Norðurljósið - 16.03.1891, Blaðsíða 2

18
NOftfíimLJÓSlÐ-
1891
Herra ritstjóri!
I 3. tölublaði «Norðurljóssins» ]>. á. minnist pðr á
uppástungur „Stefnis Eyfirðings“ í „Lýð“.
Eg er yður samdóma ura, að vel væri tilt?ekilegt, að
að koma á stofn tóvinnuvélum í Eyjafjarðarsýslu, og mér
getur alls ekki blandazt hugur um, að slíkar vélar mundu
vel geta borgað sig, ef bvorki vantaði áhuga eða félags-
skap; en skilyrði fyrir pví hlýtur pó að vera, að pær væru
á sem hentugustum stað. Oddeyri við Glerá sýnist vera
sjálfkjörinn staður handa peim; par er nóg vatnsmegn og
gott ef vel er um búið, og hefir pann höfuðkost framyfir
alla aðra staði hér nærlendis, að til Akureyrar og Oddeyr-
ar eiga menn leið, af stærra svæði en annarsstaðar hér
fyrir norðan, að einum og sama stað. Kaupstað sækja
pangað: vestur-fingeyingar, Eyfirðingar flestir (allir nema
Siglfirðingar, og koma peir pó stundum), og auk pess
kemur pangað töluvert af Skagfirðingum á ýmsum tímum
árs. — þessir menn eiga pangað leiðir svo opt, og á ýms-
um tímum, að eflaust mundu peir nota slíkar vélar að
góðum mun; en pað er mjög mikilsvert að hægt sé að nota
íerðina, sem flytur eða sækir ullina, til annars líka. — J>á
er og sá kostur við að hafa slíkar vélar á Oddeyri, að
til peirra mundi verða sent verkefni lengra að með gufu-
skipunum.
J>ar sem hugsunin um leysing vistarbandsins er alltaf
að glæðast meira og meira, er liklegt, að losað verði um
Pau bönd áður en langt um líður, og við fækkandi hjú, og
par af leiðandi minnkandi vinnukrapt, kemur fram brýn
pörf fyrir menn, að fá vélar til að vinna. — J>að er dýrt, að
halda hjú, eða taka menn yfir veturinn til að tæta ullina,
og mundi pví óefað vera nokkur hagur að brúka vélar ef
til vseru, en hafa færra fólk.
í hve stórum stíl vélar pessar ættu að vera er ekki
gott að ákveða, en sjálfsagt ættu pær og pyrftu, að hafa
nokkurn vinnukrapt, og svari pær kröfum tímans og pörf-
um manna, hljóta pær að verða nokkuð dýrar. — Hér
purfa, að vera vélar, sem k e m b i, spinni, tvinni,
vefi, prjóni, pæfi, lógskeri ogpressi. Gætu
slíkar vélar komizt á fót og prifizt, sem óefað getur orðið,
ef vilja og samtök vantar ekki, pá væri óskandi og von-
andi, að hin miklu kauji, sem nú eru á ýmsri útlendri
vefnaðarvöru minnkuðu. —
Eins og nauðsynlegt er, að fá pessar vélar settar á
stofn, eins parf og, að lrngsa um, að pær geti prifizt. J>ær
verða pví, að hafa nóg verkefni árið um kring, jafnt
sumar og vetur, og helzt nótt sem dag. Hættast mundi
við, að pær hefðu ekki nóg að gjöra yfir há-sumarið, pótt
mikið kynni aptur að liggja fyrir að vetrinum; en petta
mundi fæplega purfa að óttast. - J>að, sem sent yrði með
gufuskipum yrði að vinna að sumrinu, og margir peir er
landveg flytja, einkum peir, er lengra ættu að, mundu
helzt vilja láta vinna sína ull yfir sumarið.
Að flytja vélar pær, sem nú eru á Halldórsstöðum í
Laxárdal til Akureyrar, sýnist mér ekki vel ráðlegt. J>ær
vélar ættu að hafa, og mundu að sjálfsögðu hafa nóg verk-
efni úr sveitunum í kringum sig, og ættu pví og pyrftu að
standa, nema ef pær væru fluttar til Húsavikur, sera væri
kannske ekkert óráð ; par er líka eitthveit vissasta og
bezta vatn, sem hægt er að fá til slíkra hluta*
Af mönnum hér nærri, væri sjálfsagt heppilegast, að
fá hr. Magnús Jrárarinsson á Halldórsstöðum í Laxárdal,
til að gefa ýmsar upplýsingar um, hve míkið fe mundi
*) Oss er kunnugt, að til Magnúsar á Halldórsstöðum
berst meira verkefni en hann getur látið vélar sínar
vinna. Og eins pað, að pó vefstólar séu hér um
sveitir mjög víða, pá hafa vefarar ekki undan pví, sem
peir eru beðnir fvrir. J>etta bendir á, að pörf sé á
tóvinnuvélum, og pær nmndu fá nóg að vinna, og pað
enda í nokkuð stórum stíl. Ritst.
purfa, og hvé stórkostlegt verkstæði mundi borga sig.
Magnús er gætinn og skytíSamur maður, og hefir aulí pess
nokkra reytíslu.
Mjög sýtíist mér ólíklegt, að vélar pessar kortíist á
stofn, nema hlutafélag yrði myndað, væri mjög æskilegt að
hinir framgjörnu Eyfirðingar og Akureyringar vildu skerpa
pg glæða pessa hugsun hjá héraðsbúum sínum, og hrinda
málinu áfram
J>ótt bændum standi næst, að styrkja petta mál og
styðja, ættu fleiri að láta sér annt um, að pað fengi
framgang, og unna pví sannra prifa.
Óefað væri mjög gagnlegt, að fá gufubát á Eyjafjörð,
sem svo væri hægt, að láta fara bæði austur og vestur á
bóginn stöku sinnum ef kringumstæður levfðu. — Sumir
kunna að ætla, að óparft sé, að fá slíkan bát, og hann mundi
ekki borga sig. En — pótt eg sé ekki kunnugur kostnaði
peim, sem slíkur bátur hlyti að bafa í för með sér, verð
eg að ætla, að not hans yrðu mikil, og hann gæti haft ærið
nóg að gjöra, og hlyti pví að borga sig. — Mikill munur
væri fyrir pá, sem búa út með Eyjafirði báðumegin að geta
fengið far fyrir sig og tíutning sinn, með pægilegum gufu-
bát, en purfa ekki að manna út sexæring ef einhvers parf
með, og teppast svo kannske um nokkra daga fyrir, með
allan hópinn. Nei, pá væri betra, að geta haft inenn sína
heima í vinnu, og farið einn á gufubát. Hið sama er og
fyrir pessum mönnum, er peir purfa að koma fiski og öðru
í kaupstaðinn. J>eim væri ólíkt betra, að koma pví með
gufubát, og purfa ekki að taka marga menn frá nauðsynja-
vinnu til að flytja á smábátum. — Keyndar eru kaupmenn
nú opt farnir að sækja fiskinn til bænda, og tína hann
upp af mölinni; bætir pað mjög úr fyrir bændum, en
kaupmönnum sjálfum væri mun pægilegra og betra, að
nota gufubát, og vera lausir við, að láta kaupfór sin
flækjast aptur og fram til að tina hvern fisk um leið og
hann pornar. — Enn eru ótalin ýms ferðalög er ekki
verður hjá komizt, er menn fara til Akureyrar án pess að
hafa flutning meðferðis. J>essar ferðir mundu aukast að
mun ef hentugur guftíbátur væri til. Mjög væri líklegt að
ýmsir fundir yrðu betur sóttir, ef hægt væri að nota
hentuga ferð. svo sem ef fundardagar væru bundnir við
ferðir gufubáts. J>á má og minnast ýmsra pæginda, sem
peir gætu haft fyrir gufubát, er stunda sjóróðra út í Hrtsey,
og út með öllum Eyjafirði bæðí að austan og vestan.
J>ótt hvorttveggja petta framantalda, tóvinnnvélar og
gufubátur, hafi mikinn kostnað í för með sér, og tæplega
sé hægt að vonast eptir, að peir, er leggja vildu fé til
pessa, hafi pað fyrirliggjandi, pá er nú orðið mun betra
en áður var, að fá peninga lánaða með góðum kjörum, og
sú lántaka ætti að börgað sig vel, ef rétt er að farið.
Uppástunga ,,Stefnis“ um sjóð fyrir ekkjur sjómanna
er mjög góð. Óskandi er og vonandi, að sjómenn taki
sig saman um að leggja fram eitthvert árlegt tillag, sem
safnað yrði í einn sjóð og ávaxtað. Tillagið parf ekki að
vera mjög hátt frá hverjum til pess, að nokkur sjóður
geti myndazt, sem pá ætti að vera góður styrkur fyrir
ekkjur og börn peirra, er í sjó drukkna. Og vissulega
væri pó mun skemmtilegra fyrir sjójnenn, að hafa lagt
parna fram fé, sem ástvinir peirra nytu, ef peir pyrftu
með, en að horfa með kvíða fram á, að peir hlytu að fara
á sveitina, ef sjálfra peirra missti við.
Ábyrgðarsjóð fyrir báta og Veiðarfæri væri mjög
nauðsynlegt að koma á fót. Kostnaðuriim, sem tillag eða
ábyrgðargjald yrði að likindum ekki mikill á hvern bát,
en hægt að bæta margan skaða, og hjálpa mörgum fátæk-
um tíl að reisa sig, sem annars væri efasamt hvort nokk-
urn tíma ætti sér viðreisnar von, eptir að hafa inisst báta
og veiðarfæri. Eða hví skyldi ekki vera eins nauðsynlegt,
að vátryggja smá báta og stærri skíp ? Meira verð líggur
að vísu í stóra skipinu, en pó eiga margir pilskipa eig-
endur eins hægt með að kaupa sér pilskip fyrir eigin efni