Voröld - 26.11.1918, Blaðsíða 1

VOLTAIC ELECTRIC INSOLES
pægilegir og heilnæmir, varna kulda
og kvefi; lækna gigtarþrautir, halda
fótunum mátulega heitum, bæ'öi sumar
og vetur og örfa blóðrásina. Allir ættu
að hafa þá.
Verð fyrir beztu tegund 50 cent parið
Skýrið frá því hvaða stærð þér þurfið.
PEOPLE’S SPECIALTIES CO., LTD.
P.O. Box 1836 Dept. 23 Winnipeg
HEY! HEY!
Sendið heyið ykkar til íslenzku h*y-
kaupmannanna, og fáið hæðsta ■ ver3„
einnig fljóta afgreiðslu. Peningar lán-
aðir á “kör“ send beint til okkar.
Vér ábyrgjumst að gera yður &■
nægða.
THE NORTHERN HAY CO.
408 Chambers of Commerce
Talsími G. 2209. Nætur talsími S. 3247
Winnipeg, - Man.
1. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MANITOUA, 26. NÓVEMBER, 1918.
NÚMER 42.
Faðir Vesfcur-Caísaáa. Sjötíu og sjö ára ungur.
Sir Wilfricl Laurier, vitrasli, sanivizkusaniásíi og**' þjófihólllasti
stjórnarformaður sem Canada hefir átt er nú 77 ára ongur. Var
afmæli hans haídið hátíðlegt í London, í Ontario, í vikunni sem le’:ð,
og bárust hcnum heillaskeyti úr öllum áttnm.. Svo segja þeir sem
hann heimsóttu við það tækifæri að alclrei hafi eldur sístarfandi sálar
logað heitar né skærar en einmitt nú þar sem um Sir Wilfrid sé að
ræða; aldrei hafa þeir séð andlega yngri mann á þróska árum; hann
hafi aldrei verið jafn ungur og einmitt nú.
Sir Wilfrid Laurier, leiðtogi frjálslynda flokksins er að leggja
undirstöðumar að nýju tímabili í sögu Canada; hann er að undirbúa
alsherjar þing fyrir þjóðina til þess að beztu menn hennar-—allir
frjálslyndir menn—geti þar ráðið ráðum sínum og fundið vegi til
þess að reisa þjóðina við úr því kaldakoli sem óstjórn síðastliðinna'7
ára hefir komið henni í. Á því þingi kemur margt til greina ; þá
mega þeir sitja heima með blygðun og kinnroða sem svikust undan
merkjum frjálslyndu stefnunnar 1917 og svívirtu hinn ágætasta mann
seom þessi þjóð hefir átt; kölluðu þann landráðamann sem mest allra
hefir unnið þjóð. sinní og landi, þá mega þeir berja sér á brjóst og
segja eins og Júðas; “Eg hefi svikið saklausan mann!”
Óskir allra sannra þjóðvina eru þær að hinn æruverði ölduugur—
faðir Vestur Canáda—megi lifa nógu lengi til þess að stey]ia núver-
andi óstjórn af stóli og leiða innbyrðis frið yfir þessa þjó8 í ptað
þeirrar suhdrungar og þess haturs sem óhjákvæmilegá fylgir gjör-
ræðisverkum harðstjóranna. Sir Wilfrid Laurer vei'ður að.Hkindum
orðinn forsætisráðherra Canada innan hálfs árs.
ALMENNAR FRÉTTIR.
Sir Robert Borden hefir boðið John
W. Dafoe, ritstjóra Free Press blaðsins
að vera viðstaddur á friðarfundinum.
pað borgar sig að vera með samsteypu
stjórninni.
í öllum stríðslöndunum neáia Can-
ada er búið að leyfa málfrelsi og rit-
frelsi. Hvernig stendur á því að það
má rita og ræð'a ur.1 bresti allra stjórna
nema Canadastjórnarinnar.
Aðeins einn frjórði partur af Eski-
móum í Nome, Alaska er lifandi. Hafa
allir hinir dáið úr Spönsku veikinni.
Lækkað hefir verið kaup við suma
af hermönnunum hér í Canada. Hefir
það valdið óánægju mikilli. Voru þeir
búnir að skrifa sig fyrir $3,000 sigur-
iáni sem þeir hættu við.
Charles, ríkiserfinglnn af Rúmaníu
gifti sig nýlega stúiku af ótygnum ætt-
un». Er hún dóttir auðugs hveitikaup-
manns og talin með fegurstu konum í
Suður Rússlandi. Var prinzinn settur
í varðhald í sjötfu og fimm daga fyrir
slíkt brot. En hann segist heldur
viJja konuna en liásætið.
í síðastliðin fimm ár hefir matur
í Bandaríkjunum hækkað að meðal-
töfu sjötíu og fimm prócent.
Byrjað verður að uppleysa Cana-
diska herinn svo fljótt sem unt er.
Fyrst verða látnir lausir þeir aftur-
komnir hermenn sem hægt er að missa
og vanta lausn, giftir menn er vanta
lausn, menn sem ekki hafa verið nógu
hraustir til að fara á vígvöll,- en liáfa
verið við ýms störf í Canada; menn,
sem nauðsynlega þarf með við ein-
hverja vissa atvinnugrein; allir þeir
menn sem ekki þarf ípeð í hernum:
allir þeir er unnu að járnbrautar störf
um þegar þeir innrituðust í herinn, og
eru enn í Canada verða ef þeir æskja
þess látnir lausir tafarlaust.
Sambandsþjóðirnar hafa lofast til að
gjöra alt sem hægt er til að hjálpa
nauðstöddu fólki í stríðslöndunum. Er
matarskortur í mörgum stöðum mjög
tilfinnanlegur. Rénun á gripa fram-
leiðslu I Frakklandi 2,366,000; ítalíu
996,000; Danmörk, * 345,000; Svíþjóð
599,000; pýzkalandi 2,200,000.
Rémtn í kimlarækt:—í Frakklandi,
2,258,000; ítalíu 138,000; Danmörk 47,-
000; Hollandi 200,000.
Rénun í svfnarækt:—í Frakklandi,
2,815,000; ítalíu 354,000; Danmörku
1,873,000; Svíþjóð 352,000; Hollandi
162,000; pýzkalandi 19,306,000.
Eftir þessum skýrslum að dæma
verður nóg fyrir Canada bændur að
gjöra fyrst um sinn.
VODA MANNDAUDI k ÍSLANDI
Jón Trausti látinn. 120 manns deyja í Reykjavík
á fcíu dögum.
Árni Eggertson sendi símskeyti til íslenzku blaðanna í gær þar
sem frá því er skýrt að spanzka veikin hafi geysaö í Reykjavílc; 120
manns dón þar á 10 dögum; þar á rncðal þessir: Elín, kona Jóns
Laxdals, tónskálds, og Herdís systir hennar (báðar dætur séra M.
Jochumsson); kona Vigfúsar Einarssonar; Jón Kristjánsson, há-
skólakennari, og kona hans (Jón var sonur Kristjáns ráðherra, en
kona hans var dóttir Benedikts þórarbissonar, kaupmanns. Guð-
mundur Magnússon skáld (betur þektur hér sem Jón Trausti); Páll
Matthíasson og porsteinn Sveinsson, skipstjórar (hinn síðarneíndi
fulltrúi Fiskifélags íslancls); Jón Sigurðsson, stórkaupmaður þor-
valdur Valdimar Ottensen, kaupmaður; Jón Jónsson, kaupmaður frá
Vaðnesi; Jóhannes Magnússorí, við Duus verzlun; konur þeirra Odds
Hermannssohar, lögmanns; Páls Gíslasonar, frá Kaupangi, og Jón-
atans þorsteinsson, stórkaupmanns. Slceytið segir að plágan sé I
rénun. þess er einnig getið að von sé á Gullfoss 1. desember.
Vorölcl er sérlega þakklát Árna Eggertssyni fyrir þá hugulsemí
að senda þessar fréttir.
Hingað til hafa eignir stjórnað
fólki; eftir þetta á fólk að stjóma
eignum; hafið þetta hug'fast og
gneiðið atkvæði á föstudaginn með
afnámi eignaskyldunnar.
Konur í pýzlialandi sendu nýlega
bænaskrá til helstu kvenna í Banda-
ríkjunum þess efnis að þær fengju
Wilson forsetá til að gjöra vopnahlés
skilmálana vægari. Sögðu þær að
fólk mundi deyja úr hungri ef Banda-
menn tækju járnbrautarvagnana til
sinna nota. Alitið að þetta sé aðeins
klókinda-bragð frá hálfu hinna þýzku
kvenna,
Foresters félagið neitar að borga
þúsund dollara lífsábyrgð eftir her-
mann er féll í stríðinu. Segir það að
hann hafi ekki verið að berjast fyrir
Canada eða England, heldúr fyrir
Belgíu.
Friðarþingið verður sett í Versailles
eða Paris seint í þessum mánuði.
George Techinsky, austurískur mað-
ur í Regina var sektaður $200 fyrir að
hafa greiðasölu án leyfis og láta sikur
standa á borðunum. Eru það lög að
skamta verður allan sikur.
íslendingar í 3. kjördeild greið-
ið atkvæði með Shephard, hann er
fólksins maður; Gray er verzlun-
arman.na fulltrúi.
prettán menn hafa verið teknir
fastir í Bandaríkjunum fyrir svik. Hafa
þeir stolið til sin þúsundum dollars
er stjórnin hafði borgað fyrir borðvið
er hún keypti, en sem aldrei var skil-
að.
óiaf Ascliberg fyrverandi forstjóri
Nía Bankans í Stockhólmi, heitar
að Bolsheviki stjórnin hafi fengið
nokkra peninga frá pjóðverjum í gegn-
uin þann banka. Segir hann að bæk-
urnar séu til sýnis hvenær sem vera
skal.
Sigrún Johnson, kopa Tryggva
Johnson, frá Henzel, N.D., andaðist
þann 22. nóvember. Hún var 45 ára
að aldri. Líkið var flutt tii Henzel,
N.D., í gærmorgun þar sem út.förin fer
fi-am.
pann 24 þ.m. andaðist Svava Hend-
erson, Tremont Apts., úr spönzku
veikinni, dóttir hr. og húsfrú
Jón Henderson, er um mörg ár bjuggu
að 648 Maryland Str. Hún var mjög
stilt og gætin stúlka og elskuð af öll-
um sem þektu hana. Er hennar sárt
saknað af eftirlifandi foreldrum og
systir, Húsfrú McNeil, og bróðir, Ed-
ward, sem nú er í Frakklandi. Hún
verður jarðsungin kl. 2 í dag af séra
Rögnv. Péturssyni.
pann 22 nóvember andaðist úr
spönzku veikinni prúða, kona Vil-
hjálms Kristjánssonar, sem margir ís-
lendingar kannast við. Bjuggu þau
hjón lengi í Saslcatoon. Hann er son-
ur Guðlaugs Kristjánssonar og konu
hans er nú búa í Saskatoon, en áður
bjuggu í Norður Dakota. Kristjáns-
son liggur hættulega veikur á sjúkra-
húsinu og elsti sonur þeirra hjóna.
Engir fleiri herskyldaðir menn
munu verða kailaðir út.
Eignaskilyrði fyrir kjörgengi í ; Feikna eldgos á Islandi.
bæjarstjórn er til þess sett aðj
reyna að útiloka verkamenn úr j -----
bæjarráðinu; greiðið atkvæði með |
afnámi þeirra ólaga á föstudag- j(atJa gýg gsku og rej|í ]2 kílomefcra í loft lipp.
! Enginn mannskaði.
Maður að nafni William Pearsall
var dæmdur sekur um manndráp í Tor-
onto. Hafði hann verið á ferð í bif-
reið og annar maður með honum. Fór
bifreiðin um og dó Joseph Hughes,
maðurinn er var með honum. Sagðist
dómarinn vona að lifa þann dag sem
engum drykkjumanni yrði leyft að
stjórna bifreið.
1 Y nv York hefir öllum piltum frá
16 til 18 ára verið skipað að taka her-
æfingar. Æfingar verða við alla skóla
Hver sá piltur á þessum aldri sem ekki
hlýðir, fær hvorki að stunda háxn eOa
neina atvinnu.
Stjórnin í Ottawa er að koma á fót
stríðs frímerk)a sparisjóð fyrir fólkið.
Fær fólkið þar geimslustað fyrir 50,-
000,000. Kostar hvert frímerki $4.00
og eftir fimm ár verða þau leyst út fyr-
ir $5.00
Einnig verða minni frímerki seld.
Má skifta sextán af þeim fyrir eitt
$5.00 frímerki.
GreiSið atkvæði með Robinson
í 4. kjördeild; hann er fulltrúi
verkamanna; Vopni hefir fylgt
auðfélögum.
Sunnudagskveldið, þann 24 nóvem-
ber andaðist að suite 36 Thelm Man-
sions, Húsfrú Hc]ga®blge:rsdóttir Odd-
son, kona Leifs Oddsonar. Hún dó
úr lungnabólgu sem var eftirstöðvar af
spönzku veikinni. Hún lá rétta viku.
Hún eftirskilur eiginmann og tvær
dætur á unga alðri. Nánar síðar.
Frá Kaupniannaliöfn hefir frést að símað hafi verið frá Reykja-
vík til “Berlingske Tidende” að Katla eftir 60 ára hvíld hafi raska^
ró sinni með feikna gosi.
Um kl. 1, laugardaginn 12. október, urðu menn varir jarðskjálfta
og klukkutíma síðar byrjaði að g'jósa.
Frá Reykjavík mátti sjá reyk og eld hátt í lofti. Hváðu ár
stíflaðar hrauni og vatnið brennandi lieitt. Stór ísbjörg hafa losnað
úr jcklunum og runnið til sjávar.
Fólk er hrætt nm að hús og bygðir í Mýrdalsvik munu eyðileggj-
ast. Samt er sagt að þegar síðast frétti hafi skaðin ekki verið mjög
tilfinnanlegur og engin mannalát. Og álítið er að bærin Vík, sena
ekki er langt frá Kötlu muni sleppa án mikilla skemda. En austan
vindurinn ber ösku og ryk yfir bæinn svo að dimt er yfir sem á dimm-
asta desember degi. Og í Rangarvallasýslu er svo dimt að ljós vora
kveikt um hábjartan daginn.
Hinar ógurlegu drnnur og liávaði að gosinti loknu, er haldið að
bencli til þess að fleiri gos munu fylgja.
Alla nóttina mátti sjá eldinn og voru þúsundir manna úti til að
horfa á þetta stórfengilega og óumræðilega náttúrufyrirbrigði.
Reynt hefir verið að ná til Vík, en það liefir eL.ki tekist vegua
hraunflóðsins fyrir vestan bæinn, og síma sambönd eru að mestn
leyti eyðilögð vegna rafmagnstraúmanna sem af gosinu stafa. það
er ekki hægt að sjá bæinn, seni er hulin dimmum skýjum ösku og
gufu.
Sagt er að þetta gos sé hið mikilfenglegasta síðan 1783.—Eftir
því sem sögur fara af hefir Katla gosið 12—13 sinnum, fyrst um alda-
mótin 900. Á 13. og 14du. öldinni fórust margir bæir og láglendið
sem áður var bygt lagðist í eyði.
þetta er að mestu leyti tekið úr Norska blaðinu “Norröna.” En
engar fréttir hafa borist hingað beina leið frá íslandi, því bágt að
segja hvort of mikill trúnaður skuli gefin fréttinni.
Símað hefir verið heim, en árangui’slaust.
Stríðskostnaður til seinasta maí s.l.
er talinn að vera eitt hundrað og
sjötiu og fimm biljónir.
Wilson, forseti hefir ákveðið að sitja
á friðarþinginu. Leggur hann af stað
næsta mánuð.
Rheims, stærsti bær Frakka, er eyði-
lagst hefir í stríðinu hafði um 120,000
íbúa. í miðjum bænum og nálægt
hinni frægu dómkirkju sjást aðeins
leifar af veggjum. Kirkjan sjálf er
svo skemd að líklega verður aldrei
mögulegt að gera við hana, Yeggirn-
ir standa ennþá, en stórar glufur eftir
sprenkikúlurnar sjást í þeim. Turn-
arnir virðast í fjarlægð vera óskemdir
en þegar nær er komið sjást glögg
merki sprengikúlnanna, brotnar súlur,
og stór stykki af hálflosnuðu grjóti.
St. Remi, elsta kirkjan í Rheims var
brend. Er ekkert eftir af henni nema
brendir, svartir veggirnir og grafir St.
Remi konunganna Carloman’ Louis IV.
og Lothaire og drottninganna Feder-
onne og Gegerge.
100,000 ítalskir fangar hafa verið
látnir lausir.
Danir hafa lofað að láta þjóðveíja fá
á hverjum mánuði 75,000 ton af feit-
meti, 150,000 ton af kjöti og 230,000
ton af hveiti.
Alheims vínhanns þing var haldið í
Columbus í Bandaríkjunum í vikunni
sem leið.
Oi<
!
Tungutak
Sagt við Jacobínu SigTirbjömsdóttir í Seattle
í
í
!
í
I
i
í
i
í
i
i
i
I
i
peim er ei næmt sem búa að fugla-bjargi
Að bregða upp hlust þó svans rödd líði hjá!
Með eyrun full og fest á múgsins gargi
peim finst það dýrst, að langt það muni ná
Og þæfa gegnum þokur út um sjá----------
En þín er kyngi, að koma stefi í róm þann
Sem kvalar ekki af hendingunum ljómann.
Og við, sem höfum átt við það að una,
Að eiga völ, en reynast skiftán trauð,
Og fnndist synd, “að sarga á hárgreiðuna’ ’
Er sína hörpu tungan okkar bauð,
—pó treystumst við, og þyrftum beina og brauð—
Við unnum þér, að hepnast hreim’ að fylla
Meir’ hefta tung*u og ljóða-gefna illa.
Um innreirð hennar ómabönd þú losar
Svo ýl og brestir varla merkist þar.
pér tekst að hengja hörpu Eólosar
Á hlyninn digra, er flestu rættur var
En lauf og kvist af limi sínu skar,
O g láta blæ í birkihlíða runnum
Og báru og fossa syngja ljóðins munnum.
10-11-18 Stephan G. Stephansson.