Reykjavík - 13.05.1905, Blaðsíða 1

Ötgefandi: hlutafélagib MftEirKjAyÍKu
Abyrgðarmaður: Jón Ólafsson,
Afgreiðandi: SiORÍfiUR Ólafsson
(búð Jóns Ólafssonar, Kyrkjutorgi).
IRcpkjavík.
Kostar um árið 60—70 tbl.) 1 kr.
(erlendis kr. 1,*0 — 2 sh. — 60 cts).
Telefónar: Nr 29 (Aðaktr. 16)
og 80 (þinghúsið) — 71 (Prentsmiðjan).
Útbreiddasta blað landsins. — Bezta fréttablaðið. — Upplag 3100.
VI. árgangur.
Laugardaginn
13, Maí 1905.
25. tölublað.
Landshornarma milU.
— :o: —
Fénaðarsýning var haldin í Við-
vík í Skagafirði á þriðja degi Páska
í vor og kom þar saman margt manna,
en sýningargripir vóru: um 400 fjár,
100 hross og 20 nautgripir. Verð-
launaféð var ails 300 kr.
»Hekla«. Hún hefir enn að nýju
tekið 3 botnvörpunga í iandhelgi, 2
enska og 1 franskan.
Inn fyrsta tók hún 3. þ. m. skamt
frá Dyrhólaey og hót sá „Livingstone",
frá Hull. Sekt 1080 kr. og afli og
veiðarfæri upptækt. En aflann keypti
skipstjóri sjálfur fyrir 1800 kr.
Hiriir t.veir vóru teknir 6. þ. m.
sunnan við land. Sá enski var frá
Hull og heitir „Lord Kitchener".
Sekt 1440 kr. og afli og veiðarfæri
upptækt.
Franski botnvöipurigurinn heitir
Touquet,, frá Boulogne. Sekt 1080
kr. og afli og veiðarfæri upptækt.
Hafði skipstjóri sagt aíla sinn allt að
15000 frankavirði, endaerþessi fransld
botnvörpungur miklu stæni en inir
ensku.
Alls hefir „Hekla" nú tekið í vor
10 botnvörpunga í landhelgi.
ódýr fiskur. Svo mikiu er búið
að skipa upp í vor af upptækum botn-
vörpunga-fiski í Vestmannaeyjum, að
Eyjamenn vilja ekki kaupa hann leng-
ur. Síðasti farmurinn, sem þar var
seidur, seldist ekki nærri þvi fyiir
uppskipunarlaununum.
Frönsk fiskiskiíta sökk í síðast-
liðnum mánuði úti fyrir Fáskrúðs-
firði. Skipshöfuin bjargaðist yfir í
aðra fiskiskútu franska.
Prestssetur brunnið. 18. f. m.
brann bærinn á Hjaltastað í FljóEs-
dalshéraði. Hafði kviknað út fvá
ofnpípu, er stóð upp í gegnum þek-
juna, og eldurinn svo læst sig eftir
Þekjunni. Vai ð hann fljótt svo mngn-
aður að við ekkert varð ráðið, og er
fólk kom til frá næstu bæjum, var
stofan og baðstofuhúsið að mestu
brunnið. Mjög litlu af innanstokks-
mununv varð bjargað.
Allt var óvátrygt, og hefir því séra
Vigfús Þórðarson beðið mikið tjón af
brunanum. „Austri" segir, að hann
hafi mist þar „megnið af húsmun-
um sínum og fatnaði, þar á meðal:
orgel, skilvindu, vefstól með öllum
áhöldum, borðbúnað allan og matar-
ilát, borð, stóla, nunstæði, skófatnað
o. fl. — aðeins varð mestu af rúm !
.fatnaði bjargað".
í fyrra varð sóra Vigfús einnig
fyrir skaða af eldsvoða. Þá kviknaði
í fjósinu hjá honum og brunnu naut-
gripir hans þar irmi.
Mannalát. Nýlega er dáinn Stefán
Magnússon bóndi á.Giljum á Jökuldal.
Nýlega er og dáin Guðrún Jóns-
dóttir ekkja áSkriðulandi í Skagafirði.
(?fðcí)iil amtfitð!
Nýr ráðherra-glæpiir. Þaö
er ekki ein báran stök nieð ráðherr-
ann. Hvert lagabrotið og glæpinn
drýgir hann á fætur öðru — cf stjórn-
fjcnda-málgögnunum mátrúa. Hanssið-
asta og svartasta er það, að hann svíf-
ist ekki þess ódæðis að fara til Kaup-
mannahafnar og bera upp fyrir kon-
ung þau laga-frumvörp, sem á að leggja
fyrir Alþingi næsta sem konungleg
frumvörp.
Að hugsa sér aðra eins óhæfu! Að
konungurinn skuli fá að sjá það sem
fram ei' lagt í hans nafni.
Nei, væri Einar Hjörleifsson konung-
ur, þá kærði hann sig bölvaðan, hvað
fram væri lagt í hans nafni. Sama
mundu þeir Björn Jónsson, Skúli
Thoroddsen og —• Jón Jensson gera.
Eða væri einhver af þessum mönn-
um íslands-ráðlierra, þá dytti honum
ekki í hug, þegar hann vildi leggja kgl.
frumvarp — stjórnarfrumvarp — fyrir
þingið, að vcra neitt að grenslast eftir,
hvort konungur niundi vilja undir-
skrifa það á eflir eða fallast á þann
grundvöll, er frumvarpið hvíldi á, eða
þá meginreglu eða hugsun, sem i því
kæmi fram.
En cf alþingi væri nú svo lilálegt,
að fallast á eitthvert slíkt frumvarp
óbreytt og konungurinn svo neitaði að
staðfesta það á eftir — hvernig færi
þá?
Það kvað við lijá þessum herrum
og öllum þeirra flokksbræðrum, áður
en vér fengum stjórnarskránni hreytt,
að það væri óþolandi ástand, að ráð-
herrann mætti ekki á þingi, svo að
þingið vissi aldrei, hvers árangurs það
mætti vænta af gerðum sínum. Frá
stjórninni kæmi ekkert frumkvæði, og
fulltrúi hennar á þingi (landshöfðingi)
vissi ekkert, hvernig í málin mundi
verða tekið, er til staðfestingar kæmi.
En stæði ekki ráðherrann alveg eins
að vígi og landshöfðingi áður, cf hann
mætti ekki eiga tal við konunginn og
semja við hann fgrir fram?
Ráðherrann gæti þá ekki verið við
völd og farið frá völdurn, eftir þvi,
hvort hann hefði fylgi þingsins eða
ekki; því að hann gæti þá ekki horið
ábyrgð á staðfestingarsynjunum, ef
hann gæti engin heitorð gctið þinginu
um, hversu í málin yrði tekið. Vér
gætum þá ekkert þingrœði haft.
Er það slíkt ástand, sem þeir Bakka-
bræðurnir Gisli-Eiríkur-Helgi — nei,
liamingjan fyrirgefi oss — þeir stjórn-
vitringarnir Björn-Einar-Skúli, vildum
vér sagt liafa, vilja að viðhaldist hjá
oss?
Þá er önnur aðfinningin hitt: að
ráðherrann beri frumvörpin upp fyrir
konungi í rikisráðú
Stjórnarskrá vor, eins og nú er hún
orðuð — með atkvæði og samþykki
stjórnfjenda sjálfra — býður berum
orðum, að lög og öll mikilsverð stjórn-
hrmálefni skuli ráðherrann bera upp
i rikisráðinu.
Ilver stjórnmál geta verið mikils-
verðari, næst staðfesting laga, heldur
en frumvörp til latja ?
Það væri því stjórnarskrárbrot af
ráðherranum, að berajfrumvörpin ekki
upp i ríkisráðinu.
Það er dálitið undarlegt, að vera að
skamma ráðherrann fyrir það að hann
hhjði lögunum.
Konungsikosniiigarnar á
alþingismönnum vílija að einu leyti
frá allri eldri venju. Hingað til hefir
enginn maður orðið konungkjörinn
þingmaður, nema hann væri cmbœttis-
maður.
í þetta sinn er að cins cinn embætt-
ismaður (Eir. Briem) meðal inna kon-
ungkjörnu manna; tveir eru fyrverandi
embættismenn, en stjórninni nú alveg
óháðir (Jul. Havsteen, Björn M. Ólsen).
Loks eru þrír lcikmcnn: einn bóksali,
(Jón Olafsson, ritstjóri þessa blaðs),
einn sjávarútvegsmaður (Ág. Flygenring
útgerðarm. og kaupm.) og einn sveita-
bóndi (Þórarinn Jónsson).
Stjórnfjendablöðin eru æf út af því,
að vikið liefir verið hér frá gömlu
venjunni.
Reykjavík og grend.
Mlslingarnir.
í nótt veiktist barn á 2. ári í efri
ibúð í húsinu, þar sem veikin kom
fyrst upp (i neðri íbúð). Reykjavík öll
hefir verið sóttkvíuð og einangruð, en
húsið þetta ekki. Læknirinn segir
engin ástæða hafi verið til þess:
sérstakar dyr só að hvorri íbúð og
fólkið hafi skýrt frá, að engar sam-
göngur hefðu átt sér stað milli þess-
ara 2 heimila. En það hefir auð-
sjáanlega verið ósönn skýrsla (ef til
vill óvitandi).
En þar sem allir aðrir á heimili
þessu hafa haft mislinga og engir að-
komandi hafa komið nærri barninu
síðan þa.ð veiktist, þá er örðugt að
sjá neina ástæðu til að vera að ein-
angra Reykjavík úr þessu. Ætti að
nægja að einangra þetta heimili. Það
er ekki smávægis tjón, sem samgöngu-
bannið veldur og væri því ekki vert að
halda því einum degi lengur en þörf er á.
Konuugkjörnir. Þessir eru kon
ungkjömir fyrir næstu 6 ár: Júlíus
Havsteen fyrv. amtmaður, Eiríkur
Briem docent, B. M. Olsen fyrv. rektor,
Jón Ólafsson bóksali, Ágúst Flygen-
ring kaupm. í Hafnarfirði og Þórarinn
Jónsson bóndi á Hjaltabakka í Húna-
vatnssýslu.
Þeir Júlíus Havsteen og EiríkurBriem
eru endurkosnir. Hinir koma í stað
Árna Thorsteinssonar fyrv. iandfógeta,
J. Jónassens landlæknis, Hallgr. Sveins-
sonar byskups og Kr. Jónssonar yfir-
dómara.
„Ritsímamálið
eftir Jón Ólafsson. Sérprentun
úr Andvara“.
Með »ÞjóðólfI« og »Reykjavík«
hefir utanbæjarkaupendum þess-
ara blaða verið send þessi ritgerð
— þrjár stórar arkir. Þar er rétt
frá skýrt málinu og öll nauðsyn-
leg gögn þar að lútandi prentuð.
Þetta er sent út, ekki á kostnað
»Reykjavíkur«, heldur kostnaðar-
manna sérprentunarinnar. Hér í
liæ fæst ritið fyrir 25 aur. í bóka-
verzlunum Sigf. Eymundssonar
og Jóns Ólafssonar. Þeir Reyk-
víkingar, sem ckki hafa efni á að
horga 25 aur. fyrir það, geta feng-
ið það ókeypis, að svo miklu
leyti sem upplagið hrekkur (þó
að eins kjósendur).
Heimsendanna milli.
Dregiir til stórtlmla
í SRanéínavíu?
Mjög merkur Norðmaður ritar
1. þ. m. rHstjóra þessa hlaðs frá
Kristianíu:
»Af hlöðunum, sem ég sendi
þér, sér þú nokkuð horfurnar hjá
okkur — og sér þær þó ekki, því
að blöð vor öll eru ákaflega vara-
söm í orði. En næst er þú fréttir
héðan, er, því miður, eins líklegt,
að þau tíðindi verði orðin, sem
hvorugan okkar hefði dreymt
um fyrir fám mánuðum.
Ameríkumenn eru nú oft svo
stórorðir; þeir sögðu stundum,
er mikið þótti um vera: Weare
making history [nú erum vér að
mynda veraldarsögu-kaflaj. Vér
Norðmenn gætum með nokkrum
rétti sagt það nú.
\Jér pdluni ekki að hyrja ófrið;
en vér erum við öllu búnir —- og
þess er líklega ekki vanþörf.