Reykjavík - 13.10.1906, Blaðsíða 3

REYKJAVÍK
183
að aka vagni eða gera annað handtak
fyrir minna en 35—50 au. um klukkust.,
og oft hafa menn ekki viljað vinna fyrir
það, en fengið 1—2 kr. um klukkustund.
—• Þetta er nú líkamlega vinnan. En
andleg vinna er borguð hér við almanna-
stofnanir með 30—90 au.
Mentaskólinn, stýrimannaskólinn, verzl-
unarskólinn og iðnmannaskólinn greiða
fyrir kenslu 90 au. um kl.st., barnaskólinn
50—75 au., og kvennaskólinn 50 au. um
kl.st. En svo mega kennararnir auk þess
leiðiétta stíla fyrir ekkert, stundum kl,-
stundum saman á dag.
Það er ekkert vit í þessu. Stjórnendur
þessara almanna-stofnana ættu að fyrirverða
sig fyrir það.
Kennari, sem fær 50 au. um lcl.st. og
verður að verja ókeypis hálfri stund móti
hverri borgaðri, til að leiðrétta skriflegar
æfingar, fær þá 322/g au. um kl.st., þ. e.
21/8 ey. lœgra en sá sem mokar úr haug
eða tekur upp grjöt.
Ránsvei*ð þykir mönnum það vera, að
verða að borga 12 kr. árlega fyrir að fá
annan þráð til lagðan frá miðstöð heim til
fónsins í husi sfnu.
Svo virðist, sern talsímafélagið hér sé
með þessu að nota sér það, að menn vilja
alment fá þræði sína tvöfalda, til þess að
ná sér niðri á viðskiftamönnum og hækka
um skör fram árgjald þeirra.
Starfið á miðstöðinni eykst ekki nokkra
vitund við það, að menn fá þráð sinn
tvöfaldaðan. Ekki þarf líklega nýja staura
fyrir síðari þráðinn, að eins sjálfan þráð
inn og svo glerklukkur til að festa hann á.
Stjórn félagsins gerði vel í að sefa ó-
ánægju manna með því að sýna þeim fram
á með ljósum reikningi, að það sé ekki
að flá skiftavini sína með þessu háa
gjaldi —í hverju þessi huldi kostnaður sé
fólginn.
„Sprokverskan'*. Mjög var sfðari
árin farið að verða minna um, að menn
heyrðu „adieu“. Nú er það að fara í vöxt
á ný: 7 menn af 38, sem heimsóttu ritstj.
„Dagbl." í gær, kvöddu oss með „adieu“.
Það er ertingarlegt að heyra slfkt. Fyrir
hverja sök geta mennirnir ekki sagt: „Ver-
ið þér sælir“ eða „guðsfriði" ?
Tíðast er þetta hjá þeim, sem ekki hafa
hugboð um, hvaða mál þetta er; því síður
að þeir viti, að þetta er að þýðingunni til
alveg sama sem „guðsfriði".
Þeim þykir lítilmótlegt að segja „guðs-
friði“ á einföldu móðurmáli sínu, en fínt
að segja „guðsfriði" á frönsku!
Hlægilegur hégómaskapur er þó annað
eins, og vanvirðulegur.
innan, og búist við að verði fram undir
ár þar til það fer á sjó út.
„Lusitania11 er að öllu löguð eins og
„Mauritania11 og stærðin sviplík, „Lusitania“
þó í við minni.
Maðurinn skapar. Stéphane Leduc,
prófessor við læknaskólann í Nantes, full-
yrðir, að sér hafi tekist, að skapa líf af
ólífrænu efni. Með áhrifum rafmagns á
ólifræn efni segist liann hafa skapað jurtir,
er orðið hafi 3—4 þuml. á stærð. [D. M.
Overseas, 22. Sept.].
Meun hafa áður þózt hafa fundið þetta
sama, en sú orðið niðurstaðan, er betur
var rannsakað, að lífið hafði ekki myndast
af ólífrænu efni, heldur af lífi. Eregninni
ber því að taka með varúð, hversu merk-
ur maður sem í hlut á.
Undirgöng undir Hudson-elfi, er skilur
New York borg frá Jersey City, eru nú
fullgrafin, og fór fyrsta jámbrautarlest
(Pennsylvania R. R.) gegn um göngin í
lok f. m. Göngin eru 2 enskar mílur á
lengd, og eiga að verða tvenn (önnur ger-
ast við hlið þessara). Allur kostnaðurinn
er talinn kr. 126,000,000.
Ný hengibrú hefir gerð verið yfir ið
mikla gljúfur (Grand Canyon) Arkansas-
fljótsins, skamt frá Canyon-City. Gljúfrið
er svo djúpt, að það eru full 2600 fet frá
brúnni niður að vatnsfleti. Alt gólfið í
brúnni er úr skærasta gleri, svo að þeir
sem um fara, geta horft niður í gegn um
það ofan í gljúfrið og vatnið.
Kaupm.höfn, 10. Okt. — Forvextir
(disconto) við Þjóðbankann hækka í
dag upp 1 6—6V2 °/0.
Símskeyta-gjöld til útlanda.
Frá hvaða stað, sem er, á íslandi
kostar að senda livert orð í símskeyti
til þessara landa:
1. Færeyjar
2. Danmörk.
3. Stórbretal. og írland
4. Belgía
5. Frakkland
6. Holland .
7. Þýzkaland
8. Ítalía
9. Noregur .
10. Spánn
11. Portúgal
12. Svíþjóð .
13. Austurríki, Ungverjal
14. Rúsland..............
15. Illinois, Bandarík.
16. Manitoba, Canada
55
70
70
75
80
80
80
85
85
85
90
90
90
1,05
1,90
2,15
au.
au.
Land úr landi.
Hæstd hús í heimi. Yið Broadway
í New Yoi’k er verið að reisa þessa daga
hús, sem Singer saumavéla-féiagið á. Efsti
turn þess er 612 feta hár. Húsið er fjörutíu-
og-ein-góifað, þ. e. 41 stofuhæðir hver
uppi yfir annari.
Steerstu skip í hcimi. Fyrir eitt-
hvað 3 mánuðum var skip Cunard-línunn-
ar „Lusitania11 sett á flot á Clyde-fljóti í
Skotlandi. Nú hefir sama félag 22. f. m.
sett á flot á Tyne-fljóti í Englandi annað
skip, sem heitir „Mauritania11. Þessi skip
tvö eru stærst í heimi. „Mauritania11 er
790 fet á lengd og 88 feta breið. „Dread-
naught“ heitir stærsta herskip Breta, og
er herskipa stærst í heimi. Margir hafa
heyrt getið um „Austra mikla“ (Great
EasternJ, sem lýsing er á og mynd af i
„Nýrri sumargjöf11. En bæði þau skip til
samans tóku þó minna rúm í sjó, heldur
en „Mauritania“ gerir. Svo eru reykháf-
arnir víðir á þvi skipi, að ef þeir væru
lagðir á hliðina, væri tveim stórum spor-
vögnum rúmt að aka samsíða gegn um hvern.
1000 tonnum af kolum brennir skipið á
sólarhring og flyt.ur 500 farþegja í fyrstu
lyfting, 500 í annari og 1300 í þriðju, alls
2300. Skipshöfnin er 800 manns. 175
vatnsheld rúm eru í skipinu og 5000 raf-
Ijós lýsa það. Það á að hafa 29 danskra
mílna hraða á vöku (29 enskar mílur á
klukkustund). Til að koma skipinu á flot
varð að sæta flóði, og þó varð að láta það
hlaupa af stokkunum út í ána á ská, því
að það er lengra en breidd fljótsins.
Eftir er að gera margt við skipið að
Lífslieetta.
Voðalegt er að sjá hvernig ýmsir
læknar slcrifa. í sveitum, þegar sent
er til læknanna og þeir senda til baka
læknislyf, iáta þeir fylgja leiðbeining-
ar um notkun lyfjanna, en sumar
leiðbeiningarnar eru svo herfllega illa
skrifaðar, að ekki eða lítt möguiegt
er að lesa þær. Það þarf ekki að
skýra það fyrir inönnum, að slíkt
getur valdið líftjóni.
Ég skora á alla hlutaðeigendur að
senda slíkar leiðbeiningar til Stjórnar-
ráðsins, sem ég vona að þá skipi
hlutaðeigandi lækni að skrifa betur
og reki hann frá embættinu, ef hann
gegnir ekki. Aðgcetinn.
Óvarlegur frágangur.
Ég gekk í gærkvöldi í myrkrinu upp efri
hlut Bökhlöðustígs, og fór gangstéttina. Ég
grilti í myrkriru, að djúp gröf væri ný-
grafin eftir endilangri götu. Svo varð ég
áskynja um eitthvað kvikt í gröfinni. Þar
var þá roskin heiðurskona dottin niður í
hana, og sá að eins á höfuðið. Ég hjálp-
aði henni upp. Ég held hún hafi til ham-
ingju verið lítið meidd. Hún hefir í myrk-
rinu gengið út af gangstéttinni og ekki séð
gröfina. Þvergirt hafði verið fyrir mið-
götuna, en þess varð maður varla var í
Sauma vélar
r*H
cð
r-H
>
cð
a
cð
m
I5ær beztu á þessu lnudi,
með 5 ára ábyrg'ð,
í kassa og án kassa,
með tvöföldu og einföldu hjólí.
Verfl írí % kr.
yfir 100 stk. fyrirliggjanði
h j á
C. & L, Lárusson
Laugaveg 1.
QQ
9>
£
B
<1
i—1
93
4
JUX0AUUIUUQ
niðamyrkrinu, ef hann fór gangstéttina.
Erlendis hefi ég jafnan séð ljóslter með
rauðu Ijósi hengt við hvorn enda slíkra
skurða. En hér er þess ekki gætt — ekki
einu sinni neitt ljós á ljóskeri við götuna.
Slikt má ekki eiga sér stað framvegis.
J. Ól.
Pakkar-ávarp.
Öllum þeim, bæði nær og fjær, utan lands
sem innan, blaðamönnum, rithöfundum og
fólki allra stétta, leyfi ég mér hér með að
þakká fyrir þau merki vinsemdar og viður-
kenningar, sem þeir sýndu á 80 ára afmæli
mínu þann 6. Október síðastl., bæði með
sérstaklega smekkvísri blysför, frá stúdent-
um vorum, fallegum kvæðum, símskeytum
og hjartanlegum hamingjuóskum, ásamt
fögru og myndaríku Minningarriti, kostuðu
af vini mínum Sigurði Kristjánssyni bók-
sala og sömdu af inum færustu og liprustu
rithöfundum vorra tíma.
Það eina, sem slær skugga á þessa björtu
og sjaldgæfu viðhöfn, er það, að ég þykist
ekki eiga skilið helminginn af því.
Reykjavík, 12. Okt. 1906.
Ben. Gröndal.
Kvæði í sundurlausu máli.
Úr „Senilía“ eftir Iwan Turgenjefí.
Porleifur II. Bjarnason þýddi lauslega.
X.
„Hvc rósirnar vóru rauðar og
fagrar . . .
Fyrir langa löngn las ég einhvers-
staðar kvæði nokkurt. Ég gleymdi
því brátt aftur.........en íyrsta
vísuorðið hefir feszt í minni mér:
„Hve rósirnar vóru rauðar og fagrar ...“
Nú er kominn vetur. Frostið heflr
sveipað gluggarúðurnar gráum rós-
ofnum feldi. í dimma herberginu
mínu brennur dapurt kertaljós. Ég
sit út í horni, hnipraður saman, en
sí og æ ómar fyrir eyrum mér:
„Hve rósirnar vóru rauðar og fagrar ...“
Ég þykist vera staddur fyrir fram-
an gluggann á rislágum rúsneskum
sveitabæ. Seint líður sumarkvöldið
og verður að nóttu. Loftið er þýtt
og angar af lindblómum og resedu .
. . . en við gluggann situr ung mær,
er heflr hallað höfði sínu út á öxl
sér og styður hönd undir kinn —
hún mænir hljóð augum til himins,
eins og hún sé að biða, eftir að fyrsta
stjarnan renni upp. En hve djúpu
augun hennar eru heilluð af innilegri
aðdáun! hvílíkt sakleysi býr á hálf-
opnu vörunum hennar! hve hægt og
stilt bærist barmur liennar, sem hefir
enn ekki náð fullum blóma né átt
af ástríðum að segja! hve hreinir og
ósnortnir eru andlitsdrættir ungu
meyjarinnar! Ég dirflst ekki að á-
varpa hana; en hve ég ann henni!
en hve hjarta mitt barst ótt og títt!
„Hve rósirnar vöru rauðar og fagrar ...“
í herberginu skyggir meir og meir
. . . . Kertið er nær því útbrunnið;
það snarkar og brestur í því . . . .
svipulir skuggar leika til og frá um
lága loftið í herberginu . . . . en bak
við veggþiljurnar marrar í frostinu
og mér flnst ég heyra ömurlegt
elliskraf.......
„Hve rósirnar vóru rauðar og fagrar . . .“
Aðrar myndir rísa í huga mér.
Ég heyri glaum á glaðværu sveita-
heimili. Tveir Ijóshærðir glókollar,
er hafa vaflð sig hvor að öðrum, festa
einarðlega á mig björtu augun ; rauðu
vangarnir þeirra titra af óviðráðan-
legum hlátri, þeir hafa fléttað sam-
an klappfúsu höndurnar og ég heyri
hreim ungra, unaðslegra radda, en
dálítið fjær, fyrir gaflinum á næsta
herberginu, þjóta ungar hendur og
fingur yfir nóturnar á gamla pianoinu
og valsinn hans Lanners fær ekki
tekið yflr hitahljóðið í fornlega te-
katlinum.
„Hve rósirnar vóru rauðar og fagrar .. .“
Ljósið blossar upp og slokknar . . .
Hvaða hrygluhósti er þetta? Gamli
hundurinn minn, einí félaginn minn,
liggur hnipraður saman við fætur
mér . . . . hann titrar og skelfur .
. . . Þeð fer hrollur um mig . . . .
mér verður svo kalt . . . . öll eru
þau dáin .... dáin ....
„Hve rósirnar vóru rauðar og fagrar ...“
^írnt ]. Qaarvig
B j ö r g v i n (Noregi)
Umboðs-sala »• v. 21/4
Lifur, Hrogn, Síld, Saltfiskur,
Rjúpur, Kjöt, Ull o. s. frv.
Úllnm íyrirspnrnim svarað m læl olfeypis.
£ikkistu-magasinið
Laugavegi 2 7,
selur líkkistur svartar
(14—100 kr.). og gular
(20—100 kr.). Yand-
aðasta verk. Léð með
fögur ábreiða á kyrkju-skammelin.
G. E. «T. Guðmundsson.