Reykjavík - 12.10.1912, Qupperneq 3

REYKJAVlK
165
SUNLIGHT-SAPAN
gjörir erfiðið við
þvottinn ljett og hugð-
næmt. Hreinlæti
og þrifnaður rikir
á heimilinu, þegar
Sunlight-sápan kemur til hjálpar.
SUNLIGHT SÁPA
223!)
Ójriðurinn byrjaðnr.
Á þriðjudagskvöld kom frá K.höfn
svohljóðandi símskeyti:
„Montenegro sagði Tyrkjum strið á
Jiendur í dag“.
Montenegro eða Svartfjallaland er
sraáríki á Balkanskaganum, ekki nema
iiðugir 9,000 □ km. að stærð, og íbúarnir
einar 200,000. Svartfellingar eru her-
skáir menn og hafa oft áður átt í ó-
friði við Tyrki. Tyrkir hafa aldrei
getað komið þeim á kné.
Tyrkjalönd í Evrópu eru eitthvað
um 300,000 □ km. að stærð, og ibúarnir
eitthvað 12 milj. Það virðist í fljótu
bragði sem það sé til lítils fyrir Svart-
fellinga að vega að svo fjölmennri þjóð.
En það er þó ekki, því að Balkanríkin,
Búlgaría, Serbía og Grikkland, hafa
gjört bandaJag með sér, að því er mæit
er, og mun því ekki líða á löngu áður
einnig þau segi sundur friðinn við
Tyrki.
Frá im i.
Uppreisn á eynni Samos.
Þrjú hundruð Kriteyingar stigu á
skip og hóldu til eyjarinnar Samos
skömmu fyrir síðustu mánaðamót, og
ætluðu þeir að frelsa eyna undan yfir-
ráðum Tyrkja. Þegar þangað kom
snerust og allmargir eyjarskeggjar í
lið með þeim, einkum Grikkir og kristnir
menn, og réðust á höfuðborgina á
eynni, Yalhy. Varð setulið Tyrkja að
hrökkva undan. Tyrkjastjórn hefir
sent hersveit til eyjarinnar og er nú
barist þar.
Uppreisn á San Domingo.
Borgarastyrjöld er umjþessar mundir
í eynni og hafa Bandaríkjamenn sent
þangað herdeild til verndar tollhúsinu,
því það er í umsjá þeirra.
Kínastjórn fær lán.
Þess var áður getið hér í blaðinu,
að Kinastjórn væri sér úti um lán, en
að henni hefði ekki tekist það til þessa.
Hún átti lengi í samningum við banka-
menn stórveldanna sex, en ekki gekk
saman með þeim. Nú heflr hún fengið
180 miijón króna lán hjá bönkum í
Lundúnum. Bankari einn, Grisp að
nafni, hefir komið því í kring, og er
svo að sjá á útlendum blöðum, að það
hafl verið mjög í óþökk stórveldanna.
Helminginn af láninu á Kínastjórn
að fá þegar í stað, en hitt síðar. Svo
er að sjá á enskum blöðum, sem það
sé talið mesta óráð þar í landi, að ein-
stakir menn láni Kínverjum svo mikið
fé, án þess að hafa veð í einhverjum
tekjum Kinaveldis, en þrátt fyrir það
hafa brezkir auðmenn sózt eftir að
skrifa sig fvrir framlögum til lánsins.
Sum blöð herma það, að lán þetta
sé trygt með salttollinum, en með þeim
tolli eru fleiri ógoldnar sku]dir*Kína-
veldis trygðar. Ennfremur er sagt að
það sé trygt með ýmis minni háttar
tekjum Kínaveldis.
Fellibylur í Japan.
Stórkostlegur fellibylur geisaði yfir
nokkurn hluta Japan 22. f. mán. og
gerði mikinn skaða. Fjöldi manns lét
líflð. Er það talinn versti fellibylur,
sem komið hefir þar eystra í meir en
hálfa öld. í Yokohama rak í land 10
herskip (stór og smá), eitt þeirra var
frakkneskt. Fjöldi annara skipa ýmist
sökk eða rak í land.
Systir Spánarkonnngs látin.
María Theresa, systir Alfons Spánar-
konungs, )ézt í Madrid 23. f. mán., dó
af barnsförum. Hún var gift Ferdínand
prinz í Bavaríu og áttu þau 4 börn.
Eldri systir hennar, sem gift var Karli
Bourbonna prins, dó 1904 líka af barns-
förum. Þær voru einkasystur Spánar-
konungs.
Rússland og England.
Utanríkisráðherra Rússa, Sazonoff,
sókti Englendinga heim fyrir mánaða-
mótin. Sátu þeir löngum á tali hann,
og Sir Edvard Grey, utanríkisráðherra
Breta. Ekki vita menn hvað þeim fór
á milli, en talið víst, að það hafi aðal-
lega verið um Persland. Minst munu
þeir og hafa á ástandið á Balkanskag-
anum.
Baron Marehall von Bieberstein
látinn.
Einhver merkasti stjórnmálamaður
Þjóðverja er nýlega látinn, Baron Mar-
schall von Breberstein, er var sendiherra
Þjóðverja í London.
Hann var fæddur 12. Okt. 1842.
Lagði fyrst stund á lögvísi, en tók
brátt að gefa sig að þingmensku
og stjórnmálum. Þegar Bismark lét
af völdum, varð Baron Marschall utan-
ríkisráðherra og gegndi því embætti í
liðug 6 ár. Varð þá rétt á eftir sendi-
herra Þjóðverja í Konstantinopel og
var þar í 15 ár. Hann gat sér góðan
orðstír með Tyrkjum og komst í vin-
innlendar og útlendar. — Pappir og Ritföng. — Watermans-sjálfbiekunga.
Þetta kaupa allir í 7
Bókaverzlun Siifíúsar Eyiniindssoiiar 9
Lækjargöta S. ■)
áttu við Abdul Hamid, sem þá var
Tyrkjasoldán. Jók hann mjög gengi
Þjóðverja í Tyrkjaveldi og fylgdi fram
hagsmunum þjóðar sinnar af kappi, en
þó með forsjá, þótti hann um það skeið
sniðugastur allra stjórnmálamanna álf-
unnar, þeirra sem við sendiherrastörf
fást.
Fyrir liðugum 3 mánuðum var hann
kvaddur til að vera sendiherra í London.
Þótti Þjóðverjum mikið á ríða, að jafna
þá úlfúð, sem hefir verið milli þeirra
þjóða á síðari árum, sendu því þann
sem bezt þótti til þess fallinn. Baron
Marschall entist ekki aldur til að sýna
hvað hann gæti á orkað í þessu efni;
en ef dæma á eftir því hvernig hann
fór af stað, þá hefði mátt vænta hins
bezta. Bretar tóku honum tveim
höndum.
Ástandið í Portúgal.
Lýðveldisstjórnin kvað ekki standa
eins föstum fótum í Portúgal og margir
ætla. Fyrir skömmu gjörðu konungs-
sinnar uppreisn, og var hún bæld niður.
Síðan virðist svo sem friður ríki í
Lissabon og Oporto og öðrum borgum.
Embættismenn landsins segja útlend-
ingum, sem til landsins koma, að nú
geti menn séð hvílík blessun sé að
því, að lýðveldið hafl komizt á, þvi nú
sé friður um land alt. En spyrji menn
fólk út um land, þá er annað hljóð í
strokknum. Kaupmenn og atvinnu-
rekendur kvarta sáran um það, hve
allri verzlun og viðskiftum hnigni óð-
fluga. Mikill hluti efnafólks er að
flýja land, og þeir sem eftir eru, þora
ekki að láta á því bera, að þeir eigi
nokkuð.
Jjýðveldismenn kenna gömlum synd-
um konungssinna um hnignunina, en
hið sanna þykir vera, að lýðveldis-
menn hafl ekkert gjört af því, sem þeir
lofuðu að gjöra, áður en stjórnarbylt-
ingin hófst, og að þeir hafi fylgt upp-
teknum hætti fyrirrennara sinna um
að hugsa um ekkert annað en auðga
sjálfa sig sem mest meðan þeir hafi
völdin. Það þyrfti því engan að furða,
þótt spyrðist um nýjar uppreisnir kon-
ungssínna og jafnvel að konungsstjórn
yrði komið þar á aftur.
Prófessor, Sir W. F. Barrett
og Mrs. Wriedt.
í blaði því af „Light“, sem út kom
28. f. m., er grein, sem Sir Barrett,
prófessor í eðlisfræði (einn af stofn-
endum sálarfræðisfélagsins brezka) heflr
ritað og sent norskum blöðum til birt-
ingar. Greinin er um sambandsfundi,
sem Sir Barrett hefir haft með frú
Wriedt, og er tilefni hennar auðvitað
„uppljóstur" Birkelands prófessors. Er
hún þess vel verð að ég þýddi hana í
heild sinni, en ég læt mér nægja að
segja lítið eitt úr henni, svo menn sjái,
að erfltt muni Birkeland og skoðana-
bræðrum hans til lengdar verða að
spyrna á móti broddunum.
Sir Barrett hafði fundina bæði í
rafmagnsbirtu og í myrkri. í myrkrinu
gerðist meir, en ég skal hér að eins
skýra stuttlega frá einum fundi, er
haldinn var í björtu, og ungfrú Ramsden
(sambandstrúarkona, ókunn frú Wriedt)
var stödd á, auk Sir Barretts. Ungfrú
R. sat yzt og hélt á „lúðri" (eins og
hafðir eru á söngvélum, og í sama
skyni og þar — til að gera hljóðið
heyranlegra), þá kom Sir B. og loks
frú W. Sir B. sat þannig á milli ung-
frúarinnar með lúðurinn, og frú W.
Og í bj'órtu, eins og slcýrt var frá, á
meðan hann er i samrœðu við frú W.,
heyrir málróm hennar og sér varir
hennar hærast, — á meðan þetta gerist
heyrir sir Barrett, hvíslað í lúður-
inn (sem ungfrú R. auðvitað heldur að
eyra sér). Orðaskil heyrir hann ekki,
en ungfrúin heyrir hvað sagt er, og
skýrir frá, að röddin hafi sagst hafa
boð að flytja frá framliðnum vini, er
segði að hana mundi heimsækja maður
er hann tiltók, en sem þá var í öðru
landi, og hún átti enga von á. Þó
rættist þetta næsta mánudag.
Sir Barrett segir svo frá ýmsum
all-merkilegum atvikum er gerðust á
fundunum, og bætir á eftir við :
„Ég kom á sambandsfundi frú Wriedt
þannig að ég hafði mjög litla trú á þeim.
En ég komst að þeirri niðurstöðu, að
hun er mjög eftirtektaverður sambands-
miðill, er engin svik hefir um hönd,
og hún hefir fært bæði mér og öðrum
óyggjandi sannanir þess, að ómögulegt
er að gera sér grein fyrir röddunum,
og boðum þeim, er þær flytja, þannig
að hér séu brögð í tafli eða blekking-
ar, sem menn hafl komið sér saman
um“.
Prófessor Barrett hvetur loks vís-
indamenn norska að stofna með sér
félag til sálarfræðislegra rannsókna, og
lýkur svo máli sínu á þessa leið :
„— — —- og ég treysti því fast-
lega að hinn sami stilti og rólegi rann-
sóknarandi, sém hefir hjálpað vísind-
unum til þess að ráða svo margar
gátur, sem ekki hefir verið síður þrætt
um á liðnum öldum en þessa, ryðji
sér til rúms meðal þeirra vísinda-
manna í Noregi, sem við þessar erfiðu
rannsóknir kunna að fást. En á þetta
svið ryðjast kjánarnir oftlega þjösna-
lega inn, þar sem „englar varla þora
að drepa niður tám“.
Þetta er vel mælt, og er vonandi að
þeir, sem þetta'á við — en þeir eru
því miður ekki kjánarnir einir — gefl
orðum þessum gaum, og beiti þeirri
stillingu og óhlutdrægni í þessu máli,
sem það vissulega á heimtingu á.
Kr. Linnet.
Biblíufyrirlestur
í Betel sunnudaginn. 12. Okt. kl. (i’/j síðd.
Efni: Austurlandamálið, skoðað í ljósi
BibHuspádómanna. Hvaða þýðingu hefir
Tyrkland í hinum stjórnarfarslegu bylting-
um nútímans? H vað verður þegar Tyrkir
hverfa *r Norðurálfunni? Allir velkonmir.
O. J. Olsen.