Austanfari - 18.11.1922, Blaðsíða 1

r
Verzlunarolagið
eftir Björn Kristjánsson fyrrum bankastjóra.
(Birt með leyfi höfundarins.)
Frh. ^
Þessi reikriingsaðférö, sem
Landsverzlunin hefur notað, þarf
ekki að vera gerð í sviksamleg-
um tiigangi, og fráleitt er að svo
sé hér, en hún getur þó fætt af
sér sviksemi annara. Aðrir geta
auðveldlega bygt uppgerð s sína á
reikningi Landsverzlunarinnar, og
þannig falið skuldaupphæðir í bili
er reikningurinn er gerður upp,
og flutt þær yfir á næsta ár.
Sjóðþurð má t. d. auðveldlega
fela á þennan hátt. Og það. má
gera það í slærri og minni stíl,
það má fjölga viðskiftamönnum,
sem eru svo góðsamir að kvitta
skuld 31, des. þótt hún sé ekki
greidd fyr en árið eítir. Og eftir
þessu og öðru af líku tægi verð-
ur að líta, ekki einungis hjá Sam-
bandinu, heldur og hjá kaupfé-
lögum, sem vcrzla beíntvið Lands-
verzlunina, eða aðia sem haga
kunna reikningsfærslu sinni á
líkan hátt. Hvert leglulegt verzl-
unarhús gerir upp þann dag sem
uppgerðin á að miðast við,
á þann hátt, að taka hvern
reikningslið nákvæmiega eins og
hann liggur fyrir. Og hversvegna
hagar Landsverzlunin sér ekki
eins? Hag hefur hún ekki af að
fara svona að, þvert á móti tap-
ar hún vöxtum. Endurskoöun
„Hovedstadens Brugsforening“
sem er „kritisk,“ er fyrst fram-
kvæmd af tveim endurskoðendum
félagsins, og þar á eftir fram-
kvæmir þriðji maðurinn endur-
skoðunina, og á hann að vera
viðurkendur af ríkisstjórninni,
(statsautoriseret,) samkv. 40. gr.
laga þess félags.
Mikli munurinn.
Hin dulklædda „sósíalista"
stefna Tímarits kaupfélaganna
og Sambandsstofnendanna gægist
alstaðar fram. Þar er því stöð-
ugt haldið að þjóðinni, að bezt sé
að sala innlendra afurða sé undir
einum hatti, og auðvitað öll verzl-
un landsins. Þeir láta mjög mik-
ið á því bera, að af því kaupmenn
hafa boðið frarn einhvern vöru-
slatta, þá liafi þeir spilt verðinu
fyrir Sambandinu, sem annars
hefði fengið hærra verð. Með
því er söluóheppni Sambandsins
fóðruð. Vitanlega er Iftið hæft í
þessu, því lítill vöruslatti getur
lítil áhrif haft í þessu efni, og
svo vilja kaupmenn sízt selja sér
til skaöa. Það sem að er, er
að Sambandið einsamalt hefur
haft ofmikið af vörum á boðstól-
um, sem sést berlega á því, að
á meðan Sambandið hafði lítið
af vörum aþ selja, þá seldi það
eins vel og aðrir, en úr því gekk
salan tregar. En láðst hefur
þessu tímariíi og þessum mönn-
um að geta þess, að öll þjóðin,
er í hœttu stödd, ef salan á öll-
um afurðum landsins fer fram
undir einum hatti, og hún mis-
heppnaðist, en sé salan dreifð
á hendur margra kaupmanna, þá
selja sumir vel og ef til villsumir
illa, sem kemur þá á þeirra bak,
þannig að uppsparaður varasjóð-
ur tapast, ef hann er til, annars
fara kaupmenn þessir á höfuðið.
En þó að kaupmaður verði að
gefast upp. þá snertir það venju-
lega ekki nema fáa menn, því að
almenningur hefur fengið fult
verð fyrir vörur sínar, eínnig hjá
þeim kaupmönnum, sem verða
gjaldþrota. Sala afurða Sam-
bandsins hefur án efa mishepnast
og fyrir þá sök er mikill þorri
bænda kominn í botnlausar skuld-
ir, því þar lendir tapið af slæmri
sölu og slæmum innkaupum Sam-
bandsins.
í þessu felst hinn geysimikli
áhættumunur, munur sem ekki er
vert að meta undir verði.
Þá er öðru haldið aö þjóðinni
sem ekki er minna villandi, er
verið er að sýna fram á, hvað
Sambandið standi sig vel, þrátt
fyrir alt. þ. e. a. s. að það standi
föstum fótum, þó að kaupmenn-
irnir hver af öðrum hnigi í val-
inn. Vitanlega er sá samanburð-
ur blekking ein, því að aðstaða
beggja er svo gagnólík. Kaup-
maðurinn verður vitanlega sjálf-
ur að bera tap, sem hann verður
fyrir, en Sambandið þarf eigi
annað en jafna tapinu niður á
þjóðarinnar breiða bak, á með-
an það ekki sligast undir byrð-
inni. Það er því þjóðin, sem
fyrst verður gjaldþrota, þegar
hún ekki lengur getur borgað
skuldir Sambandsins. Kaupmað-
urinn t. d. ber vextina af útistand-
andi skuldum, sem ekki fást
greiddar, en skuidirnar eru stund-
um eins miklar og öllum aðflutn-
ingi verzlunarinnar nemur á ári.
Hann fer því á höfuðið þegar
samkepnin leyfir honum ekki að
leggja vaxtatapið, t. d. 71/® procent
af skuldunum, á vöruna,
Útistandandi skuldir Sambands-
ins múnu nú nema álíku, eða
jafnvel meiru en. öllum. að-
fluttum vörum uemur, sem Sam-
bandið flutti inn á árinu sem
leið. Það verður þvi eins og
kaupmaðurinn að borga bönkun-
um og öðrum bæði fulla vexti
af skuldunum og af lánum til að
kaupa fyrir nýjar vörur. Þessa
tvöföldu vexti leggur Sambandíð
á félögin, beint eða með hækk-
andi verði á útlendum vörum,
eða lækkandi verði á innlendum
vörum, og verðið síbreytist eftir
því sem skuldirnar verða meiri.
Þar í liggur mikli munurinn.
Á þann hátt verða ef til vill marg-
faldir vextir teknir af þjóðinni
eftir því sem skuldirnar vaxa og
tapast, án þess að hún viti af.
Úrræði Sambandsins.
Félag það í Reykjavík, sem
stóð á bak við stofnun Sam-
bandsins, mun brátt hafa séð, að
eigi mundi því takast að ná allri
verzlun landsins undir sína stjórn
með aðstoð bankanna einna. Það
varð því ekki komist hjá því að
taka ríkissjóðinn með til hjálpar,
enda hefur ef til vill tilætlunin
verið að láta ríkið á endanum
taka við aiiri verzlun landsins
samkvæmt stefnu sósíalista. En
eigi var því að treysta, eins og
á stóð, að Landsverzlunin héidi
áfram. Þessvegna var það, að
félag þetta beittist fyrir því, að
ríkið tæki að sér einkasölu á
ölllum kornvörum landsins. En
látið var það í veðri vaka að
þetta ætti að miða til þess, að
tryggja fénaðinum fóður í hörðum
vetrum. Eitt mun ’pó hdfa verið
aðaltilgangurinn, að Sambandið
gæti með því móti notað ríkis-
sjóðinn sem forðabúr, og að það
gæti fengið þar ótakmarkaö vöru-
lán. Þessi tilraun mishepnaðist,
því að þingið vildi ekki fallast á
þessa tillögu, og þjóðin enn síður.
Til þess að Sambandið gæti not-
að ríkissjóðinn, var nú ekki annað
ráð eftir en að halda lífinu í
Landsverzluninni. Og ósleitilegar
tilraunir voru gerðar til þess. En
eigi vildi síðasta þing fallast á
það, og væntanlega felst aldrei á
það, því ekkert gæti orðið hættu-
legra fyrir þjóðfélagið og traust
þess hjá öðrum þjóðum, en ef
ríkissjóðurinn yrði dregin inn í
verzlunarvafsið, sem því miður
er búið að gera að nokkru leyti.
Nokkur orð um
llassage.
Niðurl.
Það þarf oft hætilegt úthald og
afl og beita því eins og á við í
það »g það skiítið, hendurnar
verða að vera heilbrigðar, mjúk-
ar og heitar og umfram alt lipr-
ar í hreyfingum. Handbrögðin
verða að fara eftir því hver
sjúkdómurinn er, eftir því hver
líkamshlutinn er og ekki sízt eftir
ástandi sjúklingsins, t. d. hvort
hann er ungur og hraustur, veik-
bygður eða ellihrumur, Að nudda
offast getur gert ógagn, að mass-
era of létt, verður að iitlu eða
engu gagni. Með æfingu og eft-
irtekt finnur massörinn hvaö
við á.
Það er ætið strokið til hjartans
(centripedalt) t. d. útlimir allir
upp, hálsinn niður. Við það ýt-
ist blóðæðablóðið örar til hjart-
ans, en slagæðablóðið kemst þá
hraðar með næringuna út í lík-
amann eða á staðinn, sem nudd-
aður er, við það þroskast hann
og styrkist, fær meiri lífsþrótt.
Þannig berast og ýms skaðleg
efni, sem sezt hafa að einhvers-
staðar í líkamanum hraðar burt
(t. d. ýms sölt, sýrur, bólgu- og
bjúgvökvi) með andardrætti, húð-
útgufun, þvagi og saur, sem ann-
ars mundu halda sig í vefjunum
og skemma lífsþrótt þeirra. í
þessu liggur aðallækningakraftur
nuddsins.
Vanalega eru sjúklingar nudd-
aðir einu sinni á dag, en oft er
gagnlegt að nudda tvisvar. Nægi-
legt er að nudda lim 5—10 mín.
í senn.
Að nudda allanlíkamann (To-
talmassage) tekur auðvítað miklu
lengri tíma.
Oft heyrist spurningin: „Hvað
þarf eg að vera lengi í nuddi.“
En það er enginn hægðarleikur
að svara því í byrjun fyrir lækn-
inn, þótt æfing og reynsla komi
þar að miklum notum. Þar kem-
ur mikið til greina a I d u r sjúk-
lingsins, hve gamall sjúkdómurinn
er og h v a ð a sjúkdómur er fyrir
o. in. fl.