Vísir - 27.06.1960, Blaðsíða 3

Mánudaginn 27. júní 1960
V f S I B
3
Ný tegund námugraftar:
Á St. Lawrence við Alaska
grafa menn bjór úr jörð.
Dngmenní á eynni bafa verið
ölvuð lem árabil.
Ef til vill muna lesendur Vís-
is eftir grein sem birtist fyrir
nokkrum mánuðum, er sagt var
frá bjórflóðinu mikla á eyjunni
St. Lawrence við strönd Alaska.
í þann mund er sú grein birt-
ist var um það bil að leggja upp
þangað leiðangur til þess að
sprengja í loft upp 140.000 lítra
af bjór sem bandarískir her-
menn skildu á sínum tíma eftir
þar. Hér á eftir fer frásögn af
leiðangrinum.
Svo er mál með vexti, að
síðasta stríði komu Bandaríkja-
menn á fót bækistöð á eyjunni,
og var hún nokkurs konar milli-
lendingastöð fyrir flugvélar
sem voru á leiðinni með varn-
ing og vistir til Rússlands. Eyj-
an liggur nærri Beringssundi,
og eru ekki nema um 50 kíló-
metrar yfir til Tsiuktsji-skag- I Nú kynnu menn að spyrja, til eyjunnar undir stjórn Moert
ans, sem er undir stjórn Rússa. hvers vegna svo mikill bjór ( Gjersvik höfuðsmanns. Var
Að meðaltali 50 menn unnu við væri sendur'til svo fárra, er að- j sendur 25 manna hópur í tveim-
stöðina. | eins 50 menn voru í flugstöð- ( ur flugvélum og meðal annars
Árið 1949 var hún lögð nið-]inni staðaldri. Svarið er, tekin með stórvirk ýta. Hún
ur, enda hlutverki hennar löngu' hins vegar það, að megnið af bilaði skömmu eftir komuna, en
lokið. Flugbraut sú sem þar var, Þessu öli var sent þangað í mis- ' samt var leitinni haldið áfram
var tekin úr notkun flest hern- griPum> °g sennilega hefur ekki fram eftir sumri — en árang-
aðartækin eyðilögð, af því að of Þótt svara kostnaði að flytja urslaust. Notað var dynamit, og
dýrt var að flytja þau aftur til Það aftur til baka. | sprengd upp jörðin á stórum
Bandaríkjanna. En þar með var| En nú fóru hermennirnir, og svæðum, leitað í hverju skúma-
ekki öllu lokið. Eftir var að sjá þá hófst ,,blómaöld“ hinna vín skotí, jafnvel leitað á hafsbotni.
fyrir 140 þús. lítrum af fyrsta hneigðari íbúa þorpsins Gam-, Árangurinn varð enginn, leið-
flokks bandarískum bjór. | bell, sem er á vesturströnd eyj- angurinn sneri heim d fyrra-
En þar sem sýnt þótti, að 50 unnar. Nokkrir hinna ungu úaust, og enn hefur ekki feng-
menn myndu ekki geta torgað Eskimóa, sem þar bjuggu, izt svar við Því, hvort hinum
honum á þeim stutta tíma, sem fundu sem sé ölið, og nú stóð innfæddu hafði raunverulega
nú var til stefnu, var ákveðið drykkjan sleitulaust nótt eftir tekizt að slokra þessa 140.000
að reyna að grafa hann í jörðu nótt. Ölið var orðið gamalt, og iitra> eða hvort þeir voru svo
og búa svo um hnútana, að ekki hefði frekar aukizt af áfengis- vendilega faldir, að sérfræðing-
yrði hægt að finna hann aftur. magni en hitt. j ar hersins stóðu ráðþrota. Vegna.
Með mestu leynd var ölið grafið Svo var komið-í fyrrasumar, hinna síðastnefndu ekki
í jörð og öll spor sléttuð út, svó að höfðingja þorpsins, Herbert hinna innfæddu, skulum við
að enginn mætti lengur greina Apassiugok, fannst að við svo vona að ölið sé af könnunni. ;
hvar hundur lá grafinn.
Öllum er í fersku minni
þegar Hans Hedtoft fórst í
nánd við Grænland á önd-
verðu síðasta ári með 95
manns innanborðs. En mörg
skip hafa farist og engin
bending hefir fengist um
það hvað af þeim hefir orðið.
Hér er minnst nokkurra af
þessum skipum.
17. apríl 1947 sigldi brezka
skipið Sir Harvey Adamson
frá Rangoon í Burma. Um
borð voru 279 farþegar á-
samt áhöfn og þetta hefði átt
að vera mjög algeng ferð.
Upp frá þessu hefir ekk-
ert frézt til skipsins og er
síðan álitið, að þetta þúsund
lesta skip hafi sokkið með
öllu, sem á því voru.
I 13 ár hafa skipaeigend-
ur reynt að finna einhvem
lykil að örlögum skipsins, en
ekkert hefir fundist, ekki
ögn af rekaldi.
Engir björgunarbátar, eng-
inn útbúnaður, engin lík
skipverja eða farþega!
Sir Harvey Adamson var
eign brezk-indverska gufu-
skipafélagsins og það fékk
beztu tegund af meðmælum
hjá Lloyds í Lundúnum. Það
hafði nýtízku lafskeyti og
björgunartæki, sem virtust
vera í bezta lagi.
Þaulvanur skipstjóri, sem
hafði á sér bezta orð var við
stjórn.
Skipið sigldi frá Rangoon
á þeim tíma, þegar illviðra er
von, en engir stormar voru
sagðir þessa daga, sem það
hefði ekki getað staðist.
Fyrsta höfnin, sem skipið
átti að koma á, var eyjan
Tavoy vrið Suður-Burma, en
það kom aldrei þangað, og
enginn heyrði neitt neyðar-
kall.
Leitarskip og flugvélar
voru sendar út, en þau sáu
hvergi olíubrák eða rekald.
Sumir hafa getið þess til,
að skipið hafi reykist á
tundurdufl frá heimsstyrj-
öldinni síðari. Sú tilgáta er
eins líkleg og hver önnur.
ur.
□
í hálfa öld hafa menn
brotið heilann um hvað orðið
hafi af öðru brezku skipi.
Það var ársgamalt farþega-
og flutningaskip, sem hét
Warata. Það hvarf í stormi
við Góðrarvonarhöfða árið
1909 og sást ekki urmull
eftir af því. Á því voru 211
manns.
Warata var að fara aðra
ferð sína frá Ástralíu og síð-
ast sást skipið þegar það
sigldi fram úr öðru skipi í
storminum. Það skip, sem
var hægfara, komst leiðar
sinnar og á áfangastað —
önnur skip skiluðu sér líka,
en ekki Warata.
Skipinu var haldið úti af
„Bláu akkeris“-línunni. Sú
fregn komst á loft að það
hafi haft of mikinn yfir-
þunga. Og varð það til þéss
að félagið neyddist til að
hætta störfum.
□
Sum skip hafa tapazt —
og fundist aftur, en enginn
veit hvað orðið hefir af á-
höfn þeirra eða farþegum.
Einn af liiniun mestu
leyndardómum um „vofu-
skip“ er frásögnin af ame-
ríska briggskipinu Marie
Celeste, sem sigldi til Ítalíu
frá New York í september
1872. Griggs hét skipstjórinn
og það var sagt að hann hefði
tekið konu sína og barn með
sér.
Það sást á floti 3 mánuð-
um síðar af brezkum skip-
stjóra sem fyrirskipaði að
farið skyldi um borð í skipið.
Engin sála var á skipinu.
Engin merki voru þar um of-
beldi. Engin merki þess að
stormar hefði skemrnt skipið.
Dagbókin fannst, en þar
voru engin merki um nein
vandræði.
Sjómenn hafa borið fram
ýmisar kenningar um
„vofuskipið11. Ein er sú, að
skipið hafi verið yfirgefið of
snemma, í óvæntum stormi.
En björgunarbátar skipsins
voru ósnertir.
Önnur tilgáta er þessi:
Skipshöfnin gerði uppreist
og komst undan á ræningja-
skipi. En hvers vegna voru
þá úr og hringir og aðrir
skartgripir skildir eftir á
glámbekk á snyrtiborðinu?
□
Mörg herskip hafa tapazt
— bæði á friðartímum og í
styrjöldum — án þess að
nokkuð sé vitað um afdrif
þeirra. Bandaríkin hafa
misst 850 skip af allskonar
ástæðum, frá því á árinu
1780 — en örlög 17 þeirra
hafa aldrei verið útskýrð.
Einn af hinum dularfyllstu
skiptöpum Bandaríkjanna,
er þegar eldsneytisbirgða-
skipið „Cyclop“ hvarf með
309 menn um borð.
Það sigldi frá Rio de
Janeiro í Brasilíu 15. febr.
1918. Það kom við í Vestur-
Indíum, einn dag — en ekk-
er hefir heyrst frá því síðan.
Hið fyrsta herskip Banda-
ríkjanna, sem týndist svo að
ekkert fréttist af því, var
herskipið Saratoga. Það var
að flýja undan breeku her-
skipi, sem hét Intrepid. Það
flýði í áttina til Delaware-
skaga, þegar það hvarf.
□
Aðrir dularfullir skipstap-
ar Bandaríkjanna eru þessir:
Skonnortan ,Seagull‘ hvarf
í miklum stormi við Kap^
Horn. Þetta var um 1. maíl
1939 — hún var samferða®
öðru skipi á leið til Val-
paraiso, Chile. Hún hafði 2
yfirmenn og 14 menn aðra,
sem voru í herþjónustu.
Skonnortan Grampus, með
26 menn um borð, sigldi á-
leiðis til Norfolk frá Charles-
ton, S. C. í marz 1943, en
náði aldrei áfangastað.
Albany, sem var einsigld
herskúta, hvarf í september
1854. Hún hafði siglt frá
Colon í Panama og ætlaði til
New York. Þar voru 188
menn um borð.
Conestoga, dráttarskip
flotans, með 56 menn um
borð, livarf með öllu eftir
að það hafði siglt frá Mare-
eyju í Kaliforníu, ætlaði til
Samaoeyja og þaðan til
Hawaii.
búið mátti ekki standa, og þar
sem Alaska var nú orðið 49. ríki
Bandaríkjanna, og átti sinn
fulltrúa á þingi, sendi áður-
nefndur þorpshöfðingi skriflega
bón til Bartletts þingmanns.
Árangurinn varð sá, að í
fyrravor var sendur leiðangur
Göngubrýr handa fugltint —
og vinur miiin Kjarían Ólafsson.
BRÉF:
Flestir bæjarbúar munu kann far um að fylgjast með aðhlynn
ast við nafnið hans Kjartans Ól- 1 ingu fu.glanna, trúi ég að viti
áfssonar á Slökkvistöðinni, og betur. Hins vegar vil ég síðastur
fólk um land allt mun einnig allra verða ti'l þess að gera lítið
vita að það er ,,hinn miskun -, úr þeim hlýhug, sem Kjartam
sami Samverji“ fuglanna á Ólafsson slökkviliðsvarðstjói i
Reykjavíkurtjörn. Myndir af(ber til fuglanna; en þvi miður
honum sjást stöku sinnum í blöð hefi ég oftar oróið var við hans
um, ásamt hjartnæmum grein-j tillegg af hrópyrðum í blaða-
um og ljúfum ljóðum um andar( skrifum um eitt og annað, (mis
ungana smáu og svanasönginn jafnlega viturlegt) er gera þurfi
blíða á Reykjavikurtjörn. Hann fyrir fuglana. Nú á þessu vori
vill fleiri hólma og víðfeðmari. virðist framþróun alls fuglalífs
á tjörninhi í hættu vegna skorts
á „göngubrúm“ svo.að andar-
fjörur og ótal, ótal göngubrýr,
svo að angarlitlu ungarnir kom-
ist undir mæðra sinna væng. J og álftarungarnir komist á land
En væri hann látinn einráður upp!!
væri dálítið öðruvísi umhorfs Svo þegar orðið var við ósk-
við Reykjavíkurtjörn. um vinar míns, Kjartans, um
Þannig er sá söngur, sem dag- þétta, og settar upp samkvæmt
lega má lesa og heyra kveðinn hans eindregnu tilmælum,
í eyru okkar, sem afskipti höf- ^ nokkrar plankabrýr þar sem
um af fuglalífi tjarnarinnar. j hann taldi þeirra mesta þörf,
Hins vegar er þessi rödd hljóðn og líkur voru til að endurnar
uð þegar vetrarnæðingar herja yrðu við óskum hans Um að
á fuglana við tjörnina. Þá heyr- labba heim til þeirra á SlÖkkvi-'
i um við aðeins orðsendingu frá stöðinni, yfir malbikað strætið,
, Dýraverndunarfélaginu til fólks þá vilja endurnar, sem áður,
i til bæjar og sveita um að muna fremur halda sig úti á tjörn,
' eftir smáfuglunum og gefa þeim ] en á hættum götunnar — og’
á gaddinn. Ég hef aldrei orðið það er von að Kjartani sárni.
var við fulltrúa þess félagsskap
ar né vin minn Kjartan Ólafs-
son á nætur-vöku í stórhríð við
að bjarga fuglunum upp úr
krapi á Reykjavíkurtjörn, og
aldrei hafa þeir haft hönd í
bagga um meðhöndlun fugla,
sem ég hefi fóðrað í húsi heima
hjá mér, oft vikum saman, þeg-
ar veður hafa verið óblíð á
vetrinum.
Þetta sífellda og hvimleiða
þvaður um slæma „aðstöðu“
fyrir fuglaungviðið á tjörninni
taka fæstir bæjarbúar alvar-
lega. En blöðin virðast þó sí-
fellt reiðubúin til að veita slíku
nöldri viðtöku. Mega það heita
dagleg tíðindi fyrir okkur Dr.
Finn Guðmundsson, að lesa um
Hann hrópar enn á fleiri brýr,
og nú vegna þess, að Tómas'
Tómasson forstjóri hefur séð
álftirnar ganga á land í Tjarnar
garði, sér til mataröflunar, en'
ungana vera eftir á floti. Hver
sem vill getur gengið eftir tjarn
arbökkunum og séð að fuglarn-
ir, jafnt ungir sem fullorðnir
fuglar, hafa góða möguleika á,
að leita upp á þurrt land. og
einkanlega bar sem beir fá helzt
að vera í næði fyrir ys og þys'
umferðarinnar.
Vænti ég þess að vinum minn
Kjartan, láti sér hér eftir nægja
að yrkja sín hugljúfu fuglaljóð,
en láti okkur Dr. Finni það al-
gjörleg'a eftir að sjá fuglunum
farborða að sumarlagi, eins og
það í bæjarblöðunum, að við við fáum óáreittir að sinna þörf
séum hinir mestu níðingar um þeirra í vetrarharðindunum.
gagnvart fuglum tjarnarinnar.
Þeir sem eitthvað gera sér
Hafliði Jónsson.