Vísir - 18.05.1960, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 18. maí 1960
V í S f R
3
Það er svolítið erfitt að sætta' maður var tekinn tali á götunni,
sig við Austur-Berlín, þegar sagt, að fáeinir aurar í lófann
maður kemur yfir mörkin frá ( kæmu sér ekki illa svona rétt
Vestur-Berlín og eg persónulega fyrir páskahátíðina. Jafnvel
sem eg sá annars hvergi í vérzl-
unum. En tvær appelsínur kosta
þar úrml. 5 mörk, eða nærri 50
íslenzkar krónur. Ástæðuna
fyrir lúxusvöruskorti kváðu
Austur-Þjóðverjar vera þá, að
þeir yrðu að leggja allt sitt
fjármagn og alla sínu orku í
það að byggja upp landið, auka
hvað hún á af sér að gera. Eg1 gjörólíkur í Austur-Berlín frá framleiðsluna bæði á sviði
sætti mig við allar aðrar því sem hann er j vesturhluta , landbúnaðar og iðnaðar, svo og
borgir Austur-Þýzkalands sem borgarinnar. Austan megin er koma UPP íbúðarhúsum, því
eg sá, Jena, Erfurt, Weimar,1
Leipzig, Dresden, og voru sum-
sætti mig aldrei við hana.
Hún var í augum mínum eins.
og martröð, eða eins og vofa
sem sveimar um í húmi nætur
og veit ekki hvað hún vill, eða I
þetta fólk var í góðu holdafari
og var ekki fátæklegt til fara.
Ófáanlegt eða rándýrt.
er verzlunarbragurinn
lítið um skrautlegar verzlanir, ,a Þeim eru enn mikill skortur
nema helzt í Stalinallee, og
eftir stríðið, og fyrr en allt
þeirra þó enn verr leiknar gluggaútstillingar eru fábreyti- Þetta væri komið í sæmilegt
legar. Það er nóg til af þeim horf- S®tu Þeir ekki leyft sér
vörum sem teljast til brýnna iuxus- Úf af fyrir sig fannst
lífsnauðsynja, eins og matvöru mer Þessi afstaða ákaflega
og fatnaði, og sumar vörur eru skynsamleg, en það sem eg fékk
ódýrari heldur en vestan tjalds- aicirei úotnað í var það hvers
ins. Þannið var mér sagt að veena Vestur-Berlínarbúar báru
sig eins og ríkisbubbar, en hinir
eins og hálfgerður öreigalýður.
ar
í heimsstyrjöldinni en nokkurn
tíma Berlín. En það er Austur-
Berlín sem ber enn í dag svip
ömurleikans og vonleysisins,
rétt eins og borgin og íbúar
hennar sofi Þyrnurósusvefni
eftir hinar ægilegu hörmungar benzín kogtaði 40pfenninga
styrjaldaráranna. | Austur-Þýzkalandi en 60 pfenn-
|inga í Vestur-Þýzkalandi. En
Velmegun í Vestur-Berlín. ;við fljótlega yfirsýn virtist mér Enn stendur mikið
Eg segi Þyrnirósusvefni af vöruvalið vera einhliða og lítið af rústum.
því að viðbrigðin milli Austur- °g minna um úrvalsvöru heldur | Hér að framan gat
og VesturBerlínar eru gifurleg,'en r Vestui’-Berlín. Austur- ömurleikasvip húsanna
eg um
í Aust-
næstum eins og dagur og nótt,
Inngangur í nýja skrautbyggingu í A.-Berlín.
útlit snertir, myndi eg ekki
j Þjóðverjar reyna heldur engan ur-Bei-lín. Það má þó ekki skilja skoða hug minn andartak um
og þó eru mörkin ekki lengri en: veginn að draga dul á þá stað- oi’ð mín svo að allur sá borgai’- það við hvort þeirra mér félli
nokkur skref, ein gata eða, reynd að flestar lúxusvörur hjá hluti sé enn í dag eins og hann betur: Það austui’-þýzka. Um
markanna hefur hvert stórhýsið
risið af öðru, hver verzlunar-
gatan af annarri, þar sem segja
má að hver bygging sé skraut-
hýsi, byggingarstíllinn marg-
breytilegur en þó eitthvert inn-
■byrðis samræmi milli hinna
gjörólíku bygginga. Umferð
gangandi fólks jafnt sem farai’-
tækja svo mikil að erfitt er að
komast áfram og verzlanir
fullar af krásum og þeim feg-
’ ui’stu vörum sem augað og hug-
ur manns gii’nist. Fólkið er
klætt eins og hver maður sé
auðkýfingur.
skref er maður
í Þyrnirósusvefn-
Eftir fáein
. kominn inn
inn. Örfáar hræður á götunum
og einstöku bílar á stangli þar
sem fjölfarnast, er. Húsin víða
. ennþá .í rúst, og þau sem standa
uppi lítið sem ekki haldið við,
ekki dyttað að þeim og ekki
máluð. Þau standa uppi dökk og
drungaleg, eins og aftan úr
grári’i forneskju. Fólkið er ekki
ríkmannlegt í klæðaburði, öði’u
ar eða rándýrar. Þannig er mik-
ill skortur á bifreiðum í land-
hluti úr götu. Vestan meginj þeim eru annað hvort ófáanleg- var fyrir 15 árum, þegar Berlín innréttingu veit eg ekkert, litið
'var lítið annað en grjóthrúga. hér heima og alls ekki neitt i
í fyrsta lagi er búið að hreinsa 1 Austui’-Þýzkalandi. En að ytra
Þorsteinn Jósepsson:
AUSTUR-
SetlíH
ir ofan íbúðir,
Öll húsin eru
bera.
1—4 herbergja.
í eigu hins opin*
inu, enda þótt Austur-Þjóð- allt
eða mestallt lausagrjót útliti eru húsin þar yfirleitt stíl-
verjar eigi bifreiðaverksmiðjur burt, enda þótt mikið af rúst- hrein, látlaus en falleg. Hitt,
og þar í landi eru bílar í tvö- um standi óhreyft ennþá, og í sem mér geðjaðist miður að,
földu vei’ði eða meir á við það öðru lagi — og því má ekki lík, svo að segja eins, tugum og °g fleira.
sem þeir kosta í Vestui’-Þýzka-1 gleyma — hefur mikið, meira hundruðum saman. Þetta til-
landi. Sama máli gegnir um þá að segja mjög mikið, verið breytingaleysi orkaði leiðinlega,
ávexti, sem ekki eru ræktaðir byggt upp af húsum, mest íbúð- er hvað húsin voru hvort öðru
í heimalandinu. Þeir eru ýmist arhúsum, í Austur-Berlín. En næstum lamandi á mig. Ná-
Þetta tvennt: Annars vegar
hinn fábreytilegi stíll nýrra
bygginga, og hinsvegar um-
komuleysi og hrörleiki gömlu
bygginganna sem ennþá standa,
orkuðu þannig á mig, að mér
fannst Austur-Berlín leiðinleg-
asta borg sem eg hefi komið í,
jafnt austan járntjalds sem
vestan. Eins og eg sagði hér að
framan, mér finnst hún hvíla á
huga mínum eins og mara, eins
og leiðiníeg ófreskja í draumi.
En þessi ófreskja á einnig
sínar björtu og góðu hliðar.
Innan hinna ömurlegu múra
hennar leynast e. t. v. einhver
beztu leikhús og leikkraftar álf-
unnar. Brecht-leikhúsið er víð-
fi’ægt orðið, og sömuleiðis hiii
svokallaða komiska ópera undir
stjórn W. Felsenstein, sem
fi’ægur er víða um lönd fyrir
sviðsetningar sínar og eftirsótt-
ur mjög. Þarna eru og nokkur
góð söfn, fallegur dýragarður
nær. Hinsvegar er það ekki
heldur tötralegt í þessa orðs|iil_ eða ófáanlegir, og ef þeir á mikill meii’i hluti þessara ný-.kvæmlega þetta sama ber fyrjr
eiginlegu merkingu, það er annað borð fást, eru þeir seldir \ bygginga standa utan við hjarta augu manns þegar komið er inn
hreinlegt til fara og það er geypiverði. Á hótelinu sem eg borgarinnar, eru með öðrum í skrautgötu Austur-Berlínar,
heldur ekki á því að sjá að það bjó í fengust allir hlutir sem'oi’ðum í úthverfunum, þar sem Stalinallee, þá einu götu í hjarta
líði skoi’t hvað mataræði snerti. munnur og magi girntist. Þ. á heil borgarhverfi hafa verið borgarinnar, sem byggð hefur
Aðeins kom það þó fyrir að m. bæði appelsínur og bananar,' byggð upp frá grunni. Þetta Jverið upp frá rótum, með marg-
j eru yfirleitt, a. m. k. þar sem földum akbrautum, gangstígum
! eg fór um, stór, einföld, en og grasreinum á milli. Gatan
1 snotur og hreinleg fjölbýlishús, hefur verið í byggingu um
mest með 2ja—3ja hei’bergja margra ára skeið, hún er það
íbúðum, ætluð vei’kafólki. enn og verður það næstu árin.
Skipulagning þessara nýju Þessi gata er stolt Austur-Ber-
, borgarhverfa er mjög nákvæm línarbúa, útlendingum er sýnd
1 og þar eru barnaleikvellir, hún og henni var í upphafi gef-
1 sjúkrahús, verzlanir, íþi’ótta- ið nafn, sem þá var sameining-
I hallir og íþróttavellir. Ekki má artákn allra kommúnista í
heldur gleyma hinum svoköll- heiminum — gata Stalins.
uðu ,,kúltúr“-byggingum, sem
sem eru einskonar félagsheim-
ili, og byggð eru i hvei’ju þorpi, I
hverju samyi’kjubúi og fleiri
eða færi’i í hverri borg Austur-
Eftirlit á hverfamörkunum.
Það er talað um járntjald
milli austurs og vesturs. Þetta
járntjald sker ekki sundur
Vestur- og Austur-Berlín. Fólk
ferðast þar óhindrað í ofan- og
neðanjarðarbrautum, einnig
fótgangandi eftir götunum,
fram og aftur yfir landamærin
án þess að nokkur skipti sér af.
Þó kemur það fyrir að landa-
mæraverðirnir austan mégin
stöðvi fólk á mörkunum og gæti
í pinkla þess og handtöskur.
í brautarlestunum sá eg það
aldrei, en mér var sagt að það
kæmi fyrir að einn og einn far-
þegi væri tekinn í karphúsið
og gerð á honum leit.
Aftur á móti er strangara
eftirlit með einkafarartækjum,
Endalaust tilbrcytingarleysi.
Maður undrast mikilúðleik svo sem bifreiðum, bifhjólum
þessarar götu strax við fyrstu og jafnvel reiðhjólum. Öll núm-
sýn, hvort heldur maður kem- er farartækjanna eru skráð,
Þýzkalands. Þar halda menn nr í ljósadýi’ð að kvöldi ökumenn verða að sýna skilríki
Það kostar gífurlegt átak að hreinsa allar>rústahrúgurnar í A,-
Berlín og öðrus austur-þýzkum borgum. Því er ekki lokið enn,
þótt 15 ár séu liðin frá stríðslokum. í baksýn sér á sambyggingu.
ekki aðeins pólitiska fundi,
heldur einnig hljómleika, sýna
kvikmyndir, dansa og skemmta
sér.
Það austurþýzka betra.
Ef eg ætti að taka eitt ein-
stakt fjölbýlishús í Austur-
Berlín og bera það saman við
tilsvarandi byggingu í Reykja-
vík, hvað byggingarstíl og ytra
eða í glampandi sól að degi. og oft er farangurinn vandlega
Maður undrast breidd götunnar, skoðaður. Eg sá landamæra-
hæð húsanna og umfram allt
skipulagið. En það situr við
undrunina eina, — maður hrífst
ekki. Húsin eru öll byggð ná-
kvæmlega í sama stíl, jafn há,
jafn löng, jafn breið, öll í sama
lit, — endalaust tilbreytingar-
leysi. Allar neðstu hæðirnar
eru verzlunarhæðir, en þar fyr-
veiði snúa við reiðhjólum og
skoða þau og rannsaka rétt eins
og þeir væru að leita að faldri
saumnál. Aðrir fóru aftur ó-
hindraðir framhjá eftir að þeir
höfðu sýnt skilríki sín og látið
skrá númer farartækisins.
Frh. á 9. s.