Vísir - 18.05.1960, Qupperneq 11

Miðvikudaginn 18. maí 1960
VtSfE
II
Ræða Ólafs Björnssonar -
Frh. a‘ 4. s.
ari telur eðlilegt að leyfilegir
séu, en þetta er einmitt það
sem skeður, þegar sett er hafta-
löggjöf. Undanfarin ár hefur
það alltaf verið þannig', að
hafi maður komið um borð í
skip eða flugvél á leið til út-
landa, þá hefur það verið eitt
algengasta umræðuefnið manna
á meðal, að hver hefur spurt
annan á hvaða vei'ði hann hafi
keypt gjaldeyri á svörtum
markaði umfram þann skorna
skammt, sem fáanlegur hef-
ur verið hjá innflutningsnefnd.
Ég man líka, að ég las það
einu sinni í amerísku landbún-
aðartímariti, að þar var talað
um það, að ef einhver gerðist
brotlegur við umferðarreglurn-
ar, þá hrópuðu allir: Grípið
fantinn: Aftur á móti, ef ein-
hver kaupir ófáanlegar vörur
á svörtum markaði, þá er sagt
af hverjum sem verður þess
áskynja: Hvar fékkstu þetta?
Gæti ég náð í það?
Þessi eðlismunur er því,
hvort þær reglur, sem settar
eru. eru í samræmi við það,
sem almenningur álítur rétt-
mætt eða ekki. í einræðisríkj-
unum er það oft gert af ásettu
ráði að hafa í gildi slík lög,
sem brotin eru af nær þyí
hverjum einasta manni, því að
slík löggjöf skapar oft kærkom-
ið tækifæri til þess að ná sér
niðri á þeim, sem stjórnarvöld-
in af stjórnmálaástæðum líta
óhýru auga. í þjóðfélagi, sem
bvggist á einstaklingsfrelsi, er
slík löggjöf hins vegar var-
hugaverð, því að séu þar í gildi
lög, sem bx-otin eru af nær
hverjum manni, er almennri
virðingu fyrir lögum og rétti
hætta búin, þannig að þá má
búast við því að það fari í vöxt
að menn gerist einnig brotleg-
ir við þá löggjöf, sem fullnæg-
ir því skilyrði að samrýmast
almennri réttarmeðvitund.
Eg tel líka mjög vafasamt
að haftalöggjöfin samrýmist
hinni vestrænu mannréttinda-
hugsjón, að allir eigi að vera
jafnir fyrir lögunum. -— Síðan
fór ræðumaður nokkrum orðum
um galla þá sem fjáfestingar-
höft hafa í för með sér. Síðan
hélt hann áfram, á þessa leið.
Ég tel mig hafa fært rök að
því, að ágallar haftakerfisins
séu svo margir og stórir, að
J>að sé verulegra fórna vert og
jafnvel meiri fórna en þjóðin
verður nú að færa að fá það
afnumið. — Áður en ég lík við
■að ræða þessa hlið málsins get
ég þó ekki stillt mig um að
ifriðrétta tvær firrur, sem kom-
ið hafa fram í sambandi við
þetta og jafnvel verið talsvert
hampað í málflutningi stjórnar
andstöðunnar.
Höftin takniarka
kaupgetuna.
Önnur er :;ú þegar sagt hef-
ur verið, að út af fyrir sig geti
það verið gott og blessað að
losa um höft, en það sé of dýru
verði keypt með þeirri rýrnun
kaupgetunnar, sem orðið hafi
vegna efnahagsráðstafanna.
Hið sanna í þessu er það,
að allar ráðstafarir til tak-
mörkunar á inrfhitningi,
hvort sem er geiKrislækkun,
hækkun tolla eða strangari
höft, rýra auðvitað getu
þjóðarinnar til þess að kaupa
erlendan gjaldeyri og crlend
an varning.
Ef minnka á t. d. innflutn-
ing um 10%, rýrnar kaup-
getan alveg jafn mikið hvort
sem takmörkunin er fram-
kvæmd með auknum höftum
eða gengislækkun. Eina leiðin
til þess að halda óskertri kaup-
getu væri sú að taka nægilega
stórt eyðslulán til þess að inn-
flutningurinn þyrfti ekki að
minnka, en þá leið hefur hæstv.
ríkisstj. ekki talið færa af á-
stæðum, sem oft er búið að
gera ýtarlega grein fyrir.
Eru höftin afnumin?
Hin firran er sú, þegar því
er haldið fram, að efnahags-
ráðstafanirnar hafi alls ekki í
för, með sér neina raunverulega
tilslökun á höftunum heldur að
eins afnám hafta í einni mynd
jafnframt því að tekin séu upp
höft í annarri og verri mynd
nefnilega þeirri, að kaupgetan
sé rýrð.
Við þessu er það að segja,
að þegar talað er um höft
er venjulega átt við það, sem
sett er af mönnum, ekki þær
hindranir sem náttúran set-
ur því á hverjum tíma, að
menn geti fullnægt öllum
sínum börfum.
Við verðum auðvitað alltaf að
búa við innflutningshöft í þeirri
merkingu, en við getum ekki
til langframa notað meiri gjald-
eyri en við öflum og fjárfest-
ingarhöft í þeirri merkingu, að
við getum ekki fest meira fé
en við spörum, þannig að hér
er í rauninni verið að rugla
saman óskyJdum hugtökum.
Það væri t. d. út í bláinn að
tala um það sem takmarkanir
á ferðafrelsi, að ekki er hægt
enn sem komið er að ferðast til
tunglsins.
Er byggt til frambúðar?
Ég ætla þá að lokum að fara
fáum orðum um mikilvæga
spurningu, sem stjórnarandst.
hafa varpað fram í umr. þeim
um málið, er hingað til hafa
farið fram, en hún er sú, hvort
nokkrar líkur séu á því, að
kerfi það sem hér sé verið að
byggja upp géti orðið til fram-
búðar. Hefur þar einkum ver-
ið bent á þá hættu, sem stafi
af -kauphækkunum, umfram
það sem efnahagsmálalöggjöf-
in gerir ráð fyrir. Ef þær verða,
er þá ekki aðeins tjaldað til
einnar nætur, þannig að þjóðin
verði þá aðeins meira skuldum
vafin en nokkru sinni fyrr? Um
þetta er það að segja, að ég
hef nú i fyrsta lagi ekki litið
á það sem neinn sjálfsagðan
hlut, að verkamenn muni sjá
sér hag í því við núverandi á-
stæður að stofna til svo og
svo langvarandi vinnustöðvana
til að hækka kaupið og hefði
í rauninni gaman af að heyra
þær röksemdir, ef til eru.
Almennar upphrópanir um
óviðunandi kjaraskerðingu eru
ekki skynsamlegur grundvöllur
fyrir ákvörðunum, sem geta
orðið örlagaríkar fyrir fjár-
hagsafkomu verkamanna uæstu
misseri.
Réttur launþega til þess að
semja um grunnkaupshækkan-
ir er vitanlega óskertur, en
hinsvegar leiðir það af afnámi
styrkja- og uppbótakerfisins,
að afstaða ríkisvaldsins til
kaupgjaldsmála hlýtur að
breytast. Hér eftir hljóta at-
vinnurekendur og verkalýðs-
félög að bera ábyrgð á því, að
samningar sem þessir aðilar
gera um kaup og kjör, skapi
atvinnuvegunum rekstursgrund
völl, en meðan atvinnuvegirn-
ir voru á rikisframfæri, gat
ríkið varla skcrast undan slíkri
ábyrgð.
Þola atvinnuvegirnir
kauphækkanir?
Ég veit ekki, hvórt það er
almenn skoðun verkamanna nú
að afkoma atvinnuveganna sé
svo góð, að þeir séu færir um
að standa undir kauphækkun-
um, sem þeim er bannað að
velta yfir á vöruverð. Sé svo,
þá er víst, að þeir taka lítið
mark á Þjóðviljanum, sem
blaða mest hefur predikað að
undanförnu að efnahagsráð-
stafanirnar séu á góðum vegi
með að koma öllum atvinnu-
rekstri á vonarvöl. En færi nú
svo gegn vonum, að verkamenn
létu til þess leiðast að stofna
fjárhagsafkomu sinni í voða
um ófyrirsjáanlegan tíma vegna
ímyndaðra eða raunverulegra
pólitiskra hagsmuna ag tækist
eftir svo og svo langa vinnu-
stöðvun að knýja fram meiri
kaupgjaldshækkun en atvinnu-
rekendur gætu staðið undir af
eigin rammleik, — hvað mundi
þá ske?
Atvinnurekendur ættu þá að-
eins einn kost fyrir höndum,
þann að fækka starfsfólki sínu
og spara launagreiðslur á þann
hátt.
Það mundi þannig skapast á-
stand, sem enginn góðviljað-
ur maður mundi óska eftir og
sízt af öllu þeir, sem telja
sig' sér í lagi bera hag'smuni
verkamanna fyrir brjósti. Það
yrði m. ö. o. óhjákvæmilega
meira eða minna tilfinnanlegt
atvinnuleysi.
Lokaorð.
RæðumaðUi.’ lauk ræðu sinni
með þessum orðum:
,, En þó að þetta væri út af
fyrir sig mjög alvaxiegt mál,
sé ég ekki að það mundi stofna
i hættu verzlunarfrelsinu né
hinum efnaiiagslegu ráðstöf-
uiwm, sem gerðar hafa veiið.
Það væri- hvorki rétt né nauð-
synlegt að fara af þeim sökum
að hverfa ai'tur að hafta- og
styrkjakerfinu. Að mínu áliti
væri það það vei'sta. sem hægt
væri að gera frá hagsmuna-
sjónarmiði launþega sér í lagi.
Frv. þetta er að nxínu álit.i
eðlilegur liður í þeim heildar-
ráðstöfunum x efnahagsmálum,
sem hæstv. ríkisstj. hefur beitt
, sér fyi’ir, að samþ. yrðu á þessu
' þingi. Að mínu áliti er hér um
að ræða að vísu ei'fiðan en
nauðsynlegan áfanga á fram-
farabraut þjóðai'innar. En þeg-
ar sá áfangi er að baki, eru
líkur fyrir þvi. að við getum
á næstu árum tekið ekki
skemmri skref en nágranna-
þjóðir okkar í átt til betri lífs-
afkomu, gagnstætt því að við
að undanförnu höfum mjög
dregizt aftxir úr þeim vegna
okkar siú/ i or nahagskeffis".
Tilkynning
Ni'. 19/1960. 7
Innflutningsskrifstofan hefur ákveðið eftirfarandi há-
maz'ksverð í smásölu á framleiðsluvörum Raftækjaverk-
smiðjunnar h.f., Hafnai'fii'ði:
Eldavél, gerð 2650 Kr. 3520,00
— — 4403 — 4580,00
— — 4403A...................... — 4735,00
— — 4403B................. . — 5380,00
— — 4403C ..................... — 5905,00
— — 4404 — 5075,00
— — 4404A..................... — 5250,00
— — 4404B..................... — 5905,00
— — 4404C...................... — 6420,00
Sé óskað eftir hitahólfi í vélai'nar kostar I
það aukalega................ ..... — 535,00’
Kæliskápar L-450 .................... Kr. 7905,00
Þvottapottar 50 1.............. — 2500,00
Þvottapottar 100 1............. — 3275,00
Þilofnar, fasttengdii', 250 W ....... — 300,00
— — 300 W............ — 400,00
— — 400 W............ — 415,00
— — 500 W............ — 485,00
— — 600 W............ — 535,00
— — 700 W............ — 580,00
— — 800 W............ — 655,00
— — 900 W............ — 725,00
— — 1000 W............ — 825,00
— — 1200 W............ — 960,00
— — 1500 W............ — 1110,0»
— — 1800 W............ — 1325,00
Á öðrum verzlunarstöðum en í Reykjavík og Hafriarfiröl
má bæta sannanlegum flutningskostnaði við ofangieinfi
hámarksverð. 1
i
Söluskattur er innifalinn í verðinu. !
Reykjavík, 17. maí 1960. ;íi
Verðlagsstjóririn. i
Stefnuljós
fyrir vöru- og fólksbifreiðir.
Sjálfvirkir rofar og blikkarar 6 og 12 volta.
Bifreiðaperur — Ljósasamlokur 12 volta.
SMYRILL
Húsi Sameinaða. — Sími 1-22-60.
•-T- '1
í ]
Austur-Berlín -
Frh. af 9. s.
á vissu árabili til Austui'-
Þýzkalands, að Austur-Berlín
einni undanskilinni. Þangað fá
þeir ekki fararleyfi nema ein-
hver sérstök undanþága kæmi
til. Ekki fékk eg neina skýringu
á því hvers vegna þessar hörnl-
ur voru settar og hvers vegna
Austur-Berlín er einangraðri en
aðrir stiaðir- landsins. En ein-
hve'rn veginn læðist sá grunur
inn í mig, að hömlur séu annars
veg'ar settar til að gestui’inn
hamstri ekki austur-þýzk mörk
í Vestur-Bei’lín og hinsvegar til
að hann fái ekki jafn greiðan
aðgang' að bei’a sarixan á jafn
litlurn bletti þær gífurlegu and-
stæður sem ríkja undir tveim
lífsstefnum í einni og sömu
borg.
| Aður en eg skil við þá borg,
sem mér hefur þótt lxvimléiðusfi
allra borga, sem eg hef komií
í — nema ef vera skyldi nokkr-
j ar enskar hafnar- og iðnaðar-
borgir — get eg þó ekki gengið
framhjá þeirri staðreynd, sen*
var eins og sólarglampi í ölluní
! ömurleikanum, að íbúar þéss-
arar borgar voru hjálpsamir og
gesti'isnir svo af bar. Harvetna’
lagði fólk sig í framkróka til
að hjálpa og leiðbeina mannh
Auk þess náði höfðingsskaputl
Jog gestrisni gestgjafanna því
hámarki að eg' fullyrði- að hafa
aldi'ei lifað jafn kapitalistiskK
llífi um mína daga, sem þá senl
eg var gestur kommúnista i
Austur-Þýzkalandi. )|
■fc Kínversk þota nauðlenti ál
húsi við Taipei á Formósa
í fyrradag og biðu við það
11 menn bana.
Útför móður okkar, tengdamóður og ömmu, 5
GUÐRÚNAR EGILSDÓTTUR f
fer fram frá Dómkirkjxxnni fimmtudaginn 5 9. maí kl. 1,30»
Jarðað verður í ganxla kirkjugarðinunx.
Ásta E. Jónsdóttir.
Sigríður G. Jónsson,
Hermanníus M. Jónsson,
Jón G. Hermanníusson,
Gcir ííáidurssoii,
Jórxxfriður Halldérsuóttir,
Sigriður Guðmxmdsdóttir,
Jónína'F..Eiríksdóttir.