Njörður - 09.10.1918, Síða 3

NJÖRÐUR.
71
Taldi hann kosti sambandslag-
anna, viðurkenning fullveldisins
o. s. frv. meir í orði en á borði og
sýndi með sönnum rökum að 6.
gr., sem gjörir danska borgara hvar
sem þeir eiga heima jafn réttbáa
hér eins og íslendinga, er bæði
með öllu ósæmandi sérstöku ríki,
þótt eigi væri fullvalda talið, og
stórhættuleg fyrir þjóð vora. Eng-
in dæmi væru heldur til þess, að
nokkurt ríki hefði af eigin vilja
veitt öðru því lik friðindi sem vér
með 6. gr. gæfum Dönum.
Ataldi hann einnig réttilega
flaustur það, sem haft var á með-
ferð málsins í þinginu og ekki
síður þann alls óþarfa og óhæfi-
lega hraða sem hafa skal á þjóð-
aratkvæðinu.
Var þetta mörgum góð hugvekja.
Þann 29. efndi sami þingmaður
svo til málfundar í Hnífsdal.
Kom hann þar máli sínu sem
á ísafirði og þótti HDÍfsdælingum
kveðið drjúgum annan veg að, en
gjört hafði verið þann 15. sept.
Sambandslögunum komu liðs-
menn nokkrir innan af ísafirði,
uppvakningar frá 1908.
Fyrir þeim hafði Guðm. Hann-
esson orð.
Tók hann snjallasta ráðið, aldrei
þessu vanur, og þrætti fyrir hina
sönnu þýðingu 6. gr. en „skýrði
hana skakt“ alla vega.
Þorði hann eígi fremur en aðrir
formælendur laganna, að kannast
við þau endemi, sem greinin í
eér felur.
Þann 5. okt. efndi þÍDgm. ísa-
fjarðar til málfundar á Suðureyri
og næsta dag eftir á Elateyri.
Sambandsmálið var einka umræðu-
efnið. Fundir þessir máttu heita
prýðilega sóttir og umræður fjör-
ugar einkum á Flateyri.
Virtust allir samdóma um það,
að hraði sá sem hafður er á mál-
inu væri ósæmandi og óverjandi.
Margar fyrirspurnir komu fram,
en tveir einir (annar þeirra kjós-
andi) mæltu með lögunum. Eng-
ar ályktanir voru gjörðar.
Leiðmót í Árnessýslu, kjördæmi
Einars Arnórssonar, hafa verið afar
iila sótt og sambandslögunum þar
mjög dauflega tekið.
Tíðin
afar köld og hrissingsleg.
Hræfuglar hlakka.
Einhver Þorgils Skarði, mpp-
kestlingur frá 1908, ritar í blaðinu
Fram — tölubl. 33. þ. á. — grein-
arkorn um sambandslögin.
Hann telur lítið meira en orða-
mun á þeim og uppkastinu gamla,
nema hvað þau gæði Dönum betur
í hvað þegnréttinn snertir.
Má skilja orð hans svo, að hann
sé Dönum þakklátur fyrir það lítil-
Læti, er þeir hafa sýnt m ð því
að þj'ggja rnatinn.
Síðan sogir hann:
„Þsð er sjálfsagt rétt, að þakka
og þeim nefndarmönnurn tslands
er nú störfuðu, PDda voru tveir
þeirra mjög fylgjandi frumvarpinu
1908, en hitt þykir mér kynlegt,
að Bjarni frá Vogi skuli taka við
heillaóskum, því það dylst vænt-
anlega engum, að samþykki frum-
frumvarps þesea, sem nú liggur
fyrir, er hin ömurlegasta Conossa-
för frumvarpsfénda frá 1908 og
hÍDna íslensku persónusambands-
manna, en með kringsiglingu Bjama
er „slagbrandurinn^ dottinn úr
flóttans dyrum og ætti skilið að
detta „dýpra og dýprau eftir all-
an loddaraleikinn 1908“.
Ef hálfmenni, íslensk, hælast
svo um, hversu munu þá hræfugl-
ar danskir hlakka?
H e r ö r.
Magnús Arnbjörnsson, lögmaður
í Rvík, hefir ritað bækling um
sambandsmálið.
Nýtt blað er risið upp í Rvík,
Einar Þveræingur; mælir hann
varnaðarorð til íslendinga, eins og
nafni hans forðum, á háskastundu.
Kunnugt er hvílikaáheyrn bænd-
ur veittu máli Einars fyrrum.
Mjög væri þeim brugðið, ef eigi
léðu nú öðrum eyra, heldur en
þeim, sem mæla máli danskra.
Morgunblaðið og Vísir flytja sína
greinina hvort úr Gulaþingstíðind-
unum norsku, báðar ritaðar gegn
sambandslögunum.
Friðarhorfur.
Miðveldin æskja friðar og hafa
farið þess á leit við Wilson for-
seta að hann gangist fyrir friðar-
fundi.
Er ekki óliklegt, að hann verði
við þeim tilmælum.
Sjómannakli og gistihús
á ísafirði.
--»--
Tilgangurinn með þessum línum
er fyrst og fremst sá, að gera til-
raun til þess, að vekja athygli og
áhuga manna á þessu nauðsynja
máli. — Ekki sá að ræða þetta
mál frá öllum hliðum og telja fram
alla kosti slíkrar stofnunar, né held-
ur tala um áætlanir sem að meira
eða minna lejTti hljóta að raskast.
Skal ég leyfa mér að drepa laus-
lega á, hvað gert hefir verið til
þessa fyrirtækis, og nefna nokkur
atriði er að viðbúnaðinum lúta og
sem vér höfum áætlað að fram-
kvæma sem f}Trst, ef þess er nokk-
ur kostur. Ennfremur gefa stutt
yfirlit yfir fyrirtækið í heild sinni.
Einhver kynni, ef til vill að
segja, að nú væru ekki tímar til
þess að reisa nýjar byggingar og
allar ráðagerðir í þá átt með öllu
gagnlausar. Þetta er að nokkru
leyti rétt, því ekki er aðeins ó-
fært að byggja eins og sakir standa
nú, heldur varla forsvaranlegt þótt
aðllutningar til landsins væru
greiðir og óhindraðir. Hinsvegar
má með fullum rétti staðhæfa það,
að nú er einmitt heppilegt að und-
irbúa málið, þannig að alt væri
tilbúið til þess að reisa stofnun-
ina, er fyrsta tækifæri gæfist. Hefir
þetta þegar dregist svo lengi, að
bærinn og héraðið í kring hafa
beðið stórtjón af. Er því með öllu
ástæðulaust, já, óafsakanlegt að-
gerðaleysi að bíða með allan und-
irbúning þar til striðinu er lokið
og tímarnir breytast til batnaðar;
hvenær sem það kann að verða.
Það mundi verða til þess, hvern-
ig sem fer, að tefja fyrir fyrir-
tækinu mjög tilfinnanlega; ef til
vill um nokkur ár.
Þar sem um þvílíkt nauðsynja-
mál er að ræða, fæ ég ekki séð,
að nokkur hlutur geti afsakað eða
rettlætt algert aðgerðarleysi, og er
mér kunnugt að fjöldi mætramanna
lítur einnig þannig á þetta mál.
Hafa um 100 þektir borgarar úr
flestöllum sveitum á Vesturlandi,
undirskrifað söfnunarskjal til al-
mennings, sem styrktarmenn og
meðmælendur. Er hérumbil helm-
ingur þeirra héðan úr bænum.
Þegar litið er á þetta, geri ég ráð
fyrir því að öll skilyrði sóu fyrir
hendi, til þess að ná því takmarki
sem í fyrsta lagi er stefnt að. En
þaS er að koma undirbúningi fyrir-