Voröld - 25.11.1919, Síða 5

Winnipeg 25. nóvember, 1919
i
YORÖLD.
BIs. 5
ALMENNAR FRETTIR
Kolanámuverkfallið í Banda-
ríkjunum er enn ekki útkljáð;
veldur það harðindum miklum, sér
staklega nú(/ er kólnar í veðri.
þing Bandar,kjanna afsogir að
samþykkja friðarsamninga Banda-
manna. Bandamenn í Bvrópu kveð
ast munu láta Bandafíkin verða
hjá þeim heiðri að skrifa undir,
vegna þess þeir hafi ekki tima til
að bíða lengi eftir þeim.
Hjón, að nafni Hanson, voru
myrt í Sask. um síðastliðna helgi.
Maður að nafni J. R. Sullivan
kaupmaður frá Lemberg, kom að
heimsækja þau á laugardagskv.,
og ætlaði að vera hjá þeim yfir
sunnud. Hann fór með lir. Hans-
son út í hlöðu til að hjálpa lionum
með kveldverkin; hann kom aftur
eftir litla stund og kvað hest hafa
slegið Hanson til bana. Frú Hans-
son íor þá út í hlöðu að líta eftir
manni sínum, skaut þá Sullivan
hana. Elsti sonur þeirra reyndi að
ífela sig í jötu, en Sullivan dróg
hann út og skaut hann í gegnum
hálsinn. Skipaði hann síðan börn-
unum í burt. Fóru þau á næsta bæ
til að fá hjálp. þegar þau komu
uftur, var Sullivan búinn að skjóia
sjálfan sig til bana. Ekki vita
menn ástæðu fyrir hryðjuverkum
þessum. Dregurinn lig'gur milli lífs
eg dauða.
Skattur á Tóbaki í Canada fyrir
októbermánuð nam $2,767,685.00
skattur á víni uokkað yfir $800,-
(M)0, frímerki 1,103,197.
Margir eru nú að kaupa þýzka
peninga; álíta þcir að þjóðverjar
muni reisa sig við aftur og pen-
ingar þeirra þá liækka í verði.
Vanalega er þýzkt markt virði ura
22 cent: nú má kaupa það fyi.'r
2—3 cents. Álíta sumir þetta mikið
gróðafyrirtæki.
Sir John R. Jellicoe, foringi
brezka sjóliðsins meðan á stríðinu
stóð, og frú hans komu til bæjar-
ins sunnudagskvöldið þ. 23. þ. m
Var þá mikið um. dýrðir cins og
vant er og við er að búast, þá höfð
mgjamir heiðra Winnipeg borg
með nærveru sinni.
sig nú fram í annað sinn, og Iaf-
ar að gera sitt ýtrasta til að við
halda reglu og stjóm ásamt heiðri
bæjarins. S. J. í',armcr er verka-
menn útnefndu, kveðst aftur á
móti munu egra sitt bezta að verlca
menn' fái rétt sinn; að þeir sem
mistu vinnu sína sökum þess að
þeir reyndu að hjálpa meðbræðr-
um sínum, þegar þess þurfti með,
fái >aftur stöður sínar og viðunan-
leg vinnukjör. Margir munu segj i
sem svo, að jafn stórkostlegt verk-
fall og Winnipegverkfallið, á ekki
að eiga sér stað. það er glæpsam-
legt framferði að láta ökumenn
hætta að flytja mjóllt og brauð
mm bæinn; En það álítur ekki glæp
samlegt, að láta skjóta á manníjöld
lánn ,þar sem hann stendur varnar-
laus. Margir segja, að verkalýð-
urinn sé að reyna að ná yfirvöld-
um í heiminum; það er ekki rétt
að einn flokkur sé svo sterkur, að
hann geti sett skilmála og sagt:
“Eg vil þetta og það skal verða’’,
,en það er víst nokkuð sem auðvakl
ið hefir ekki gert hingað til M
Hver hefir ráðið í heiminum hing
að til og sett skilmála og sagt-
“þú gérir þett-a, eða þú gerir hitt,
og ef þú þrjóskast færðu hvorki
fæði né klæði og mátt drepast úti
á gaddinum eins og hver an jr
rakld”, Mun það ekki hafa verið
auðvaldið? Hvað er verkalýður-
inn nema alþýðufólkið í landinu.
því skyldi ekki fólkið ráða? Erum
við ekki öll, sem einhvér störf höf
um á höndum, verkafólk? þess-
vegna, þegar við vinnum á móti
verkafólkmu, erum við í blindni
eða 'einfeldni okkar að vinna á
móti eigin veilferð. Fólk er betgr
upptýstymi en það hefir nokkru
sjnn verðið alment áður; það hefir
víðtækari og fjölbreyttari skoðan-
ir en það hefir haft; það vill ekki
lengur vera fyrirlitið og lítilsvirt
vegna þess að það vinnur ærlega
vinnu. það vi-11 láta skoða sig se/n
mannlegar verur með lífi og sál
jsem getur hugsað og skynjað.
[þess lengur sem verkafólkið verð-
jur kúgað og- undirokað, því havð-
|ari verða kjör þau. er sett verða
I harðst jórunum.
Indjánar við Le Pas, hafa feng-
ið $2.00 fyrir rottuskinn í ár.
Svefnveikinnar hefir orðið vart
í Winnipeg. Hafa nolckrir dáið lir
henni; þrjú ný tilfelli komu fvrir
um síðastliðna helgi.
ÍSLENZKUSKÓLINN.
Bandaríkjastjóx-nin hefir ákveð-
ið að leyfa að flytja inn hveiti frá
Canada tollfrítt. Ætti það að vera
mikill hagnaður fyrir canadiska
bændur, þar senx hveitiverð í
Bandaríkjunum er nú um $3.00
mælir. þetta ætti að gera stjórn-
inni mögulegt að gefa bændum
ríflega uppbót við það sem hún
nú borgar, sem eins og nienu vita
er aðeins $2.15 fyrir beztu tegund.
78 vélbyssur er sagt að hafi fund
ist í Kiel. Er álitið að átt hafi að
nota þær til að koma af stað upp-
reist keisaranum) í vil.
Boð hefir verið látið gangá út í
ítalíu um að endprbæfa herínn og
setja herskyldu á alla borgara uxnl
ir hinum i iýj u iögum, verður hci -
inn svo nokkurskonar herskóh fyr
ii þjóðina ! heild sinrii.
Jafnaðarmcnn í ltal,u enx æstir
mjög á nióti konr.nginuiT'. -Our
fyr voi-u þ.jir vanir að veri ekki
viðstadd’c þevai konungur hélt
l aiðu í þingiiiu, en i,ú hóta þeir að
vtra þar oj gsra cins mild . x Iiáv-
jaða og þeir get-a; þeir hafa jafn-
jvel haít í hótunum að ráðast á
hann á leið til þingsins.
Tilford Hill, ráðsmaður Muellérs
kaffibætisfélagsins í Bay City,
Mich., var að taka sér hað, þegar
vagnhlass af kolum rakst á húsið
hjá honum og fór í gegnum vegg-
inn og inn í baðherbergið til haus.
það ætti ekki að verða kolaskort-
ur hjá honum í bráð.
Stjórn Bandar.kjanna hþtaði
fyrirliðum kolanámuverkfallsins
fangelsi og hárri fjársekt ef þeir
ekki afturkölluðu skipanir þær er
þeir höfðu gefið út til verkamanna
Var því verkfallið afturkallað að
nafninu einu, því verkamenn af-
sögðu að taka aft-ur til vinnu;
vissu sem var, að fyrirliðarnir
hlýddu skipan stjórnarinnar :ið-
eins til að hjálpa málefni verka-
manna að öðrum kosti hefði stjórn
in látið taka þá alla fasta, Er þet! a
26. dagur verkfallsins.
Eins og -allir vita, fara bæ,ja--
stjórnarkosningar fram næsta
föstudag. í vali fyir borgarstjóra
eru Charles Gray núverandi borg-
arstjóri, og J. S. Farmer. Flestir
muna eftir Gray síðnn veíkfallið
stóð í sumar, og muna eftir þegar
haipx hleypti mönnuin á hest-baki
með barefli í höndum á mamvf i.Vd
aiir. a Portage Ave. og Main St..
þar sem þeir börðu og tróðu nndir
tórum konur og hörn og hvað sem
t.fiir þeini var; ekki einungis á
xtrætunum, heldur einnig uppi á
gangstéttunum; mönnunum sem
skutu á fólkið og drápu það og
Umlestu með köldu blóði; hann er
niaðuriim sem manna bezt hljálp-
aði til að brjóta á hak aftur verka-
'ýðinn; maðurinn sem með sv'.n-
ona reidda, skipaði fólkina að
setjast aftur í þann sess sem anð-,
valdið mældi þeim út. Ilann býöut
Heimkomnir hermenn héldu st.ór
kostlegan fund í Winnipeg síðastl.
fimtudag. Lýstu þeir áónægju
sinni yíir núverandi stjórnarfyrir
komulagi og ákváðu að gera til-
raun til að koma á betri stjórn.
Ákveðið hefir verið að mynda
íélag á meðal manna þeirra er
mist hafa limi í stríðinu. Margir
þeirra eru neyddir til að sneyða
hjá helztu skemtunum er félags-
lífið veitir, söikum þess að þeir
hafa mist hendur eða fætur. Ætl-
un félags þessa er að ltta hyrði
þessara manna að einhverju leyt.i.
Óánægja mikil er yfir því, hve
margar giftar konur viiina við ýs-
ar atvinnugreinar utan heimiíis-
ins. í mörgum tilfellum vinua þær
|og menn þeirra líka, og fá bæði
í gott kaup. Afleiðingin er sú, að
niargar ógiftar stúlkur og giftir
jog ógiftir menn eru vmnulausir.
lvomið hefir til tals, að grafa
upp ameríku hfermemi iþá, er féllu
:j Frakklandi og flytja heim. Frakk
ar bjóðast til að líta eftir gröfum
þeirra af fremsta megni, og finst
þeim, að þeir ættu að hvíla bein
sín þar sem þeir féllu. Einnig
kváðu þeir kostnaðinn verða svo
mikinn við að flytja þá, að að eins
efnaðar fjölskyldur hefðu efni á
slíku, mundi það orsaka óápægju
mikla, meðal fátækara fólksins.
I Við setningu íslenzkuskólans
j laugardaginn 8. þ.m., voru 52 nem
endur unglhigar og börn. 15 þeirra
eru stafandi en 37 lesandi; náms-
greinar verða því, stöfun, lestur og
skrift.
Kenzlufyrirkomulag er þannig:
i nemendunum er skift í 4 bekki og
hverjum bekk í smiáflokka, 1. bekk
[(sitja þeir sem stafa, 2. þeir scm
ilesa, 3. þeir sem lesa og skrifa og
4. þeir sem einungis læra skrift.
1 hverjum flo-kki eru 5—7 nemend-
ur og 1 kennari við hvern hekk.
það var sérstaklega þrent við
setningu skólans sem vakti hj-á
raér ánægju.
I. að bömin voru jafnt af heiin-
ilum hinna efnuðu sem fátæku og
frá löllum kirkjuflokkum. Jfetta
[virðist niér henda á það, yað þessi
skóli verði eigi gerður að flokks-
máli, eins og oftast vill verða með
mlálefni og fyrirtæki meðal vor
Islendmga,
II. ITvað nemendumir, jafnt
lungir og þeir eldri, kunnu mikið
,í íslenzku. ‘ !
Og III. Hvað börnin voru mörg
| í fyrsta sinni; því vart munu öll
jþau foreldrý sem vilja láta börn
jsín njóta kenslunnar, liafa lesið
auglýsingu þjóðræknisfélagsdeild-
arinnar í síðustu blöðum. Búast
má því við að nemendunum fjölgi
enn heilmikið, cnda þyrti svo að
vera. því báðir sa-lir Goodtemplara
hússins eru lánaðir til kenslunnar
og 25 kennarar hafa. lofað aðstoð
'nni.
Til foreldraima!
þessi kensla, sem er einungis
jeinn klukkutími á viku, er engau
i veginn fullnægjandi. Heimakensla
verður að vera aðalat-riðið. Eg
verður að vera aðalatriðið. Eg
geúg út frá því sem vísu, að á
'hverju heimili sé einhver sem get-
ur kent að stafa og lesa íslenzku
einmiitt. með því -að lát,a barnið
sltiinda nám á skóla eða utan lieim
iliisins; ætti að vera auðvelt að
vekja hjá því metnað fyrir því, að
staitda sig vel, og- sýna því fram á
það, að ein leiðin til þess væri að
stunda námið vel lieima. Skoðið
því þessa einna stunda kenslu sem
h.iálp til þess að halda börnunum
að stöðugu námi í heiniahúsum.
Með því að senda hörnin á skól-
ann, liafið þið sýnt það, að þið vit
ið að þau læri íslenzku. Leggið því
yðar skerf til þess, að námið verði
að sem fylstum noturn. Horfið
hvorki í þá fyrirhöfn, né þann tíma
sem fer í það að kenna hömuim
vðar íslenzku, því með fullorðins
árunum mimu þau verða yður
mjög þakklát- fyrir það. að þið á
meðan þau voru í hersku liélduð
jþeim að itáminu.
Kensluhækumar eru: ‘ ‘ Nýja
stafrofskverið” eftir Jón Ólafsson
og “Leshók handa hörnúm og ung
lingum ’ ’ eftir Gúðm. Finnhogoson
Jón Sigfússou og jþórhall Bajarna
son, I., II. og III. hefti. Nemend-
um er séð fyrir bókum í kenslu-
tím.um. en eki lánaðar heim til
þeirra; en þær eru einnig til sölu
hjá forstöðumanni kenslunnar;
starfrofskverið á 35 eent o-g leshók
in á 50 cent,
Komhi það fyrir, að þið verðið
að einhverju leýti óánægð með
kensluna, eða álítið að hörn vðar
liafi orðið fyrir óþægindum af
liálfu hinna bnnuymia eða kenn-ar-
anna, þá eruð þið vinsamlega beð-
in að gera svo vel og gera undir-
rituðum aðvart urn það.
Kenslut-íminn er frá Id. 3—4'
bvcrn laugardag. ITálftínia frá 4—
j4þú verður varið til söngs ogleikje
i fyrir þá af nemendununi. sem það
vilja þýðast.
Guðm. Sigurjónsson
634 Toronto St.
(Talsími Garry 4953)
Blað nokkurt í París. La Feuille,
var gerf upptækt sökum þess að
það kvað hneyg.jast að skoðun
Bolshevika. Á meðal annars sagði
það, að Lloyd George hafi tekið
sanngj-amari stefnu gagnvart Rúss
nesku málunum, og að þing muni
haldið í London hráðlega, til að
tala um Rússnesku málin. Bjóst
það viði friði rnilli Bandamanna og
Rússa hráðlega.
The Westem Review
Segir þá frétt að -maður seni Jo-
seph Kaine hét hafi drukkið sig í
hel nýlega nálw-gt Dafoe. Hann
hafði keypt flösku af hrennivím'
(þótt vínsölubann sé) og drakldð
úr henni. þegar hann kom heim
til sín var hann dauður í sleðan-
um þar sem han sat hjá öðrum
manni. Fréttin segir það einnig.
þóft ótiúlegt sé. að líkskoðunar-
íuaður hafi talið rannsókn ástæðu
jla.nsa. —• Sam-a blað segir frá því
jað Dr. liTansson hafi verið kn’1
jaður !il frú Narfason í Foam T.rke
jnýlcgM. Hún hefir verið veik nm
jii'.na —
Húsfrú Helga Sigurbjörg Oddson
Fædd 10. júní 1890, gift 7. marz 1910 dáin 24. nóv. 1918.
(í orða stað frá Th. Oddson)
I.
Dauða-klukka, heyrið hljóminn.
Heyrið þunga skapadóminn!
Fölnuð er hin fagra Iilja.
Fölnuð — dáin. Guös að vilja
Sof þú — dáin. Guðs að vilja -—
Blítt og rótt í Jesú nafni!
II.
llví? Ó, hví? — Ó, guð minn góður!
Græt eg.eins og barn til móður —
Stari eftir stjörnuhrapi.
St-jömuhrapi. — Lífsins tapi.
Græt hjá kvöl og kvíða lífsins. —
Kulda lífsins. þunga lífsins.
Guð minn! yfirgef mig ei-gi!
Gleym mér eigi — á krossins vegi.
í vetrarbyljum vors o-g nauða,
á vegamótum Iífs og dauða
þar, sem háf jöll hrygðarinnar
Við liiminn gnæfa elsku þinnar.
III.
Dauðinn koin á köldum degi
Kvalráður — og tafði eigi.
Andaði á lífsins Ijómann,
Lagði að velli fagra blómann —
petta’ er lífsins sorgar-saga —
Svona gengur alla daga.
TIví er fjólan fágra slegin
En fölvu strái hlíft við veginn ?
IIví er lífsins bezti blómi
Bundinn þessum harða dónii?
Sor-gin spyr. — En svarið bíður —
Sorgargátu úrlausn bíðúr.
i
Pú — hinn dimmi dauða-hylur!
Djúp — er tíma og eilífð skilur
“Aldrei framar”, ómi sárum
Ymur í þínum sollnu bárum.
Einliver /grætur altaf — grætur *)
altaf sárt — við þína fætur.
VI.
þér, sem nú á engilörmum
Ung varst borin lífs frá liörmum.
Bind og sveig af bitram tárum,
Rrjóstið stynur harmi sárum.
Sverðið núna sálu nístir.

Söknuður að hjarta þrýstir
þinn hinn ungi æfidagur
— Yndisleiga skær og fagur —
Var sem Ijóð, er lengi geymir
Ljúfan hreim — sem enginn gleymir.
þú varts loforð vænstu vona.
Viðkvæm móðir, ástrík kona.
þú fanst þá lind er ljúfast hjalar,
Lind, sem öllum þreyttum svalar,
Áttir perlu yndislega,
Er þér skein í láni’ og trega.
Auðlegð fanstu’ á fömum vegi —•
Fanst þinn guð. Hann brást þér eigi.
Farðu vel í föðurs hendi
Fagra sál! þín miiming bendi
öss á háar — helgar myndir,
Hreinar — tærar svala-lindir.
Minning þín — hún sörgblíð sefi
Söknuð vorn, og hugfró gefi.
V.
Vakir ekki — í eilífðinni
Einnig — þrá í sálu þinni ?
Getur önd þín gleði hlotið
Guðs í hinmni’, og sælu notið
Er þú sérð hve sárt þeir gráta,
sem þig- dána liarmað láta?
En þó gröfin hold þitt. liylji,
Og hafið veglaust sálir skilji;
Svölu er að syrgja — lengi —
Sannarlega góða drengi.
þó að grói grafir yfir,
Göfug minning ávalt lifir.
Eg trúi og veit — þú ljúfa — lifir.
Lífs vors þrautir hafin yfir.
Veit að önd þín vakir — bíður
Vina sinna. — O-g stundin líður. —
Drottinn vakir yfir ö}lu.
Yfir lífi og dauða — öllu.
IV.
“Faðir vor”, sem barnið bið eg.
Bljúg — og* hans við orð mig styð eg.
Eg er sátt þótt sértu dáin,
Sátt við guð — ])ótt lifi þráin. —
Áfram tínians alda streymir.
Enginn veit hvað lífið geymir.
*) Sbr.: “Er ekki annars altaf einhver að gráta"
E.H.K.
Hugsuð kveðja
Eg kveð ykkur róleg, ég' kölluð er heim,
mér kært er hjá ykkur — en líka hjá þeirn
sem benda mér handan um hafið.
Eg veit að alt. héðan sem horfið er mér
það himneski faðirinn -géymir hjá sér
í eilífan ástfaðm vafið.
I Eg sendi þér, pabbi minn, hugkveðju heim,
hún Helga þín man eftir stundunum þeim.
et kystirðu kinnar og enni.
í kærleikans land þegai* komin eg er
þá kyssi eg pabbi’, hana mönnimu ,frá þér
og skila’ að þú heilsir henni.
Eg lít yfir háfið um U-ið og eg kveð,
eg lengst inn í himnanna ríki fæ séð
og bið fyrir bÖrnununi mínum;
ég veit að sú bæn er svo brennandi heit-
hún berst upp til drottins, egveit það, eg v *
hann sér þau með kærleik sínum.
Svo kveð eg þig, vinur.minn, frá þér eg fer.
þó finnurðu jafnan að hjá þér eg er
ef ^akna þér sorgir í sinni.
Og þeg.ar ég kem inn í lifenda lönd.
þá leiðir þig hvarvetna blessandi hönd
með hlýju frá Helgu þinni.