Norðurljósið - 09.11.1893, Blaðsíða 2

122
af stað norður að Manitobavatni, sem er i norðvestu.i
frá Winnipeg. Er Álptavatnsnýlendan austan megin
vatnsins að sunnanverðu en Nýja Isiand þar nokkuð
austar strandlengis vestan við Winnipegvatn, en hr.
S. E. kom í hvoruga þá nýlendu, því hann heyrði ekki
vel látið af högum manna á þeim stöðum. Eptir Mani-
tóbavatni fór hann á hjólgufuskipi og skoðaði iandið
þar norður frá og virtist það álitlegt til kvikfjárrækt-
ar og eru þangað komnir fáeinir Islendingar. Þaðan
fór hra S. E. sömu leið aptur til Winnipeg og dvaldi
þar fáa daga og hjelt þaðan suður til Dakota í íslend-
ingabyggð þá í Pembina, er Hallson nefnist. Leizt hon-
nm þar einna bezta á búnað íslenzkra landnema. Búa
þar meðal annara Eiríkur Bergmann, sá er kosinn var
á Dakóta-þingið fyrir nokkrum árum, síra Friðrik Berg-
mann Sigfús Bergmann o. fl.
Þaðan hjelt hra S. E. suður til Park River með
járnbrautinni. Býr þar dr. Moriz Halldórsson, sem
tók honum tveim höndum. Heflr dr. Haildórsson byggt
sjer þar stórt og vandað hús. Hefir hann mjög mikið
að starfa, því fjöldi sjúklinga vitjar háns, enda hefir
hann fengið á sig almenningsorð fyrir að vera góður
og dugandi læknir, og er mjög vel látinn. Eptir að hafa
dvalið hjá honum nálægt sólarhring hjelt hra S. E. af
stað á járnbrautinni til Chicago. Lofar hann mjög
landa vora vestra fyrir þær virkta viðtökur, er hann
hafl fengið hvervetna.
Af nýlendum þeim, er hra S. E. kom í, lætur hann
langbezt af Pembinabyggð í Dakota í Bandaríkjuuum.
Kváðu þar búa um 4000 Islendinga, en öll lönd eru
þar numin og frílönd fást þar ekki lengur.
Af Canada-nýlendunum leizthonum bezt á Argyle-
byggðina og þar næst á Melíta-nýlenduna og álítur
þær báðar vel f'allnar til akuryrkju, en nýlendusvæð-
ið norður með Manítóbavatni einkum gott til kvikfjár-
ræktar.
Hra S. E. kom ekki til Nýja Islands, ekki í Álpta-
vatnsnýlenduna Þingvallanýlenduna nje Vatnsdals-
nýlenduna, en spurði sig nákvæmlega fyrir um
hverja þeirra, og komst að þeirri niðurstöðu, að ekki
væri feitan gölt að fiá í neinni þeirra, nema ef vera
kynni í Vatnsdalsnýlendu, sem þó liggur oflangt frá
aðalmarkaðinum í Winnipeg.
Ymsa ókosti segir hra S. E. vera á Canada, og
nefnir hann þá helztu þeirra : 1. mikinn hita a sumrum
en afarkulda á vetrum. 2. flugur (Mosquitos og Bull-
dogs) sem sæki bæði á menn og skepnur, sem sje
einkar sárbeittar þeim, sem nýkomnir sjeu og óvanir
þeim, en engin frágangssök sje, að búa þar fyrir þeirra
sök fremur en í Grafningi eða við Mývatn hjer á
landi. 3. vatn víða slæmt, einkum þar sem hálent er
og hvorki eru ár nje lækir. 4. fellibyljir og hagl
gjöri þar opt mikinn skaða á ökrum manna og sópi
öllum jarðargróða burt, svo ekki sjái eptir stingandi
strá, en sjaldan nái þeir yflr stórt svæði. Einnig geta
næturfrost skemmt og eyðilagt uppskeru manna þar
stundum, og er það ákaflegur búhnekkir fyrir þá, er
fyrir því verða, en við því eru engin ráð. Mun verða
að taka því eins og grasleysi-og óþurkasumrum hjerna
eða fiskileysisárunum hjá sjávarbændunum.
Hra S. E. hefir sagt oss, að hann hafl spurt fjölda
Islendinga í Canada hversu dýrt væri að lifa þar
vestra, og hafl öllum borið saman um, að 1 dollar þar
mætti virða jafnmikið og 2 kr. hjer á landi, og sjáif-
ur segist hann hafa reynt, að betur hefði sjer þó enzt
hverjar 2 kr. í ferðakostnað í Danmörku en hver doll-
ar á ferð sinni vestra. Munu flestir sem þekkja hra
S. E. trúa honum bæði í þessu og öðru, fullt svo vel
sem hra Baldvin.
-----3se-----
Ný rit. Barnasdlmar eptir Valdimar Briem..
Reykjavík. Kostnaðarmaður Sigurður Kristjánsson.
1893. 1—54 bls., 12.
Sálmar þessir eru 50 að töiu, allir stuttir og þvf
einkum vel lagaðir til að syngja víð bænagjörð í barna-
skólum. Efnið í flestum þeirra (40) er tekið úr ritn-
ingunni, einkum úr guðspjöllunum, og þar að auki
eru tveir hinir síðustu þeirra ortir út af »Faðir-vori«
og Blessunarorðunum. Yflr höfuð eru sálmar þessir
fagurlega kveðnir, eins og flest sem kemur frá hendi
höfundarins, en þó virðast oss þeir ekki í heild sinni
annað eins listaverk sem sumir aðrir sálmar hans,
enda, er ef til vill, enn þá meiri vandi að kveða á
barna tungu heldur en fyrir hina eldri.
Dauðastundin eptir Bjarna Jónsson, stúd. mag.
Reykjavík, Kostnaðarmaður Sigurður Kristjánsson.
Fjelagsprentsmiðjan. 1893. 1—52 bls., 12.
Enda þótt hjer sje ekki nema að eins um smákvæði
að ræða, virðist næg ástæða til, að fara um það nokkr-
um orðum. Höfundur þess, sem táum mun vera kunn-
ur hvað skáldskap snertir, er, eins og titill þess ber
með sjer, ungur námsmaður við háskólann í Höfn, og
mun fátt vera til prentað eptir hann áður, nema ef
vera skyldi eitthvað af tækifæriskvæðum frá latínu-
skólaárum hans. Eiginlega er kverið ekki nema eitt
kvæði, því tvö smákvæði til föður og móður höfund-
arins eru, þótt all snotur sjeu, ekki þannig, að þörf
virðist að fara um þau frekari orðum.
Aðalefni aðalkvæðisins, er höfundurinn nefnir
»Dauðastundin«, er þannig: Gamall maður, er Helgi
nefnist, ganglúinn og grár fyrir hærum, hrumur og
skjálfandi af óstyrk, kemur af fjalli í fegurstu veðri á
sólheiðum vordegi og staulast við staf sinn niður I
fagran dal, þar sem hann hafði dvalið í æsku sinni.
Endurminningar frá æskuárunum renna í hug honum
og hann tekur að rifja upp fyrir sjer það, sem fyr og
síðar hefir driflð á daga hans. Ung og fögur mær,
Sigrún að nafni, hafði þar heitið honum tryggðum.
Horflr hann vonglaður fram ókomna tímann, og hygg-
ur það vera skyldu sína, að gjöra hvað hann gæti
hjeraði sínu til gagns. — »Hófst hann þá handa og
hrynda vildi öllu í lag því, er aflaga fór, og mælti
bersöglismálum við máttka jafnt sem máttarlitla«. En
hjer fór sem optar, að fáir vildu heyra sannleikann.
Yar Helgi álitinn óalandi og óferjandi, og var faðir
Sigrúnar fremstur í flokki þeirra, er snerust í móti
honum. Fór svo að lokum, að Helga var eigi vært
að búa undir ofríki sveitunga sinna og varð að flýja
úr föðurgarði í annað byggðarlag, en Sigrún unnusta
hans var gefln nauðug öðrum manni. Varð hjónaband
hennar gleðisnautt. Var hún nú dáin, mædd og södd'
lífdaganna. Enda þótt Heigi harmi missi hennar sár-
an, mannar hann sig upp og »trúir enn að auðnast
mætti, gott að vekja í gumabrjóstum. Hóf því móti
hleypidómum herskjöld og haslaði heimskunni völL
Fer hann til bænda og fátæklinga og á við þá orða-
skipti, og segir þeim hvað sæma þætti frjálsum lýð,
þótt fátækt beri«, biður þá að virða drengskap og
einurð, lúta hvorki hefð nje auði nje láta ginnast af
glysmálum, að fleygja drengskap og frelsi á burt.
Gera þeir í fyrstu góðan róm að orðum hans og heita
öllu fögru. Vill hann útrýma hjá þeim eigingirni,
blindri trú og hindurvitnum. Segja þeir þetta satt