Dagur - 02.10.1999, Síða 8

8- LAVGARDAGVR 2. OKTÓBER 1999
FRÉTTASKÝRING

í fjárlagafrumvarpi
ársins 2000 er boðað
inikid aðhald í því
skyni að draga úr
þenslu, enda er tölu-
verðra breytinga að
vænta með aðeins
2,5% aukningu í hag-
vexti og eihkaneyslu
og aðeins 1,3% kaup-
máttaraukningu.
„Ríkisstjóminni er mikil alvara
með þessu frumvarpi - það er
mikið efnahagslegt útspil," sagði
fjármálaráðherra, Geir Haarde, á
fundi fréttamanna í gær, þar sem
hann kynnti áform um 15 millj-
arða rekstrarafgang á ríkissjóði
árið 2000, tvöfalt meira en við
blasir á þessu ári. Ráðherra sagði
þetta meiri rekstrarafgang en
þekkst hafi hér á landi, a.m.k. um
mjög langt árabil.
Fjárlagafrumvarpið árið 2000
sagði Geir boða mikið aðhald, í
samræmi við þá stefnu ríkis-
stjórnarinnar að draga úr þenslu í
efnahagslífinu og tryggja stöðug-
leika. Með þessu Ieggi ríkisstjórn-
in sitt af mörkum til að minnka
heildareftirspurn í þjóðarbú-
skapnum og slá þannig á þenslu-
einkenni sem gert hafi vart við
sig. Eina Ieiðin til meira aðhalds
væri að hækka skatta - en það
væri ekki lagt til í þessu frum-
varpi. Þar koma hins vegar fram
áform um lækkun bamaþóta enn
eitt árið, en 330 milljónum
minna er ætlað til þeirra en í síð-
ustu íjárlögum.
20S miUjarða tekjur
Gert er ráð fyrir minni hagvexti á
næsta ári, eða 2,5%, og svipuðum
vexti samneyslu og einkaneyslu.
Aætlaðar tekjur rfkissjóðs eru
205 milljarðar, sem er 20 millj-
arða hækkun frá síðustu fjárlög-
um en 10 milljörðum meira en
nýjustu áætlanir gera ráð fyrir á
yfirstandandi ári. Af þeim á fjórð-
ungurinn að skila sér í 2,5 millj-
arða hækkun tekjuskatta einstak-
linga, 1 milljarður með hækkun
tryggingagjalda og 5 milljarðar í
auknum veltusköttum og það
sem á vantar með öðrum sköttum
á tekjur og hagnað. Sem hlutfall
af VLF er áætlað að tekjur ríkis-
sjóðs lækki niður í 29,8% úr
30,3% á þessu ári.
... en 190 milljarða gjðld
Heildargjöld eru áætluð 190
milljarðar, sem er um 18 millj-
arða hækkun frá síðustu fjárlög-
um en tæplega 3ja milljarða
hækkun frá áætlaðri útkomu
þessa árs, en samt 1,5% Iækkun
að raungildi, að sögn fjármálaráð-
herra. Sem hlutfall af VLF þýðir
þetta Iækkun úr 29,2% á þessu
ári í 27,7% aldamótaárið.
Gjaldfærðar lífeyrisskuldbind-
ingar eiga að Iækka í 6,6 milljarða
árið 2000, eða í innan við þriðj-
ung þess sem þær voru 1998.
Frestun framkvæmda er áformuð
ríflega 2 milljarðar á næsta ári,
einkum í húsbyggingum og vega-
gerð. Þannig er miðað við að fjár-
festingar ríkissjóðs dragist saman
um 14% frá árinu í ár, en um 8%
hjá þvf opinbera í heild.
Meiri velferd og menntir
Hins vegar stendur til að auka
framlög til mennta- og velferðar-
mála. Efla á rekstur háskóla og
framhaldsskóla, fjölga bráðaúr-
ræðum fyrir börn og unglinga
með geðræn vandamál og hegð-
unarvandamál og/eða vímuefna-
vanda. Framlög til sambýla fatl-
aðra í Reykjavík og á Reykjanesi
eru einnig aukin í samræmi við
stefnumörkun stjórnvalda. Enn-
fremur á að veija auknu fjár-
magni til að styrkja núverandi
rekstur sjúkrastofnana og sömu-
leiðis til að fjölga hjúkrunarrým-
um fyrir aldraða. Utgjöld til heil-
brigðismála, almannatrygginga og
velferðarmála eru áætluð 86,4
milljarðar króna (um 1.250.000
krónur á hveija 4ra manna fjöl-
skyldu). Þetta er 6 milljarða
hækkun frá fjárlögum þessa árs
en 2,6 milljarða hækkun frá
raunverulegri útgjaldaáætlun árs-
ins. Fræðslu- og menningarmál-
unum er áætlaður rúmlega 1,1
milljarður til viðbótar áætluðum
útgjöldum í ár. Þá er áætlað að al-
menn opinber þjónusta kosti
10,6 milljarða í ár, sem er ríflega
1 milljarði meira en henni var
ætlað í fjárlögum þessa árs.
Landbúnaðar- og sjávarútvegs-
málum er aftur á móti ætlað að
komast af með 270 milljónum
minna en á þessu ári.
Þriðjungur fjárlaganna í
laun
Launaútgjöld A-hluta og stofnana
ríkisins eru áætluð 56 milljarðar
á næsta ári auk 6,6 milljarða í líf-
eyrisskuldbindingar - eða rétt
tæpur þriðjungurinn af áætluð-
um heildarútgjöldum ríkissjóðs.
Almennar launaforsendur fjár-
laga byggja á 3% launahækkun-
um í ársbyrjun 2000 auk 460
milljóna til að mæta ófyrirséðum
Iaunakostnaði á árinu.
Lánsfjáijöfnuður er áætlaður
nær 24 milljarðar sem varið verð-
ur til áframhaldandi niður-
greiðslu skulda. Munurinn á bók-
færðri afkomu á rekstri og láns-
fjárjöfnuði er sá, að fyrri mæli-
kvarðinn sýnir rekstrarkostnað að
meðtöldum áföllnum skuldbind-
ingum, sem ekki þarf þó að greiða
fyrr en síðar, þannig að pening-
arnir eru lausir til annarrar ráð-
stöfunar á meðan (eins konar lán
úr eigin sjóði). Af 190 milljarða
gjaldfærðum útgjöldum í fjárlaga-
frumvarpi er þannig aðeins ætlað
að 177 milljarðar verði greiddir á
árinu. Mismunurinn felst í nærri
6 milljarða áföllnum en ógreidd-
um lífeyrisskuldbindingum, 3,5
milljarða innheimtra og áfallinna
vaxta og 4 milljarða afskrifuðum
skattkröfum.
Mikil skuldalækkun
Gangi áform eftir eiga skuldir rík-
issjóðs að lækka í rúmlega 30% af
landsframleiðslu (VLF) árið
2000, eða álíka hlutfall og þær
voru árið 1990. En hæst komst
þetta hlutfall í rúmlega 50% af
VFL árið 1995. Aætlaðar lántök-
ur eru aðeins 5 milljarðar á þessu
ári en afborganir lána um 27
milljarðar. Vaxtagjöld ríkissjóðs
eru áætluð 14 milljarðar á næsta
ári sem er 2 milljarða lækkun frá
1998.
I frumvarpinu er gert ráð fyrir 4
milljarða hagnaði af sölu eigna á
næsta ári, þó ekki sé ennþá vitað
hvaða eigna - en fjármálaráðherra
Iofar upp á æru og trú að þær
verði eingöngu notaðar til að
greiða niður skuldir.
Lækkun eignaskatta næsta
skref
„Mikilvægt er að samhæfa stefn-
una í skattamálum almennri
efnahagsstefnu. Jafnframt hlýtur
stefnan í skattamálum í vaxandi
mæli að taka mið af þeim breyt-
ingum sem orðið hafa á alþjóða-
vettvangi þar sem frelsi í viðskipt-
um á öllum sviðum hefur leyst af
hólmi höft, boð og bönn,“ segir f
frumvarpinu. Rrýnt sé að halda
áfram að draga úr neikvæðum
jaðaráhrifum í skattkerfinu.
Skattlagning Ijármagnstekna hafi
verið mikilvægt skref og næstu
skref lúti að lækkun og samræm-
ingu eignaskatta. Loks þurfi að
taka til skoðunar samspil bóta-
kerfis almannatrygginga,
greiðslna úr lífeyrissjóðum og
skattkerfis og sparnaðar í efna-
hagslífinu. Brýnt sé að Ieita leiða
til þess að koma í veg fyrir að
fjölgun aldraðra á næstu árum
leiði til aukinnar skattbyrði.
Bruðlið burt á nýrri öld
Af stórminnkuðum hagvexti og
öðrum breytingum sem búist er
við samkvæmt frumvarpinu má
ráða að þjóðinni er ætlað að
draga rækilega úr „góðæris-
bruðlinu“ í upphafi nýrrar aldar.
Reiknað er með 3,5% verðlags-
hækkunum en 4,8% hækkun ráð-
stöfunartekna. Það þýðir aðeins
1,3% kaupmáttaraukningu, sem
sýnist þunnur þrettándi eftir 5%
kaupmáttaraukningu ráðstöfun-
artekna á ári að undanförnu.
Enda er aðeins gert ráð fyrir 2,5%
aukinni einkaneyslu, borið saman
við 6% áætlaða aukningu í ár og
11% á því síðasta.
Aukning einkaneyslu umfram
kauphækkanir hefur í stórum stíl
verið fjármögnuð með lántökum.
Fyrstu átta mánuði ársins jukust
Iántökur heimilanna um 15% frá
sama tímabili árið áður og þykir
mál til komið að hægja á þeirri
aukningu.