Reykjavík - 28.10.1905, Blaðsíða 3

R'EYKJAVÍK
203
Sé þetta satt, þá hefir íólagið með
eiiiföldu leyfi. Þannig hafa fiá 1852
til þessa dags alln, sem hafa viljað
koma á firðritasambandi milli íslands
og útlanda, sótt um leyfi til þess til
H/n's-stjórnar Danaieldis (sem ís-
land er að Vógum „óaðgreinanlegur
hluti“ úr). Samkvæmt þessu hefir
honungur aftur og aftur veitt einka-
leyfi til þessa, þótt ekki hafl fyrri
orðið úr framkvæmdum. Síðast veitti
konungur Stóra Norræna ritsímafé-
iaginu eiukalegfi í vor, er leið, og
var það út geflð og undirskrifað áður
en Marconifelagið reisti hér stöng
sína í óleyfi.
Með þvi nú að það er alríkismál
að veita leyfl til firðritunarsambands
milli Danaveldis og útlanda, og með
því að ísland er einn hluti Danaveldis,
þá hefir hvorki Alþingi né stjórn
íslands heimild til að veita á eigið
eindæmi slíkt leyfi, heldur að eins í
sambandi við alrikisstjórnina; því lá
það algerlega fyrir utan valdsvið Al-
þingis að gefa út lög um símasam-
band við útlönd, enda hefir það aldrei
gert það, — ekki komið það til hugar.
Auk þess getui- Alþingi ekki, þótt
í sérmáli sé, breytt Uonungs-úrskurði
með lögum, ef sá konungsúrskurður
er um efni, sem konungur eftir tízku
hafði leyfi til að gefa úrskurð um
fram að 5. Jan. 1874 (13. gr. stj.-
skrárinnar).. En nú er einkaleyfið til
til St. N. veittmeð konungsúrskurði.
2. Marconi-stöngin, sem reist var
hér 26. Júní, hefir aidrei verið not
uð til skeyta-sendingar, heldur að
eins til skeyta-viðtöku, og það aö eins
til viðtöku skeyta frá útlöndum,
aldrei til viðtöku innanlands-skeyta.
Hún kemur því alis ekki undir ákvæði
4. gr. ritsímalaganna.
Þetta er svo skiljanlegt, að það
hlýtur að verða hverju barni Ijóst.
Þetta veit hver einasti maður, sem
nokkuð þekkir til málsins; þar á
meðal allir ritstjórar andstæðinga-
blaðanna.
Enginn veit þetta betur, en ritstjóri
„Þjóðviijans," hr. Skúli Thoroddsen,
sem ekki skortir vit, og var að minsta
kosti einu sinni á árunum góður
lagamaður. ____________
Hverju lýsir nú sú aðferð stjórnar-
andstæðinganna, að leyfa sér að bera
önnur eins fáránleg ósannindi á borð
fyrir almenning?
Hún lýsir þeirri botnlausu fyrir-
litning á íslenzkri aiþýðu, að hún
skilji ekki mælt mál, eða sé svo
hirðulaus að viija eða nenna ekki að
kynna sór málavöxtu, þótt liún eigi
kost á því, heluur gleypi með heimsk-
unnar trúgirni og samvizkuleysisins
skeytingarleysi hvern þann úlfalda,
sem þessi óvönduðu blöð vilja ofan í
hana troða.
Vigahnöttur lyginnar
má hún vel heita þessi nýja erkilygi
halarófu-blaðanna um „gloppu á rit-
símalögunum," sem heimili Marconi-
stöngina.
En út frá þessum vígahnetti ganga
svo eins og geislar ýmsar aðrar lygar.
„Ráðgjafinn getur vitanlega ekki
neitað um viðurkenning fyrir rétti
[Marconi-]félagsins“ „til að halda áfram
um óákveðinn tíma“ „loftskeytastöð
inni við Rauðará" „eftir heimildinni
í ritsímalögunum“(!), sakir þess að
„stöðin var komin upp og tekin til
starfa fyrir 1. Júli.“
„Og reyni hann [o: ráðherrann] það,
má hann sjálfsagt búast við máls-
sókn.“
Þetta segir „ísafold" 26. þ. m.,
auðvitað til að gefa með því i skyn,
að ef ráðherrann sé svo djarfur að
neita Marconi-fél. um viðurkenning,
sem hann liefir enga heimild til að
veita, þá muni félagið fara í mál við
hann og fá landsjóð dærndan til að
greiða sér ógrynni fjár í skaðabætur.
Ef félagið væri svo einfalt að láta
þjóðræðishöfðingjana tæla sig til að
höfða mál gegn landsjóði, þá færi
það auma för: yrði fyrst að setja
trygging býsna háa fyrir málskost-
naði (málskostnaður eðlilega miðaður
við upphæð þá sem um er deilt),
yrði svo dæmt til að greiða landsjóði
háan málskostnað, því að lands.jóður
verður auðvitað sýknaður, þegar af þeirn
ástæðu að málið væri höfðað gegn
röngum aðila. Það væri ríkissjóður,
sem ætti til sakar að svara, því að
konungsúrskurðurinn,sem veitti einka-
leyfið, er alríkismál, þar sem hann
er undirskrifaður af dönskum alríkis-
ráðgjafa. — Þetta breytist ekkert við
það, að ráðherra íslands hefir einnig
undirskrifað hann, því að einkaleyfið
er falið i sama skjali sem samning
urinn við St. N., sem konungur hefij-
staðfest um leið.
En ekki yrði út.reiðin betri fyrir
Marconí félaginu, þótt það höfðaði
málið gegn innanríkisráðherra Dana-
veldis, því að félagið hefir aldrei öðl-
ast neinn rétt hór áður en einka-
leyfið til St. N. var út gefið, og þvi
siður siðam
Þá ögrar „Þjóðviljinn11 með því, að
St. N. muni heimta skaðabætur fyrir
það að Marconi-stöngin fái að standa.
En hún fær alls ekki að standa.
Hún verður tekin niður áður en St.
N. tekur til starfa.
Svo kemur ein sagan í þjóðræðis-
blöðunum um það, að St. N. muni
hæt.ta við að leggja símann.
Það væri verst fyrir St. N., því að
þá fengi það að borga Danmörku og
íslandi fullar bætur fyrir samningsrof.
En svo vill til að vór getum skýrt
frá því áreiðanlega, að lir. Suenson
liefir aldrei talað orð í þá átt, seni
þessi blöð hafa eftir honum haft, og
St. N. aldrei lconiið hl lmgar að
hilca við að efna samning sinn.
Enn segja þessi máltól, að Marconí
liafi nú sótt um leyfi til ZJanastjórn-
ar um, að mega hafa stöngina hér.
því viðurkent, að það viti, að sér só
óheimilt að hafa stöngina liér, og að
það vit.i, að firðritasamband milli ís-
lands og útlanda er alríkism&l, en
ekki ísl. sérmál, þvi að ella hefði
það snúið sér til stjórnarinnar hér.
— Þá veit það líka, og játar, að það
hafi engan rótt og eigi þvi engan
skaðabótarétt.
Hér rekur sig hváð á annað í
uppspuna blaða þessara.
Þetta geta væntanlega allir séð.
f’jóðræðisliðið norska.
Alveg eins og hjá oss!
í ræðu sinni inni miklu, er hann
hélt í Stórþinginu, þá er Karlstad-
samningurinn var staðfestur, mintist
Michelsen stjórnarforseti Norðmanna
fyrst á þjóðræðisliðið sænska (C-hau-
vinistana) og hvernig blöð þeirra
hefðu látið fyrst eftir 7. Júní. Seg-
ir svo:
„Nú eru þjóðræðismenn vorir farnir
að leika sama leikinn. Það gengur
ekki á öðru hjá þeim en stagast á
heiðri Noregs og óvirðingu. Lesi
menn sænsku blöðin eftir 7. Júní,
munu þeir fljótt ganga úr skugga um,
að það er rétt eins og þjóðræðis-
blöðin vor núna“.
„Það kennir oss að vera ekki alt of
mjög upp með oss; vér sjáum, að
þegar þjóðræðisæsingarnar gjósa upp
hjá oss, þá eru þær engu skárri í
Noregi en í Svíaríki.
„En markmið vort í pólit.íkinni
*hefir beinst að þvi, að kæfa æsingar
þjóðræðisliðsins. Yér getum ekki
séð nokkurt það atriði í samningnum,
er geti heitið niðrandi fyrir þjóð
vora. -— — —
„Að því er það snertir, að skjóta
málinu undir atkvæði alþýðu, skal
ég lýsa yfir því, sem persónulegri
skoðun minni, að það er varla hugsan-
legt neitt það málefni, er síður eigi
við að bera undir þjóðina en það,
hvort rifa skuli niður viggirðingarnar
eða ekki.
„Það er fyrirtaks fyrirkomulag,
sem sjálfsagt verður notað mikið á
komandi tímum, að bera ýmis þjóð-
mál undir atkvæði þjóðarinnar, en þó
því að eins, að spurning sú, sem
borin er undir þjóðina, só allsendis
óflókin og skýr, en ekki margþætt
vandamál. En hér er einmitt úr svo
vöndu að ráða, að það væri hrein-
asta fjarstæða að ætla hverjum ó-
breyttum kjósanda að ráða fram
úr því.
„Bezta sönnunin fyrir því, hve mál
þotta er vandasamt og flókið, er álit
minnihlutans,1) þó þar sé um færa
1) Alveg eins og minnihl. í ritsímamál-
inu hjá oss, og nefndarálit hans. — Eiga
ekki þessi orð Miehelsens alveg jalnt við
ritsímamálið hjá oss og áskorana-flan ís-
lenzka þjóðræðisliðsins? Ritstj.
menn að ræða. í nefndaráliti því,.
sem þeir hafa lagt fyrir þingið, úir
og grúir af villum og ranghermum,
Og ég er í engum vafa um það, að
þessir hv. þingmenn hafa beitt öllu
viti sínu við þetta. En sé niðurstaða
sú, sem þeir hafa komist að„
svona mögur, hvernig skyldi þá fara.
fyrir þjóðinni, ef hún ætti að láta í
Ijósi skoðun sína?“ -—
Kcúiijaúih oa örenö.
s/s Kong Tryggvi kom frá útlöndum
aðfaranótt þ. 25 Okt. Með honum komu
þessir farþegar: Páll T. Halldórsson,
Hjalti Sigurðsson og frú og 5 hörn þeirra
(frá Ameríku), frú Kristin Blöndal (frá
Eyrarb.), frú Ásta Hallgrimsson og frk.
Kristrún dóttir hennar, frk. María Bach-
mann, enskur maður frá Marconifélaginu,
danskur prentari A. Hansen, Sig. Þor-
steinsson (fei-ðam.fylgdarm.), Snæbjörn
Sigurðsson bakari o. fl. Frá Yestmann-
eyjum : N. B. Nielsen verzl.fulltrúi, sýslum.
M. .Tónsson, frk. Guðr. Oddgeirsdóttir,
Hjalti Jónsson skipstj. o. fl.
,Laura' fór í gær og með henni m. a.
Tryggvi Gunnarsson bankasijóri. Kemur
aftur með henni.
jPervie* aukaskip Thorefél. kom í nótt.
Veðurathuganir
i Reykjavík, eftir Siqkísx Bjöensdóttur.
1905 Okt. Loftvog millim. Hiti (C.) -*-3 *o & rC *o <v c bo cð a m Úrkoma millim,
Ei 19. 8 769,9 5,7 NE 1 10 0,1
2 770,7 6,9 0 5
9 770,3 6,8 0 10
Fö 20. 8 770,7 6,8 0 9
2 769,3 7,8 E 1 10
9 768,6 6,4 NE 1 10
Ld 21. 8 767,8 5,6 ENE 1 9
2 767,4 8,1 E 1 5
9 767,3 6,1 NE 1 6
Sd 22. 8 768,8 6,3 E 1 7
2 769,4 E 1 6
9 769,2 0 10
Má 23. 8 769,0 7.5 E 1 10
2 768,5 9,4 E 1 9
9 766,7 7,9 NE 1 10 3,3
Þr 24. 8 763.6 7,4 SW 1 10
2 763,9 6,3 sw 1 7
9 762,5 4,8 sw 1 4
Mi 25. 8 738,5 7,8 E 2 10 4,2
2 734,6 9,6 s 2 10
9 730,3 5,9 sw 3 10
JNletja^arri
og alt til Bátaútg'ex'öax*
fæst hvergi betra né ódýrara en
í verzl. [-54
W 6oðthaab
5veitamerjri
sem koma langar leiðir að til að
litvega sér
MT Saltjisk
ættu að líta inn í verzlunina [-53
Godthaab.