Reykjavík - 12.02.1904, Blaðsíða 2

22
Nýjar rannsóknir í
Dreyfus’-málinu.
Almenningsálitinu í Norðurálfunni
■lieflr ekki orðið neitt bylt við það að
iieyra, að frakkneska stjórnin hefir
tekið upp aftur mál Dreyfus’. —
Ménn eru, utan Frakklands, sann-
færðir um að þessi tvídæmdi maður
©r saklaus, og menn vita, að hann
lifir róiegu einstaklings-lífi, og þeim
hættir því til að skoða þessa væntan-
legu uppreisn á æru hanssem gerða
að eins formsins vegna.
En sýkna hans myndi þýða miklu
meira á Frakklandi; hún yrði merk-
isatburður í sögu landsins, endahnút-
urinn á þessari 10 ára baráttu, sem
sakamálið hefir vakið, og hefði in
dýpstu áhrif á alt almanna-líf.
Það hefir jafnmikla pólitíska þýð-
ingu sem siðferðislega, að André
með hjálp Combes hefir skipað nýja
rannsókn í málinu. Orsökin er fund-
ur nýrra falsbrefa, sem má kalla lít-
ilsvert atriði í augum útlendinga.—
George Clemenceau bjargaði Combes
ráðaneytinu í Nóvember með einni
ræðu í efri deildinni og er síðan aft-
ur, til allrar hamingju, einn af vold-
ugustu mönnum Frakkiands. Hann
hefir skýrt frá því í einni af sínum
daglegu blaðagreinum, að þegar við
fyrstu rannsókn André’s á málsskjöl-
unum komu falsbréfin eins og fjaðra-
fok út úr bögglunum. Menn reyndu
að greina þau fals-skjöl, sem dómar
höfðu verið bygðir á, frá hinum, en
þau vóru svo mörg, að varla varð
grynt á. Og Clemenceau segir: „Þess-
ir samsæris-Jesúítar hafa þá treyst
því statt og stöðugt, að nú væri
alt búið og Dreyfus-málið grafið und-
ir þessum tvöfalda sakfeliisdómi sak-
leysingjans og undir sakaruppgjöf
falsvitnanna og falsaranua. Þegar
ekki lánaðist að murka úr honum
lífið á Púkey, þá grófu menn hann
lifandi undir þessum tvöfalda leg-
steini, og köstuðu á hann óvirðingar
sakaruppgjöf eins og síðustu rek-
unni,“
Glæpamennirnir standa í skjóli
glæpsamlegrar sakar-uppgjafa.r, sem
óttinn og ómenskan hefir gefið þeim1.
Hér er heldur ekki eftir því kept að
að fá þá sakfelda, heldur að skýra
sannleikann og staðfesta hann.
Þetta er þýðingarmikíð, ekki ein-
ungis út af fyrir sig, heldur líka af
því, eins og drepið var á, að bardag-
inn með Dreyfus og móti hefir magn-
ast svo, að hann er orðinn orrusta
1) Þegar Dreyfus yar sakfeldur í síð-
ara sinni í Rennes, vóru honum „gefnar
©pp sakir“: en jafnframt vóru gefmútlög
nm það, að e n g i n n akyldi frainar ákæru
eða ábyrgð sæta fyrir framkomu sína eða
framburð i málinu, og samkvæt því eru
allir skjalafalsarar og falsvitni í málinu
öruggir fyrir 1 a g a-hegningu. Ititstj.
með og móti allri menningu vorra
daga.
Þessi málaferli hafafyrst og fremst
sýnt oss það, hversu langt þetta,
sem vér köllum nútíðarmenningu,
hefir komist inn úr húðinni jafnvel
á efnilegustu þjóðfélögum og ríkjum
Norðurálfu. Menn hafa iengi vitað
það, að þessi menning hefir lítiðnáð
til alþýðu. Það er gaman að orðum
Anatole Francés’ í Ametysthringnum.
Hann segir, að sannleiki vísindanna
pompi niður í múginn eins ög fen
drukkni í feninu; hann springur ekki
né sprengir frá sér og er því afllaus
til að aflífa viilur og hleypidóma. —
Þjóðsögur Kaldæa um upphaf ver-
aldarinnar hafa haldið þrifum öldum
saman, þráttf yrir lærdóma Laplace’s;
Múgurinn er tryltur af fornaldar-
lygum; varast þær villur, sem myndu
skaða hann alt of mikið, en heldur
hinum föstum og umskapar þær ó-
sjálfrátt og óaflátanlega; og þessi
umskópun er það, sem kallað er
framfarir. Því mun erfitt að neita,
að í þessum gaman-öfgum sé tölu-
vert af ‘sannleika.
En Dreyfus-málið sýndi það á
Frakklandi, að hæstmentu mennirnir
vóru ærið ótryggir liðsmenn menn-
ingarinnar, þegar hún var í voða.—
Frjálslyndi flokkurinn sveik hanaundir
eins, hratt frá sér gruninum, sem á út-
legðardóminum lá, og sagði, að slíkt
væri að eins óþolandi hótfyndnis að-
finsla, tók undir óp hinna, að landið
ætti að fá að vera í ró og skelfast
ekki á ný við óþarfa æsingar. Það
var látið kveða við, að ekki mætti
gieyma virðingu þeirri og ást, sem
hernum bæri, og grunsemdinni um
það, að hermannadóminum hefðu
verið viltar sjónir, var snúið svo
sem þar væri verið að smána ina
hugrökku hermenn Frakklands.
Yersta tákn tímans var það, að
mestu andans mennirnir brugðust
ekki einungís inu rétta málefni,
heldur réðust flestir á það með ofsa,
og það vóru menn eins og Lemaitre,
Bourget, Barrés; Huysmans, Coppée
de Vogúé og Brunetiére, og þessum
aðförum fylgdi hjá þeim flestum
glaummikið afturhvarf til innar róm-
kaþólsku trúar. Brunetiére hafði mest
áhrifin, því hann gefur út Revue
des deux mondes.
Að jafn lærður maður og Páll
Meyer skyldi ekki beygja sig fyrir
orðum háyfirforingja í embætti, og
málfræðingur eins og Louis Havet
leyfði sér að efa mannlegt réttlæti,
það stórhneykslaði Brunetiére. Hann
skrifaði þá þetta: „Öll þessi orð:
vísindaleg aðferð, virðing fyrir sann-
leikanum o. s. frv. eru að eins skálka-
skjól útúrboringseðlisins, landfarsótt-
ar nútímans, fyrirrermara óstjórnar-
innar“, og hann sagði, að á meðal
lýðveldis-sinna væri andans-aðallinn
ótækastur allrar aðalsmensku.
Úr þessari baráttu um sekt eða
sakleysi einstaks manns, kviknaði
því ið eldgamla bál með og móti
rétti frjálsrar rannsóknar. Þangað til
höfðu á Frakklandi að eins ráðist á
hana prestar og aðrir trúarberserkir.
Nú varð hún fyrir heiftaræði þessara
nýskírðu manna.
Fyrst vai beizlinu slept fram af
gyðingahatrinu. í Lothringen, Avig-
non og París, og einkum í Algier,
kváðu við ópin: Drepum Gyðingana!
Og í Algier var farið að myrða og
það vóru að öliu sömu aðfarirnar
eins og í Kisjinjóf á Kúslandi, nema
hvað líkin urðu færri.
Nú sáu afturha'dílokkarnir, hví-
líkan ávinning þeir gátu haftafþess-
um áköfu gyðingaofsóknum, og að þeir
gátu unnið það upp, að þeir höfðu
ekki sáð þetta í fyrstu, þegar þeir kinn-
okuðu sér við að notasér ættjarðarsvik
einstaks manns. Og sumir foiing-
jarnir játuðust h'klaust undir lifs-
skoðun miðaldanna. Mun greifi,
þinghöfðingi kaþólska flokksins, gerði
bera á þingi 1899 undrun frjálslynda
fiokksíns yfir því, ab sjá það afturhvarf
til mannréttahugmynda 13. og 14. aid-
arinnar, sem nú var verið að gera
og hann hrósaði sér sjalfur af. Þegar
hann var tekinn í vísindafélagið
franska. réðst hann á stjórnbylt-
inguna miklu og sagði. að hún væri
„upphaf að öliu óiáni aidarinnar", og
sá þar ekki annað, „en prestamorð
og kyrkjurán, uppreist mannanna
móti guði.“ Nálega alt vísindafelag-
ið var orðið ólmasta afturhaldslið,
bæði i pólitík og trúarefnum. Vogúó
kallaði valdarán Napoleons III. að
eins „dálítið hranalega lögregluráð-
stöfun" og hvatti óbeinlínis til að
fylgja því dæmi.
Þeim fáu heilskygnu mönnum varð
það smám saman ijóst, að Frakkland
hafði gleymt tilgangi stjórnbylt-
ingarinnar og stóð ekki lengur á
grundvelli mannréttindanna. Það
var nú Ijóst, eins og Joseph Reinach
skrifaði 1895, að fortíðin væri eng-
an vegin dauð, hún svæfi að eins
og gæti valcnað, að alt það, sem 18.
öldin hugðist hafa grafið að eilífu,
lægi að eins í dauðamóki og hefði
þar fengið sér hressandi blund. Mið-
aldirnar vóru risnar ujtp í pólitíkinni
með ískyggilegu afli.
Herinn gekk í fararbroddi aftur-
haldsins. Síðan ófriðnum við Þjóð-
verja lauk, höfðu fáir óbrotnir liðs-
menn náð foringja tign, til þess hafði
alt of mikið orð á því leikið, að
þekking og lærdómur Þjóðverja hefði
unnið sigurinn. Foringjarnir vóru
nú að eins teknir úr gamla aðlinum
og kaþólska flokknum, sem lýðveld-
isflokkurinn hafði bægt frá öðrum
embættum. Og allir þessir nýju for-
ingjar vóru aldir upp í skólum Jesú-
íta. En nú var einmitt lýðhyllissól
hersins í hádegisstað. í íómönsku
löndunum óttast menn það alt af
eftir sigursælan ófrið, að aðalfoiing-
inn, sá sem sigurinn vann, munl
brjótast til valda. Eftir ófarir þarf
ekkí slíkt að óttast. Þótt skrítið sé,
æsktu menn þess helzt af hernum^
að hann skyldí ekki berjast. Frakk-
land þráði að eins frið, en frið. sem
skreyttur væri blaktandi fjaðurhött-
um og blikandi sverðum, heræfingum
og hersýningum. I stað þessaðher-
inn, eins og líklegt væri, verði Frakk-
land, varð uú meginkrafan sú, að-
Frakkland ættí að verja herinn. —
Foringjarnir neituðu sér ekki um
neitt. Einn þeirra lét liðsmenn sína
hafa mynd af Zola fyrir skotmark;
aðrir skrifuðu niðbréf til aðalverjanda
Dreyfus’s. Inn sanni svikari, Ester-
hazy, varð dýrlingur hersins.
Að baki hernum stóð kyrkjan, en
Méline og stjórn hans börðust at al-
efli móti endurskoðun Dreyfus-dóms-
ins og foringjar fijálslyndasta fiokks-
ins, svo sem Bourgeois, hrósuðu sér
af að vera í þessu máli stjórnar
megin, og ýmis félög fylktu óflýjanda
liði móti varnarliði bandingjans á
Púkey. Jesúítar vóru klókir, eins og
vant er, og létu ekki á sér bera. Að
eins einn, du Las, hamaðist og not-
aði jatnvel skriftalaunungar móti
Picquart. Assomtionistarnir hömuð-
ust qg tóku öllum fram í meiðyrð-
um og fúkyrðum, og við kosning-
arnar 1898 gat flogrit þeírra hrósað
sér af, að „130 miliónum blaða
væri dreift út yfir Frakkland, til þess
að flytja gleðiboðskap Krists, og til
þess að berjast inni góðu baráttu
móti kúgurunum. “ Byrjun árásanna
hófst frá munkafélögnnum og ölí
kaþólsku hermannafélögin, 96, gengu
undir merkin.
Svona stóð stjórnin, herinn, kyrk-
jan og ættjarðarvinirnir í þéttri fylk-
ingu móti rétti og sannleika. Og
þeim hlotnaðist að fá a-lla bændur
Frakklands í sitt lið, því að það hafði
lánast, að fá þessa þekkingarlausu
menn á þá trú, að ófriður væri vís,
ef málið væri tekið upp. Með því,
og jafnvel blóðbaði, höfðu foringjar-
nir ógnað, ef málið yrði vakið upp.
Þegar nú svona var ástatt, urðu
fáeinir menn, sem allir þekkja nú,
til þess að ganga að með því afli,
sem sigraði alla mótstöðu, og náðu
loks fanganum heim til Frakklands
og fengu sektardóm hans ónýttan við
véfangsdóminn, þótt hann yrði aftur
sakfeldur við foringjadóminn í Rennes.
Nú er dregið upp tjaldið tilað leika
síðasta þátt af þessum mikla sorg
arleik. [Þ. E. eftir G. Br. í „Polit."].
Hrossalætin á götum bæjarins.
í útlendum blöðum er oft kvartað
yfir ýmsu, sem ábótavant er, og bent
á það sem tálmar eða hindrar, eða
kann að valda tjóni, og er það oft-