Reykjavík - 08.12.1906, Blaðsíða 1

1R e £ k j a v>tk.
Viku-útgáfa „X>agbladsins.“
VII, 54.
Útbreiddasta blað landsins.
Upplag yfii’ 3000.
Laugardaginn 8. Desember 1906.
Askiifendur í b æ n u m
yfir 1000.
VII, 54.
ALT FÆST i THOMSENS MAGASÍNI.
Og elílayélíU* selar Krisíján Þorgrimsson.
Ofnar ogj eida'v^la.i* 5*Jtl? Jokkú*”1^ ?Soha"*
ÍOOOOOOOOOOOOOOOOO-OOOOOOOOOOOOOOOOOOOOC
Edinborg
8

opnaði
A-BAZARINN
inn l ]). m.
000000000000(50000000000000000
„REYKJA¥ÍK“
Árg. [60 —70 tbl.] kostar innanlands 1 kr.; erlondis
kr. 1,60—2 sb.—60 cts. Borgist fyrir 1. .Túlí.
Auglýsingar innlendar: á 1. bls. kr. 1,26; á 2.
bls. 1,16; á 3. og 4. bls. 1,00 [á fastákveðDum stað
á 3. og 4. bls. 1,15]. — Útl. augl. hærra. —
Afsláttur að mun, ef mikið er auglýst.
Útgef.: Hlutafélagið „Reykjavík“.
Ritstjóri, afgreiðelumaður og gjaldkeri:
.Tón Ola.fsson.
Afgreiðsla Laufásvegi 5, kjallaranum.
Ritstjérn: ----„ stofunni.
Telcfónar:
29 ritstjóri og afgreiðsla.
71 prentsmiðjan.
Ekkert að óttast?
3. Des.
Sömu glapræðismenmrnir, sem gert
hafa og gera sitt ýtrastat.il að stofna
í háska samkomulagi voru við stjórn
og þing í Danmörku um endurskoð-
un stöðulaganna eða samningu nýrra
iaga f þeirra stað, þeir reyndu í gær
og fyrradag í tali við rnenn að slá
því fram, að það væri alveg ástæðu-
laust fyrir alla, að láta sér standa
nokkurn geig af símskeyti því er
„Reykjavík" flutti í fyrradag. Danir
sé ekki svo vitlausir að stökkva upp
á nef sér út af öðrum eins kröfum
eins og Landvarnarblaða-ávarpinu,
flaggmálinu og því um líku. Það sé
ekki nema kröfur nokkurra blaða, og
Danir þurfi ekki að skifta sóraföðru
en kröfum þingmanna.
Væri danskii- stjórnmálamenn og
blöð, hvað þá heldur þjóðin sjálf,
gagnkunnug þvi sem hór gerist, læsi
alment ísl. hléð og skildi þau, þá
gæti verið eitthvað ofuriítið til í
þessu. En svo er nú eigi máli farið.
Danir vita lítið, hvað hór gerist, og
skilja enn minna, í því fyrir ókunn-
ugieika sakir.
Og undarlegast er að heyra þessi
ummæli af vörum þeirra manna, sem
gera alt, sem í þeirra valdi stendur,
til að telja Dönum trú um, að öil
biöð landsins só á máli landvarnar-
málgagnanna (Ingólfs, ísafoldar, Þjóð-
ólfs, Þjóðvilja, Fj.konu og Norðurlands).
Og því undarlegra, sem þessi blöð
eru að reyna að æsa þjóðina, upp til
að gera þeirra kröfur að sínum, og
telja Dönum. t.rú um 1 símskeytum
og fregnbréfum, að þeir hafi alla þjóð-
ina sér að baki.
Nú ætti engum að vera það ljós-
ara en þessum mönnum, að þarsem
svona stendur á, er það auðvelt verk
að æsa upp hugi blaðamanna og al-
þýðu í Danmörku með aðferð þeirri
sem þeir hafa í frammi — enda er
sá vafalaust tilgangur þe.irra.
En mönnum hér ætti að skiljast
það, að samningar þjóða milli eru
viðkvæmir. Ríkar tilfinningar eru oft
sem opin kvika — hvort það eru
réttinætar tilfinningar eða hégóma-
tilfinningar, er sama að því leyti, að
þær geta verið jafnviðkvæmar og jafn-
varhugavert að særa þær með form■
inu, ef menn geta ásáttir orðið um
efnið — Jcjarnann.
Danir hafa jafnan haldið því fram
hingað til, að alríkisvaldið gæti skip-
að stöðu vorri (sem eins hluta) í rík-
inu eftir eiginni vild án vors sam-
þykkis. Þessu höfum vér neitað. Vór
höfum kallað stöðulögin valdboðín,
og neitað því að alrikisvaldið, sem
gaf þau út, geti breytt þeim án vors
samþykkis.
Yér höfum haldið því fram, að til
þess þyrfti frjálst samkomulag lög■
gjafarþinga beggja, j.slands og Dan-
merkur.
En þessu hafa Danir neitað, og
þózt hafa þetta vald einir.
Nú eru þeir fúsir á að semja við
oss um breytingar, ganga að breyt-
ingum, er þingmenn vorir eftir langa
íhugun hafa farið fram á, þar á með-
al þá, að setja í sjálf sambandslögin,
að þeim verði eigi eftirleiðis breytt
án samþykkis vors.
Með þessu viðurkenna þeir oss
sem sjálfstæðan og jafnréttháan ináls-
aðila.
Með þessu er unnin viðurkenning
á þeim grtmdvelli, sem vér höfuin
jafnan f iáð að fá viðurkendan —
þeim grundvelli, sem vér stöndum vel
að vigi á upp frá því.
Auk þess fóru þingmenn vorir fram
á, að upp yrðu t.alin í inum nýju
lögum sameiginlegu málin, en ekki
sórmálin (alt yrði þá sérmál, er ekki
væri upp talið meðal sameiginlegra
mála). Þetta er einmittþað sem gert
var í frumvarpi td stöðulaga, er
konungur lét leggja fyrir ráðgefandi
Alþtngt, en þá fékk Bened. Sveinsson
þingið, illu heilli! til að breyta þessu.
Af öllum óhappaverkum Benedikts
Sveinssonar í stjórnmálum, var þetta
ið langskaðvænlegasta.
í þriðja lagi fóru þingmenn vorir
fram á, að í stað árstillagsins úr
ríkissjóði, sem íslandi er greitt, fengi
landið útborgaðan höfuðstól þann er
árstillagið svarar til vaxta af (þ. e.
1 milíón króna). Með þessu hyrfu
allar danskar eftirtölur um þetta til-
lag. Það yrði þá oss greidd og Dön-
um gleymd skuld.
Enn fóru þeir fram á, að undir út-
nefning Islandsráðherra skrifaði for-
sætisráðherrann eigi framar, heldur
frá farandi eða við takandi íslands-
ráðherra.
• Öllum þessum kröfum tóku Danir
vel.
Vér sögðum, að þingmenn vorir
hefðu hugsað lengi um málið, væntan-
lega árum saman. Ritstj. „Þjóðólfs"
er víst sá eini, sem lítið eða ekkert
hafði hugsað málið, eftir því sem
hann sjálfur segir í næst síðasta. blaði
sínu.
Séra Einar og „Politiken“.
i.
10. Nóv. símar séra Einar Hjörleifsson
„Politiken11, að öll isl. blöðin, stjórnarblöð-
in líka, sé andvig samskotum til minnis-
varða yfir Kristjáu konung IX., og telji
sjálfsagt, að þau verði svo lítil, að það
verði landinu til skammar. — Sama dag
skýrir Dr. Valtýr Guðmundsson, fóstbróðir
séra Einars, blaðinu frá, að „Reykjavík11
sé stjórnarblað. ráðlierrann eigi þaðf!!!) og
mcð lionum landritarinn,' Tryggvi Grunn-
arsson „og aðrir kaupmenn“(!!), og ritstj.
blaðsins sé einn af nánustu vildarvinum
Hannesar Hafstein.
Hvað satt er í þvi, að „Rvik“ hafi verið
andvíg kongsroyndarsamskotunum, vita les-
endur hennar bezt. Þetta er eitt sýnis-
liorn af sannsögli þeirra félaga. — Hvað
„Reykjavík“ snerfir, má geta þess, að höfuð-
stóll hlutafélagsins, sem á hana, er 3000 kr.,
í 25 kr. hlutabréfum. Síðast, er fundur var
haldinn, vóru vist yfir 80 atkvæði í félag-
inu, og af þeim hefði hr. Hannes Hafstein
getað greitt 2 (segi og skrifa twö) atkvæði,
ef hann hefði komið á hluthafafund (en
það hefir hann aldrci gert). Hvort hann
á nú nokkurt hlutabréf í blaðinu, það veit,
Dr. V. G. eðlilega ekkert um, því að fé-
Jagsmenn geta selt hver öðrum hlutabréf
án þess að neinn viti af aðrir en ritari
félagsins.
II.
15. Nóv. birtir „Polit,.“ símBkeyti frá
séra Einari dags. 14. Nóv. Slcýrir hann
þar frá ágripi af efni landvarnarblaða-
ávarpsins, og skýrir frá, að það sé
undirskrifað af Fj.kon., lngólfi, ísafold,
Norðurl., Pjóðólfi og Pjóðviljanum. En
hætir þvi við, að Lögrétta og Norðri liafi
„fallist á“ ávarpið með því afbrigði, að
ríkisráðsákvæðið yrði að „stýla“ sem hreina
stj órnarskrárbrey ting.
Við þetta er að athuga, að ummæli
Lögréttu og Norðra eru talsvert lituð
með þessari frásögn séra Einars.
Eða hvað sagði Lögrétta 9 Hún sagði
svo:
„Það er alkunnugt, að allir fullti-ú-
ar innar íslenzku þjóðar, þeir er Dan-
merkur-förina fóru, komu sér saman
um pau tvö meginatriði væntanlegra
sambandslaga, sem tekin eru fram í
ofannefndu skjali [ávarpinuj, að ísland
skuli vera frjálst sambandsland við Dan-
mörku, og skuli með sambandslögum,
er ísland tæki óháðan þátt í, kveðið á
um það, hver málefni íslands skuli vera
sameiginleg mál, en að í öllum öðrum
málum skuli íslendingar vera einráðir
með konungi um löggjöf sína og stjórn“.
Þar næst segir ritnefnd hlaðsins, eins
og vita mátti:
„Vér, sem allir erum þingmenn og
höfum tekið þátt í ofangreindum sam-
tökum þingmanna, munum að sjálfsögðu
vinna að því að samkomulag vinnist
innanlands um pœr kröfur, er Alpingi
fiutti í Danmörku og snerta sambandið
milli þjóðanna11.
Þetta eru þá allar undirtektir Lög-
réttn, eins og sjálfsagt var og við mátti
búast af pingmönnum, að þeir segjast
standa við pað sem pingmenn altir í
sameining hafi gert.
Þetta er ekki aunað en það sem ölt blöð
landsins undantekningarlaust hafa tjáð sig
samdóma um, nema Dagfari, sem ekkert
samkomulag vill.
Þetta kemur og alveg heim við það er
Guðm. Biörnsson landlæknir hefir frá skýrt
í vorri áheyrn og margra annara, að land-
varnar-sendillinn (E. B.), sem sendur var
til að reyna að fá undirskriftir, hafi sagt
við sig, að ríkisráðsákvœðinu mætti með
engu móti sleppa; án þess væri alt ávarp-