Norðurljósið - 24.11.1891, Qupperneq 2

82
NORÐURIJÓSIÐ.
1891.
Enginn maður með heilbrigðri skynsemi mun neita
pví, að að hið gamla máltæki „bú er landstólpi“ sé satt.
Landbúnaður vor er sú undirstaða, sá grundvöllur, sem
velliðan lands og lýðs hvílir á. Að sama skapi og hann
eykst og batnar vaxa kraptar vorir og farsæld og velferð
glæðist meðal vor, ekki einungis líkamleg heldur eg and-
lega. J>að verður pví naumast annáð parfara unnið, en að
reyna að opna augun á almenningi fyrir pvi, sem er gott
og parfiegt til endurbóta landbúnaðinum Ver purfum að
læra að sjá rétt og glöggt í hverju oss er á bótavant og hve
mikið vantar til, að vér verjum tíma og kröptum vorum
réttilega og heppilega í pessu efni. 'Vér purfum til að
mynda að læi-a að sjá til fulls, hve miklu fé er á glæ kast-
að með pví að brenna sauðataðinu en vanrækja að nota
svörðinn til eldsmatar, og oss parf að verða ljóst, að gras-
grónu sörphaugarnir í kringum bæi vora geti veitt oss
niikla peninga ef peir eru réttilega hagnýttir. Hversu
margan melinn og holtið mætti ekki gjöra að blómlegu
túni ef allur áburður væri vel notáður? Að vísu veit
nlmenningur petta, og margir bændur hafa pegar viður-
kennt pað í verkinu, en allt of margir skeyta pví eugu, og
er pví ekki vanpörf á að brýna fvrir peim opt og iðulega
gagnsemi réttilegrar hagnýtingar áburðarins.
Aukist heyaflinn geta bændur ekki einasta fjölgað
skepnunum, heldur einnig farið betur með pær, og pá er
uppfyllt eitt hið helzta skilyrðið fyrir vellýðun landsmanna,
pvi af velmegun bændanna íiýtur að miklu leyti velmegun
annara stétta, æðri og lægri.
En eitt er pað, sem bændur verða jafnan að hafa hug-
fast, og pað er pað, að ekki er allt t'engið með miklum og
góðum heyjum. Fjárhúsir verða að vera bæði rútngóð og
loptgóð og vel hirt. En eg skal ekki fara mörgum orðum
um pað mál, enda er svo mikið búið að rita um pað, bæði
í blöðum og tímaritum, að mönnum ætti að vera orðið
pað fulljóst, Hefir og petta atriði fjárræktarinnar tekið
miklum umbótum hjá mörgum bændum nú á síðari árum.
Að eins vil jeg leyfa mjer að minnast á eitt atriði við-
komandi fjárhúsum vorum, sem mér finnst hafa allmikla
pýðingu, en ofiíti 11 gaumur vera gefinn hjá allflestum, pað
er pað hvað nienn almennt hafa garða í fjárhúsum háa og
bratta. J>að er engum vafa bundið, að pað er bæði ó-
pægilegt og óhollt fyrir kindnr, einkum lambfullar ær, að
purfa að standa upp á endaun við garðann og teygja sig
eptir ióðrinu. Garðinn ætti að minni hyggju að vera svo
lágur, að kindin heldur lúti niður með höfuðið, er hún
etur, að minnsta kosti má hún ekki teygja höfuðið upp á
víð til nokkurra muna, pví par með er raskað eðlilegri
stöðu líkamans. Garðastokkar ættu jafnan að vera nokkuð
háir, svo heyið slæðist siður niður, og áriðaudi er pað að
bæði peir og garðabönd og stoðir sé sléttheflaðir og raða-
lausir, bæði til pess að kindurnar ekki meiði sig á peim,
né rífi af sér ullina.
Sveitamabur.
----------#----------
Fréttirnar í selinu.
(Upphaf af óprentaðri sögu).
(Framh.*)
Svo var ekkert undanfæri annað, en eg drykki annan
kaffibollann úti í eldakompunni, áður en eg fór af stað,
en smalartrákinn rak hún tvöfaldan út til pess að teyma
hestinn heim að seldyrunum.
*) Misprentað var við sögu pessa í síðasta blaði: X i ð-
url. fyrir framhald.
Síðan kvaddi eg kerlinguna með virktum og hélt
af stað.
Eg reið solgöturnar heim eptir dalsdragi einn, og
eptir nokkra liríð fór að sjá ofan í dalinn Grænar hliðar
voru að sjá vestanfram, er blöstu við sóln, en að austan-
verðu vorujpær allar dekkri, pvi að par voru enn skuggar
undir öllum brekkum, hjöllum og rindum. J>að var eius
og sólargeislarnir fiæddu og fossuðu ofan eptir snarbrattri
hliðmni, en kæmi hvergi við nema par sem liæst bar á.
Sléttar engjar, mýrar og grundir lágu beggja vegna með
frarn fjallsrótunum, en eptir miðjum dalnum rann áin í
ótal bugðum og hvíslum, og liðaðist innan um hólma,
tanga, nes og saudeyrar, hægt og pegjandi, blitt og rótt;
pað var eins og ræina af heiðum himninum hefði verið
tekin til pess, að hlaðbúa skrúðgrænan kyrtilfald sveit-
arinnar.
Eg hafði nú reyndar farið parna um fyrri, en aldrei
nema að hausti til. J>á var allt orðið bleikt og fölnað,
og ömurlegur elliblær kominn yfir náttúruna, áin ísgrá á
litinn, og fjallalik'ðarnar skuggalégar. Mér fannst dalur-
inn miklum mnn fegri en fyrr. En pó hugsaði eg ekki
svo mjög um náttúrufegurðina í dalnum — að minnsta
kosti eins og vert var. Eg var aJitaf að hugsa mn Jón
gamla halta og sögu selkerlingarinnar um hann. Eptir
pví sem hann varð í henuar munni — og hún hefir talað
eins og aðrir töluðu — var hann einn af pessum óbærilegu
sérvizkukörlum, sem enginn getur tjónkað við, svo vel sé,
öllum eru hvimleiðir og enginn vill hafa — eða að minnsta
kosti allir vilja vera lausir við. Mér runnu í hug pó fá-
einir karlar af peirri tegund. En sögurnar, sem kerling
sagði mér af honum, bæði um kalið, stúlkuna og ekkjuna.
póttu mér svo einkennilegar, að mér varð áhugamál að
komast betur á snoðir um pað ef auðið væri.
Eg fann pað, eða póttist finna, að sögur pessar værí
einhvernveginn bognar — að eitthvað í peim væri aflagað,
karlinnm til hnjóðs. Hvernig skyldi pað hafa verið, satt
frá sagt, pegar hann missti heilsuna, sleit sig frá bænum
út í hríðina, lá úti og missti fótinn? Og’hvernig vék pví við
með ekkjuna fátæku og barnamörgu, sem karlinum pótti
svo vænt um, sótti heim á ári hverju, en vildi pó ekki
eiga heima hjá ? Stóð petta nokkuð í sambandi hvað
við annað?
Eg stóð hér frammi fyrir einni af ráðgátum lífsins,
sem alpýðlegur góðvilji reyndi að ráða og skilja, en færði
pá á verra veg eins og opt vill verða. Og meðan Skjóni
lötraði i hægðum sínum framan göturnar eptir dalnum,
sólin steikti melana og brekkurnar, flugurnar suðuðu og
fuglarnir kvökuðu, smalarnir hóuðu og hundarnir gjömmuðu
í hliðunum, ummyndaðist og endurskapaðist svíðingurinn
og sérvizkudurturinn, meinhornið og öpægðarbeinið hann
Jón balti, sem enginn vildi hafa, í preklundaða og elsku-
verða sálu, sem heimurinn, forlögin, atvikin, og enda sjálf-
sköpuð víti höfðu svo níðst á, að hann hafði orðið viðskila
við allan mannlegan kærleika, allt pað elskulega og góða
í lifinu, misst alla trú á mennina, og ef til vill á guð, og
trénazt svo upp eins og fevskja, pegar hann var orðinn
upp á aðra kominn, og gat enga björg sér veitt.
Eg held eg hafi verið búinn að skapa heilan róman
í huganum út úr pessu draumarugli. En pá fór eg að
heyra pungan nið hinu megin árinnar; eg leit pangað.
Sá eg pá bæ, snotran til að sjá, hinum megin árinnar
uppi undir fjallinu; ofan fyrir utan bæinn rann á ein lítil,
og var að henni klettagil eða hamrahvos mikil inn í fjall-
ið. Foss ákaflega hár var par, sem áin féll í hvosina.
Klettunum par í kring var svo háttað, að mér fannst hljóta
að vera, að peir ómuðu við, og bæri bergmálið óvenjulega
vel, pví að niðurinn úr fossinum heyrðist svo undarlega
langt. J>að hlaut að vera óskapa öskrandi pegar flóð
hlypi í ána.