Mjölnir - 07.01.1914, Page 4

MJOLNIR.
16
Hesthús fyrir almenning
og samkomustaður fyrir
bændur.
Hið opinbera hesthús bæjarins rjett
á móti sláturhúsinu er nú orðið opið
til þess að láta þar inn hesta. Hest-
húsið er ætlað hestum bænda og ann-
ara, sem koma til Akureyrar, og eiga
þeir að geta látið þá þar inn endur-
gjaldslaust á daginn, en að hafa hest
þar nætursakir kostar io au. Kostir-
nir við það að setja hesta inn eru
þeir, no verja þá innkulsi, hálsbólgu,
b jóstveiki og lungnahólgu, með því
að veita þeim skjól fyrir vindi og
veðri, einkum ef þeir eru heitir og
blautir; þá haldast og reiðtygin þur eða
þorna, éf söðlar og baggar eru blaut-
ir, og er þannig ætlast til að reiðtyg-
in endist betur. Mönnum er líka miklu
hollara að ríða í þurrum söðlum,
heldur en sitja tfmum saman í blaut-
um söðli, einkum þeim, sem hætt er
við gigtarköstum. Svo eru hestarnir
altaf við hendina, ef þeir eru inni,
þegar menn ætla að taka þá, f stað
þess að oft verður leit úr þeim, ef
þeir eru úti við og rása, og gera
taumana blauta með því að draga þá
eftir votri götunni. Svo er og miklu
betra að gefa hestunum inni, heldur
en kasta í þá heyi á óhreinni götunni.
Hey er þar ekki enn fáanlegt, en
fæst undireins og búið er að koma
upp heyskýli. Sem stendur fæst þó
hestafóður hjá Karli Sigurjónssyni
söðlara, Hafnarstræti 88; hann hefir
tekið að sér umsjón hesthússins og
kostar úthey hjá honum 5 au., taða
7 au., hafrar 9 au. og maís 9 au.
pundið.
Það er kostur við hesthúsið, að
hver hestur er bundinn við sína jötu
eins og vera ber; það ver stigum og
klaufarhófum, sem koma af því, að
hestar standa óbundnir í hesthúsum
og stíga þar hver ofan á annan með
hvössum sköflum.
A bak við hesthúsið er áburðar-
gryfja áföst við það, og rennur þang-
að lfka öll væta frá hestunum. Hún
fer öll forgörðum í íslenzkum hest-
húsum og er skaði, því að hún er
dýrindisáburður. Við þetta verður hest-
húsið og hestarnir miklu þriflegri. Gólfið
hallast* lítið eitt, og rennur vætan út í
áburðargryfjuna eftir tveimur rennum,
sem eru settar undir gólfinu í þeim til-
gangi. Milli fjalanna í gólfinu eru mjóar
rifur og rennur vætan eftir þeim út í
rennurnar. Gluggarnir eru settir fyrir
oían höfuð hestanna, til þess að þeir
verði ekki fyrir vindsúg.
Hestaeigendur ættu að athuga vel
hestúúsið, sérstaklega gólfið, burt-
lc.ðslurennurnar og áburðargryfjuna
að húsabaki, og eigi aðeins nota það,
því að svipað fyrirkomulag inni við
og áburðargryfju úti við má setja í
hvert hesthús, úr hverju sem það er
bygt. Hesthúsið á Akureyri er bygt
úr sementsteypu.
Hesthúsið á líka að vera fyrirmynd,
til þess að íslendingar geti bygt svip-
uð hesthús að fyrirkomulagi og með
áburðargryfju. Æskilegt væri að slík
hesthús yrði bygð í öllum kaupstöð-
um á Islandi. Þó ekki væri annað en
hagnaðurinn við að <á áburð og vætu
margra hesta, þá er hann ekki svo
lftill, og ætti þvf fjárhagslega að styðja
að þvf, að þau kæmust upp.
Að fáum vikum liðnum verða her-
bergin uppyfir hesthúsinu fullger til
afnota. Þar geta bændur hitað sér
kaffi sjálfir' eða þá keypt það að hest-
húsverði, ásamt brauði, smjeri og kök-
um. Ekkert þarf að borga fyrir afnot
herbergjanna uppi, eldstó eða hús-
gögn.
Hesthúsið og herbergin uppi eru
»hjeraðssamkomustaður«, sem á að
vekja þá tilfinningu hjá öllum, sem
þar koma, að þeir eigi staðinn sjálfir
að svo miklu leyti sem fjelagsmenn
eiga samkomustað sinn, enda er hann
ætiaður hverjum þeim til skjóls, er
þar i;að leitar.
Steingrímur læknir Matthíasson og
Sigurður dýralæknir Einarsson hafa
boðist til þess að halda fyrirlestra á
þessum samkomustað við og við á
kvöldin um heilsufræði og um varnir
við sjúkdómum manna og dýra og um
meðferð á þeim; er vonandi að ein-
hverjir aðrir verði til þess að halda
þar fyrirlestra um búnaðarmál og
annað það, sem getur eflt hagsæld
íslands.
Hesthúsi þessu hefir þegar verið
svo vel tekið, að þegar hefir verið
ráðist í að koma upp við það fimtíu
feta langri viðbót, til þess að miklu
fleiri hestar gætu fengið þar húsa-
skjól. Við þennan nýja hluta verður
bygt geymslurúm fyrir reiðtygi og
flutning.
lónas Jónas$on.
Hvar á jeg að vera?
Svo spyrja ýmsir gamlir heimastj.-
menn á Akureyri nú um þessar mund
ir og það af skiljanlegum ástæðum.
Það má segja að kosningar til alþing-
is standi fyrir dyrum og alt er á ringul-
reið enn þá í herbúðum þeirra. Það eru
varla nema örfáir menn, sem vita í
rauninni hvar þeir eiga að vera við
kosningarnar þær, hávaðan á að blekkja
til fylgis við Sambandsflokkinn einsog
síðar mun tekið fram. Við verðum að
líta dálítið aftur í tíman til þess að
geta áttaðokkurá þessari pólitísku klípu,
sem þeir eru staddir í.
Öllum munu vera kunn orðin þau
stórtiðindi, er nokkrir af foringjum
Heimastjórnar- og Sjálfstæðisflokksins
gerðu samband sfn á milli um nýjar
samningatilraunir við Dani um ríkis-
rjettarsamband íslands og Danmerkur.
Arangur þessara tilrauna var fyrst hinn
svokallaði »bræðingur.< Var hann að
engu leyti betri, og í sumum atriðum
mun verri, en frumvörp millilandanefnd-
arúinar 1908 og minnihlutans á alþingi
1909 Þetta sáu strax ýmsir hinna
betri manna HeimastjórnarfLkksins,
sem hvorki geðjaðist pukursaðferð sú,
sem höfð var meðan foringjarnir voru
að bræða sig saman, nje heldur vildu
aðhyllsst neinar frekari tilslakanir um
rjettindi íslands en þær, sem gerðar
voru í frumvarpi millilandanefndarinnar.
Samt voru bræðingspostularnir ekki
af baki dotnir heldur leituðu þeir álits
Dana, og báðu þá auðmjúklega um
það ýtrasta, sem fáanlegt væri, en það
varð hinn svokallaði »grútur.«
Það gegnir furðu að bræðingsmönn-
um skyldi ekki fallast hendur við slík-
ar undirtektir Dana og hætta við mái-
ið að sinnij en það var síður en svo
og varð nú seinni villan argari hinni
fyrri er ráðherra H. H. Ijet Dani hafa
sig til þess að bera annan eins hroða
á borð landa sinna, eins og hinn svo-
kallaði »grútur< var. Og það er jafn-
vel sagt, þÓ slíkt megi ótrúlegt kail-
ast, að H. H. hafi dirfst að mæla með
því við nokkra þingmenn, að slíkum
boðum yrði tekið. *
Nú þótti ýmsum gömlum Heima-
stjórnarmönnum sjer nóg boðið, er.da
kom það átakanlega í ljós á síðasta
þingi, er núverandi ráðherra myndaði
nýjan þingflokk utan um þetta samn-
ingabrall sitt, að eigi allfáir hinna
betri fyrri flokksmanna hans sáu sjer
engan veginn fært að fylgja hon-
um Iengur á samningabrautinni. Þá
þykir ýmsum mönnum hjer á Akureyri,
sem vilja vera Heimastjórnarmenn á-
fram, en hinsvegar fylgja H. Hafstein
persónulega, óviðfeldið að hann skyldi
ganga yfir í annanflokk — Sambands-
flokkinn — og kalla þeir það »póli-
tískt misstíg« af H. H. (sbr. ,Norðra‘
þ. 31. des. 1913), en auðvitað vilja
þeir vinna til að »misstíga« sjálfir til
þess að geta fylgt H. Hafstein. Þetta
kom greinilega fram á fundi sem hald-
inn var í Heimastjórnarfjelagi Akur-
eyrar, laugardaginn milli jóla og nýj-
árs, því þar var ákveðið, að fjelagið
styddi Sambandsflokkinn við næstu
kosningar, og mun þó fjelagið vilja
láta kalla sig Heimastjórnarfjelag eftir
sem áður, en reynir að fóðra þess á-
kvörðun með þvf að stefna flokkanna
sje hin sama í sambandsmálinu. Svona
ætla þeir — Heimastjórnarmennirnir á
Akureyri — að vinna að kosningun-
um f vor. En fyrir kosningarnar verða
vonandi augu sumra opnuð fyrir því
ósanna í þessu.
Jón Ólafsson og Lárus H. Bjarna-
son hafa Ijóslega sýnt fram á það, í
blaðinu »Árvakur«,að Sambandsflokks-
menn og óbreyttir Heimastjórnarmenn
geta ekki átt neina samleið um sam-
bandsmálið, enda er það' ómótmælan-
lega rangt að stefna þessara tveggja
flokka sje hin sama.
Stefna Heimastjórnarflokksins í Sam-
bandsmálinu er frumvarp minnihlutans
á alþingi 1909, en stefna Sambands-
flokksins er »bræðingurinn« eða jafn-
vel »grútur«.
x + y.
Hjá »Hann, sem er
yfir þá alla«.
Jeg verð að segja það — þið eruð ljótu
»pokarnir«, þessar blessaðar ritstjóranefn-
ur hjer í bænum. Þarna eruð þið nú orðn-
ir þrír og allir jafn »ómoderne«. Ja, slíkt
og þvílíkt! í sjálfum svo sem höfuðstað
norðurlandsins og livorki meira nje minna
en allir ómögulegir. Hvernig svo sem það?
spyrjið þjer. O, blessaðir verið þjer, á
svo marga vegu. Um þá eldri vissi maður
það nú áður, en það er verra, ef þjer verð-
ið ekki hóti betri. Jeg veit þó, við hverju
hún kella mín hafði búist. — En þarna
hafið þið t. d. ekki átt tal við — eða in-
terjúað — einn einasta pótenfáta bæjarins
og er slíkt þó orðinn siður helztu stórblaða
heimsins, eins og t. d. »Kirkjublaðsins«.
Já, svo jeg sá ekki annað en jeg óbeðinn
yrði að bæta ykkur upp og fór af stað.
Fyrst fór jeg auðvitað að finna hann,
sem er yfir þá alla.
Þegar jeg kom í dyrnar, flaug rauðhærður
skrifari út úr þeim í hendingskasti og trölls-
legur skanki nam við bakhluta hans í því
hann skauzt út.
— Tóm svik hjá þessi svín! Það er s’gu
lygi, svei mjer stendur það fimm gráður,
* Á því er enginn vafi, Ritst\.
heyrði jeg sagt inni fyrir. Jeg bað þann
rauðhærða að segja hágöfginni til mín.
Hann var hræddur en fór þó inn skjálf-
andi í þeim erindum.
— Jeg er ekki heima. Jeg er um borð í
í skip fyrir neðan Tanga.
I því kom jeg inn og heilsaði hans há-
göfgi.
— Nei, eruð það þjer? Komið þjer bless-
aðir og sælir! Jeg hjelt að það væri ein-
hver bölvaður dóni. —
— Mig langaði að frjetta hjá yður eitt-
hvað nýtt um eimskipafjelagið.
— A, hva, það gengur jú vel. Jeg er
búinn að koma því á.
— Nú er heima! — og alveg einn?
—Ja, hjer um bil. Sigvaldi og Jóhannes
hjálpuðu dálítið til. Þeir ljetu víst einar
50 kr. hvor.
— Nú er heima! En hefðarfrúin, sem
Stefán dannebrogsriddari skrifaði um í
Norðurland í vor, að ætlaði að taka hlut
fyrir 1000 krónur?
— Hva, það var jú Þóra. Hana datt það
aldrei í hug. En Stefán hljóp jú með það
í sumarmálagrátinn og setti í Norðurland
eins og fleira fínt. Jeg gaf hann í staup-
inu fyrir, svo hann á ekkert hjá mjer fyrir
það. Já — og ekki fyrir annað heldur. Svo
hefi eg lofað hann að dingla hjer í gildi
líka, en nú er hann orðinn svo innbilskur
fyrir þetta gildi í kjallarann hjá Boga,
að eg get ekki útstaðið hann og vil ekki
hafa hann oftar. Nei, svei mjer þá!
— Nú er heima! Það verður annars gam-
an að sjá þegar skip eimskipafjelagsins
koma og leggjast hjer við stóru hafskipa-
bryggjuna yðar.
— Ja bara þau fljóti að hana. Það er
víst heldur grunt enn og það er helvíti
leiðinlegt að Norðmenn sviku. Eiginlega
átti hún að vera fyrir »Sirius« og annað
skip, sem eg ætlaði að ieppa, en nú læt
jeg borgmeistarann taka það. Hann er
fjarska rjettlátur eins og ættin.
— Það hefir þá verið ofsagt hjá Stein-
grími með bryggjuna í fyrra?
— Ja, blessaðir! Hva, je’ held maður
láti dindla hlaupa með vitleysu. Hann kom
og var að monta hjer yfir skurð á hrepps-
ómaga fyrir 60 krónur, svo jeg fór að
monta líka yfir bryggjuna og laug hann
fullan. Jeg segi yður satt, jeg blæs á þá
alla. Og Hannes líka, ef hann svíkur með
sýsluna. Greyið Hannes. Það er annars
synd að vera á móti hann. Hann á bágt
og hafði ekki einu sinni lyst á að borða
hjá kóng í vetur.
— Nú er heima! En hvað segið þjer
um Sambandsflokkinn?
— A hva. Álítið þjer maður sje á móti
Hannes ef maður er á móti Sambands-
flokkinn? Jeg held ekki! Jeg stend við, að
jeg er Heimastjórnarmaður og hringla
ekki eftir Hannes í alla vitleysu og land-
helgi vil jeg hafa. Og hvað er svo með
þennan Sambandsflokk? |eg held maður
þekki Stefán og þessa menn, sem eru í
stjórnina. Þeir og Hannes verða víst fegn-
ir að skríða í Heimastjórnarflokkinn aftur,
ef jeg vil þá hafa þá! Hvaða áhrif hefir
Stefán? Hvað sneri hann marga með sig
úr »Skjaldborg« um árið ? Ekki einn kjaft.
Nei. Þetta er satt, a, jú!...............
Þegar jeg heyrði að hann ætlaði að fara
að ösla í »stórpólitíkinni« varð ntjer ekki
um sel, svo jeg tók til fótanna og flýði.
Og ef margir blöðruselir bæjarins eru lík-
ir þessum, þá held jeg að jeg fari ekki aft-
ur að sletta nijer fram í verkahring ykkar
blaðasnápanna.
Verið þjer sælir, góði, og reynið þjer
nú að taka yður fram. Annars kem jeg
aftur!
Gáttciþefur.
Fiskimatsmaður.
Magnús J. Kristjánsson kaupmaður
hjer í bænum hefir verið settur yfir-
fiskimatsmaður hjer nyrðra um all-
langt skeið.
13. september í haust veitti ráðh.
honum þennan starfa til fulls.
Hefir líklega þótt hann rækja hann
vel, ekki sízt meðan hann sat »upp á
stáss« suður á þingi í sumar.
♦ ♦♦♦♦♦♦♦♦♦•••♦♦•♦♦♦♦•♦♦♦•••♦♦•♦•♦•♦♦♦•♦♦•••••♦♦•♦"■♦■■iHr
Prentsmiðja Odd* Björn#«onar.