Vikan - 05.08.1912, Blaðsíða 3

V I K A N
bannslögin verði eigi úr lögum
numin, án undangenginnar atkvæða-
greiðslu þjóðarinnar. F.n þar sem
reynsla er ekki komin á bannlögin, i
telur deildin tillögu þá, sem fyrir-
liggur, of snemma borna fram, og
tekur því fyrir næsta mái á dag-
skrá.i
Fleiri viidu tala, en fors. tók fyr-
ir frekari umræður og Ijet ganga
til atkv., fyrst um till. Guðjóns, sem
áður er getið, og var hún feld, og
síðan um dagskrá Jósefs, og var
hún samþykt með 7 atkv. gegn 3
— Einn af þeim 7, sem þannig
eyddu málinu, var St. St. 5. kgk.,
einn af flutn. mönnum, en hann
hafði reyndar ekki fengið að gera
grein fyrir atkv. sínu.
Frá Mexiko.
Clueretaro.
Nl.
Trumbusláttur kvað þá við og
Maximilian gekk fram fyrir lýðinn,
er saman hafði safnast. »Mexikó-
menn!« mælti hann. »Menníslíkri
stöðu og slíkrar ættar sem mín er,
— sem eru sörou eða svipuðum
kendum gæddir og jeg, eru fæddir
til annars tveggja, — að gera þjóð
sína gæfuþjóð eða deyja sjálfir
sem píslarvottar. Jeg kom ekki til
yðar fyrir eigingirni sakir. Þjer
hafið sjálfir kallað mig hingað.
Leyfið mjer nú, áður en jeg skil
við, að segja yður, að alt sem jeg
hef gert, hef jeg gert með velferð
yðar fyrir augum. Guð gefi að
blóð mitt verði ið síðasta er þjer
útheliið. Guð gefi að Mexíkó, ó-
gæfusama landið, setn jeg tók ást-
fóstri við, verði hamingjusamtU
Herforingjarnir sneru sjer að
föngunum, sveifluðu sverðunum og
skipuðu: »Skjótið!« — »Lifi keisar-
inn! Lifi Mexíkó!« hrópaði Mira-
mon. »Carlotta, CarIotta!« stundi
keísarinn í hálfum hljóðum.
Þegar skotreykinn lagði frá, lágu
þrjú lík á vellinum. Fimm kúlur
höfðu hæft keisarann. Fallega, ljós-
hærða höfuðið hans var óskaddað,
blíðu, bláu augun hans störðu inn
ífjarlægalandið, þarsem trú hans og
von um það áttu heirna, að feg-
urðin og göfuglyndið deyr aldrei.
Þannig dó hann, góðlátlegi, frið-
sami keisarinn. Riddaraljóminn lýs-
ir af æfi hans og verki. Hugsjóna-
maður var hann, — listavinur, sem
unni öllu fögru, göfuglyndur Norð-
urálfumaður, sem viltist til villi-
manna.
Veslings Maximilian! Hvað átti
hann að vilja hingað í Mexíkó með
fagurstilta samræmið í sál sinni, á-
reiðanlegleikann og heiðarleikann í
hvívetna! Hann var borinn til
þess að eyða aldri sínum milli rós-
anna í höllinni sinni Miramare við
Adriahafið og njóta þar kærleika
síns til náttúrunnar og listanna.
Lík lians var ff utt til Norður-
álfu. En enn þá er eins og blíði,
friðsami andinn hans búi hjerna í
Queretaro, þar sem nafnfræga Santa
Rosalia-kirkjan gnæfir við himin
neð nvoltbogana fögru og gullnu
glitrósirnar. En í »Panteon de la
Cruz«, andspænis Klukknahvolnum,
liggur hin fræga sennora Josefa
Ortiz de Dominguez, vaikyrja sjálf-
stæðisbaráttunnar, grafin. —
Maximilian og sennora Josefa!
Það er vegur bæjarins Queretaro,
að þar fæddist þjóðveldið og keis-
aradæmið leið undir lok. Þar er
stjórnarfarslega jafnvægismarkið, —
þar sem vogarstöngin hækkar og
lækkar, er örlög Mexiko-ríkis eru
vegin. Þar lifna endurminningarnar
um ánægju og raunir þjóðarinnar,
og blóð það, er blætt hefurátorg-
um bæjarins, er úr æðum bestu
mannanna.
Queretaro er heimkynni ópalanna.
Hvergi skína þessir gimsteinar ó-
gæfunnar skærar en þar. Þeir hanga
eins og tár í búðargiuggunum, _
eins og tárin, sem glóðu í brest-
andi augum Maximilians keisara.
En langt, langt þaðan, fyrir hand-
an Atlandshafið í afkima veraldar,
situr fyrverandikeisarainnanfrá Mexi-
ko, Carlotta hin fagra, og starir
einmana í helrökkur brjálseminnar.
Mexiko svifti hana vitinu. Hún
fór til Norðurálfunnar til þess að
bjarga keisaratign Maximilians. Hún
fór frá einni hirðinni til annarar.
Napoleon vísaði henni kaldranalega
á bug. — Sonur Hortensu Beau-
harnais var ótryggur í lund eins og
móðir hans. Svo fór hún á fund
páfans. en hvað gat páfinn gert?
Þá var henni allri lokið. Hún
fjekk aldrei að vita afdrif manns síns.
Nóttin seig á augu hennar. Keisara-
innan frá Chapultepec og Cuerna-
cavas-görðunum reikar einsömul í
eilífri þoku. Hún var hugrökk
og metorðagjörn kona, sterk og
kjarkgóð með karlmannslund.
Við og við tekur hún upp gamla
gripi og ber á sjer. Það eru gim-
steinar — ópalarnir frá Queretaro.
En í ófriði þessum tók þátt ungur
maður, sem gat sjer orðstír í mörgum
orustum. Það var suðrænn Indíána-
kynblendingur, áræðinn, hraustur og
drottnunargjarn, sem greiddi Juarez
veg. Hann var sterkur á svelli og
slægur í lund og varð að lokum
ofjarl þess, er sigurinn vann á keisar-
anum. En það átti ekki fyrir Juarez
að liggja að hjólbrotna updir vagni
nýrrar stjórnarbyltingar. Hann dó.
Og lndíána-kynblendingurinn suð-
ræni tók við taumunum.
Hann hjet Porfirio Diaz.
Land blóðMndarinnar.
Eftir A. Piicairn-Knowles.
Þarna er hún, æfintýraeyan Kor-
síka, umflotin bláöldum Miðjarðar-
hafsins, hjer um bil 50 enskar míl-
ur í vestur frá Ítalíu, hundrað míl-
ur í suður frá Frakklandi. Hún sefur
þarna eins og einbúi, útilokuð frá
umheiminum og þó nærri því í
augsýn frægustu og fegurstu mið-
stöðva Norðurálfumenningarinnar.
íbúar hennar virðast ekki geta
vaknað úr doðamókinu, þeir eru
líkastir nátttrölluni, sem hefur dagað
uppi, og gestirnir frá menningar-
löndununi stara forviða á þá eins
og eitthvert furðuverk. Ekkert virð-
ist hafa áhrif á venjur og lifnaðar-
háttu eyarskeggja, og framfarir nú-
tímans fara algerlega íyrir norðan
garð og neðan hjá þeim yfirleitt.
Yfir Korsíku hinni fögru grúfir
ský, dimmt og ægilegt. Frjósömu,
sígrænu dalirnir hennar,- fannhvítu
fjallatíndarnir bennar eru blóði
stokknir, blóði þjóðarinnar, sem út-
'nellt er til þess að fulinægja viili-
menskulögum blóðhefndarinnar,þess-
ari voðaiegu venju eyarskeggja, sem
eiga í eilífum ófriði sín á milli, heilar
æítir, heilar kynkvíslir. Og í þeim
ófriði er ekki sókst eftir lífi söku-
dólgsins, heidur sakleysingjans.
Þeir sem horfa á fegurð og unað
þessa fegursta bletts á jarðríki, en
þekkja ekki sögu eyarinnar, hafa
litla hugmynd um ógnir þær, er
svert hafa álit Korsíku og íbúa 1
hennar í augum Norðurálfunnar,—
ósköp þau, er valda því að menn-
ingarþjóðirnar horfa með fyrirlitn-
ingu á þessa ógæfusömu þjóð, sem
örlögin hafa skapað svo ótrúlega
ómannúðlegt hugarfar, en jafn-
framt óeigingjarnt og göfugt
á sína vísu. Fortíð Korsíku er
menningarvana og meini blandin,
svo hverjum friðarvini, sem flettir
upp sögu hennar, hlýtur að ofbjóða
og ógna það, sem hann verður vís-
ari um. En því meir sem menn
kynnast því sanna hugarfari eyar-
skeggja, því frekar breytist viðbjóð-
urinn og fyrirlitnirigin í djúp-
sára meðaumkvun með vesiings
fórnarlömbunum þessarar grátlegu
þjóðarvenju, sem gengur í arf frá
kyni til kyns og enn í dag vekur
hroll og óhug, ógn og skelfingu
rneðal þeirra, sém ekki geta sagt
skilið við þennan óttalega álaga-
dóm og fullnægja honum í tryllingi
æsinganna af fremsta megni, uns
síðasti kynkvisturinn oft og einatt
er liðinn undir lok.
Sem betur fer, eru þeir dimmu
dagar orðnir minningin ein um
óttalega fortíð, þegar Korsika var
öll einn blóðdrifinn vígvöllur, þar
sem heilar ættir bjuggu hver ann-
ari banaráð og reyndu að þurka
hver aðra af yfirborði jarðarinnar.
Nú trúum vjer varla augum og
eyrum, þegar skýrslurnar sýna oss
svart á hvítu, er innbornir sagn-
fræðingar eyarinnar hafa birt, að á
árunum 1539 ti! 1729 voru 300000
manns vegin þar í blóðhefnd og
á rúmum 30 árum, frá 1821 til
1852 voru nrorð á eynni talin 4300!
En það er alveg óþarft að Ieita
langt aftur í tímann að blóðhefnd-
ar morðvígum þar. Ekki er lengra
en frá 1889 sfðan að voða atburð-
ur af því tagi varð í þorpinu Zicavo,
þar sem fjórum fjandmönnum lenti
saman við bæarbrunn einn; þeir
skutu hverir aðra til bana og tóku
samtímis síðasta andvarpið.
Slíkar blóðhefndar svaðilfarir milli
4 manna í senn hefur að sönnu
ekki verið getið um síðan, en engu
að síður fellur fjöldi manna enn
sem fórn þessa villisiðar við og
við og er ekki annað að sjá, er. að
svo verði meðan Korsíku blóðið er
yfirgnæfandi í æðum eyarskeggja.
Hvað gerir Frakkastjórn til þess
að stemma stigu fyrir þe s i -
venjum þegna sinna, sem ekki meta
líf meðbræðra sinna meira en slát-
urfjenaðar? Frakkar hafa reynt að
útrýma blóðhefndinni með því að
íeggja fangelsisvist við því að bera
á sjer kníf eða skammbyssu leyni-
lega. En Korsíkumenn virða lög-
in að vettugi og lögreglati verður
að játa, að karlmennirnir þar að
minsta kosti skeða þau sem dauö-
an bókstaf.
Þeir sem kunnugir eru best kor-
sikönskum siðvenjum, vita, að það
er algerlega frágangssök að ætla
í sjer að útrýrna blóðhefndinni nieð
harðýðgi laganna. Meðan ófærsr
fjallauðnir og ódáðahraun eyarinnar
veita þeim örugt hæli og skjól, er
flýa til fjalla eftir framin morð og
runnarnir eru jafn aðgetigiiegir til
fyrirsátra—, meðan þjóðin lítur svo
á,að sakamennirnir hafi aðeins innt
af hendi heilagt skylduverk, og gerir
allt sem í hennar valdi stendur til
þess að vernda þá gegn lögum og
lögreglu, — á meðan verða he'r)
sem bölvun blóðhefndarinnar vofir
yfir, að ganga með vopnum til þess
að verja líf sitt.
Af því að þeir mega alltafbúast
við því, að á þá sje ráðið og þeir
eru alt af á varðbergi, telja margir
þeirra óhyggilegt að fara heiman
að, nema þeir hafi á sjer tvö til
þrjú vopn, - meira að segja hef
jegsjeð menn stundum vopnaðameð
byssu,, skanibyssu og tveim eða
fleiri rýtingum í senn. Fáir drengir,
sem 12 ára eru orðnir, kunna eigi
að fara með skotvopn og beita rýt-
ingum og eiga þeir allir að
minsta kosti eití vopn af einhverju
tagi.
Ef útiendingur skyldi ætla sjer
að fá hjá Korsíkumanni fulla vitn-
eskju um blóðhefndina eins og hún
er nú á dögum, kemst hann fljótt
að raun um að hann hefur þar
reist sjer hurðarás u.n öxl. Þótt hann
spyrji og spyrji, er hann engunær.
— þess er vandlega gætt að þegja
yfir öllu því, er getur gefið minsta
snefil- af fræðslu í því efni. Þessi
þagmælska frá innborinna manna
hálfu á rót sína að rekja til þess,
að Korsíkumönnum þykir ekki hlýða
að birta ókunnum og óviðkomandi
mönnum dýpstu hugsanir sínar um
mál, sem að þeirra viti er hið allra
helgasta og ber því að varðveita
gegn leitarljósi hjegómlegrar for-
vitni. Það leiðir af sjálfu sjer, að
ferðamaður sern lætur sjer nægja
skýrslu og frásögn landsmanna í
þessu efni, kemst að rangri álykt-
un þrátt fyrir allar fyrirspurnir sín-
ar. Hann getur, til dæmis, farið
þaðati í þeirri trú, að frá byrjun
tuttugustu aldarinnar sje blóðhefnd-
in þar hvergi til nema í þjóðsög-
um og skáldsögum. En nijög ólíkt
verður álit þeirra, sem sjálfir leitast
við að kynnna sjer þetta með eig-
in sjón og sökkva sjer eins djúpt
og þeim er auðið í siðvenjur og
líf eyarskeggja.
Langi, banvæni rýtingurinn, sem
á eru grafin ísjárverð einkunnarorð
einsog t. d.: »Bani fjandmannsins«,
»Hefndu heiðurs þíns« o.s. frv., byss-
anogskammbyssau vinnur jafnt verk
sittíþarfir blóðhefndarmanna nútím-
ansog vopn þeirra gerðu í fortíðinni.
Og þótt fjallræningjarnir sjeu nú
færri, eru þeir enn þá til og taka
skatt af iífi þjóðarinnar.
Útlendingur sem býr á Korsíku