Dagur - 02.10.1999, Side 6

6 - LAUGARDAGUR 2. OKTÓBER 1999
Xfc^MT
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag:
Útgáfustjóri:
Ritstjóri:
Aðstoðarritstjóri:
Framkvæmdastjóri:
Skrifstofur:
Simar:
Netfang ritstjórnar:
Áskriftargjald m. vsk.:
Lausasöluverð:
Grænt númer:
Netfang auglýsingadeildar:
Símar auglýsingadeildar:
Símbréf auglýsingadeildar:
Símbréf ritstjórnar:
DAGSPRENT
EYJÓLFUR SVEINSSON
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
BIRGIR GUÐMUNDSSON
MARTEINN JÓNASSON
STRANDGÖTU 31, AKUREYRI,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
460 6100 OG 800 7080
ritstjori@dagur.is
1.900 KR. Á MÁNUÐI
150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
800 7080
greta@dagur.is - gunnarg@dagur.is
(REYKJAVÍK)563-1615 Ámundi Ámundason
(AKUREYR 1)460-6191 Gunnar Gunnarsson
460-6192 Gréta Björnsdóttir
460 6161
460 617KAKUREYRI) 551 6270 (REYKJAVÍK)
Hvar er næsta Hrísey?
í íyrsta lagi
Hríseyingar eru reiðir og vonsviknir. Kaupfélagið þeirra, sem
haldið hefur uppi atvinnulífinu um langt árabil, hefur lokað ný-
legri pökkunarstöð sem veitt hefur tugum manna atvinnu. Sér-
ffæðingar draga upp dökka mynd af framtíð þessa myndarlega
sjávarpláss sem er heimili á þriðja hundrað karla, kvenna og
barna. Nánast er spáð hruni samfélagsins þegar fyrirtæki kaupfé-
lagsins hættir rekstri, nema önnur sambærileg framleiðsla komi í
staðinn - en á þessu stigi er það algjörlega óráðið. Því er eðlilegt
að Hríseyingar séu sárir og reiðir og kvíði óvissri framtíð.
í öðru lagi
Atburðirnir í Hrísey eru engin tilviljun. Þeir eru bein afleiðing
óheftrar markaðsstefnu sem nú ræður ríkjum. Kjarni hennar er
að hefja fjármagnið í öndvegi, ekki fólkið. Fyrirtækin eiga að hafa
fullt frelsi til að gera það sem þeim sýnist ef Qármálaspekingar
þeirra komast að þeirri niðurstöðu að það sé hagkvæmt. Krafan
er um hagnað af allri starfsemi, og að ríkið komi hvergi nærri.
Það sem ekki ber sig samkvæmt reikniformúlum markaðarins
skal skorið burt. Forráðamenn kaupfélagsins eru sannfærðir um
að pökkunarstöðin í Hrísey geti ekki staðið undir sér, en frekar sé
von til þess að hún geri það á Dalvík. Þetta segir reiknistokkur-
inn og hann ræður.
í þriðja lagi
En Hrísey er bara nýjasta dæmið um hvernig fer þegar Qármagn-
ið og markaðurinn verða allsráðandi. Þegar hinni félagslegu sýn
er hafnað sem „sértækum aðgerðum" svo notað sé eitt þeirra
bannorða sem stjórnmálamenn hafa búið til í því skyni að rétt-
læta aðgerðaleysi. Hrísey verður heldur ekki síðasta sjávarþorpið
sem lenda mun í samskonar hremmingum. Það verður mörg
Hríseyin áður en yfir lýkur, enda streymir fólkið utan af lands-
byggðinni. Ein fjögurra manna íjölskylda á dag flyst suður eða
sem samsvarar myndarlegu sjávarplássi á hverju einasta ári. Og
svo mun áfram verða svo lengi sem fjármagnið skiptir meira máli
en fólkið og „sértækar aðgerðir" eru bannorð.
Eltas Smeland Jónsson.
ÁrþúsimdamótmæU
Það líður varla sá dagur að
ekki megi Iesa greinar í lærð-
um ritum á borð við Dag og
Mogga um fyrirbærið alda-
ellegar árþúsundamót. Hvur-
skyns talnaspekingar, reikni-
og reikimeistarar, að viðbætt-
um nýaldarsinnum, skáldum,
stærðfræðingum, vísinda-
mönnum, ritfærum bændum
og öðrum kverúlöntum af
ýmsu tagi, láta ljós sitt skína
og sannfæra mann
um það með gild-
um rökum að ár-
þúsundamót séu
ómótmælanlega
milli áranna 1999
og 2000, nema
náttúrlega að þau
beri upp á áramót-
in 2000 og 2001.
Til þess að sanna
kenningar sínar
vitna spekingarnir
gjaman í biblíuna,
það máli hvort mannkynssögu-
persónan Jesús Kristur var
fæddur árið mínus eitt, núll,
eða plús eitt eða tvö. Um þetta
ber óáreiðanlegum heimildum
ekki saman, ekki einu sinni
dagatölum og dagbókum frá
þessum tíma. Og kemur svo
sem ekki á óvart að fæðingarár
pilts sé eitthvað á reiki, því hið
sama ku víst eiga við um fað-
ernið.
apókrýfu ritin og önnur trúar-
rit, en einnig f spádómsbækur,
talnaspekirit, lógarytmatöflur,
dagatöl, margföldunartöfluna
og gott ef ekki í barnablöðin
Vorið ogÆskuna.
Garri er þeirrar skoðunar að
niðurstaða þessa máls, eins og
í öllum kjarasamningum og
Iaunamisréttisútreikningum,
fari alfarið eftir því hvaða
reikniregla er notuð.
Hlaiulvissir
I ljósi þessa er
Garri á því að allir
spekingarnir sem
svo mjög hafa
hnakkrifist um
tímasetningu ár-
þúsundamóta og
eru allir jafn hland-
vissir í sinni sök,
hafi í raun rétt fyrir
sér, hver fyrir sinn
hatt. Þeir notast
mismunandi reikni-
Niðurtalningastefnan
Þannig þarf að huga að því
hvort útgangspunktur niður-
talningar til áramótaskipta sé
árið núll, eitt eða mínus eitt.
Og þá er auðvitað nauðsynlegt
að rannsaka gaumgæfilega
hvort árið núll sé yfirhöfuð til,
því aðkoma þess að málinu
eða fjarvera hefur að sjálf-
sögðu mikil áhrif á lokaniður-
stöðuna.
Einnig og ekki síður skiptir
bara við
reglur og komast því að mis-
vísandi niðurstöðum.
Það geta sem sé allir ákveð-
ið það út frá eigin forsendum
og hyggjuviti hvenær Jesús
umræddur Kristur var fæddur.
Þeir sem álíta að Kristur hafi
fæðst árið tvö fyrir Krist, hafa
örugglega rétt fyrir sér, þar til
annað sannast. Og sömuleiðis
þeir sem fullyrða að hann hafi
fæðst árið núll milli Krists eða
árið eitt eftir Krist.
Sjálfur er Garri þeirrar skoð-
unar að Jesús Kristur hafi
fæðst árið 1967 að staðartíma,
þannig að árþúsundamót beri í
raun og veru upp á áramótin
2067-2068 eða þar um bil. Og
Garri mun hafa það þar til
annað sannast. — GARRI

W ^BÉj ODDUR ÓLAFSSON skrifar
ITjáls iiiisinuinni
Tilgangsleysi launþegahreyfinga,
sem eru að basla á svokölluðum
frjálsum vinnumarkaði, hefur
ekki verið betur lýst en í svari
framkvæmdastjóra Alþýðusam-
bandsins við einfaldri spurningu,
sem Dagur lagði fyrir hann.
Spurt var hvers vegna launamun-
ur kynjanna væri jafnmikill og
raun ber vitni. Svar Ara Skúla-
sonar: „Það er vegna þess að
mjög stór hluti launamyndunar-
innar fer fram í beinum sam-
skiptum einstaklinga og atvinnu-
rekenda, og þar er konum mis-
munað.“
Spyrja má: Hvers vegna eru
launþegafélögin að gera samn-
inga ef kaupið er svo ákveðið
með einhverjum allt öðrum
hætti, og hvað er fólk yfirleitt að
gera í slíkum félögum og hver er
tilgangur þeirra?
Launþegaforystan þykist einatt
vera að berjast yfir hagsmunum
umbjóðenda sinna en að framan-
sögðu er bágt að sjá hverjir þeir
eru. Ef kaupið er orðið einkamál
einstaklinga og grófleg mismun-
un á sér stað innan starfsstétta
eru kjarasamningar marklaus
plögg, nema fyrir það að atvinnu-
rekendur piata viðsemjendur
sína til að fallast á einhver lág-
marks lúsarlaun.
Hagsmunir hverra?
Þeir sem einkum
hagnast á þessu fyrir-
komulagi eru opin-
berir starfsmenn, sem
velja sér viðmiðunar-
kaup eftir hentugleik-
um, svipað og kjara-
nefndir og Kjaradóm-
ur viðhafa til að hygla
sfnum.
Launþegaleiðtogar eru fullir
upp með að þeir séu að gæta alls
konar hagsmuna og réttinda um-
bjóðenda sinna. Lengi horfðu
þeir máttvana á Iífeyrissjóði
brenna upp í verðbólgu og standa
þeir miklum mun verr að vígi en
galtómir sjóðir kjara-
aðals þeirra opinberu,
þegar kemur að lífeyr-
isgreiðslum.
Atvinnuöryggi al-
mennu launþeganna
er mjög takmarkað og
réttindin eru yfirleitt
eins og kaupin gerast
á eyrinni.
Ari Skúlason.
Launafólk greiðir fúlgur í félög
sín og umbúðamiklir tilburðir
eru hafðir til að réttlæta alla þá
yfirbyggingu. Nú mun verkafólk
í Reykjavík hefja byggingu hallar
upp á hálfan milljarð. Gröfurnar
eru komnar ofan í grunninn.
Barátturaup
Vissulega hefur margt
og mikið áunnist í þeim kjara-
barningi sem launafólk hefur átt
í alla þá öld sem nú er að líða. En
ekkert framyfir það sem gerist f
okkar nágrannalöndum, nema
síður sé. Launafólk í viðmiðunar-
ríkjunum hefur undantekninga-
lítið hærra kaup og hagstæðari
kjör, en boðið er upp á í því for-
ríka lýðveldi Islandi. Það þarf að
leita til fátækustu héraðanna við
Miðjarðarhafið til að leita rétts
samanburðar.
Launþegaforysta hefur því lítið
að stæra sig af, þótt þar séu
menn að gera sig breiða og raupa
af baráttu og sigrum, sem aldrei
voru annað en að fylgja tímans
straumi, en drolla samt á eftir
þeim þjóðum sem fyrir löngu síð-
an hafa komið sér upp alvöruvel-
megun.
Þar sem lítilþæg Jaunþega-
hreyfing er búin að missa samn-
ingsréttinn úr höndum sér og á
sér ekki önnur markmið en að
reka ferðaskrifstofu og byggja
hallir og sumarbústaði, ætti að
setja hana á almennan markað
og bjóða starfsemina út. Einstak-
ir launþegar verða hvort sem er
að semja prívat og persónulega
við sinn atvinnurekanda.
-ÓTaví.f'im
-Ji;
ileriip 6e rniK ftc trttaMTv'/ ibÖb Uia jIíb n j/ óari

SPUlíl*
svairauð
Hvemigfinnst þér
Giinter Grass hominn að
því aðfá bókmennta-
veriHaun Nóbels?
„Eg er ekki nægi-
lega vel lesinn í
þýskum bók-
menntum til að
kveða upp dóma
um þessi þrjú
þýsku Nóbels-
skáld sem komið hafa fram, nú
síðast Grass. Þau eru samdauna
öld sem ég er ekkert sérstaklega
hrifinn af og ég vona að næsta öld
norðan Alpafjalla verði til muna
betri en sú sem nú er að enda.
Það sem ég hef fyrst og fremst
lesið eru verk skálda og rithöf-
unda úr hinum enskumælandi
heimi. En það litla sem ég hef les-
ið eftir þessi þrjú þýsku stórskáld
hef ég ekki kunnað að meta. En
það segir að sjálfsögðu meira um
mig en þá. Ekki getur sænska aka-
demían haft rangt fyrir sér.“
Guðrún Eva Mínervudóttir
„Gtinter Grass er
vel að bók-
menntaverðlaun-
um Nóbels kom-
inn og ég hlakka
til þess að sjá
fleiri íslenskar
þýðingar á verkum hans. Á síðasta
ári kom út bókin Blikktromman,
sem er frábær og svo skilst mér
Iíka að gerð hafi vefið mynd eftir
henni sem er núna efst á mfnum
lista yfir myndir sem ég þarf að sjá
hið allra fýrsta.“
Ástráóur Eysteinsson
prófessor í bókmeimtajheði.
„Mér finnst hann
ákaflega vel að
verðlaununum
kominn og hef í
mörg ár verið
þeirrar skoðunar
að hann eigi þau
skilið. Þetta segi ég vegna þess að
Grass hefur tekist vel að vinna úr
nýsköpunarhræringum á öldinni
og sameinað þær frásagnararfin-
um. Bókin Blikktromman, en
fyrsta bindi hennar á íslensku
kom út í fyrra, er stórvirki og bók-
in Der Butt, sem á íslensku
myndin útleggjast Fliðran, er það
sömuleiðis."
PéturMár Ólafsson
útgáfnstjóriVökti-Helgafells.
„Gúnter Grass er
mjög vel að verð-
laununum kom-
inn. Grass er
einn af mestu rit-
höfundum sam-
tfmans, hann
hefur markað djúp spor í bók-
menntasögu 20. aldar og hefur
endurnýjað skáldsöguna með
verkum sínum og um leið skrifað
verk sem koma fólki við. Blikk-
tromman er hans helsta verk, en
það erum við hjá Vöku-Helgafelli
nú að gefa út í þremur hlutum.
Sagan var tímamótaverk og hrein-
asta snilld, þar sem hann er að
gera upp sársaukafullan tíma í
sögu Þýskalands, Nasimatímann,
og um leið er hann að höfða til
samvisku Þjóðvetja.“
i i ltob i »« sJkt ntvi r 'jn •
rithöfimdur.
GunnarDal
rithöfundur.