Reykjavík - 14.10.1905, Blaðsíða 2

190
REYKJAVÍK
Úr gátum Gest-um-blinda.
[Eftir nýfundnu isu-roða-handriti].
9
25000-25000
25000- 25000
-25000
o 25000-25000 -25000 -25000 £=
og 25000 — 25000 — 25000 o
O o 25000 — 25000 — 25000
^ kí o S 25000 - 25000 - 25000 g o O ,
S§ g 25000 — 25000 — 25000 Jj? § © , I
<M io = = 25000-25000 -25000 o O 1 kj
uoo° tO *
I
CM OJ
o o
gs
C'J i
CM O
' I I
o o 1 '
o o§§§
O O oo o
kr.
§§ !
I I
I <
: C'í
Q< UI
I I o O
o o
ossrog?^® O
gflo g • I
i°ooOIO|o
I i i ° g C5
, oO
.P S t'S ur O CD
I O
s'i i
O ö oöi25000-25000-25000Sg o< IO
| ' O 9 SQ 25000 — 25000 — 25000 go ■
1 O O 25000 — 25000 — 25000 § O tO
§ § m 25000 — 25000
OS 25000 — 25000
\o Skf
1 o O Ol
25000 ® o
kt 25000-25000-25000 - 25000 °
25000 -25000-25000
250(K)
Hverr saug?
Hverir um blæddu?
Hvaðan kom þat íirna-fé?
Úr liverjum ætla þeir
aftur sjóði
at fylla it ferliga skarð?
Loftr Marcosson
lét um sogna
Jón ok Birni báða.
Nú er þörf brýn
at þjóðar trogi
fingr fram al teygja.
Bardaginn við sannleikann.
i.
Sannleikann hatar Isafold eins og
svarta-dauða.
Sannleikurinn er eitur í hennar
beinum.
„Þegar hann talar lygi, talar hann
af sínu eigin, því að sannleikur er
ekki í honum.“ — Þetta var okkur
í æsku kent um einn „svartan, svip-
illan“ fornan þióðræðis-general, sem
vert væri fyrir ættfræðinga að rann-
saka, hve nákominn væri ísafold.
Það er sagt um þennan forna þjóð-
ræðisgeneral, þennan frumföður Isu-
kynsins, að hann haíi það stundum
til að bregða sér sór í líki „Ijóssins
engils.“
Alveg eins er það með þjóðræðis-
generalinn okkar nýja, að hann hefir
það stundum til, að fara fram á eitt-
hvað, sem réttlæti og sanngirni er í,
ef hann hefir ekki séð því hreyft af
andstæðingum sínum — stjórninni
og þeim flokki, er hún styðst við.
En fallist hún og þeir á tillögur
generalsins, þá söðlar hann um óð-
ara 1 bili og snýst upp á móti því
er hann hefir sjálfur fram haldið..
Svona var í ritsímamálinu. Þar
vildi Isa og hennar flokkur árum
saman út af lifinu ganga að sam-
ningum við Stóra Norræna fél. —
miklu verri samningum, en nú eru
íengnir. En undir eins og ráðherra
vorum tókst að fá miklu hagfeldari
kjör hjá því félagi, heldur en ísu-
liðið hafði áður búist við, og miklu
hagfeldari en Alþingi hafði samhuga
heimilað honum að ganga að, þá
snýr ísa við roðinu undir eins og
vill taka miklu óhagfeldara og óáreið-
anlegra samband fyrir meira verð.
Og þetta er ekki eíns dæmi.
Hér er eitt til, sem vert er að
lesa.
7. Júní í vor kom út blað af „fsa-
fold,“ og eru þar ofarlega á 3. dálki
á 2. bls. þessi orð og ummæli rit-
stjórans sjálfs:
„ Varla getur það vaniirðulaust
lieitið, að landsjóður hirðir allar
sektir og annan arð af hroturn hotn-
vörpunga, en aðrir [o: Danir] hera
allan kostnaðinn af strandgœzlunni,
þótt svo sé að vísu að tjónið af land
helgisbrotunum hitni á landsmönnum
hér. — Pað vœri vissidega fullkomin
sanngirni að þar væii einhver mið
lun á gerð.u
Hann er ekki myrkur í máli hér,
ritstjórinn. Hann telur þjóð vorri
það vanvirðu, að hirða allar botn-
vörpungasektirnar og vera þannig öl-
musumenn Dana, er „bera allan
kostnaðinn."
Skömmu síðar komu til ráðherr-
ans tilmæli fjárlaganefndar ríkisþings-
ins í Danmörku, er þá hafði ný-veitt
stórum aukin fjárframlög til strand-
gæzlu hér, um að Alþingi vildi leyfa
að 2/3 af botnvörpungasektunum
rynnu til ríkissjóðs Dana.
Ráðherrann fór þessu á flot, og
og tjáði fjárlaganefndum beggja deilda
atvik öll að þessu. Skoðanabræður
ísaf. í nefndinni töldu þetta mjög
sanngjarnt. Flestallir flokksbræður
ísaf. greiddu atkvæði fyrir því. Þetta
var ekki gert að neinu flokksmáli á
þinginu (nema af Dr. Yaltý Guðm.
einum).
Nú mætti ætla, að þetta mundi
ritstj. ísaf. vel líka. Nú var sú til-
laga samþykt, er hann hafði fram
borið fám vikum áður, og sam-
þykt af háðum flokkum á þingi.
En hvað verður?
í síðasta blaði Isaf. 11, þ. m., of-
arlega á 3. dálkí 1. bls., kemst rit-
stjórinn sjálfur svo að orði:
„Það er engum kunnugum dulið,
að ýmis af afglöpum þeim er meiri
hlutinn gerði í sumar, þau vann hann
blánauðugur og eingöngu af drottin-
hollustu við húsbónda sinn. Meðal
annars má nefna þetta, að sleppa við
ríkissjóð orðalaust og upp úr þurru
2/3 af botnvörpusektunum. Ráðgjaf-
ann langaði til að gera þetta fyrir
embættisbróður sinn, flotamálaráð
gjafann danska, sem mælst hafði til
þess í prívatbréfi.1) Meira þurfti ekki
til þessa“.
Og þeir ráðherrasleikjurnar Sig.
Stefánsson, Skúli Thoroddsen og flest-
allir aðrir andstœðingar stjórnarinn-
ar „þurftu ekki meira með" til að
1) Ósannindi eru það.
Ritstj. »Rvíkur.«
verða samdóma þessum „afglöpum,"
en að vita, að ráðhevrann (H. Haf-
stein) „langaði til“ að gera þetta..
„Vel segir þú, inn frómi!“ sagði
kerlingin við Skrattann.
Nú, 11. Október, er það óhæfa og
„afglöp" meiri hlutans á þingi í aug-
umísáfoldar-ritstjórans, að háðir flokk-
ar verða sammála um að fallast á
tillögu hans sjálfs fra 7. Júní þ. á.
Svona fer ísan aðsnúavið roðinu!
Enn einu sinni.
Er þóssi ósvífni af samvizkuleysi
sprottin?
Eða —- er maðurinn geggjaður?
II.
„Stauraflutningurinii.
Sögusagnir um svo og svo lág tilboð
um hann mikið af lanrlsimasvæðinu er
hyggilegast að leggja ekki mikinn trúnað
á að svo stöddu, auk þess sem ganga má
að því nokkurn veginn vísu, að ráði sami
meiri hluti á þingi næst, þá verði við-
stöðulaust bæt.t upp, ef einhver flokks-
bróðirinn býður af sér; en aðrir fást
fáleitt við hann—fá það hvorki né vitjau
Þetta stendur í næstsíðasta ísu-
blaði 7. þ. m.
Sannleikuiinn er sá, að af þeim
sem boðið hafa í stauraflutninginn,
mun nær helmingi en þriðjungi vera
Valtýingar eða ísafoldar liðar eða
þjóðræðismenn,landvarnarmenn,fram-
sóknarmenn eða hvað þeir vilja heita,
sem verið hafa til þessa andstæðing-
ar núverandi stjórnar og greitt við
allar kosningar atkvæði með ísu-liðinu.
Þetta sýnir bezt, hvort þeir vilja
ekki sæta atvinnu þessari.
Og með því að jafnan er sætt
lægsta boði (ef áreiðanlegir metm
bjóða), þá hafa boð ísu-liðanna verið
þegin og við þá samið, þegar þeirra
boð vóru lægst. Og þannig verða
það að nærri helmingi ísu-liðar, sem
flytja staurana.
Ekki getur ísa huggað sig lengur
við það, að stauraflutningurinn verði
dýrari en þingið áætlaði. Hann er
á svæðinu frá Seyðisfirði til Hrúta-
fjarðarbotns orðinn talsvert meir en
8°/0 ódýrari.
Ekki getur hún heldur gert sór
kápuna úr því klæðinu, að það sé
tómir fiokksbræður stjórnarinnar, sem
í verkið hafa b< ð ð, þar sem nærfelt
helmingur þeirra eru einmitt flokks-
bræður hennar.
Eða kannast hún ekkert við Stefán
Th. Jónsson á Seyðisfiiði, Siguvð á
Húnsstöðum, Ágúst Einarsson hér í
bæ (frá Þórustöðum á Álftanesi), Jó-
sef á Melum — svo vér nefnum fáa
eina af handahófi?
Eða ætlar þjóðræðis-generalinn að
gera þá alla flokksræka þessa gömlu
„bræður" sína, sem hafa drýgt þá
pólitísku synd að leita sér atvinnu við
bannsetta stjórnar-staurana þá arna?
m.
Næstsíðasta ísa er bálreið út af
því að „Rvík“ gat þess, að meðal
undirskrifendanna undir áskoranirnar
um síma lögin (sem xsa/sagði að allir
væru kjósnndur til alþingis) væri
einnig kvenfólk, sem vitaniega hefir
ekki kosningarrétt.
Um þetta segir blaðið:
„Fyrir því er sá örlitli flugufótur,
að á einu undirskriftarskjalinu —
standa 4 konur.“
Sannieikurinn er sá, að undir skjöl-
um úr fjórum sýslum finnast konur
undirskrifaðar — auðvitað ekki ýkja-
margai', en þó nær frásögn ísu engri átt.
Vór göngum nefnilega að því vísu,
að þegar föðurnafn endar á ,,-dóttir"
og staðan er skrifuð „ekkja,“ „búkona“
eða því um líkt, þá sé það ekki karl-
menn, er svo heita.
Svona er nú þessi ísafoldarsann-
leikur!
Hitt þorir hún ekki að nefna, og
því siður þræta fyrir, að undir áskor-
anirnar eru og skrifaðir vinnumenn
(hve nær urðu þeir kjósendur?), ung-
lingar innan lögaldurs (einn jafnvel
svo ungur, að ekki fengi upptöku í
Þjóðræðisfélagið!) og einn brennivarg-
ur, fyrir skömmu kominn úr hegn-
ingarhúsinu eftir 2 ára þjóðræðis-
skóla þar.
Tvennir yerða tímarnir.
Eftir („Gjallarh").
„Kongsþrælar íslenzkir aldregi vóru,,
enn síður skrílþrælar lyndi með tvenn.11"
B. Th.
Meðan Alþingi hafði að eins ráð-
gefandi atkvæði, kom það oft fyrirr
að danskir og dansk-íslenzkir kaup-
rnenn, er aðsetur höfðu í Kaupmanna-
höfn, fluttu ráðgjafa þeim, er hafði
íslenzk málefni með hðndum, ávörp,.
og báðu hann um að sinna ekki til-
lögum Alþingis, og er nóg að nefna
til dæmis verzlunarfrelsið. Dæmi eru
og til þess, að þessir menn gerðu
slíkt ið sama eftir að Alþingi fékk
löggjafarvald. En ætið þólt.i það illa.
geit, Og mæltist mjög illa fyrir hjá,
Islendingunr. Þótti það sanna forna
reynslu, að kaupmenn vorir væri
fremur til fyrirstöðu í framförum.
landsmanna en að þeir væru fram-
fara frömuðir.
Ekki væii vert að halda þessu á
lofti nú, ef ekki væri einmitt nú
farið að bóla á inni sömu aðferð
til að ónýta ályktanir Aiþingis. En
það eru ekki kaupmenn, sem nú eru
á ferðinni í þessum erindum, hvorki
innlendir né útlendir, ekki heldur
afturhaldsseggir, sem engar framfarir
vilja, og ekki heldur stjórnarvöld,
sem vilja traðka lögmætum vilja
landsmanna og kúga hann. Nei, það
eru höfðingjarnir og forsprakkarnir í
Framfaraflokknum, sem nú senda
út sveina sína til að safna áskrifend-
um meðal alþýðu undir ávarp, er biður
ráðherra vorn að láta ekki ályktanir
Alþingis ná fram að ganga. Það eru