Reykjavík - 02.09.1905, Síða 3

REYKJAVÍK
163
órækust sönnun þess, að ekkert
tilboð liafi til verið frá Frakklandi.
Á uppdrætti þeim sem prentaður
er hér að framan, má sjá, hvernig
landsíminn á að liggja, sá er Al-
þingi veitti fé til í sumar.
Sá er tilgangurinn, að alls Aerði
18 símastöðvar á fyrsta ári á land-
inu, að meðtöldum lendingarstað
símans og Reykjavík. Auk þess á
fjöldi sveita á landinu kost á, að
leggja álmu til sín út frá aðal-
símanum, margar með mjöglitlum
kostnaði.
Þetta kemur fjölda héraða um
endilangt land að notum. Og notin
fara vaxandi ár frá ári eftir því
sem álmur færast ut um sveitir
frá aðalsímanum.
Hvað koxíar símiim oss ?
Vér eigum hér bæði' við land-
símann og sæsimann — sambandið
bæði innanlands og milli landa.
35000 kr. árlega í 20 ár eigum
vér að leggja til sæsímans (en fá
aftur 300,000 kr. eitt sinn fyrir öll
til landsímans). 18(5,000 kr. kostar
landsímalagningin oss að auk. Það
svarar sem næst til 14,000 kr. ár-
gjalds í 20 ár. Rekstur og viðhald
kostar oss 38,000 kr. á ári.
Árskostnaður landsins þessi 20
ár verður þá: 35,000 kr.
14,000 —
38,000 —
87,000 kr.
Þar frá dragast árstekjur 20,000 —
Eftir 67,000 kr.
á áiá.
Þetta er minna en vér borgum
árlega að eins til Búnaðarfélags
íslands og annara búnaðarfélaga,
þótt ekki sé þar meðtalin greiðsla
til Bíl. ísl. til mjólkurkenslu.
Það verður svo sem þriðjungur
þess sem landssjóður greiðir árlega
til verklegra fyrirtækja.
Sjávarútvegurinn einn greiðir
landssjóði árlega um 65,000 kr. í
útílutningsgjald af íiski og lýsi.
Þessi eina tekjugrein af einum
atvinnuvegi borgar allan ritsíma-
kostnaðinn.
Vér höfum ráð á að drekka svo
mikið áfengi árlega, vér íslendingar,
að tollurinn einn afþvi (143,000)
er meira en tvöfalt það sem rit-
síminn kostar oss bæði innanlands
og til útlanda.
Vér eyðum svo miklu tóbaki ár-
lega, að tollurinn einn af því
er jafnliár áfengistollinum — hvor
þeirra um sig 2^/s sinnum hærri
árlega, en kostnaðurinn við ritsím-
ann.
Athugið þessar tölur og hugsið
út í, livað þær þýða.
Þær sýna, á hverju vér höfum
ráð og kveinkum oss ekki við.
Það skal djörfung til að tala um
á eftir, að vér höfum ekki ráð
á ritsimanum.
Ósannindi og þvættingur „ísafoldar“
enn einu sinni.
I virðulegu blaði sínu 23. þ. m. ber
ntstjóri, Björn Jónsson, á borð fyrir
lesendur sína grein, sem hann kallar
»Enn óhæfan milda,« og segir hann
þar svo frá, að umræðurnar um rit-
símamálið í efri deild alþingis hafl
verið skornar niður, þegar meiri hlut-
anum (heimastjórnarmönnunum) þótti
nóg komið, og hann var orðinn orðlaus.
f'elta eru helber ósannindi.
Nokkrir þingmenn úr báðum flokk-
um báðu um, þegar komið var langt
fram á nótt, að umræðunum yrði hætt;
heimastjórnarmennirnir tóku þó þegar
aftur þessa beðni sina, en þá var beiðnin
jafnharðan tekin upp eða endurnýjuð
af minnihluta mönnum eða flokks-
bræðrum ritstjórans sjálfs. Þess skal
þó getið, að þegar að þvi var komið
að bera tillöguna eða beiðnina undir
atkvæði, þá tók einn heiðendanna það
fram, að framsögumaður og ráðherrann
fengju að taka til máls ef þeir vildu.
Það kom aldrei til þess að þörf yrði
á því að hera þessa beiðni undir at-
kvæði eða nota hana, því að fleiri báðu
þá ekki eða höfðu beðið um orðið;
því vóru umræðurnar alls ekki »skorn-
ar niður« og sízl af hálfu heimastjórnar-
manna.
Fyrirsögn greinarinnar áþannigbezt
við um framkomu ritstjórans sjálfs.
Á öðrum stað í sama tölublaði er
ritstjóri þessi að reyna til að vanda
sínum að óvirða mig. Um það að
þýða og skiljalög og þingsköp alþingis,
sérstaklega, dettur mér ekki í hug að
þrátta við hann; ég virði alt hjal
þessa langlesna lögfræðings hér að
lútandi að vettugi.
Eg minnist á þetta atvik út af þvi
að honum hefir heldur eigi tekist að
segja satt, þar sem hann skýrir svo
frá, að ég liafi liaft rangt fyrir mér í
því, að þingmaður sá, semhann ávið,
hefði talað. þrisvar í fjárlagamálinu við
2 umræðu í efri deild. Þetta eru ó-
sannindi, því þingmaðurinn hafði ein-
mitt taíað tvisvar í því máli, sem var
til umræðu, og var þingmaðurinn flokks-
bróðir minn. Ritstjórinn hefði víst
ekki leitt hjá sér að nefna þingmann-
inn nafni, hefði einhver flokksbróðir
hans átt í hlut; honum hefði víst orðið
matur úr því.
Eg sésjaldan eintak af »ísafold,« sem
ekki eru ósannindi í eða einhver rang-
færsla, og ég furða mig á því, að alt
ósanninda hjal ritstjóra þessa skuli
ganga í marga landsmenn; þeir hljóta
þó oftsinnis að hafa rekið sig á ósann-
indi og þvætting i þessu blaði.
Reykjavik, 25. Ágúst 1905.
J. Havsteen.
Odýrust handsápa hér á landi
er ekta Coeossápa frá Sápu-
verkinu í Reykjavík. Að eins 4 0
a u r a pd., 8 a u r a stykkið. Fæst
víða'um bæinn. Þvolð ykkur mt!
hngmenska lögð niður.
Ég skilaði þingmensku-umboði mínu
sem konungkjörinn þingmaður aftur
í hendur ráðherranum þann 29. þ. m.
Hví gerði ég það?
Það get ég sagt, og þótt ég enga,
laga-skyldu hafi til að gera neinum
grein fyrir þvf, þá finst mér það vera
siðferðisleg skylda mín gagnvart sjálf-
um mér, gagnvart konunginum og
ráðherranum, og gagnvart sjálf-
stjórnarflokki þingsins, að gera það,
af því að svo margar rangar getgátur
og lygasögur hafa komið á sveim
um það.
Ég skal þá fyrst lýsa yflr því, að
ég er jafn samdóma stefnu stjórnar-
innar yfir höfuð nú, eins og þegar
ég tók við kosningu; ég er eins per-
sónuiegur vinur Hannesar Hafsteins
eins og ég hefi verið hverja stund
síðan við fyrst, kyntumst ungir (ég
þrítugur og hann 19 ára), af því að
ég hefi frá fyrsta sífelt þekt hann
sem sama góðan dreng og góðan ís-
lending, sem ég veit, að fyrr legði
líf og velferð í sölurnar, heldur en
að gera víss vitandi tjón fósturjörð
sinni.
Þar næst skal ég lýsa yfir því, að
við íorsbta efri deildar hefi ég aldrei
átt í ágreiningi. Ég hefi reynt hann
þar sem annarstaðar þann réttsýna
vandaða mann, sem erigum vill rangt
sera, hvorki vinum né mótstöðu-
mönnum.
í þriðja lagi vil ég lýsa yfir því,
að ég skýt því til vitnisburðar sam-
fiokksmanná minna í Efri deild, hvort
ég hafi ekki verið þar samvinnuþýður
flokksmaður og fús að leggja eigin
hagsmuni í sölur fyrir samheldi í
flokknum—engan ágreining haft við þá.
Með þvi _ vona ég sé vísað á bug
aðdróttun ísaf. og FjJc. um, að til-
efni þingmensku-afsölunar minnar
hafi verið nokkur „hvalfjöru skifti" á
þingi. -—- Tvö iaunuð störf átti Efri
deild í að kjósa; annað var endur-
skoðarastarfið, og ég iýsti yfir því á
flokksfundi, að til þess starfs greiddi
ég atkvæði hverjum þeim manni, sem
fiokkurinn annars vildi til þesskjósa,
og oss væri vanzalaust eða ámælis-
laust að kjósa. Hitt starfið var
gæzlustjórastarfið við Landsbankann,
og var ég, eins og aðrii flokksbræð-
ur mínir, á því að endurkjósa Krist-
ján assesor til þess. Enginn annar
kom þar til mála, og mér hefir aldrei
til hugar komið að leita kosningar
til þess st-arfs.
Ég hefi þá borið til baka allar ó-
sannar sögur, er mér hafa borist um
þetta tilefni.
Ég skal þá skýra frá sönnu og
einu ástæðunni. Þingið samþykti
að kjósa skyldi 3 menn í nefnd til
ráðaneytis stjórninni um bygging
landsbókasafns-húss.
Sameiginlegur flokksfundur beggja
deilda átti að koma saman kl. 7 síðd.
28. þ. m., til þess meðal annars að
koma sér saman um þessa menn.
Fundarboð kom til mín kl. 7 og 5
mín. og ég og allir Ed. menn sátum
þá á þingfundi (til kl. 8).
Þá er við Ed.-menn komum á fund,
var verið að taka fyrir annað mál.
Og svo var fundi slitið seint um
kvöldið, að á þetta mál var ekki
minst. Er ég fór af tundi og spurði
mann um það, frétti ég fyrst, að því
hefði verið ráðið til lykta áður en við
Ed.-menn komum, og að eins að
nokkrum Nd.-mönnum við verandi.
Mér var sagt, að ráðherrann hefði
haldið því fram, að fá mig kosinn í
nefndina, en að hann hefði ekki fengið
því framgengt sakir sterkrar mót-
spyrnu tveggja manna.
Nú er það öllum vitanlegt, sem
annars hafa nokkra hugmynd um,
hvað um var hér að ræða, að eng-
inn maður í flokki vorum, enginn
maður á Alþingi, enginn hér á landi
hefir nokkru sinni séð eða komið
inn fyrir dyr í nokkurri bókhlöðu,
sem reist er eftir nútíðar-kröfum,
nema ég einn. Ég hefi verið starfs-
maður (deildarstjóri) í þeirri bókhlöðu,
sem fyrst var reist eftir inni nýju
nú tíðkuðu aðferð, sem öll síðari bóka-
safnshús eru að mestu leyti sniðin
eftir (og frá báðum þeim bóksöfnum,
sem ég starfaði á, hefi ég sæmdar-
fylstu vitnisburði yfirbókvarðanna).
En hvort sem annars sérþekking
mín á þessu máli hefði verið meiri
eða minni, þá var ég og er blátt á-
fram eini maðurinn hór, sem nokkur
þekkingarskiJyrði hafði til brunns að
bera.
Þetta máttu allir þingmenn vita.
Að kjósa mig ekki í þessa nefnd,
var meira en vantrausts-yflrlýsing frá
flokksbræðrum mínum (þeim sem því
réðu) — það var asna-spark í mig,
sem ég þykist ekki hafa átt skilið.
Hefði nefnd þessi átt að fjalla um
heilbrigðismál eða sóttvarnir, og
Guðm. Björnsson ekki verið i hana
kosinn, hefði engum dulist, að það
hefði þýtt spark frá þeim flokks-
mönnum hans, er því réðu.
Sama er hér um mig.
Það vaiv enginn vegsauki að vera
í þessari nefnd, því síður arðsvon að
því að fá að eyða dýrmætum vinnu-
stundum fyrir ekkert endurgjald, að
eins til að reyna að gera ofurlítið
gagn.
Þess má ég vel geta, að hr. Hannes
Hafstein gerði alt, sem í hans valdi
stóð, til að fá mig til, að hætta við
að leggja umboð mitt niður. Hann
óskaði þess víst sízt allra manna.
Það sem ég hér hefi frá skýrt, er
eina orsökin til þessa tiltækis míns.
Ég veit, að margir beztu vinir min-
ir álíta þetta barnaskap af mér (ég
er nú hálfsextugt barn samt og ekki
alveg lífsreynslulaust).
Má vera.
Eg vona. vér megum allir, er hér
höfum hlut að átt, lifa nokkur ár
enn.
Tíminn á þá eftir að leiða í Ijós,
hvorir auðnu bera til að vinna landi
sínu og flokki meira gagn, þeir sem
mig spörkuðu, eða ég. Sigri þeir mig
í þeirri samkeppni, skal það engan
meira gleðja en mig.
Jón Olafsson.
TRcqftjaviii oq cjt'cuo.
Heim aftur, frá Ameríku eru ný-
komnir hingað 8 íslendingar; Jón
Hrafndal Júlíusson frá Fögrubrekku í
Hrútafirði; Stefán Siggeirsson Skag-
fjörð, ættaður úr Skagafirði, með
konu sinni og barni, Þóra Jochums-
dóttir, systir séra Matth. Jochumsson-
ar og Guðm. Pótursson úr ísafjarðar-
sýslu.
Hertoginn af Orleans, sonarson-
ur Lúðvígs Filipps Frakkakonungs og
höfuðmaður Orleansættarinnar, kom
hingað á Miðvikudaginn á heimleið
norðan úr höfum.
Tryggvc kongur, (Emil Nielsen)
fór héðan áleiðis til útlanda þ. 22. Ág.
með fullfermi af vörum. Með skipinu
fóru um 20 farþegar, þar á meðal: