Vestri - 27.04.1918, Síða 1

1
m
S3
m
fjr-K
1
k
1
1
rjáz^
Moft því að ég heíi loigfc ísafjarft:irkau«»staft
hinar svonci’uda Prostsvíkur í Sléttuhrcppi meft
ölliíui rjcttíndum er Aðalvíkurklrkju bcr, tii
allra nytja — roka og s irtarbrandstöku o. fl.—
cr Jiér meft öllum straiiKlcsa bniinnft nð taka
rcknv ft cð < surtnrbrand á téfta sVicði, ncma með
iey II ísal'jttrðarknupstaðar.
P. t. ísnfiiði, 22. matts iö!8.
R. Magnús Jönsson.

Dýrlíðariáöstafanir.
E’tthvert helsta, opf jalnframt
vandasamasta, viflfaiiKsefni síð-«
ustu þiiijfa hafa veiið dýrtfðar*
ráðstafanir þess oif stjóriiarinnar.
Reyndar má se»<ja að alt landsi
stjórnarbraskið sé dýrtíðariáð-
Statanir. Landsverslunin er stofiv
uð beint í þvf skyni að reyna
að ótvega ódýrar vöruren menn
vænlu að kostur yrði á annars.
staðar, og þó einkum til þess að
hata meiri vörubirgðii at nauð-
synjavöru en væata mátti að
kaupmenn og kauplélög hetðu
ein út af fyrir sig. Sumir hafa
taiið aðalmarkmið hennar vera,
að hafa ávalt nokkurn varnforða,
öryggislorða, af matvöru, ef
langvarandt viðskittateppu kynni
að bera að höndum. — Skipakaup
landssjóðs eru og beint í þvf
•kyni gerð, að landið sé einfært
um að viða að og frá sér nauð*
synlegustu vörum sfnum. Og svo
er uin fleira, að það stendur i
meira og minna sambandi við
yfirstandandi ófrið.
En hinar eiginlegu dýrtíðarráð»
Btatanir eru ákvarðanir síðasta
þings um að selja nokkuð st
Íandssjóðskolum undir verði til
kaupstaðanna, og um að veita
kaupstöðum og hreppum dýrtfð»
arián. Lánum þessuin skyldu við>
komandi bæjartélög verja tii að
veita etnalausu lólki atvinnu, og
einnig er heimiit að lána einstök-
um borgurum af þeim, tii þess
að framfleita lífinu. Var hugsunin
aú, að bjarga þannig elnalausum,
en vinnandi mönnnm trá að
þyggja úr sveitarsjóði, sem í
venjulegu árterði eru vel sjálf*
bjarga menn, þótt þeir kynuu að
þarfnast styrks á yfirstandandi
þrengingatimum.
Hugsunin í þessu er aibragðs
mannúðleg, þótt tvísýnt sé hvort
árangurinn verður eltir þvt.
Lögum þessum hefir þegar
verið beitt að háliu leyti: Lands*
stjórnin hefir sent kol í flesta
aðal kaupstaði iandsins, með hinu
tilskiida verði. og bæirnir hafa
aftur jafnað verði þeirra niður
þannið, »ð einameiri borgarar
hafa tengið þ«u með almennu
gangverði, nokkrir með sama
verði og landssjóður seldi þau,
en aftur aðrir með miklu lægra
verðl, um x/8 af almennu verði,
og sumstaðar lægra, og flokkarn-
ir þá flelri^— Hér i bnnum var
kolunum jilnað í 3 flokka. —
Þetta virðist í fljótu br.-.gði nokk-
ur styrkur fyrir viðkomendur.
En n^inar athugað er bann ekki
mikils virði. — Og liann er aitof
dýrkeyptur fyrir landssjóð, ekki
meira gagn en hann gerir.
A þessum útgjaldatímum mum
ar hvert heimili, næstum hversu
efnasnautt sem það er, næsta
Iftið um þótt það fái svoiitla
fvilnun með verð á einni vöru-
tegund. En landssjóð munnr það
tniklu að snnra út 3—400 jnis.
kr. á ári í vörur, sem etnar eru
upp og enginn sér stað.
Og ekki tæki betra við, et
Wtti að fara að greiða verðmis-
mun úr landssjóði lyrir flestar
matvöiur, eins og nokkrir þingm.
k sfðasta þiugi vildu. Vöruverðið
er svo hátt, að til þess að hin
minsta bótyi ði að svona iöguðum
ráðstölunum, þyríti að setja verð-
ið svo mikið niður, að halii
landssjóðs yrði öldungis óbæri'
legur. — Og hver sem hallinn
yrði, þá er það vitanlegt, að
landssjóður yrði að ná honura
inn aítur með einhverju móti,
aunaðhvort með sköttum á iands-
menn eða með því að setja upp
verðið á laudssjóðsvörunni.
Þessi lelð má því teljast íull-
komið óráðsflan, sem þingið ætti
að snúa við at aftur. — Hver
maður veit og skilur, að þótt
reikningslega sé ha>gt að íæra
sönnur á. að elnalausir uienn
græði þær krónur, sem varan
verður ódýrari við að landssjóður
grelðir verðmismuninn, þá er
þossu ekki aiveg eins varið i
tramkvæmdinni, og liggja til
þess raargar ástæður, sem ekki
verða tiltærðar á pappírnum, en
ltfið og reynslan sýna.
Hinsvegar mætti veita bæjum
og sveitum iandsins heimild til
að selja landssjóðsvörur með
mismunnndi verði, hvort heldur
kol eða annað, ef þeim sýndist.
Þá værl landssjóður losaður við
alla áhættu, en viðkomendum
sett i sjálfsvaid hvernig þeir
haga sér í dýrtlðarmálunum.
Hvort heldur þeir hækka auka-
útsvir sin, eða hvort þeir kjósa
heldur að selja landstjóðsvöruna
með mismunandi verði, í þvl
skyni að standa straum at ýmsum
dýrtíðarráðstöfunum.
Anuað atriði þessara laga,
dýrtíðarlánln til bæjarfélaganna,
hefir ekkl getað orðið fram-
kvæmt að nelnu leyti ennþá, af
þeirri einföldu ástæðu, að lands-
sjóður hefir ekkert handbært fé
til umráða.
Surnir eru þei’-, aem telja þessa
lánv.eitingdheimild misráðna, og
jafnvel skaðiega. ýrelja best að
hver reyni að bjargast á eigin
spítur, en landsjóður eigi ekkl
og geti ekki goit neitt til þess
að afstýra yfirvofandl neyð þjóð>
arinnar. .
Þetta er iöng skoðun ; ómann<
úðiag.
Yfir höfuð er það eitt aðal
elnkenni á lýðstjórnarfyrirkomu>
lagi vorra tíma, að hið opinbera
er oiðið æ afskittumeira um hag
borgaranna. Það lætur séi oigi
nægja að setja lög um ýmislegt
sem varðar upptræðsiu þjóðar-
innar, kosta skólaua og greiða
atartsmönnum sínum laun. heldur
grípur löggjafarvaldið jafniramt
inn í viðaki.'tin. Q& þvi ber skylda
tll að reyna að lækna ástandið,
þegar, eins og nú, almenn neyð
vofir yfir þjóðinni.
En að hrópa tii atvinnulausra
efnaleysingja I kauptúnum lands>
ins og segja þeim að hiálpa aór
sjálfum, er sama og að segja
ósyndum mannl að fleita sér til
lands.
Þingið er skyldugt að bæta
úr því böli, sem yfirstandandi
tfmar skapa. Og það hefir verið
sér þeirmr skyldu meðvitandi,
þótt bjargráðaviðleitnin h*fi ekki
borið sem bestan árangufí
Nú hefir, eins og áður segir,
ekkort orðið úr tramkvæmd dýr-
tíðarlánanna, þar sem stjórnin
hefir neitað bæjum landsins um
hina lögákveðeu lánsheimild,
vegna þess að fé sé ekki til. —
Búast má því við að þingið, sem
bráðum kemur saman, telli lög
þessi úr gildi, ef eigi verður
kleitt að fá lánsté.
En það má beita lögunnm
þótt lánbeiðendur fái ekki pen-
inga úr landssjóði til umráða.
Nú or svo ástatt, að iandesjóður
á feikn at matvöru, meira og
miuna liggjandi f hverrl sýslu,
og heldur áfram að auka vlð
hana.
Ná er því einnig þannig varið,
að dýrtíðarlánin verða öll notuð
til þess ad kaupa fyrir matvöru.
Þessvegna geta bœirnir fengió
dýrtíóariánin l matvöru ýmit•
konar hjá landsttjórninni.
Og þeir nota matvöruna að
sjálfsögðu tii þess að greiða með
verkalaun þeirra er dýrtiðar-
hjálpar þarfnast.
Vitanlega lita mena ekki é
oinu aaman brauði. Þarfir nianna
eru fleiri en það sem maginn
heimtar. En maturinn er stærsti
útgjaldaliðurlnn, sá sem allir
verða að fullnægja að einhverju
leyti.
Og et ianðssj. hleypur þar
andir bagga, þá aetti að mega
vænta þoss að menn gwtu sjálfir
fulinwgt öðrum þörfum að moira
eða minna leyti.
Það ætti ekki að þurfa að
taka þið fram, að bwjari eg
*v”itasjóðir eiga að verja dýrtið*
arlánunum til vinnu i sínar
þarfir. Og vinnuna á að berga
í matvöru, úr þvi eigi er annars
kostur.
Komið gwti tll álita. hvort
Iandsjóði bæri eigi að iáta vöru
( þessu skyni með lægra verði
en hún er alment seld sýslunum.
Það segir sig sjálft að það er
bæði eðiilegra og hotiara að
landsmönnum sé veitt tækiiæri
tli þess að afla sér brauðsins