Vestri - 10.04.1911, Síða 1

X. árg.
ÍSAFJÖRÐUR, io. APRÍL 1911.
Bæjarmál.
(Framh.)
í vetur skrifafii ég nokkur orð
um landkreppu ísafjarðarkaupstaðar
og vandkvæði þau, sem af því
hiytuat fyrjr landbúnað og aðra
atyinnu bæjarmanna.
Pá lagði ég það til meðal annars,
að kaupstaðurinn ættj að sæta
hveiju færi, sem hægt. væri, til
þesa að eignast jarðirnar umhverfis
höfnina.
Ég sýndi þá og fram á hvílík
vandræðafjarstæða það væri að
fresta jarðakaupum þessum sökum
þess, að nú fengjust jarðir þessar
ekki keyptar nema við háu verði.
fær stíga auðvitað alt af í verði
•ftir því, sem honuin vex fiskur
um hrygg. Fyrir tuttugu árum
var verðmæti jarða þessara miklu
minna en njú, og að tuttugu árum
liðniim nrun verðmæti þeirra hafa
aukist langt frain yfir það sem
nú er.
Bærinn hefir haft fulla þörf fyrir
Jand þetta í mörg ár. Það tók ég
ikýrt fram í vetur.
Drátturinn á kaupum þessum
verður því ekki skilinn öðru vísi
en svo, að bæjarmenn • hafi verið
og séu að biða þess að fá ;<ð borga
*em allra mest fyrir landið, og um
leið að tefja fyrir því, að þeir get.i
bjargað sér ef ekki gefur á sjóinn,
eða ef þeir geta ekki stundað hann.
Reyndar hefi ég heyrt ailmarga
teyna til þess að réttlæta þennan
drátt á málinu. — Þeir hafa við-
úrkent að bærinn hefði fulla þörf
jarðanna, en hann ætti samt sem
áður alls ekki að kaupa þær, heldur
ættu þær að vera eign einstakra
Ðaanna, sem ræktuðu þær og
rækju þar svo vel búnað, að þeir
gætu selt bæjarmönnum nægar
landbúnaðarafurðir.
Meginástæðan, sem ályktun þessi
■hefir hvílt á, er sú, að í hvívetna
*é reynsla fengin fyrir því að ilJa
Kefist 'það þá er þjóðfélögin eða
sveitarfélögin fari að fást við og
teka atvinnufyrirtæki. Ráðin verði
bá í ofmargra höndum og sundur-
i’ykki 9g framkvæmdaleysi eyði
'6ggi ait saman.
Þaðer gaman að svona vitleysum
®em eru með öllu óskaðJegar fyrir
aUa aðra en vesiings foreldri þeirra.
Auðvitað vita allir það, að best
*r að ágætismenn haíi sem mest
völd með höndum, því að þá eiga
teir hægra með framkvæmdir allar.
^n ailir vita það einnig að völd
skapa ekki ágæt.ismenn. Af því
*6iðir að menn hafa skift völdunum
^illi margra, því að „betur sjá
áUgu en auga“ til þess að fjölclinn
geti valið bestu menuina til
framkvæmdanna.
Regla þessi gildir um allan hinn
mentaða heim og er frumskilyrðið
fyrir menningu hans,
En allra hlægilegust verður þó
röksemdaleiðslu þessara manna, þá
er þeir fara að nota hana gegn
jarðakaupum ísafjarðarkaupstaðar.
Hún kemur því máli ekkert við.
Engum hefir nokkuru tíma dottið
í hug, að bæjarfélagið færi að reka
þar búskap þótt það keypti jarðirnar.
Jarðakaupin eru einungis gerð til
þessað tryggjabæjarfélaginu yfirráð
yfir landinu og til þess að gera
einstökum mönnum innan bæjar-
félogsins mögulegt að stunda land-
biinað.
Og allir hljóta að kannast við
það, að það er nauðsynlegt fyrir
bæjarfélagið að hafa fullkomin
yfirráð yfir landinu. Obeinir hags-
munir af því mnnu naumast verða
metnir til peninga.
Ef bærinn á framtíð fyrir höndum,
þá hlýtur hann að þurfa á landi
að halda til ýmislegs atvinnurekst-
urs, og þá er um leið óhjákvæmilegt,
að landið sé eign hans. Annars
mundi honum verða íþyngt um
skör fram ef hann þarf að leigja
það eða kaupa af einstökum
mönnum og gerir það þá fyrst er
óhjakvæmileg nauðsyn knýr hann
til. Vel gæti og svo farið að
ekkert Jand fengist og fyrirtækin
yrðu að stranda á því.
Eins og nú standa sakir, er sú
nauðsynin þó mest knýjandi, að
bæriiin geti látið borgara sína fá
land til erfðafestu. Næg sönnun
í því efni eru allar synjanir bæjarstj.
um erfðafestuútmæiingar.
Áður fyrri í grein þessari sýndi
ég fram á það, að bæjarmenn
mættu verja 280 þús. ki. til þess
að rækta og kaupa Jand. Ef gert
er ráð fyrir að 250 þús. kr. sé
varið til ræktunar og ræktun dag
sláttu hverrar muni kosta 500 kr.
þá er hægt að rækta 500 dagsl.
fyrir fé þetta. Gera má ráð fyrir
að 3000 pd. af heyi fáist af dagsl.
Ef pundið er reiknað á U/a eyrir
nemur verðmæti heysins J35 kr.
af dagsláttu eða samtals af öllu
landinu kr. 67,500 — sextíu og
sjö þús. og fimm hundruð krónur—.
Nú munu menn minnast þess
að fyr í greinum þessum sýndi ég
fram á, að bæiinnkaupir hey fyrir
14 þús. kr. á ári hverju, en fó það
er einmitt 5°/0 renta af 280 þús.
kr. höfuðstól. Með þvi að kaupa
og rækta Jandið umhverfis bæinn
geta bæjarmenn fengið frekar 67
þús. kr. í vexti af fénu, en hór er
þó ekki dreginn frá vinnukostnað-
urinn við heyið oghirðingulandsins.
Ekki er ósennilegt að hann m undi
verða nokkuð mikilJ. Venjulega er
kostnaður sá álitinnað vera 30—40
kr. á dagsl. og þótt hann yrði frekl.
það, þá er þó upphæðin álitleg sem
landið gefur af sér að þeim kostnaði
frádregnum.
Ef á hinn bóginn að bærinn verði
30 þús. kr. til jarðakaupa og seldi
500 dagsl. á erfðafestu, og árgjaldið
af dagsl. hverri væri 5 kr., þá fengi
bætinn 2500 kr. í vexti af fénu
eða 8730/o. Auk þess fengi hann
beitartolla 0. m. fl.
Ég bið menn að athuga tölur
þessar og gæta svo að því, hvort
þeim sýnist það tómir loftkastalar,
sem ég bygði í grein þeirri, er ég
reit. um þetta mál í vetur. Ég vil
og biðja menn að athuga hvort
sæmilegt, muni vera fyrir bæjarmenn
og bæjarfélagið að ísafjarðarkaup-
staður sé í slíkri landkreppu sem
verið hefir og nú er hann og mun
verða éf ekkert er aðhafst.
Ég fæ ekki bet.ur séð, en að það
sé ekki einungis hættulaust að
ráðast í jarðakaupin, heldur sé það
blátt áfram skylda bæjarfélagsins
til þess að tryggja framtíð bæjarins,
og að bærinn ætti að inna þessa
skyJdu af höndum nú þegar til
þess að bíða ekki enn lengur eftir
því að fá að kaupa enn dýrara.
Ég hefi áður tekið það fram og
skal enn minna á það, að þótt
bærinn verði til þessa fyrirtækis
280 þús. kr., þá þarf að borga
minstan hiuta þessfjár útúrbænum.
Jarðarverðin yrðu auðvitað greidd
í peningum og mikill hluti þeirra
til utanbæjarmanna, en mestur
hluti fjárins — ræktuuarkostnaður
— er fé sem jafnóðum lent.i í vasa
bæjarmanna sjálfra og sem að
mikiu leyti yrði greitt fyrir stundir,
sem annars væri Jítið aðhafst.
Á þann hátt nrundi bæjarmönn-
um gefast kostur á að gera sér
peninga úr tómstundunr sínum og
setja fé það á vöxtu og eign bæjar-
félagsins mundi stórum aukast.
En aðalatriðið er þó, að með þessu
mundi kaupstaðurinn leystur úr
landkreppunni og meira jafnvægi
komast á inilli atvinnuveganna en
nú er. Mundi kaupstaðnum þá
ekki eins hætt, þótt ekki væri alt
af ár til sjávarins.
Ég hefi farið nokkrum orðum
um mál þetta af því ég veit að
bráða nauðsyn ber til þess að þvi
sé gaumur gefinn.
Framtíðartakmark bæjarins hiýtur
að vera það að eignast landið
umhverfis Bollinn,
22. tbl.
Fyrst og fremst sökum þess að
það tryggir atvinnurekstur bæjarm.
bæði í .bráð og lengd.
í öðru lagi af þvi að bæjarmenn
þurfa nauðsynlega á landiou að
halda nú þegar og í nánustu framtið
til þess að geta veitt sér óhjá-
kvæmilegar landbúnaðarafurðir,
sem ekki borgar sig að flytja að.
Og í þriðja lagi a.f því að það er
arðvænlegt bæði fyrir bæjarmenn
og bæjarfélagið að kaupa landið.
Ef aftur á móti einstakir menn
eiga jarðirnar, eins og nú er, þá
er hætt við:
að hagur bæjarmanna verði fyrir
borð borinn, að hagsmunir fjöldans
verði að víkja fyrir hagsmunum
einstaklingsins,
að Jandið verði framvegis lítt
ræktað og þar af leiðandi ónóg
framleiðsla á þeim afurðum er
bæjarmenn þarfnast,
að bæjarmenn tapi fé við það,
að afurðirnar verði of dýrar þar
sem þæreru 1 fárra manoa höndum.
Hannes Jónsson.
Fundargerð.
Ár 1911, fimtud. 6. apríl, var
almennur borgarafundur haldinn
í Good Ten plarahúsinu á ísafirði,
eftir tundarboði irá Umdæmisst.
nr. 3 s. st. Alþingiskjósendur
einir voru boðaðir á fundinn til
þess að ræða um mótmæli gegn
frestun framkvæmdar á bannlög-
unum. Fundurinn hófst kl. 8x/a
sídd. Fundarstj Magnús Ólafsson
kaupm. Skrifarar: Guðm. Guð-
mundssoncand. philos. ogHannes
Jónsson landbúnaðarráðunautur.
Guðm. Guðmundsson cand.
phiios. hóf umræðurnar og lagði
tram áskorun til Aiþingis frá
framkvæmdarnefnd umdæmisst.
nr. 3 á Isafirði svohljóðandi:
>Um leið og kjósendur á ísafirði
>lýsa megnustu óánægju yfir
»framkomu þingmanns kjör-
»dæmisins í aðflutningsbanns-
»málinu, skora þeir á Alþingi
»að fella frestunartillögu þing-
»mannsins um framkvæmd
»bannlaganna og hagga hvergi
»gerðumsíðasta þingsímálinu.<
í>essi áskorun var í fundaílok
s imþykt með 44 atkv. gegu 42
'tkv.
Tillaga kom fram írá Guðm.
Bergssyni póstafgreiðslum. svohlj.
»Að fengnum fjárhagsupplýs-
»ingum mælir fundurinn með
»frestun baunlaganuat.