Verkamaðurinn - 20.04.1940, Blaðsíða 1

tfERKHIUHÐURI Itn
KXIII. ÁRG. Laugardaginn 20. apríl 1940. 16. tbl.
Bæjarsljórn
vill ekkl einu sinni
rannsaka möguleika
t'yrir siækkun Laxár-
rafstöðvarinnar.
Kolasalarnir eiga heldur að fá
§lríð$gróðann.
„Eitt
yfir allau.
í stríðsbyrjun, þegar vitað var að
dýrtíðin mundi mjðg færast í aukana.
og hætta var á að skortur yrði á
ýmsum nauðsynjum, gáfu stjórnar-
vðidin dt kjörorðið um, að eitt skyldi
yfir alla ganga. Póttust þau mundu
gera ráðstafanir til þess að svo yrði
og þyrfti þá bara þegnskap einstakl-
inganna tii þess að alt væri f lagi,
Pað mun sönnu næst, að haldist
hafi nokkurnveginn f hendur sieifar-
lagið á »ráðstöfunumt »þjóðstjórnar-
innarc og þegnskapur þeirra einstakl
inga, sem peningaráð höfðu til að
byrgja sig upp að nauðsynjum —
eða leggja í rekstur sem stríðsgróða-
von var af — án tillits til afkomu
annara. Mætti nefna þess æði mörg
dæmi en skal þó ekki út i það farið
að þessu sinni.
En nú, þegar styrjöldin hefir breiðst
út til Norðurlanda og — að minsta
kosti í bili — slitið helstu viðskifta-
æðar okkar, og þar með enn torveld
að afkomuna — er meiri þörf en
nokkru sinni áður, að kjörorðið »eitt
yfir allat verði meira en meiningar-
laust slagorð. Nú verður alþýðan,
fyrir alvöru, að taka stjórnendur op
inberra mála á orðinu og krefjast
þess, að þetta fallega kjörorð komi
fram f verkum þeirra — eða láta þá
gjalda þess ella i missi mannaforráða.
Eítt af þvf, sem almenningur getur
síst án verið — næst matarpíringi og
nauðsynlegustu fötum — er hitagjafi
á heimilin. Á stríðstfmum er hinsveg-
ar erlent eldsneyti með allra dýrasta
varningi, og oft torfengið.
Pað er því ekki hvað síst ástæða
tit að beita kjörorðinu »eitt yfir al!a«
á þessu sviði.
Akureyrarkaupstaður er svo lánsam-
ur að hafa lokið byggingu nýrrar raf
veitu. Að hinu leytinu tókst svo ólán-
lega til, að látið var vatita vélasam-
stæðu, sem virkjunin þó að öðru
leyti yar bygð fyrir.
Vaeri þessari véiasamstæðu nú bætt
(Framh. á 2. síðu).
Fyrirspurn
tll sljórnar Rauða Kross
delldarinnar off sljórnar
Nonœna félagslns á
Akureyri.
Hversvegna gengst Rauða Kross-
deildin og Norræna félagið ekki
fyrirsöfnun til styrktar frændum
vorum Norðmönnum? Er það
af þvi að þeir séu óskyldari oss
en mongólaþjóðin Finnar, eða
hafi komið svo illa fram við
okkur fslendinga ? Eða er það
af því að stjórnir ofannefndra fé
laga hafi samúð með nazistunnm?
Verkamaður,
A fundi bæjarstjórnar s. I. þriðju-
dag var loksins tekið fyrir erindi
Sósíalistafélags Akureyrar, frá 3. mars
s. I., — um að gerðar yrðu ráðstaf
anir til að fá viðbótar vélasamstæðu
i Laxárrafstöðina, fyrir næsta vetur,
og framkvæmd samsvarandi aukning
á innanbæjarkerlinu.
Ra'veitunefnd hafði fjallað um er-
indið — og afgre ddi það til bæjar-
stjórnar á þann auðvelda hátt, að
staðhæfa að stækkunin kæmi ekki til
rnála, vegna þess hve dýr hún yrði.
Engin kostnaðaráxtlun fylgdi þess-
ari staðhæfingu, og við umræðurnar
kom í Ijós, að rafveitunefnd hafði
ekki gert sér neina ákveðna hugmynd
um það, annarsvegar hverjir mögu-
leikar væru fyrir stækkuninni, hins
vegar hvers virði hún væri fyrir bæj
arfélagið og bæjarbúa, á slíkum tím-
um, sem nú eru framundan.
Kemur þar glögt fram sama aftur
haldssjónarmiðið og ræður gerðum
bæjarstjórnarinnar, yfirleitt, þ. e. að
víkia undan erfiðleikunum, í þeirri
gagnlegu trú, að alt fari einhvernveg
inn! Ennfremur sú hagfræði hugleys-
ingjans, að neita að kaupa dýran hlut
— til þess að verða að kaupa annan
miklu dýrari!
Steingr. Aðalsteinsson lagði fram
eftirfarandi tillögu:
»Með tilliti til mikillar eftirspurnar
eflir rafmagni til hitunar, og mikillar
nauðsynjar bæjarbúa á að fá það
samþykk'r bæjarstjórn að fela rafveitu-
nefnd og bæjarstjóra að rannsaka ýt-
arlega, hverjir möguleikar eru á að
fá viðbótar vélasamstæðu í Laxárstöð-
ina, fyrir næsta vetur, og efni til
samsvarandi aukningar á rafveitukerfi
bæjarins.
Verði árangur rannsóknarinnar lagð-
ur fyrir bæjarstjórn svo fljótt sem
kostur er á.«
Tillaga þessi var feld með 8 atkv.
gegn 2. — Með henni voru Steingr.
og Magnús Gíslason. Porst. Porst.
greiddi ekki atkvæði en talaði gegn
stækkun stöðvarinnar.
Eftir að þetta mál hafði verið af
greitt, á þann veg, sem að ofan seg
ir, flutti Steingr. Aðalsteinsson eftir-
farandi tillögu:
»Par sem bæjarstjórn hefír ekki séð
sér fært að gera neinar ráðstafanir ti
að fullnægt verði beiðnum fjölda
bæjarbúa um rafmagn til hitnnar —
Drátt fyrir geypiverð, og ef til vill
a'gera þurð á erlendu eldsneyti — á-
kveður hún að boða innan skamms
tjl almenns borgarafundar, þar sem
almenningi sé gerð nánari grein fyrir
tessu máli. Er bæjarstjóra og raf-
veitunefnd falið að boða til fundarins
og undirbúa hann að hálfu bæjar
stjórnar.*
Til þess að losna við frekari um
ræður um málið, flýtti aftu haldið sér
að vísa þessari tillögu til »hitaveitu-
nefndar® — og var það samkvæmt
uppástungu Erlings Friðjónssonar.
Að vísu verður ekki séð, að »hita-
veitunefnd« komi neitt við að gera
almenningi grein fyrir afstöðu bæjar-
stjórnar f rafveitumálinu.
En það er eins og bæjarfulltrúum
»þjóðstjórnar<-flokkanna tinnist lítil
nauðsyn á, að afgreiðsla þeirra á mál-
um bæjarstjórnar byggist á almennri
skynsemi eða rökum.
lí hvcfju byiir »kaup!ags-
nelnil« úl Eiliniisa sína
nm veiðvísiiöluna?
1 kaupþvingunarlötum »þjóð-
'tjornar«-afturhaldsins er m»‘ll
>ívo fyrir, að »kauplagsnefnd«
skuli reikna út hækkun fram-
taerslukoslnaðar með aðstoð Hag
'tofu íslands
Nú helir visitala Haystofu ís-
lands tekið þeim breytingum, frá
þvi í marsmánuði HI39 og ti1
marsmánaðar s 1, að matvöru
vísitalan hefir hækkað úr 193
stigum i 255 stig, eða um 32 7o
E dsneytisvisitalan hefii hapkk
að Úr 171 stigum i 3l2 stig, eða
um 73,5"/o
Fatnaðai vísitalan hefir hækkað
úi 281 stigi i 340 stig. eða um
2Vlo
Meðaltals hækkun, samkvæn.t
þessu. er 30,0ð/o — en »kaup-
lagsnefnd# telur hækkunina vera
aðeins 21°/o.
A hveiju byggist sá útreikningur?
ædd 27. sept. 1856. - Dáin 16. mars 1940.
16. mars síðastl. barst sú fregn út
um landið, að Bríet Bjarnhéðinsdóttir
væri dáin. Hún var sú kona, sem átti
sterkust ítök í hjörtum allra hugsandi,
íslenskra kvenna, við hennar nafn, er
bundin öll barátta ísfensku kvenþjðð-
arinnar fyrir frelsi og réttindum og
við alia hennar sigra.
Saga Brfetar er saga brautryðjand-
ans og hugsjónakonunnar, sem ekki
lét sér nægja að sjá takmarkið f fjarska,
heldur barðist af eldmóði fyrir að ná
>ví. Með óbilandi kjarki og viljafestu,
ásamt skörpum gáfum, tókst henni að
vinna bug á aldagömlum venjum og
hleypidómum, sem fjötrað höfðu kon-
una í hin sterkustu þrældómsbönd og
haldið henni lokaðri innan fjögra
veggja heimitisins. Án þess að taka
tillit til andstöðu kyrstöðumannanna og
tómlæti kvennanna byrjaði hún á að
tala opinberlega og rita og til þess að
ná til sem flestra og skapa sér vopn
í baráttunni, stofnaði hún »Kvenna-
blaðíð« og »Kvenréttindafélag tslands*
og með þessari þróttmiklu og mark-
vissu baráttu tókst henni að vekja
áhuga kvennanna og safna þeim undir
merki kvenfrelsisins, einnig að vinna
þessum málum fylgi nokkura frjáls-
lyndra borgara og með þeirra aðstoð
fengust jafnréttislög kvenna staðfest á
þingi þjóðarinnar, einmitt á því þroska-
stigi borgarastéttarinnar hér, þegar hún
var frjálslynd umbótastétt. — Við kon-
ur, sem uppskerum ávöxt alls þessa
mikla og fórnfúsa starfs frú Bríetar,
tökum það sem sjálfsagðan hlut að
hafa jafnan rétt við karlmenn á sem
flestum sviðum; jafnan rétt mentunar,
starfs, atkvæðis og kjörgengis. Nú
þykir ekki lengur neitt hlægilegt eða
fjarstætt, þótt konur tali á mannfund-
um og séu kosnar í trúnaðarstörf. Alt
þetta var óþekt fyrir fáum áratugum.
Nú ber okkur skylda til fyrst og fremst
að vernda þessi fengnu réttindi, vera
á verði gegn öllum árásum á kjör
okkar og almenn mannréttindi, og til
þess að geta það, þurfum við að nota
okkur þessi fengnu réttindi betur en
hingað til hefir verið gert.
Regar við nú minnumst hinnar
horfnu kvenhetju getum við á engan
hátt betur Heiðrað minningu hennar og
sýnt þrkklæti okkar f verki, en með
þvf að ha da hátt þvf merki, sem hún
hóf á loft, og láta aldrei falla á það.
E. E.
f luomódels ýflii q.
Flufimódelsýning er nú haldin þessa
agana í Samkomuhúsi bæjarins. Sýn-
ing þessi var haldin í Reykjavík ný-
lega og vakti feikna effirtekt. Rarf ekki
að efa að Akureyringum leiki forvitni
á að Ifta á sýninguna, sérstaklega yngri
kynslóðinni.