Norðurljósið - 17.04.1888, Page 2

— 26
«
nefndarionar 4 kr. að auk á dag í fæðispeninga fyrir utan
þær vanalegu 6 kr.; hvernig hefir þessi nefnd vald til að gefa
þingniönnum meira en þeir eiga að liafa ? hvernig stendur á
því, að þingmenu þessir liafa viljað þiggja þetta hjá
nefndinni? til hvers áttu þessir þingmenn að brúka hinar 6
krónurnar, sem eru ætlaðar til fæðispeninga ? Uin þetta sést
ekkert í þingtiðindunum. — J>að kann að þykja einfalt að
spjrja að því, en væri samt gott að fá að vita, hvort
reikningar þingmanna með tilliti til ferðakostnaðarins eru fyr-
ir þann líma, sem þeir gjöra ráð fyrir að vera á ferð
eða fyrir þann tíma, sem þeir eru á ferð; og eiga kjós-
endur ekki von á eða rétl til nokkurn tíma að sjá þessa reikn-
inga; þegar þingmaðurinn eins og 2 þingmaður hér i sýslu
ekki heldur leiðarfund með sýslubúum eptir heimkomu, er ekki
tækifæri til að fá upplýsingar þar; það sýnist þó, að liann
mundi eins hafa getað komið því við, eins og hann gat varið
heilli viku til að vera við prestakosninguna í Fáskrúðsfirði,
að sögn til að sjá um hag bróður síns, er sótti um Staðinn.
Hann hugsar nú ef til vill, að hann hafi ekki frá miklu að
segja, og það getur satt verið, því það helzta, sern hefirgjörzt
fyrir Suðurmúlasýslu hin síðustu 2 þing mun vera að leyfi
hefir fengizt til að selja Höfðahús; um betri tilhögun ástrand-
ferðum, um spitalann og anuað, sem á kjörfundinum voru á-
iitin lífsspursmál og mjög áríðandi, heyrist ekkert; og þótt
hann hefði enn ekki komizt til að halda fund með oss, hefði
hann, úr því blað er til hér eystra, getað skýrt oss frá ýinsu
af þingi í því, að minnsta kosti frá hrfngferð sinni ístjórnar-
skrármálinu. Niðurl. næst.
Suður-Múlasýslu fejir. 1888. Z.
Hréf'kafii úr fingeyjarsýslu
um verzlunarefni.
Síðan eg skrifaði síðast nokkur orð um verzlunarhag „Kaup-
félags |>ingeyinga,“ heiir nú, svo sem kunnugt er, skip koinið
með vörur til félagsins, og mun mörgum hafa komið það vel,
því færri hluti bænda hefir enn numið þá nauðsynlegu bú-
skaparreglu, að byrgja sig á haustin til vetrarins að vista-
íorða til heimila sinna. jþað hlýtur þó að liggja hverjum
manni í augum uppi, að fyrir bændur á Norðurlandi er lítið
vit og lítil fyrirhyggja í þ.ví, að eiga ekki á veturnóttum
matarbyrgðir nema til miðsvetrar, eða sem því svarar, og
þó er þetta búskaparlag margra. Selstöðukaupmennirnir gömlu
hafa optastnær haft meiri eða minni byrgðir til að miðlavið-
skiptamönnum sínum á vetrum, og af því þetta hefir átt sér
stað, hafa margir bændur vanizt á, að nota sér það til að
hugsa minna fyrir vetrarbyrgðum, heldur en vera hefði þurft.
J>essi regla hefir þó jafnan verið ill og ófarsæl, þótt minna
haíi verið skrafað og skrifað um illan og óhyggilegan ásetning
mannfólksins heldur en fénaðarins, en hér má þö kalla að sé
„hver silkihúfan upp af annari". Um heyásetninginner venju-
lega viðkvœðið, að langtum fleiri skepnum þurfi að lóga á
haustin, svo nóg fóður geti verið til handa hinum fáu, sem
eptir eru. Jpetta er auðvitað rétt og satt; það er vanalega
hið eina ráð, sem tekið verður, þegar í ótíma er komið, þó
fénaðurinn í landinu sé sannarlega ekki ofmargur í sjálfu sér.
En miklu æskilegra væri það, að hafa annað ráð til að bæta
heyásetning manna, og það er að hirða betur og auka áburð-
inn, rækta betur jörðina, sem allstaðar er vinnandi vegur,
og fá þannig miklu meiri uppskeru af skepnufóðri, að nægi-
legt sé handa þeim fénaði, sem til er, og sem nú er stofnað
í hættu og hordauða með hugsunarlausri og hirðulausri rækt-
un jarðarinnar. En hvað inatarásetninginn snertir, þá er fyrst
og frernst betri heyásetning bezta ráð til að bæta hanu, eins
og hver maður getur skilið. Qg að þyi leyti, sem menn þurfa
að kaupa útlendan vistaforða eða matarbyrgðir til búa sinna,
þá ættu einnig allir' að geta séð. að hentugra og hyggilegra
er að kaupa á haustin, það sem þarf til vetrarins, heldur en
að ætla sér að lifa á þeirri völtu von, að allar nauðsynjar
fáist, þegar á þarf að halda um háveturiun. Menn berja því
venjulega við, að þá vanti efni til að kaupa í einu allarnauð-
synjar sínar til alls vetrarins, en optast er þetta ónýt við-
bára. Öllum er kunnugt, að fyrri hluti vetrarins er enginn
uppskerutími fyrir sveitabóndann, honum innhendast á þeim
tíma mjög sjaldan þær tekjur, sem hann getur keypt fyrir
nauðsynjar síuar um miðjan vetur; það er snjór en ekki silf-
ur, sem þá fellur vanalega úr loptinu. Hið eina, sem í þessu
efni getur talizt til afsökunar, er það, að mikill fjöldi bænd-
anna er ósjálfbjarga vesalingar, sem að liaustnóttum hvorki
eiga sjálfir fé til að kaupa fyrir vetrarforða handa sér og sín-
um, né hafa það traust og tiltrú hjá öðrum, að þeir þori að
lána þeim það, sem til þe sa þarf. Ráðsmenn útlendra kaup-
manna, sem hér hafa í seli, gera vanalega húsbændum sínum
grein fyrir því um hvert nýár, hvernig reikningar standa við
áramótin, og hve miklar byrgðir þá eru í selinu. Af tvennu,
sem hvorugt er gott fyrrir húsbóndann, er þá skárra, að ó-
seldar vörur séu meiri til, en útistandandi skuldir minni,
einkum ef þær eru á miður vísum skuldastöðum, sem optlega
reynist. Af þessum eðlilegu orsökum flýtur það, að menn,
sem ekki hafa mikið lánstraust, fá fremur lán síðari hluta
vetrar en hinn fyrri, og þannig hefir fjöldi bænda vaniztáþá
háskasamlégu búreglu, að byrgja sig ekki að vistaforða lengur
heldur eu fram að iniðjum vetri.
þeim efnalitlu bænduin, sem hafa allt sitt verzlunarat-
hvarf I kaupskaparseljum útlendinga,er þannig nokkur vorkunn,
þó þeir byrgi sig ekki á haustin af útlendum matvörum nema
til fyrri hluta vetrarins, en ætli sér sjálfum, konum sínum og
börnurn og öllu skuldaliði að lifa seinni hlutann á þeirri von,
að eitthvað verði þá að fá í selinu. En allt öðru máli er að
gegna um kaupfélagsmenn; fyrir þá er óafsakanlegt óvit, að
byrgja sig ekki þegar á haustin til alls vetrarins, því að gera
það að stöðugri reglu, að fá hingað norður fyrir land vöru-
farm um háveturinn , hlýtur að bregðast hraparlega fyr
eða síðar, þó það hafi nú heppnast tvo vetur samfleytt hvorn
eptir annan. — Allir þeir, sem i kaupfélaginu eru, ættu
að hafa ráð til að geta borgað að haustlaginu nauðsynja vör-
ur þær, sem þeir þarfnast til vetrarins, enda sýnist það auð-
velt, þar sem félagið sætir svo miklu betri kostum í verzlun
sinni heldur en aðrir. En þó svo væri, að félagsmenn eigi
gætu haft ráð til þess fyrst um sinn, að borga á haustin, það
sem þeir þurfa að kaupa til vetrarins, meðan þeir ef til vill
eru að losa sig úr öðrum skuldum, þá er efalaust, að þeir
geta eins vel I septemb. eins og í jan. eða febr. fengið lán hjá
skiptavinuin sínum erlendis, því öðruvísi enn til láns fá þeir
ekki vörur með vetrarferð hvort sem er. Sjálfsagt er, að þeir,
sem þannig yrðu að fá lán að haustinu, hlyti að borga af því
vexti um nokkru lengri tíma, heldur en ef það er fengið
svo sem fjórum mánuðnm síðar, en mismunur þessi á vöxtun-
um eða peningaléigunni verður sízt meiri en kostnaðarauki sá,
er leiðir af sjerstabri vetrarferð. Skip það, sem sækir sauði
til félagsins á haustin er að öllu leyti leigt til þeirrar ferðar
af félaginu, og félagið verður að borga fyrir ferðina viðlíka
mikið hvort sem félagið hefir fullan farm eður ekki. J>að er
því auðsær hagur, að farmur skipsins sje sem fyllstur báðar
leiðir fram og aptur, svo kostnaðinum verði jafnað niður á
sem mestan flutning. En allra nauðsynlegust er þó sú regla
að fá allan vetrarforða á haustin, vegna þeirrar tryggingar,
sem hún hefir í för með sér, því eins og áður er á vikið, er
ekki einungis óvíst, að vetrarferð til Norðurlands heppnist,
heldur er það efalaust, að húu hlýtnr að mistakast fyr eða
slðar vegna hafíssins, svo framarlega sem lög náttúrunnar eru
ekki orðin breytt, það eru þau sannarlega eigi.
Eins og þeim er kunnugt, sem blöðin lesa, hafa hér ver-
ið að undanförnu talsverðar orðahnippingar milli forgðngu-
manna kaupfélagsins á aðra hlið og manna, sem annt er um
að viðhalda selstöðuverzlunni dönsku, á hina. J>etta er ekki