Dagur - 02.10.1999, Qupperneq 2

T
2-LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999
Th&pr
FRETTIR
Gemsinn fólM
hjartfólginn
Þótt ýmislegt dagi uppi í geymslum undir óskilamuni, þá gera GSM símar það ekki.
enda sinna fundust í fyrra 2.000 símar
sem aldrei voru sóttir og sú tala er
komin í 4.000 á þessu ári.
Smæðin bjargar hér
Tryggvi segir skiljanlegt að símar kom-
ist illa til skila í stórborg, þar sem fólk
sé oft verið búið að skipta um lest og
vagna á mörgum stöðvum þegar það
uppgötvar að síminn er týndur. Fólk
byiji t.d. gjarnan á að hringja í símann,
ef hann skyldi vera opinn, til að reyna
að finna út hvar hann er. En sé slökkt
á símanum, eða það slökknar á honum
vegna þess að batteríið sé búið, þá nái
fólk ekki að hringja í hann og þar með
geti oft verið nærri útilokað að vita
hver á hvaða síma. Vegna smæðar okk-
ar komist hér allir símar til skila enn
sem komið er. Tryggvi segir aftur á
móti fullt af regnhlífum, myndavélum,
tjöldum, svefnpokum og dýnum, skóm,
úlpum, peysum, húfum og nærbuxum
- „bara nefndu það“. Um töluvert af
þessu sé aldrei spurt og komist aldrei
til skila.
Fingralangir stunduin íyrri til
Tapaðir símar safnast heldur ekki upp
hjá lögreglunni á Akureyri. Þar var sagt
ótrúlega lítið um fundna GSM-síma
sem skilað væri til lögreglunnar, t.d.
síðast fyrir rúmum mánuði. Aftur á
móti væri töluvert um tilkynningar um
tapaða síma.
„Það kemur fyrir einn og einn," svar-
aði Ragnar Jónsson hjá SVR, spurður
um gleymda GSM-síma í vögnunum.
En yfirleitt væru þeir allir sóttir fljótt
og vel - þ.e. svo fremi að ekki hafi ein-
hverjir aðrir farþegar tekið þá til hand-
argagns áður en vagnstjórinn fengi
skilaboð um að sími hafi gleymst í
vagninum. En hjá SVR eru Iíka allar
hillur fullar af hvers konar öðrum góð-
um hlutum sem aldrei er gáð að. „Fólk
spekúlerar ekkert í því - kaupir bara
nýtt,“ sagði Ragnar. - HEI
Jón Baldvin
Hannibalsson.
Jón Baldvin Hannibalsson, sendilierra í Was-
hington, var í hópi heiðursgesta við hátíðarsam-
komu sem haldin var í Vilnius í tilefni þess að
tíu ár eru liðin frá því Eystrasaltsþjóðimar hófu
á ný baráttu sína fyrir sjálfstæði.
Á samkomunni var einnig fjand
vinur Jóns Baldvins, Uffe EUcm-
ann Jensen, fyrrum utanríkisráð-
herra Dana, sem í ævisögu sinni
hélt því fram að Danir hefðuyer-
ið fyrstir þjóða til að viðdrkqnha
sj áJfstæ ði Eystrasaltsríkj anna.
Jón Baldvin var sérslaklcga
heiðraður á ráðstefnunni fyrir frumkvæði sitt
að viðurkenningu á sjálfstæði Eystrasaltsþjóð-
anna meðan Uffe Maut enga slíka viðurkcnn-
ingu. Kannski varð einmitt það til að Uffc sá
ijósið því þegar hami var á ráöstefnunni spurður
hvort íslendingar og Danir deildu enn um livor-
ir hefðu veriö fyrri tU að viðurkenna sjálfstæðið
svaraði hann að ekki væri lengur deilt um að ís-
lendingar heföu verið fyrri tU...
í heita potthium heyrðist af efasemdamönnum
innan Samfylkingarinnar vegna vals á ræðu-
mönnum fyrir flokkinn í útvarpsumræðum um
stefnuræðu forsætisráðherra. Þá eiga Sighvatur
Björgvinsson, Margrét Frímannsdóttir og Jó-
hanna Sigurðardóttir að tala og munu þær radd-
ir heyrast að þetta sé ekki ferskasta ásýndin sem
hið „nýja afl SamfyUdngarinnar“ geti sýnt. Fjöl-
margir nýir þingmcnn séu í þingflokknum sem
hefðu getað gefið flokknum inun ferskari þokka.
Það vakti atliygli í pottinum hversu seint fjár-
lagafrumvarpið er lagt fram aö þessu sinni, og er
fuUyrt að það stafi af því að aUt hafi verið á síð-
ustu stundu við undirbúninginn. Venjulega hef-
ur verið boðað tU kynningarfunda með frétta-
mönnum daginn áður en frumvarpið er lagt
fram tU að gefa þeim færi á að kynna sér það og
geta spurt erfiðra spuniinga á liinum formlega
blaðamannafundi daginn eftir...
Skilyrði til eðlilegs lífs
ekki fyrir hendi
GSM-símar eru einu
óskilahluiimir sem allir
sækja og eius fljótt og
mögulegt er, þótt jafinvel
veski með skírteiuum og
skilríkjum dagi uppi.
„Það er alltaf nokkuð um það að fólk
gleymi eða týni GSM-símum í rútun-
um. En þeir eru alltaf sóttir. Eg held að
enginn farsími hafi dagað uppi hjá
okkur, en aftur á móti dagar hér uppi
griðarlega mikið af öðru dofi,“ sagði
Tryggvi Árnason hjá hópferðaaf-
greiðslu Austurleiða, spurður hvort
GSM-símar séu aigengir óskilamunir.
Svo fólki eru kannski GSM-símarnir
kærari en flestir aðrir fylgihlutir? „Það
sýnist mér, því héma hrannast m.a.s.
upp veski, með ökuskírteinum, banka-
kortum og öðrum persónulegum hlut-
um. Jafnvel þó maður hringi í fólk og
láti það vita, þá er eins og þetta sé
sjaldnast sótt. Mér finnst fólk ótrúlega
kærulaust með það,“ segir Tryggvi. En
GMS-símann sækir fólk oftast sam-
dægurs eða að morgni, hafi það verið í
næturferð.
13.000 týndir farsímar
I London eru farsímar nú að taka við af
regnhlífunum, sem ævinlega hefur ver-
ið sá hlutur sem oftast gleymist í neð-
anjarðarlestum og strætisvögnum
borgarinnar, þar sem Lundúnabúar
gleyma nú um 45 farsímum á dag, að
því Viðskiptablaðið hefur eftir Fin-
ancial Times. Áætlað er að tapaðir far-
símar í lestum og vögnum muni fara
yfir 13.000 á þessu ári - og þar með slá
rækilega síðasta metár, þegar 11.000
regnhlífar gleymdust. Þykir þetta m.a.
athyglisvert í Ijósi þess að mjög óvíða er
hægt að nota farsíma í neðanjarðar-
lestunum, sem ekki kemur þó í veg fyr-
ir að fólk haldi á símunum í stað þess
að geyma þá á öruggum stað. Þótt
samgöngudeild Lundúna geri hvað
hún getur til að koma símum til eig-
FRÉTTA VIÐTALIÐ
Gaiúar Sverris-
son
varafomtaður Oryrkjabanda-
lagsins
Ríkisendurskoðim segirað
fótluðum skuli lögum sam-
kvæmt sköpuð skilyrði til
eðtilegs lífs. Þau skilyrði seg-
ir Gaiðar ekki fyrir hendi
meðan stjómvöld viðhaidi að-
skilnaðarstefnu.
- Hvemigfinnst þér tekið á málutn í út-
tekt Ríkisendurskoðunar á lífeyristrygg-
ingasviði almannatrygginga?
„Almennt talað er ég ánægður með þessa
skýrslu, finnst hún unnin af faglegum
metnaði og ég vona að ráðamenn taki henni
með jákvæðum og opnum huga. Þá getur
skýslan reynst okkur gagnlegt innlegg í þá
mikilvægu umræðu sem nú fer fram um
málefni öryrkja, sem nauðsynlegt er að skili
sér í raunhæfum endurbótum af hálfu hins
opinbera.
Hafa verður í huga, að þó þetta eigi að
nafninu til að heita úttekt á einni tilteldnni
stofnun er þarna í mikilvægum atriðum um
að ræða gagnrýni á sjálft almannatrygginga-
kerfið og þar af leiðandi þau stjórnvöld sem
bera ábyrgð á því; Alþingi og ráðuneyti."
- I skýrslunni kemur tn.a. fram að ör-
yrkjum hefur fiölgað?
„Það kemur líka fram skýring á þeirri
fjölgun, ekki síst bein tengsl við minnkandi
eftirspurn eftir vinnuafli, þar til nú. Öryrkj-
ar eru þó hlutfallslega færri á íslandi en í
nágrannalöndunum. Bætur eru hins vegar
lægri hér og jaðarsköttum líka þannig hátt-
að að kerfið spornar mjög gegn því að ör-
yrkjar reyni að bæta sér upp hinar lágu bæt-
ur með launaðri vinnu og aðlagist þannig
atvinnulífinu eins og frekast kostur er.
Um fjölskyldulíf öryrkja þarf ekki að fjöl-
yrða, því allir vita hvað harkalega öryrkjum
er refsað fyrir að taka upp sambúð eða
ganga í hjónaband eins og sjálfsagt þykir hjá
öðrum. í þessu Ijósi er einkar eftirtektarvert
að ríkisendurskoðandi skuli sjá sérstaka
ástæðu til að vitna til laga sem kveða á um
að fötluðum skuli ekki aðeins tryggt jafn-
rétti og sambærileg lífskjör á við aðra þjóð-
félagshópa, heldur skuli einnig skapa þeim
skilyrði til að lifa eðlilegu lífi. Slík skilyrði
eru þva miður ekki fyrir hendi á meðan ís-
Iensk stjórnvöld viðhalda óbreyttri aðskiln-
aðarstefnu gagnvart fötluðum."
- Hefur kaupmáttur bóta samt ekki
hækkað síðustu árin?
„Þegar talað er um þá raunhækkun bóta
eða kaupmáttaraukningu frá 1994-98 sem
skýrslan sýnir, verður að hafa í huga að
þarna eru bornar saman bætur á einu versta
ári efnahagskreppunnar, þegar kaupmáttur
hafði hrapað verulega, og á mestu upp-
gangsárum síðari tíma. Góðærið hefur skil-
að öryrkjum mun minni kaupmáttarauka en
öðrum, vegna þess að stjórnvöld tóku þá
pólitísku ákvörðun að kjör öryrkja skyldu
ekki fylgja almennri Iaunaþróun í Iandinu.
Við viljum að örorkubætur fylgi Iaunavísi-
tölu í stað vísitölu neysluverðs."
- Ríkisendurskoðun gagnrýnir tn.a. að
tekjuáætlanir séu oft ónákvæmar sem geti
valdið jafnvel hundruð þúsunda króna of-
greiðslum til lífeyrisþega?
„Þessar ofgreiðslur eru eitt það alversta
sem öryrkjar geta orðið fyrir, enda í fæstum
tilvikum þeim sjálfum að kenna. Hafa verð-
ur í huga, að gangverk tryggingakerfisins,
með öllum þeim skerðingaraðferðum sem
þar er beitt, er afar flólkið - raunar svo flók-
ið að sjálf Tryggingastofnun á fullt í fangi
með að skýra það fyrir fólki, eins og glöggt
kemur fram í skýrslunni. Og þeir öryrkjar
sem verða fyrir ofgreiðslum þurfa oft í fram-
haldinu að búa við verulega skertar bætur
árum saman, sem vitaskuld er gríðarlegur
skellur." - HEl