Suðurland - 12.04.1913, Qupperneq 4

170
SUÐUR'LAND
SútunarneiQÍ.
Reglusamur og ráðvandur piltur, 18-20 ára getur fengið að
nema sútunariðn. Betri kjör en við nokkuð annað handverk.
Leitið upplýsinga sem fyrst.
Bergur Einarsson, sútari, Reykjavík.
með þeirn. Varð samkomulag um
það, að Bretar, Frakkar og Rússar
byðust til að miðla málum, en Tyrk-
ir afsögðu það. Vildu þá bandamenn
þessir fá Ibrahim Pasha til að hafa
sig á burt. Ekki þóknaðist honum
það. Lagði þá floti bandamanna að
flota þeirra Tyrkja og Egipta á höfn-
inni í Navarino 20. okt.. 1827. Varð
þar blóðug orusta og eyddist allur
floti þeirra Tyrkjanna. Þar með var
frelsisstríðinu lokið að mestu. Tyrkir
snéru reiði sinni á Rússa, enda höfðu
þeir gengið mjög fram í málefni
Grikkja.
Það var svo tilætlað, að Grikkland
yrði lýðveldi og tæki upp stjórnar-
skipun eftir sniði Evrópuþjóðanna, en
faS fór sem fyr að þeim gekk illa
samvirinan. Forseti var kosinn Kapo
d’Istrias og gekk honum illa að koma
lági á, vildi hann loks beita valdi,
éri þá kveiktu Grikkir í ílotanum svo
á'orium ýrði hann ekki að liði, og
arið 1831 var iorsetinn myrtur.
Frh.
1.1 :‘i; / ••
Grimd finst í jurtaríkinu!
(Láuslega þýtt úr „Lys over Land“).
—o—
I’ ;:
5 Það er því miður ekki sjaldgæft,
að maðurinn er grimmur, ýmist við
aðra menn, eða við dýrin. Og þau
eru líka oft. grimm. Þetta kannast
allir við. Hitt er ný kenning, sem
ílestum munáóvart koma, að grimd
eigi sér stað í jurtaríkinu. Að vísu
er það kunnugt, að til eru jurtir, og
ekki allfáar, sem kallaðar eru „kjöt.
ætur“. Þær grípa skordýr, sem á
þeim staðnæmast, kreista þau til
bana og sjúga úr þeim næringarefnið.
Rær gera þetta samt af þörf, en ekki
af grimd.
Öðruvísi er því varið fyrir jurt
einni, sem nýlega hefir verið flutt frá
Brazilíu til Englands og gróðurset.t
þar. Hún heitir Aranjia albens.
Hún þrífst svo vel í loftslagi Englands,
að þar má athuga eðli hennar og
lifnaðarháttu með eins góðum árangri
eins og hún væri heima í Brazilíu.
Dr. Lowe athugaði vandlega háttu
hennar um blómstrunartímann í lord
Jlohesters park í Abbotsburg
og hélt síðan vísindalegan fyrirlestur
um hana í fyrra sumar í dinneiska
félaginu. Úr þeim fyrirlestii er það
tekið, sem nú skal segja:
Allrahanda flugur og fiðrildi sett-
ust sífelt á blóm jurtarinnar. Rar
var nóg hunang að fá. En mörgum
af þeim varð það dýrkeypt. Blómið
greip skordýrið, sem á því sat og
hélt því föstu, annaðhvort á trjónu
þess, eða á einum fætinum. Dýrið
ólmaðist og rikti svo fast í, að það
losnaði og flaug burt, eins og í fjör-
brotum, — því oftastnær var trjónan
af því, eða fóturinn, eftir í blóminu!
Dað voru aðeins sterkbygðustu skor
kvikindin, sem gátu náð sér þaðari
án þess að limlestast. Yirtist bygg
ing blómanna einkarvel löguð til
slíkra grimdarverka.
Það er eins og þessi jurt bæðist
að gestrisni annara blómjurta við
vængjuð skordýr, — þó sú gestrisni
sé raunar meðfram sjálfum blómjurt
unum í hag, er þau nota þessi smá-
dýr til að flytja frjóduftið blóm frá
blómi.
Br. J. þýddi.
Aths.
Mörgum mun sýnast það ómögu
legt., að grimd geti átt sér stað hjá
jurt, því grimd gerir ráð fyrir viti
og vilja, sem jurtir hafl ekki. En
er það nú víst, að jurtir hafl ekki
vit og vilja — á sína vísu?
Tvær íslenzkar jurtir eru taldar
„kjötætur", það eru Sóldögg og
lyf jagras.
Dýð.
-- -----------—
íslenzkir sagnaþættir.
Eftir
dbrm. Brynjúlf Jönsson frá Minna Núpi.
IIII. þáttur.
H ó l m f r í ð ar æ 11 a r þ át t u r.
Magnús fór frá Skeggjastöðum að Ar-
túnum, som fyr getur. Þar var hann
nokkur ár. l’á bar svo til, að í’vcrá
braut sig úr farvegi um vetur og tók af
lambhús er Magnús átti. Fórust þar 30
lÖmh. Magnúsi varð svo við, að hann
sagði lausii jörðinni. Pá átti hann kost
á 2 jörðum: Haukadal á Rangárvöllum
og Gegnisliólum í Flóa. Vildi Hólmfríður
fara að Haukadal, vegna sauðgöngu; cn
Magnús kaus heldur Gegnishöla vegna
slægna. I'á var hann 00 ára, er hann
fór þangað. Eigi voru þá hjá honum
nema börn hans. Var Sveinn 20 ára
Arnleif fékk óyndi út þar. Tók höfuð-
veikin sig þá upp og dró hana til dauða.
Hún var á fermingaraldri. Þau létu heita
cftir henni, — því 3 yngstu börnin þcirra
fæddust í Gegnishúlum. Sú stúlka dó á
15 ári. Magnúsi fór nú að fara aftur og
gekk af honum, svo hann varð fátækur.
Hann komst á áttræðisaldur og var heilsu-
góður þar til scinasta árið. Þó rori hann
þá enn í Loftstaðasandi, það hafði hann
gert livern vetur síðan hann kom út.eftir.
Nú var hann orðinn til einkis fær( en
gamlir félagar létu hann njóta fyrri dugn-
rðar og lofuðu honum að sitja í. Hann
dó um vorið cft.ir að Iiann kom heim.
Hólmfriður bjó nokkur ár í Gegnishólum
eftir lát Magnúsar. Var Sveinn fyrirvinna
hjá honni fyrst; en er hann fór burt til
búskapar, þá varð Bjarni fyrir hjá móður
sintii. Lót hún síðan Gegnishóla lausa í
hendur Bjarna. Sjálf tók hún Klængsel
til ábúðar, og var fyrir búi hcnnar sá
maður er Einar hét, Guðmundsson, ötull
maður og harðgjör. Hann giftist Halldóru
Magnúsdóttur. Sleppti Hólmfríður jörð-
inni við þau, en var hjá þeim, og dó þar
nál. 70 ára.
Þá er Hallbera var 80 ára, en Einar
litlu yngri, þóttust þau eigi lengur geta
búið við þær búsifjar, sem Tómas tengda-
son þcirra, veitti þeim. Brugðu þau búi-
og fór Hallbera að Gegnishólum til Hólm-
fríðar dóttur sinnar. Magnús var þá dá-
inn. Hún hafði haft á sér lykillinn að
peningaskáp Einars. En er hún fór, stakk
hún honum í skráargatið. Tómas hirði
lykinn og drakk út það er í skápnum var
Hvort hún kom með peninga að Gegnis-
hólum fara ekki sögur af. Hún var síðan
með Hólmfríði og fór með henni að Klæng-
seli. í elli sinni varð hún kararómagi og
tvíkreppt. En ávalt var hún ung í anda:
las liverja bók er hún gat fengið, lærði
sálma og kvæði og gat haldið því öllu í
minui. Þótti skemtun að henni á heimilinu.
Einurð og kjarki hélt hún líka. Hún náði
hærri aldri en alment gerist. Varð rueir
en 100 ára.
Einu sinni lcom Tómas að heimsækja
tengdamóður sína. Var hann þá drukkiun.
Hann lézt vilja sýna heuni virðingu: Tók
ofan hattinn utar við baðstofudyr, féll þar
á kné og gokk á knjánum innar að rúmi
hennar. Hún sá, að hár hans var orðið
óræktarlegt og með smásköllum, eins og
lokkar hefðu verið slitnir úr því. Hún
segir þá: „Fiest er nú farið! Nú er
búið að reita af þér hárstríið, auk heldur
aunað!“ Hann spratt þá á fætur, og var
auðmýkt hans á enda. Töluðust þau fátt
við og með lítilli bliðu. Fór liann svo
strax sína leið.
Frh.
-------------
Eftirmæli.
Egill Guðmundsson lést að heimili
sínu, Galtalæk í Biskupstungum 2.
mars.
Egill sál. var fæddur 1. nóv. 1830
í Ilörgslandskoti á Síðu í V. Skafta-
fellssýslu. Þar ólst hann upp hjá
foreldrum sínum, Guðmundi Eiriks
syni og Sigríði Egilsdóttir. 1856 gekk
hann að eiga eftirlifandi konu sína
Guðlaugu Stefánsdóttir, og tók sama
ár við búi eftir foreldra sína og bjó
þar siðan allar. sinn búskap, eða 40
ár. Þau hjón áttu 6 börn, sem Ö)1
lifa, nema 2. Elst Sigríður, gift
Brynjólfl bónda í Kálfhaga í Árnes
sýslu, dáin 1910, Dngbjartur ógiftur,
Guðmundur, giftur Jóhönnu M. Ólafs-
dóttur, okkju eltir Guðlaug Guðlaugs-
son á Þverá á Siðu í V. Skaftafells-
sýslu (d. 1899), Guðlaug, gift Bryn-
jólfl i Kálfhaga, Egill, giftur Stein-
unni Guðlaugsdóttir frá Þverá á Síðu
og Jóhanna, gift í Reykjavík Ingi-
mundi Einarssyni. Egill sál. fluttist
vestur í Árnessýslu fyrir 14 árum
með sonum sínum Agli og Guðmundi
og var hjá þeim meðan hann lifði.
Hann var upp á síðkastið orðinn
mjög farinn að heilsu og lúinu, enda
brjóst.þungur mjög og heyrnardaufur
í mörg ár.
Á yngri árum var hann orðlagður
fyrir karlmensku og hugprýði. Hann
var alla tið hreinlundaður, enda vel
þokkaður nf öllum, er hann þektu.
Hann var og mjög trúhneigður maður.
G. -f M„
Á víð og dreif.
Yeráttan heflr verið allgóð þessa
viku, en kuldi talsverður hér síðustu
dagana. Snjókoma talsverð í dag.
Alli. Aflalaust að heita má hér
á Eyrum, þó á sjó gefi, en aftur á
móti heflr aflast ágætlega í Þorláks
höfn nú upp á síðkastið.
Skipkomtir. Fyrsta skipkoma
hingað á þessu ári í dag. H ó I a
dýiðin blasir við í dag hér á höfn
inni. Eru Hólar með eitthvað af
vörum til allra veizlananna hér.
Druknun. í Vestmanneyjum fórst
bátur á miðvikudaginn 9. þ. m. með
4 mönnum. Formaður Halldór Run-
ólfsson, átti heima þar í Eyjunum,
lætur eftir sig ekkju og 3 börn.
Annar maður til var þar úr Eyjum,
kvæntur, og lætur einnig eftir
sig 3 börn, þriðji var Tómas Bryn-
jólfsson undan EyjafjöIIum, og fjórði
maðurinn var úr Reykjavík, óþekt
nafn hans.
fingmenskufrainboð. í Barða-
strandasýslu bjóða sig fram: hrepp-
stjórar 2: Hákon Bjarnason i Haga
og Snæbjörn Kristjánsson í Hergilsey.
Margir höfðu búist. við því, að Sveinn
Björnsson málfærslumaður mundi
bjóða sig þar fram, en ekki er að
sjá að neitt verði úr því, eftir þessum
fregnum að dæma.
Jón Þorbcrgsson fjárræktarmað-
ur var hér á ferð nýlega og flutti
fyrirlestra hér á Eyrum um sauðfjár-
rækt, voru þeir allvel sóttir. Jón
hefir nú feiðast um sýslurnar allar
hér austanfjalls í vetur að tilhlutun
Búnaðarfélags íslands. Hefir hann
flutt fyrirlestra i hverri sveit og skoð-
að sauðfé allviða hjá bændum. Er
mjög vel látið af þessu starfl Jóns, og
enginn efl er á því, að ferð hans
muni bera miklu meiri árangur, en
þótt einhvor sprenglærður „búfræðis-
kandidat", sem ekkert, kann ti! fjár-
hiiðingar hefði helt yflr bændur ein-
hverjum útlendum kenslubókarvís-
dómi.
J. Þ. er mjög vel hæfur maður til
þessa starfs, reyndur og glöggur
fjármaður, sem heflr bæði þekkingu
og áhuga á stnrfl sínu.
Samsðllgur, undir forustu ungfiú
Guðmundu Nielsen, var haldinn í
Eyrarbakkakirkju 5. þ. m. fil ágóða
fyrir kirkjuna. Söng þar hópur karla
og kvenna og sr. Ólafur Magnússon
söng einsöng. Gísli prestur Skúlason
flutti erindi „um suunudagavinnu og
helgi hans“, var gott erindi og lýsti
heilbrigðri skoðun á málinu. Sam-
söngurinn tókst yfir höfuð injög
myndarlega og var heldur vel sóttur,
um 160 manns.
Viðstaddur.
; ■ ----7----1 ■ -1 - 1 ■ --|-r
ÞakkarorÖ.
Með línum þessum votta eg mitt
innilegasta hjaitans þakklæti óllum
þeim, sem á einn eða annan hátt
hjálpuðu mér og léttu undir þá þungu
sorg er fyrir mig kom er eg misti
minn hjartkæra unnusta, Eirik Eiriks-
son, og siðast en ekki síst vil eg þakka
hr. Guðbergi Grimssyni, sem ætlaði
að verða formaður hins látna á yflr-
standandi vertið og hásetum hans
fyrir þá rausnarlegu gjöf er þeir hafa
gefið mér af sjávarafla sínum. Öllum
þessum velgjftrðamönnum mínum bið
eg algóðan Guð að launa af sínum
rikdómi.
Rauðarhól 2/r—13
Sigríður Alfsdöitir.
Brúnskjóttur licstur, ójárnaður,
með stýft og fjöður fr. hægra, klypt-
ur á eyrum, herðakambi og lend, er
í óskilum á Kiðjabergi. Eigandi hirði
hestinn sem fyrst og borgi áfallinn
kostnað.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður;
Jón Jónatanssonj alþingism.
Prentsmiðja Suðurlands.