Vísir - 27.02.1962, Blaðsíða 10

10
Þríðjudagur 27. febrúar 1962
dagsins —
Viðtai
Framh. 4. síðu.
hafa oftast verið svo sem
mánaðarlega, í senn fræðslu-
og skemmtifundir, eiginlega
alltaf verið haldnir í góðum
veitingahúsum í bænum,
lengst af á Hótel ísland, og
í Oddfellowhúsinu (Tjarnar-
kaffi). Á fundum voru flutt
erindi, ýmist á frönsku eða
íslenzku, því að málin voru
notuð jöfnum höndum. Þá
var oft upplestur og leikrit
flutt, sungin og leikin frönsk
tónlist, og oftast dansað á
eftir. Allir gátu tekið þátt í
þessum fundum, og það er
skemmst af að segja, sem eg
held eg tali fyrir munn
flestra okkar, er sóttu þessa
fundi, að eg hefi verið í
ýmsum félögum um dagana
en hefi ekki kunnað eins vel
við mig í nokkru félagi. Þótt
eg segi sjálfur frá, hefir fé-
lagið okkar alltaf haft á sér
einhvern franskan „ele-
gance“.
— Hvers minnist þú helzt
af kynnum þínum við
Frakka hér þessa hálfu öld,
sem félagið ykkar hefir
starfað?
— Það var mikill fengur
að fá hingað sem fyrsta
sendikennara að háskólanum
Andrq Courmont. Hann gerði
sér mikið far um að kynnast
íslenzkri menningu og lærði
íslenzku til hlítar. Eftirlæt-
isskáld hans íslenzkt var
Bólu-Hjálmar, sem hann
taldi skáld á heimsmæli-
kvarða. Hann kynntist per-
sónulega Stephani G., sem
orti um hann kvæði. Cour-
mont var kvaddur heim í
herþjónustu í fyrri heims-
styrjöldinni og særðist illa.
Hann kom aftur hingað og
dvaldist hér mörg ár. Það
var mikill fengur fransk-
íslenzkri samvinnu, að
þessi ágæti maður var hér
meðal okkar. Þá hlýt ég að
nefna þann mann, sem
lengst var hér sendiherra
Frakka, Henri Voillery, sem
tók mikilli tryggð við fsland,
var sérstæður persónuleiki,
minnti ekki síður á bónda en
diplomat. Og nú eftir að
liann kvaddi ísland settist
hann að á óðali sínu og er
orðinn vínekrubóndi. Eitt
sinn kom hingað til fyrir-
lestrahalds prófessor Jolivet
frá Svartaskóla. Hann þýddi
einhverjar íslenzkar bækur á
frönsku, t. d. eina af sögum
Halldórs Kiljans. Og enn
einn nefni ég. Það var Pierre
Naert, sem hér var sendi-
kennari noklsur ár og fór
héðan til Uppsalaháskóla.
Hann lærði vel íslenzku og
þýddi mörg kvæði íslenzkra
skálda á frönsku, t.d. þjóð-
sönginn eftir Matthías, einn-
ig kvæði úr Fögru veröld
Tómasar og fleira.
— Starfaðir þú ekki eitt-
hvað á vegum Frakka hér áð-
ur en félagið ykkar var
stofnað hér?
— Jú. Árið 1910—14 var
ég í þjónustu verzlunarfé-
lagsins Mory & C-ie, sem var
til húsa að Hafnarstræti 16.
— Og gafst þú ekki einmitt
út fyrstu fransk-íslenzku
orðabókina?
— Páll Þorkelsson gull-
smiður dvaldist lengi í Frakk
landi og fullkomnaði sig í
fagi sínu, lagði einkum fyrir
sig víravirki og kvensilfur-
smíði. Hann var sjálflærður
í franskri tungu en svo mik-
ill áhugamaður, að hann
samdi franska orðabók. Það
varð úr, að ég kostaði útgáf-
una, en hún var svo ýtarleg
með miklum útskýringum
höfundar, að ég hafði ekki
bolmagn til að gefa hana út
fyrr en Páll var búinn að
stytta hana talsvert. Það var
1918, og hún var um áratuga-
skeið eina fransk-íslenzka
orðabókin, sem völ var á hér.
En því miður glötuðust úr
lienni nokkrar arkir, svo að
talsvert af upplaginu fór til
ónýtis.
— Hverjir liafa verið for-
menn í Alliance Francaise?
— Páll Sveinsson mennta-
skólakennari tók við af
Magnúsi landshöfðingja og
gegndi formennsku lengst,
15 ár eða lengur. (Þeir voru
írændur hann og Páll Þor-
kelsson, sem var bróðir dr.
Jóns ,,Forna“) Thora Frið-
riksson var lengi formaður,
þangað til Pétur Þ. J. Gunn-
arsson tók við. Pétur vann
feikilega mikið fyrir félagið,
hann var afkastamaður að
hverju sem hann gekk. Við
unnum saman líka á öðrum
vettvangi, sem sé þegar við
gerðumst útgefendur „Vísis“
um skeið ásamt Jakobi Möll-
er og Brynjólfi Björnssýni
tannlækni, og seldum svo
Jakobi blaðið. Brynjólfur
lagði ákaflega gott starf
fram í þágu félagsins. Pétur
var formaður til dauðadags,
þá tók við Magnús Jochums-
son póstmeistari, en nýverið
varð svo formaður Álbert
Guðmundsson stórkaupmað-
ur. og þá er nú bezt að þú
spyrjir hann spjörunum úr.
— Hefir þú verið í Alli-
ance Francaise frá blautu
barnsbeini, Albert?
— Nei, ekki er því að
heilsa. En ég átti því láni að
fagna, að kynnast Frakk-
landi vel og eiga þar heimili
nokkur ár. Kom þangað fyrst
í heimsókn 1946 ásamt brezk-
um íþóttamönnum til að
keppa við franska. Þá var
landið flakandi i sárum eftir
stríðið. Mig óraði ekki fvrir
bví þá. að és átti eftir að
tensiast þessiT landi óriúf-
andi vináttuböndum. Ég
naut hinnaf miklu gestrisni
Frakka í ríkum mæli og átti
kost á að fylgjast með því,
er þeir á undraskömmum
tíma reistu land sitt úr rúst-
um, sem við sáum fyrst
hvarvetna út 1 um glugga
járnbrautarlestarinnar, sem
flutti mig og Bretana frá
Calais til Parísar. Frakkar
eru frægir fyrir listir sínar
og andlega menningu, ilm-
vötn, góðan mat og veitinga-
hús. Hitt fer fram hjá mörg-
um, að þeir eru miklir af-
reksmenn á verklegum svið-
um og vísindum. Þeir hafa
reist fágæt mannvirki bæði
í heimalandinu og út um
allan heim, raforkuver,
jarðgöng, flugvelli, hafnar-
mannvirki, símkerfi og verk-
smiðjur í öllum heimsálfum
og smíðað sum glæsilegustu
hafskip og flugvélar í heimi,
og svo hefir framkvæmdar-
stjóri frá Ford-verksmiðjun-
um komizt að orði, að bíla-
verksmiðjur Renault í
Frakklandi séu þær full-
komnustu í heiminum. Og
frönsku járnbrautirnar eru
að flestra dómi hinar full-
komnustu í álfunni.
— Hafið þið einhverja ný-
breytni á prjónunum í félags-
starfinu hér?
— Nýlega tók til starfa fé-
lag innan félagsins, Circle
Francaise, það er klúbbur,
sem kemur saman hálfsmán-
aðarlega og tekur til umræðu
ýmsa þætti franskrar menn-
ingar og fer þar allt fram á
frönsku. Öllum áhugamönn-
um, sem skilja frönsku, er
heimil þátttaka. Hinn pnjalli
sendikennari vijý,þá,skiólann,
Régis Boyer, hefir flutt er-
indi fyrir okkur og er mikils
af honum að vænta, enda er
hann af miklu lærdómsfólki
kominn, faðir hans, afi og
langafi voru allir prófessorar
í Frakklandi. Þá vil ég nota
tækifærið að minnast á það,
að franski sendiherrann hér,
herra Jean Brionval, hefir
gert sitt ýtrasta til að auð-
velda félagsstarfið og látið
félaginu í té húsnæði í sendi-
ráðinu fyrir bókasafn félags-
ins, sem verður seint full-
þakkað. Þar er útlán franskra
bóka á miðvikudögum kl.
5—7 síðdegis, og sér herra
Boyer sendikennari um
safnið. Félagsstarfið í Alli-
ance Francaise verður áfram
með sama sniði og verið hef-
ir. En loks vil ég geta þess,
að við höfum í hyggju að
taka upp sérstaka frönsku-
kennslu fyrir börn og von-
umst til að fá tvær stúlkur
til að annast þá kennslu.
Fyrrverandi forseti félagsins,
fröken Thora Friðriksson,
veitti á sínum tíma slíka
kennslu um hríð og samdi
meira að segja franska
kennslubók handa börnum.
En auk frönsku sendikennar-
anna hér við háskólann hef-
ir Magnús Jónsson mennta-
skólakennari verið um fjolda
ára kennarí félagsins sem og
hefir hann setið i stjórn ár-
um saman og unnið félaginu
óeigingjarnt starf.
V í S I R
Allir kunna að meta góða ánægjubros hinna yngstu
veðrið, sem kom með há- lætur ekki á sér standa, frek-
þrýstisvæðinu mikla. Skíða- er en við var að búast.
ferðir eru nú daglega og
1 stríði við okkur -
Frh. af 9. s.
lenzku með útbyggingu stuðla
eða vaninn af eftir mætti með
ofríki æfingarleysisins sá hæfi-
leiki að finna og kunna að
hagnýta sér magnauka máls af
samverkun aðalorða og hákveða
í rétt notuðum bragliðum, jafn-
vel rími?
Ef svo er nálgast úlfurinn.
Er þetta hægt, Matthías?
En spurningin er óþörf. Það
er hægt að spilla með eftirlæti
við bæði framhleypni sína og
værugirni, sóðaskap sinn og
annarra. Það er hægt að segja
k svo linlega, að það heyrist
vera g og fákænir skólakrakk-
ar, sem skrifa skyldu eftir þeim
upplesri klóruðu niður migið
í stað mikið og lýttu og flettu
út málfar sitt.
En það er óframkvæmanlegt
að fá þeim, er þetta ritar Hitl-
ersvald í hendur hvort heldur
banna skyldi eða tiltaka refs-
ingu. Þar er því samlíkingunni
logið í blýhólk Morgunblaðs-
ins.
Enn meira dregur í sundur
með sannleikanum og frásögn-
inni um þennan Ný-Hitlerisma
þegar þess er gætt að allt, sem
mönnum er gert á móti skapi
felst í því að nokkrir ljóðvinir
hafa æðrast yfir misnoktun
þeirra á orðinu ljóð og talið er
að tregðazt hafi um Ijóðasölu
til almennings þegar blandazt
tók varan.
M.J. býsnast yfir hylli Steins
Steinarrs dáins.
Þrennt ber til hennar, fyrst
það að maðurinn var skáld
annað það að nú er hapn látinn
svo að engin gerist þess þörf
lengur að sneypa hann frá ljóð-
rænum vammalátum, það þriðja
er, að nú eru rit hans útgefin
og kunn, svo í að auðvelt er að
ganga að þeim. sem manni falla
o® ‘forðast hin.
Hann ér því bragliðavinum
með sanni aðeins bragmeistar-
inn og lengstrar tíðar þakkar
verður, stórrar þakkar. Það er
aðeins þegar lélegir eftirbullar-
ar hans fara af stað og sverja
við nafn hans að áhrifalítið og
merkingarlaust orðaskrap
þeirra sé ljóð, sem hinum
skaphörðustu áðurnefndra ljóð-
vina verður það að óska þess
að jafnvel Steinn lægi enn ó-
fæddur i kvið móður sinnar
heldur en að hafa villt um einn
af þessum smælingjum, sem
margir munu alls ekki vita
hvað þeir eru að gera og sem
mættu glöggt sjá smæð sína
og orðklaufsku ef þeir bæru
sig saman við „laglega hagorð-
an framsóknarbónda í sveit“,
þar sem teljanleg og rannsókn-
arhæf ytra borðs atriði geta
sannað getumuninn, svo að
gizkandi væri á um innihaldið.
Víst væri þörf að finna orsök
þessarar óðfýsi manna til ljóðs-
nafns á rit annarlegrar gerðar,
en bágt er »að vita nema ill-
mannlega þyki til getið þótt
í’eynt yrði, því fátt liggur í
augum uppi nema ef vera
kynni fégirnd eða metorðaáýki
þar, sem ekki 'getur sökum
menntunarstigs sumra höfundy
anna komið til greina þekking-
arleysi á merkingu orðsins ljóð
eða kvæði, sem einnig er mis-
boðið. Það væri þá helzt nýja-
brum eitt og líermihneigð, sem
til mála gæti komið, en þarft
verk væri til skilningsauka og
hugsanlegrar úrbótar að grafa
upp orsök meinsins, því að ósi
skal á stemma, þótt nú verði
úrskurður og frekari leit að,
h’'ða hugkvæmari manna.
Aðeins skal. ef hið fyrst
nefnda annaðhvort réði, benda
á það að höfundar Hómerskviða,
sem evu fræg rit. og hafa lengi
Framh á 5 síðu