Norðurljósið - 05.11.1891, Síða 2

78
NORÐURLJÓSm
1891
deila um gaffalinn. Um aldamótin 1600 höfðu hinir hæ-
versku Italir fundið upp panu sið, að hafa sviplíkt verkfæri
í höndum, er þeir bituðu mat sinn. En svo liðu allmars’ir
manns;i]drar áður en Eii£lendingar túku að borða með
gaffli. Og í fyrstu þrumuðu prestarnir móti slíkri sundur-
gerð. „Að viðhafa gaffal — sagði einn — er að gjöra gys
að almættinu, sem oss hefir lánaða fjóra fingur og pumalinn
á móti“. Fyrst voru pessi verkfæri tvíydd, svo þríydd og
seinast ferydd. Sú endurbót kvað Vera Frökkum að þakka.
í Lundúnaborg hefir pað verið gamall siður, að borg-
lávarðurinn (Lord Mayor) haldi dýrðlegar höfðingjaveizlur.
Maður nokkur, sem sat í slíku boði 1663. segir: sþað þótti
okkur að, sem ekki sátum við lávarðaborðið (o: háborðið), að
engir voru pentudúkarnir, og að ekki var skipt um diska;
voru pó réttirnir ekki færri en tíu; drukkum við úr leir-
krúsuin og átum af trédiskumc. Um gaffla var ekki að
tala.
Sjálfskeiðinga eða týgilknífa báru allir og heldri menn
b r ý n i lika, og hvorttveggja í reim eða huistri.
M.
>ýr linskóli a Norðurlöiidiini.
Eins og kunnugter, er nú einn háskóli i allri Danmörku
(síðan Kílarháskólinn fóv með hertogadæmunum), Norðmenn
eiga ekki beldur utan pann eina (í Kristianiu), en Svíarbafa
lengi átt tvo, Uppsalaháskólann og pann i Lundi. Nú hafa
þeir eignast hinn priðja. J>að er hinn nývígði háskóli í
Gautaborg; er pað hinn eini á Norðurlönduin. sem ekki er
stolnaður með ríkisfé. Fyrsti og merkasti hvatamaður pessa
fræga og mikla stórvirkis er binn nafntogaði ritstjóri „Gauta-
borg.Tiðindanna“. S. A. Hedlund. Lagði hann grundvöll-
inn fyrir mjög mörgum árum siðan ipeð pví að stofna íyrir-
lestrarnefnd par i borginni, sem síðan starfaði duglega i 14
ár og vakti áhuga almennings. Einkum voru pað pó auð-
menn borgarinnar, sem settu allt i gang. Fyrstir gáfu þeir
kaupmennirnir, F. Lundgren og E. Magnús, hinn fyr-
nefndi 400 púsund, en hinn 200 púsund krónur. Siðan gáfu
aðrir stórfé, enginn pó meira en bruggarinn Davíð Camigil
hann gaf hálfa milíón. Konsúl Ekuran gaf 200 púsund. Nú
er stofnfé háskólans orðið hátt á aðra milión. llektorinn
heitir Hjálmar Edgren, sem lengi hefir verið kenuari við há-
skóla einn i Bandarikjunum. Hinir hafa verið kennarar inn-
an'ands og eru flestir nafnkunnir menn, svo sem Ernst
Carlson (kennari í sögu) og Yitalis Nordström (í heimspeki).
M.
Fréttirnar í seliim.
(Upphaf af óprentaðri sögu.)
(Niðurlag).
Eg sá engan par inni, og fór pví að næstu dyrum og
sá par kerlingu eina, sem var að renna trogi; eg kallaði
óðara til hennar og sagði:
„Gáðu að katlinum, pað er að sjóða upp úr hontim!“
Kerling bað fyrir sér, leit við og varð svo hverft, að
hún var nærri búin að missa niður trogið. En eg beið
ekki boðanna, af pví að eg sá, að hún var vant við látin,
en brá mér sem skjótast út I kofann aptur, og bjargaði
katlinum, mætti kerlingu með hann í dyruninn, heilsaði
henni hlæjandi og fekk henni pann svarta.
Kerling tök mér vel; hún hafði einhvern tima séð
mig áður, og pokkti mig, og tók mér pví eins og gömluin
kunningja, enda liefi eg ætíð átt pví láni að fhgna :tð vera
átriinaðargoð allra kerlinga, sem eg kynntist.
Hún byrjaði íheð pví að bjóða mér skvr og rjóma,
og var eg fljótur að fallast á, að slikt væri öllum jarð-
neskum gieðum ágætara, pegat komið væri í brunasólskins-
hita ofan af heiðinni. Meðan eg geytíaði á skyrinu spurð-
urast við almæltra tíðinda, en fátt bar par pó sogulegt á
góma. Mest spunnust ræðurnar út i pað, livernig mjólkaði
par í selinu; bezt sagðí hún mér mjólkaði ef fénu væri
haldið frammi i Borgarrústum, en langmest væri smjörið
ef pvi væri haldið í Viðirlágunutn og Grenishólunum, en
samt heyrðist mér á henni, að húsmóðuriniíi pætti pað
aldrei vera um of, og fannst mér pað mjög náttúrlegt.
J>egar eg var búin með nægju niína af skyrinu, var
kerling búin að hella á könnuna, og sýndíst mér hún
renna til hennar harðla hýru auga. J>að leið ekki heldur
á löngu áður en kaffið kom, og væri synd að segja annað
en að það væri vel úti látið, pví bæði voru pörin í vænna
lagi. og svo þekktist ekki sú tízka parna uppi í óbyggð-
um, að hafa borð á bollana, pvi að undirskálin var líka
nærri barmafull.
Skjóni stóð úti og nagaði grængresið úr selbrekkunnif
pó að pað væri snöggt. Mér þótti synd að ónáða hann
undir eins, og sat pvf enn á meðan kerling var að búa
í strokkinn. Eg varð lika feginn að hvíla mig ofurlítið.
Allt í einu snöri kerling sér að mér upp úr ein-
hverju lokleysuskrafi og sagði:
„Hafið 1 ér heyrt pað, að liann er nýdáinn hann Jón
gamli halti, sem hefir verið á Dynjanda í nokkur ár?“
»Hann Jón halti? eg held eg pekki hann ekki —
livaða maður var pað?« spurði eg.
„Ja — pekktuð pér ekki hann Jón halta? — eg hélt
allir hefðu pekkt hann karlugluna“, sraraði kerling, ,.pað
er gott ef pað á ekki að jarða hann í dag“.
»Bjó hann á Dynjanda pessi Jón?«
„Ja—nei—nei, hann hefir aldrei tímt að búa á æfi
sinni; hann vantaði annan fótinn, og gekk á tréfæti — ja
pvílíkt!“
»Var hann pá á sveit?«.
„Nei. eg held siður; petta var fofríkur skratti pó að
pað sæi ekki á honum — ekki eyddi hann pví í stássið.
Hann átti margar jarðir, og lifði á þeim, og nurlaði svo
saraan pað sem hann gat par fyrir utan; pað var undar-
legur karl“.
Eg hafði gaiuan af að láta kerlinguna rausa, og ól
pvi ögn á henni og sagði: »Ja pað er rétt — í hverju
helzt?«
«Já par er nú ekki gjört i cinu að telja pá upp,
taktana hans Jóns, peir voru svo margir, fyrst kól liann
og missti fótinn, þegar hann var um tvitugt, en ekki man
eg nú alminnilega livernig pað vildi til, en eitthvað liefi
eg samt heyrt um pað, að það hafi verið sjálfum honum
að kenna, — já, pað var alveg satt, nú man eg það —
hún Jrárkatla á Breiðamó sagði mér, og hafði pað eptir
óskreytnum kvennmanni, að hann hefði komið að bæ, eg
man ekki hvar, í hríðarkalsaveðri og verið illa útbúinn; fólkið
hafði ómögulega viljað láta hann fara lengra, en honum
leizt nú að hafa pað öðru vísi, og dreif sig parna út í
hriðina að öllum nauðugum. og ætlaði að ná til næsta
bæjar. en par var trú eg vinnukonukind, sem hann var að
liugsa upp á; en langt hvað vera á milli bæjanna, og
vondur lækur á milli. En hvað sem fyrir hefir nú komið,
pá fannst hann trú eg i stekknum frá hinum bænum undir
kvöld deginum eptir, pá nær dauða en lífi og skaðkalinn
á báðum fótum, parna lá hann svo allan veturinn og fram
á sumar, og misti parna annan fótinu upp undir hné, en
liinn ofan við tærnar. Stelpugreyið vildi svo ekki sjá hann
pegar hann var orðinn svona, og pá varð liann hálfvitlaus
út úr öllu saman og var svo fluttur á sinn hrepp, og par
var hann á hreppnum nokkur ár. En svo hlotnaðist hon-
um gríðar mikill arfur, og pá fór hann að sjá um síg