur, en nokkur hafði búist við,
hlutu 556 þingsæti, en flokkar
stjórnarandstæðinga, eða Verk-
mannaflokkurinn, aðeins 50 þing-
sæti. Flokkaskiftingin er nú
þessi: Ihaldsmenn 471, Verk-
mannaflokkurinn 50. Frjálslyndi
flokkurinn 70, MacDonaldmenn
13, utan flokka 4.
MacDonald náði kosningu, en
Henderson fjell.
bara óska að þú hefðir materielt gagn af
þessu! Og jeg get varla ímyndað mjer annað
í því praktiska Englandi. Idean er brilliant!
Það er það eina sem maður getur sagt!
Satt að segja veit jeg nú ekki hvað jeg á
meira að skrifa. Pólitíkin er öll í óvissu á
meðan maður veit ekki hvernig rifrildið í
Khöfn fer. Það er eins og blöðin hjer geri sjer
að skyldu að þegja; í stað þess að vera ein-
lægt að púrra, þá þegja þau og á meðan
dofna menn og gleyma. Það er satt sem þú
segir: „þeir sjá aldrei hina hærri periodical
litteratur hinna mentuðu stórþjóða“ — jeg er
raunar eins, en jeg lifi alt öðruvísi — þetta
lestrarfjelag sem hjer er (sem jeg hef aldrei
verið í) fær ekkert nema danskar skítabækur
— einu sinni hjeldu þeir þó Illustrirte Zeitung,
en sú hátíð er antiqueruð — engin pjesi þekk-
ist nema þetta danska humbug, sem eiginlega
er ekkert annað en tómt apaspil eftir Zola eða
einhverja Materialista og Atheista, og þetta
skítti hefur nú verkað á okkar yngri menn,
þeir eru, qua æsthetics, ekkert annað en
danskir apakettir. —
I fyrra brjefinu mínu spurði jeg þig að,
hvort engin ritgjörð mundi koma út um það
axarskaft stjórnarinnar, að þverneita fyrirfram
öllum breytingum á stj órnarskránni, en gefa
þó heimild til að endurskoða hana? Jeg hef
aldrei heyrt annað eins Nonsens, og jeg skil
ekkert í hvernig menn geta sætt sig við að
þegja yfir því — jeg hefði trúað því að veru-
lega pólitískir Patriotar, eins og Jón Sigurðs-
son var, mundu fá nóg efni til að rita um
þetta í hverju einasta blaði frá því skandal-
brjefið stjórnarinnar kom og þangað til þingið
verður sett.
Jón Ólafsson ritaði de facto á móti þjer í
bankamálinu, einhverja dómadags vizku, en
jeg er hreint búinn að gleyma því. — Þú
heldur líklega Þjóðólf fyrst þú ritar í hann.
Jeg bið kærlega að heilsa Sigríði og jeg
vona eftir henni í sumar — kannske ykkur
báðum ... Your Ben. Gröndal.
Ben. Gröndal til Matthíasar Jochumssonar.
9. ágúst 1885.
Elskulegi sjera Matthías! Þú póetiski prakt-
fífill á Rángarvalla iðgrænu engj um! Þú hlj óm-
mikla höfuðskáld og æsthetiski Maríuvöndur
á eyðimörkinni! Þú dýrðlegi Dandelion á tún-
inu! I gær var stífasti norðangarður og bólstr-
arnir veltust ofan af Esjunni eins og ljómandi
smjerkvartil ofan á grundirnar, en það voru
ekki smjerkvartil, það voru skuggar, bleikir
skuggar og tálmyndir, óuppfylltar vonir og
og hverfulir svipir, til að stríða dauðlegum
mönnum á hinni kornfrjóvu jörð. I dag er all-
ur himininn ljómandi, allur eins og himinljóm-
inn í kringum Ólýmpstinda, þar sem hinir ó-
dauðlegu guðir njóta eilífrar sælu — allur
siórinn er eins og heiðblár útþaninn silfur-
dúkur spentur yfir löndin, en í þessu augna-
bliki er kyrð á bárunum, jeg sje ekki þá
hverfulu stafi og þær svipandi myndir sem
vindurinn annars er vanur að mála á sjávar-
djúpið; í þessu augnabliki sje jeg ekkert let-
ur nema „MATTHlAS"!
Hvað hjálpar þó jeg hleypi’onum nú
með hendingum yfir Gjallarbrú?
Því peningar og pólitík
eru perlurnar hjer í Reykjavík
og annars líka út um land
enginn sjer neitt nema silfursand
og lifir í prjáli og peninga draum
og prumpar á dönsku í hverjan straum.
Hafið þið nokkurn tíma heyrt
harðara upp á rassinn keyrt
á blakkinum sem að Bellerophon
beizlaði eins og Jón Þorkelsson,
hefir ykkur að eyrum hljómað
önnur eins prakt og skáldamál,
hefur svo fyr í heiði ljómað
himnanna dýrð með líf og sál?
er ekki alt sem við gerum
* autoriserað af skeretjerum
og prjedikað blöðunum öllum í
þótt annað ei sje nema Svínarí.
Hirt’ ekki, Matti, þó krunki í kring
kjánaleg skáldanna herfylking
leirug og þunn með langvíunef.
Henni lætur ekki að gera neitt stef.
Það er sem bárurnar brotni á klett,
sem í brimgarðinn lífsins guð hefur sett
skoraðan fast með skáldskap og trú
sko — þessi klettur ert sjálfur þú!
En þessir aumingjar allir saman
alvöru hvorki skilja nje gaman.
Ef talað er orð um trú og Krist,
þá titrar af bræði hverr „Realist“,
ef nokkur þorir að nefna guð
þá nöldra þeir um þann ófögnuð,
og tali einhver um Ideal
þeir ósk’ onum upp á Kaldadal.
Sú „eilífa nauðsyn“ — afkáraskapur!
eintómt þvaður og málaflapur;
þeir vita ekkert hvað eilíft er,
því aldrei þá hugmynd skiljum vjer.
Og ekki þeir trúa á annað en kroppinn
og eiga svo ekki svo mikið sem koppinn
að hlassa sjer á og halda sjer til
hjálparlausir í lífsins byl.
Þetta þú skilur, sem hörpuna hefur
og hljóminn vekur sem dreymir og sefur;
þú vaktir um marga miðnæturstund
er mennirnir sváfu við djúpan blund
og morgunsólin í heiði hrein
hitti þig þá og á enni skein