Vísir - 11.11.1960, Qupperneq 7

Fimmtudaginn 10. nóvember 1960
VISIB
%
Er
koparnáma aust-
ur í Ölfusi?
Allar líkur benda til þess að sandur-
inn þar geymi 160 koparfaílbyssur.
j — Ekki eg, segir Karl, en
hann Jón Árnason, sem var
j bóndi og kaupmaður hérna í
; Þorlákshöfn, hann gekk fram á
eina á stórstra'umsfjöru á árinu
1910 og það er einmitt þess
vegna sem strandstaðurinn
ætti að vera nókkurnveginn
| öruggur. Sjávargatan liggur
| einmitt þarna um.
Telja má, að námugröftur stöðugt nær Eyrarbakka. Brim- — Og Jón dannebrogsmaður
sé nær óþekktur hér á landi, af ið sverfur ströndina og sand- hefur auðvitað kippt hénni með
góðum og gildum ástæðum. Upp fokið hefur átt sinn mikla þátt sér og stillt henni upp í búð
á síðkastið hefir þó myndast í því að ummynda landslagið sinni í Þorlákstiöfn, óg nú
nokkur áhugi fyrir „námu- hér um slóðir. Engu að síður stendur hún í kaupfélagsútibú-
vinnslu" og er sá áhugi af sér- held eg að megi fullyrða að inu hans Egils Thóf?
stökum toga spunninn. Öllum strandstaðurinn sé kunnur, eða
er í fersku minni járnvinnslan svo tel eg a. m. k. Nokkurn Kopar eru í
á strandstaðnum áMýrdalssandi veginn kunnur. gó5u verði enn.
fyrir skömmu, þegar álitlegur I — Hvar er hann? I —- Nei, hvortveggja var, að
tonnafjöldi af járnstöngum var ! -—- Hann er klukkutíma gang Jón var orðinn gamall þegar
grafinn úr sandi og fluttur á héðan frá hlaðinu á Hrauni, þetta var, 75 ára að aldri, og
markað. Var hér um milljóna- um það bil 4% km. í stefnu á svo mun ekki hafa verið um
Gagnfræðaskólinn á Siglufirði.
verðmæti að ræða.
Þorlákshöfn, ekki nákv. stefnu neitt barnameðfæri að ræða.
þó. Það má benda á með nokkr- Fallbyssan hvilir því enn þá
um rökum, að strandstaðurinn hjá systrum sínum. En einhvern
sé á mörkum Hraunskeiðs og tíma verða þær sóttár, það get-
Hafnarskeiðs þar neðra.
um við verið vissir um, segir
Karl Þorláksson að lokum, er
eg þakka honum upplýsingarn-
ar.
Fimmeyringarnir, tveggjeyr-
Brimið svarrar, en það þarf meira en hálfa þriðju öld til að
eyða korparfallbyssunum.
Nú . segja blöðin frá því að
sörnu aðilar, sem þar voru að
ver'ki, hafi ákveðið að færa sig
upp á skaftið, og grafa nú upp
gull og gersemar úr sandi suð-
urstrandar. Að þessu sinni er Danir tóku skipið
það strandstaður Indíafarsins af Svíum.
hollenzka, „Het Wapen van —Það er líklega ekki mikið
Amsterdam“, sem áhugi Bergs eftir úr flakinu, þó maður færi' ingarnar og einseyringarnir eru
Lárussonar beinist að. Strand- að grafa þarna? ' að vísu orðnir verðlausir, en
aði það einhvers staðar í
Austur-Skaftafellssýslu árið
1667. Ohemju verðmæti var tal-'
ið vera með skipinu, silfur, gull,
eðalsteinar o. s. frv., o. s. frv.,
en kjölfesta klukkukopar. Fáir
komust af. einir 50 af 300, og
iitlu var bjargað að talið er.
Á Skeiðarársandi.
Mjög' munu skcðanir manna
um- strandstað þessa skips hafa
verið mismunandi, en Árni Óla
telur hann vera einhversstaðar
á Skeiðarársandi, sem er mjög
víðáttumikill. Málmvinnslu-
mennirnir munu vera að útvega
hárnákvæm og merkileg tæki
erlendis frá, til staðarákvörð-
unar í þessu sambandi.
Það væri nú ekki úr veg'i að
leiða hugann, að enri einu
strandi hér sunnanlands, en
það er strand danska herskips-
ins ..Giötheborg" er strandaði
nálægt Hrauni í Ölfusi mánu-
daginn 7. nóvember 1718, en
har mun aftur á móti hafa orð-
ið mesta mannbjörg, sem um
getur á íslandi — talið að um
160 manns hafi bjargast, um
20 farist.
Á Hrauni í Ölfusi búa nú
búum sínum bræðurnir Ka-rl og
Ólafur Þorlákssynir. Menn á
miðjum aldri, sem báðir -munu
íæddir þar og uppvaxnir.
Fréttamaður blaðsins átti tal
við Karl Þorláksson um strand
þetta á dögunum og þótti
merkilegt, að Karl talaði um
þetta tveggja og hálfrar alda
gamla strand, eins og það hefði
skeð í gær, enda lesið um það
góð'ar heimildir og mikið um
það hugsað.
Klukkutíma gang
írá Hrauni.
— Er strandstaðurinn kunn-
ur?
—r- Ströndin hér um slóðir
mun hafa brevtt sér gevsilega
á þeim langa tíma, sem liðinn
ér frá því „Giötheborg" fór hér
upp í sandinn. Þess er nú fyrst
•'ð geta að frambufðurinh úr
Ölfusánni er geysilegur, og
sjálfur Ölfusárósinn hefir færst
állmikið í austur, og færist nú
Siglufirði, 20. okt.
Gagnfræðaskóli Siglufjarðar
var settur þann 4. okt. s.l. í
skólanum verða 171 nemandi í
vetur og starfar hann í 3 bekkj
um og 8 bekkjardeildum. Nem-
endafjöldinn er nokkru minni
nú en síðasta vetur. ,
Kennaralið skólans verður
hið sama og að undanförnu, að
öðru leyti en því, að Árni Ólafs-
son hættir störfum samkvæmt
eigin ósk. Mun ekki verða ráð-
inn kennari í hans stað að þessu
sinni, vegna fækkunar nem-
enda.
Byggingu þessa glæsilega
skólahúss er ennþá ekki að fullu
lokið, þar sem fé hefur ekki.
fengist nægjanlegt til fram •
kvæmda. Þó hefur á þessu ári.
verið fullgerður fallegur há-
tíðarsalur í skólanum og eirx
kennslustofa til viðbótar. Mun.
húsrýmið verða nægilegt fyrir
starfsemi skólans í vetur, þó að-
kallandi sé að taka allt húsið
notkun, svo starfsemin þar getr
orðið eins og til er ætlazt. Rá©-
gert er að endanlega verði hægt.,
að ganga frá byggingunni inr-
anhúss á næsta ári.
Sýning ións Þorfeifssonar.
— Ekki gott að segja, sjálft
flakið er'sjálfsagt búið að vera,
enda mun all-mikið af því þeg-
ar hafa rekið upp, en það er
ólíklegt að fallbyssurnar hafi
farið langt frá strandstaðnum,
þetta voru 160 kopar-fallbyssur
og vitað er, að engri þeirra var
bjargað og hætt við að þær hafi
þegar grafist í sandinn.
— 160 fallbyssur?
— Já, þær munu í gömlum
fræðum vera nefndar svo
margar. Giötheborg mun hafa
verið mikið skip, sem danskir
tóku af Svíum í sænsk-dönsku
styrjöldinni sem þá stóð yfir.
Skipið hafði einmitt flutt hing-
að hinn fræga Niels Fuhrmann
amtmann, þá um sumarið, og
kom hann hingað austur nokkr-
um dögum eftir strandið og gisti
þá á Hrauni. Fallbyssurnar
voru margar á herskipum
þeirra tíma, þær hitnuðu svo
mjög í orustum að ekki varð
hjá því komizt að hafa til skipt-
ana.
Hann gekk fram á
(fallbyssu.
j Eg fer nú að hugsa mér, að
Karl hafi verið þarna með, en
það voru rnenn frá Hrauni, sem
unnu að þessari stórkostlegu
björgun. Bið hann nú að segja
mér, að hann hafi gengið
fram á a. m. k. eina tveggja éða
þriggja tonna koparbyssu þarna
í fjörunni.
koparinn er þó í tiltölulega
góðu vefði ennþá. Það skyldi
nú vera að þeir málmleitar-
menn ættu erindi á Hraunsskeið
með tæki sín og töfraáhöld,
dugnað og áræði. Ef svo er tel
eg vist að þeir fengju góðan
liðskost í þeim Hraunsbræðrum,
Karli- og Ólafi, sem báðir eru
mannskapsmenn í fremstu röð.
En annars bíður bara kopar-
náman í Ölfusinu betri tíma,
hún fer varla langt.
St. Þ.
Um þessar mundir heldur Jón
Þorleifsson, hinn góðkunni list-
málari, málverkasýningu í
Bogasal Þjóðminjasafnsins. Mér
er kunn list Jóns frá fornu
fari. Eg sá málverkapýningu
eftir hann í fyrsta skipti á Ak-
ureyri 1921 og hafði ánægju
af, en sú sýning var þó náttúr-
lega ekki sambærileg við þær
myndir,. sem hann sýnir núna,
því að þroski og aldur segja
til sín. — Það er einhver bjart-
ur og hressilegur blær yfir
málverkum Jóns Þorleifssonar,
sterkir íitir sem gefa mótsetn-
ingu og fjölbreytni, sjást þar
mikið. Stærstu myndirnar eru
„Tjörnin í Reykjavík" og
„Sumar“. Fyrri myndin er
máluð austanmegin við tjörn-
ina og sér vestur yfir, tré og
fólk á forgrunni, fuglar á vatn-
inu og svo bakkinn hinum
megin, hús og himinn. Þetta er
hugljúf mynd. —• í myndinni
,,Sumar“, sem er úr skógi, með
trjám og grænum grundum,
skapar málarinn sér tækifæri.
til þess að láta sjást fallega,
samræmisfulla liti og sumar-
stemmningu. Tvær Heklu-
myndir eru á sýningunni og ac—
skilja sig meðal annars me5'
því, að ó annari sést meira af'
Þjórsá, en á hinni nálega ekl:-
ert, en svæði með tilþrifamikl-
um litum vekja þar cftirtekv.
t. d. notkun rauða litarins, sem
er vandmeðfarinn, en málarinix
fer vel með hann, — Sérstaka
eftirtekt mína vekja í ýmsum.
málverkum hús, byggð ból,
sem maður sér í fjarska, hid’
smáa, í hinni stóru náttúru al’
fjöllum og firnindum.
Það þyrfti að sjájfsögðu langk
mál til þess að gera slíkri sýn-
ingu full skil, en eg læt þetta
nægja. Margir munu njóta þess
að skoða sýninguna, hún er
hylling til íslenzkrar náttúru í
línum og litum.
Árni Ólafsson.
Mintoff
sektaður
Mintoff fyrrverandi forsætis-
ráðherra Möltu var sektaður
iu- 20 stpd. í rétti í Valcttu í
gsermorgun fyrir að bvetja
menn til að brjóta lögin.
Hann . neitaði sakargiftum,
, kvaðst hafa boi'ið fram stað-
1
reyndir einar. — Mintoff er
höfuðleiðtogi Verkaiýðsflokks-
ins, og krefst skilriaðar, en nú
er landstjórastjór.n á eynni.
Gfipið var" til víðtækra ■ var-
úðarráðstafana, er úrskurður-
inn var upþWeðköí.ltáóm'fiúsið
umkringt lö'gfegrú. 'Korium'-og
börnum brézkra •.-hérmanha á
eynni var ráðlagt að íara ekki
, að heiman í gær.
Nóp gott handa Norðntönnum
— ekki handa Rússum.
Eiiikeiinilcg ástæða iil að hætta
við heimsókn.
Frá fréttaritarar Vísis.
Osló í nóvember.
Um mánaðamótin var vænt-
anleg 47 manna sendinefnd frá
Sovétríkjunum, og ótti hún að
fara yfir landamærin í Pasvik
í Finnmörku.
Nú hefir hinsvegar farið svo,
að hætt hefir verið við að láta
nefndina koma til Noregs, þar
sem hún átti að kynna sér ýmsa
atvinnuhætti norður þar. Á-
stæðan var sú, að norska stjórn-
in tilkynnti þeirri rússnesku, að
sendimenn hennar yrðu að haín
í fórum sínum vegabréf meö
viðeigandi áritun. Þetta fannst
rússnesku stjórninni óþarfa
smámunasemi af hendi þeirrar
norsku og sagði, að úr því að>
þetta skilyrði væri sett, mundi.
nefndin hvergi fara. í frásögix
norskra blaða er þess getið í
sambandi við mál þetta, að enrx
hafi sovétyfrivöldin ekki hleypi'.
neinum Norðmanni inn fyri r
landamærin, án þess að hanm
hefði þau skilríki, sem krafizt
var af sovétnefndinni.
Bezt að auglýsa í Vísi.